İŞ FİKRİNİN PİYASA VE TALE
P ÖZELLİKLERİNİ ARAŞTIRIRK
EN YARARLANILAN ÇALIŞMALAR
Anket Çalışması
Piyasa ve talep yapılarının anket yolu ile araştırılması yoğun çalışmalar ve uzmanlık gerektiren bir araştırma türüdür.
Bugün ülkemizde bu alanda hizmet veren
birçok araştırma kuruluşu bulunmaktadır. Ancak
küçük ya da orta boy işletme kurmayı
hedefleyen girişimciler için bu firmalardan
hizmet almak pahalı bir yöntemdir. Oysa
girişimciler kendileri anket çalışmalarını kısmen
yapabilirler.
Anket Nedir?
Belli kişilerin ya da grupların bir konu üzerindeki duygu, düşünce ve deneyimlerini anlamak için belli bir plana göre hazırlanmış olan soru listeleridir.
Anket geçerliliği ve güvenilirliği düşük
olmasına rağmen kolay, ucuz oluşu
ve çok sayıda kişiden kısa sürede bir
çok konuda görüş olma olanağının
bulunuşu nedeniyle en çok kullanılan
tekniklerden biridir.
Anket, çeşitli alanlarda olduğu gibi rehberlik
ve psikolojik danışma hizmetlerinde de geniş
bir biçimde kullanılmaktadır. Rehberlik ve
psikolojik danışma hizmetlerinde anket
yardımıyla öğrencilerin kimliği, ev ve aile
yaşamı, sağlık durumu, eğitsel ve mesleki
planları, okul içi ve okul dışı etkinlikleri,
çalışma alışkanlıkları v.b. konularda bilgi
alınabilir ve öğrencilerin belli konularda tavır
ve kanıları öğrenilebilir.
Bir anketin amacına uygun olarak kullanışlı
ve güvenilir bir biçimde hazırlanması
kuşkusuz, bu konuda bilgili ve tecrübeli
olmayı gerektirir. Anket geliştirilirken çeşitli
kaynaklardan yararlanmak ve özellikle
uzman kanısına başvurmak ve diğer
yetkililerin görüşünü almak uygun olur.
Anket Sorularının Hazırlanışı
Ankette araştırmacı ile kaynak kişi arasındaki tek iletişim sorulardır. Bu nedenle sorular, her türlü yanlış anlamaları önleyecek nitelikte olmalıdır. Sorular ya
“açık uçlu” ya da “kapalı uçlu” dur. Açık
uçlu sorular için serbest cevaplar verilir.
Kaynak kişi, genel sınırlar içinde soruyu istediği kapsam ve derinlikte ve kendi anlatımı ile cevaplama serbestliğine sahiptir. “Üniversite sınavları hakkında ne düşünüyorsunuz ?”gibi.
Oysa kapalı uçlu sorularda, cevap seçenekleri de önceden geliştirilip sorularla birlikte verilmektedir. “Medeni durumunuz nedir?”
sorusu için: ( )1.Evli ( ) 2.Bekar, ( ) 3. Dul
seçenekleri gibi.
Böylece ankete katılan kişi kendisine
uygun olan cevabı seçer. Kolayca
anlaşılabileceği gibi kapalı uçlu soruların
üç önemli yararı vardır. Cevaplamada
istenene davet etmesi, kaynak kişi için
cevaplama kolaylığı sağlaması ve
araştırmacı için değerlendirme (cevapları
sayısallaştırma ve çözümleme) kolaylığı
vermesidir.
Açık uçlu soruların hem değerlendirmesi hem de cevaplandırılması daha zordur. Zorunlu olmadıkça açık uçlu soru hazırlanmamalıdır.
Soruların kapalı ya da açık uçlu hazırlanması büyük ölçüde konu edilen değişkene bağlıdır.
Cevap seçeneklerin “tümüyle” bilindiği
durumlarda, kapalı uçlu sorular tercih
edilmelidir.
Anketin Hazırlanması ve Uygulanmasında Dikkat Edilecek Hususlar
Önce anketin konusu, amacı, anketi cevaplayacak olanların nitelikleri ve düzeyleri tespit edilmelidir.
Ankete; cevaplama güvenliğini ve
katılım onanını yüksek tutmak için
amacı, elde edilecek bilgilerin nerede
kullanılacağını belirten bir açıklama
konulmalıdır.
Anket konusunun, açık uçlu (doldurmalı) veya kapalı uçlu (seçmeli) sorulardan hangisiyle dile getirilmesinin daha uygun olacağı incelenerek soruların türü belirlenir. Bu işlem yapılırken, kapalı uçlu soruların kolay yanıtlandığı, elde edilen bilgilerin ayırımının ve gruplanmasının daha kolay ve hata oranının az olduğu da göz önünde tutulur.
Kimi zaman bu iki soru tipini birlikte kullanmak daha yararlı olabilir.
Anketteki sorular gruplandırılır ve genelden özele doğru
sıralanır. Örneğin; ”Liseden sonra öğreniminizi sürdürmek
istiyor musunuz?” biçimindeki bir soru “Liseyi bitirdikten
sonra hangi okula gitmek istiyorsunuz?” sorusunda önce
gelmelidir.
Anketin uzunluğu, anketi cevaplayanın fazla zamanını almayacak biçimde ayarlanır.
Ankette yazılı kaynaklardan edinilebilecek bilgilerle ilgili sorular sormaktan kaçınılır.
Anketin hazırlanmasında her sorunun
incelenen konu ile ilgili olmasına, açık,
anlaşılır bir dille yazılmasına ve soruların
konunun tümünü içermesine özen gösterilir.
Anketin geçerlik derecesinin yüksek olmasına çalışılır. Geçerliği yükseltmek için uzmanlardan, bu konuda bilgisi olanlardan yararlanılır. Bu sağlanamazsa, anketi yanıtlayanların bir bölümü ile görüşme yapılarak elde edilen veriler, anket sonuçlarıyla karşılaştırılması da geçerliği denetleme yollarından biridir.
Kimi anketler, asıl gruba verilmeden önce, ön
deneme amacıyla bir gruba uygulanarak,
geçersiz sorulardan arındırılır.
Araştırmacı, ilgililerin anket sorularına verdikleri
cevaplara, önce kararlaştırmış olduğu
istatistiksel teknikleri uygular ve elde ettiği
bulguları yorumlayarak önerilerini belirler.
Anketin Değerlendirilmesi ve Yorumlanması
Rehberlik ve Psikolojik danışma hizmetlerinde
anket tekniği ile toplanan bilgilerin
değerlendirilmesi ve yorumlanmasında birey
hakkında başka yollardan toplanan bilgilerden el
altında bulundurulması gerekir. Yani anket
sonuçlarının yalnız değerlendirilip yorumlandığı
gibi diğer tekniklerle birlikte de değerlendirilip
yorumlanabilir.
Anketin Avantajları
Geniş kitlelere kısa sürede uygulanabilir, fazla zaman gerektirmez.
Büyük gruplar üzerinde bir anda uygulama imkanı verir.
Diğer tekniklere göre fazla masraf gerektirmez, ekonomiktir.
