Milletler Tablosu
Milletler Tablosu Kutsal Kitap'ta Başlangıç 10'da geçer. Nuh'un oğullarının soyundan gelen 70 aile veya milleti listeler ve sonunda nereye yayıldıkları ve nereye
yerleştikleri konusunda bazı ipuçları verir. Elbette Musa yüzyıllar sonra bunları kaydettiği için kavimler göçünün ayrıntılarını kaydedebildi.
Kutsal Kitap hakkındaki bir yorum kitabı Başlangıç 10'daki Milletler Tablosu'ndan onun “eski kutsal metinlerde benzersiz” olduğunu belirtir. “Milletlere gösterilen bu ilgi, Kutsal Kitap'ın tarihe verdiği önemi tam olarak yansıtır. . . . Dünyada başka hiçbir kutsal yazı tarihle bu kadar ilgilenmez.”1
Milletler Tablosu Nuh'un üç oğlunun (Sam, Ham ve Yafet) soyundan gelen yetmiş aileden, halktan veya ulustan bahseder ve bu üç grubun her biri "ailelerine göre, dillerine göre ve milletlerine göre" özetlenmiştir (Başlangıç 10:31).
Dilbilimin genellikle dilleri "ailelere" böldüğü bir gerçektir. Günümüz dilbilimcilerin saydıkları en önemli "aileler" arasında: Hint-Avrupa grubu, Semito-Hamitik grup, Bantu grubu, Sudan grubu, Çin-Tibet grubu, Japonca, Korece, Ural grubu, Altay grubu, Dravid grubu ve Endonezya-Polinezya grubu yer alır. Ancak henüz
sınıflandırılmamış birçok dil daha var.
Milletler Tablosu Nuh'un tufanından sonra tüm insanlar onun üç oğullarının soyundan çıktığını anlatır:
„Nuh’un oğulları Sam, Ham ve Yafet’in soyunu anlatan kayıt budur: Tufandan sonra onların oğulları oldu.“ (Başlangıç 10:1)
İçerik 1 Yafet 1.1 Gomer 1.1.1 Aşkenaz 1.1.2 Rifat 1.1.3 Togarma 1.2 Magog 1.3 Maday 1.4 Yavan 1.4.1 Elişah 1.4.2 Tarşiş 1.4.3 Kittim
2 Ham 2.1 Kuş 2.1.1 Saba 2.1.2 Havila 2.1.3 Sabta 2.1.4 Raama 2.1.4.1 Seba 2.1.4.2 Dedan 2.1.5 Sabteka 2.1.6 Nimrod 2.2 Mitsraim
3 Sam 3.1 Elam 3.2 Asur 3.3 Arpakşad 3.3.1 Şelah 3.3.1.1 Eber 3.3.1.1.1 Peleg 3.3.1.1.2 Yoktan 1 – 13 Yoktan'ın soyu 3.4 Lud
3.5 Aram
1.4.4 Dodanim 1.5 Tubal 1.6 Meşek 1.7 Tiras
1 – 7 Mitsraim'in soyu 2.3 Put
2.4 Kenan 1 - 11 Kenanlılar
3.5.1 Uts 3.5.2 Hul 3.5.3 Geter 3.5.4 Maş
1 Yafet'tin soyundan çıkan milletler (10:2-5)
Yafet büyük ihtimalle Nuh'un en büyük oğlu olduğu için rapor onunla başlıyor:
„Yafet’in oğulları Gomer, Magog, Maday, Yavan, Tubal, Meşek ve Tiras’tı.“ (Başlangıç 10:2)
1.1 Gomer
Gomer'in soyundan gelen insanlar, tarihte Karadeniz yakınlarındaki bölgeye yerleşen bir Aryan halkı olan eski Kimmerler ile ilişkilidir. MÖ 8. yüzyılda, Asur kralı Sargon'un saltanatı sırasında, görünüşe göre İskitler tarafından Kafkasya'da (Kara ve Hazar Denizi arasındaki dağlar) sürüldü. Kimmerler Küçük Asya'ya saldırdı, Urartu krallığına (Ararat) saldırdı ve Doğu Küçük Asya'yı işgal etti. Kapadokya'nın Ermenice adı olan Gamirkʽ, kuşkusuz onların işgalini çağrıştırıyor. Kimmerler Doğu'da güçlü Asur İmparatorluğu ile karşı karşıya geldikleri için Batı'ya ilerleyip Frigler ve Lidyalılara karşı savaşmışlardır. Sonunda Lidya kralı Alyattes (Kroisos'un selefi) tarafından Lidya'dan kovuldular.2
Yafet'in soyunun yayılışı
„Gomer’in oğulları Aşkenaz, Rifat ve Togarma’ydı.“ (Başlangıç 10:3) 1.1.1 Aşkenaz
Ortaçağ Yahudi yazılarında (ve hatta daha sonra) "Aşkenaz" terimi Cermenlere, daha doğrusu Germania'ya uygulandı. Bu nedenle, bugün bile Cermen ülkelerinden gelen Yahudilere, İspanya ve Portekiz'den gelen Sefaradların aksine Aşkenazim denir.
Yeremya 51:27, düşüşü sırasında (MÖ 539) Babil'e karşı Ararat ve Minni krallıklarıyla ittifak kuran bir Aşkenaz krallığından bahseder. Ararat'ın Ermenistan'da Van Gölü civarında ve Minni (Asur yazıtlarında "Mannai" olarak adlandırılır) Van Gölü'nün güneydoğusunda olduğu varsayıldığından, Aşkenaz krallığı muhtemelen bu bölgelerin yakınındaydı, muhtemelen o bölgenin kuzeyinde, Karadeniz ve Hazar Denizi
arasındaki bölgede. Aşkenaz adı arkeologlar tarafından Asurlu Aşkuzai'ye eşdeğer olarak kabul edilir, çünkü bu ifade görünüşe göre Karadeniz ve Hazar Denizi
arasındaki eski İskitlere uygulanıyordu. Çivi yazılı tabletler, bu kabilenin ve
Mannai'nin (Minni) ittifak kurduklarını ve M.Ö. 7. yüzyılda Asur'a isyan ettiklerini bildirmektedir.
1.1.2 Rifat
Onun soyundan gelenlerle ilgili tek tarihsel referans M.S. 1. yüzyılda Josephus'tan gelmektedir. O, Paflagonia'nın sakinlerinin (kuzeybatı Küçük Asya'daki ve Karadeniz'in güneyinde olan bölge) eski zamanlarda Rifatlılar olarak adlandırıldığını yazıyor.
Bazı bilim adamları, adı aynı bölgede bulunan Rhebas Nehri'nin adıyla
ilişkilendirirken, diğerleri bunun Boğaz bölgesinde daha batıda uzanan Rhebantia yöresiyle ilgili olduğunu düşünüyor. Kutsal Kitap'ta Rifat hakkında çok az şey
söylendiği ve eski tarih kitaplarında adı hakkında hiçbir şey söylenmediği için kesin olarak tanımlanamaz.
1.1.3 Togarma
Hezekiel'in Sur hakkındaki ağıtında Togarma'dan, Sur'un ticaret malzemeleri
karşılığında değiştiği “atlar, küheylanlar ve katırlar”ın geldiği” bir yer olarak bahsedilir (Hezekiel 27, 2, 14). Birçok yorumcu Togarma'yı Ermenilerle ilişkilendirir. Ermeniler geleneksel olarak "Torgom'un oğlu Haik" soyundan geldiklerini iddia ederler. Eski Yunan yazarlarına göre Ermeniler atları ve katırlarıyla ünlüydü.
1.2 Magog
Yahudi tarihçi Josephus'un zamanından beri, "Magog Diyarı" ile kuzeydoğu Avrupa ve Orta Asya'nın İskit kabileleri arasında bir ilişki olduğu varsayılmıştır.3
Yunanlılar ve Romalıların zamanında, klasik yazarlar İskitleri, iyi donanımlı, yetenekli okçulardan oluşan büyük bir atlı kuvveti olan yırtıcı, kavgacı kuzey barbarları olarak
tanımladılar. İskit adı muhtemelen Yafet'in bir başka soyundan gelen “Aşkenaz”a kadar gider. Bununla birlikte, Encyclopædia Britannica şunu belirtir: “Klasik
literatürde İskitya terimi genellikle Karadeniz'in kuzey ve kuzeydoğu bölgelerini, İskit terimi ise oradan gelen herhangi bir barbarı ifade eder.”4 Diğer referans kitaplarına göre, bugün "Tatar" terimi gibi "İskit" terimi de oldukça geniş, yani Kafkasya'nın kuzeyinde (Karadeniz ve Hazar Denizi arasındaki bölge) göçebe kabilelerinin ortak adı olarak kullanılmaktadır. Bir referans kitabında şöyle okunabilir: "Elbette, 'İskitler' adı eskiler arasında esnek bir toplu isimdi ve bu İbranice Magog için de geçerli."5
1.3 Maday
Medlerin atası olarak kabul edilir. Bu anlayışa göre, İbranice Maday kelimesi Kutsal Kitap'ta “Medler” veya “Medya” olarak tercüme edilir (2. Krallar 17:6; 18:11; Ester 1:3; İşaya 13:17; 21:2). Medler, Asur-Babil (Akad) dilinde Madaia ve Eski Farsça'da Mada olarak adlandırıldı. Geçmişte İran'ın dağlık bölgelerine yerleştiler ve esas olarak Elburs Dağları (Hazar Denizi'nin güneyinde) ile Asur'un doğusunda bulunan Sagros Dağları arasına yerleştiler. İran'ın şimdiki adı, Yafet'in soyundan gelenlere uygulanan "Aryan" kelimesine kadar uzanıyor.
1.4 Yavan
Tufan'dan sonra Yavan'ın soyu "milletlerin adalarını" dolduranlar arasındaydı. Bu ifade yalnızca sularla çevrili karalara değil, aynı zamanda kıyı bölgelerine uygulandı (Başlangıç 10:2, 4, 5; 1. Tarihler 1:5, 7). Tarih araştırmacılarının çalışmaları, Yavan ve dört oğlunun soyundan gelenlerin, Kıbrıs'tan (Kittim) Batı Akdeniz'e kadar Akdeniz'in adaları ve kıyı bölgelerinde yerleştirdiğini göstermiştir.
Yavan (İbranice: Jawán), bazıları tarafından "Yunanlıların orijinal kabilesi" olarak tanımlanan antik çağın İyonyalılarının atasıyla özdeşleştirilir.6 Şair Homer
(muhtemelen M.Ö. 8. yüzyılında) ilk Yunanlılar için Iáones adını kullanmıştır ve II.
Sargon (M.Ö. 8. yüzyıl) ile başlayarak, Jawanu adı Asur Yazıtlarında geçmektedir.
Zamanla, İyonya adı Attika (Atina çevresindeki manzara), Küçük Asya'nın batı kıyısı (daha sonraki Lidya ve Karya eyaletlerinin kıyıları hakkında) ve Ege Denizi'nin deniz adalarıyla sınırlıydı. Güney Yunanistan ile güney İtalya arasındaki deniz adına "iyonik"
adı korunmuştur; bu, Yavan adının bu formunun bir zamanlar hem anakara
Yunanistan'a hem de daha sonra "İyonya" olarak adlandırılan daha küçük bölgeye atıfta bulunduğu görüşünü destekleyen çok eski olduğu kabul edilmektedir.
Başlangıç'taki rapordan sonra, Yavan'ın torunlarından ilk bahseden (M.Ö. 9. yüzyılın ikinci yarısı civarında) peygamber Yoel'dir. O, Yahuda ve Yeruşalim'in oğullarını
"Yunanlıların oğullarına" (kelimenin tam anlamıyla: "İyonyalılar") satan köle tüccarları oldukları için Surluları, Saydalıları ve Filistinlileri mahkum eder (Yoel 3:4-6). M.Ö. 8.
yüzyılda İşaya, Tanrı'nın gazabı esnasında sağ kalabilecek bazı Yahudilerin Yavan dahil
birçok ülkeye seyahat edeceklerini ve orada Yehova'nın görkemini ilan edeceklerini önceden bildirdi (İşaya 66:19, 20).
Daniel'in kitabında “Yavan” genellikle “Yunanistan” olarak çevrilir, çünkü bu anlam Daniel'in yazılarının tarihsel gerçekleşmesinden açıkça anlaşılmaktadır. Benzer şekilde, Zekeriya'nın (M.Ö. 520-518) peygamberliği, "Sion oğulları"nın Yavan'a (Yunanistan) karşı muzaffer kampanyasını önceden bildirir (Zekeriya 9:13).
„Yavan’ın oğulları Elişah, Tarşiş, Kittim ve Dodanim’di. Ada halkları bunlardan çıktı;
hepsi kendi diline, ailesine ve milletine göre yurtlarına yayıldı.“ (Başlangıç 10:4, 5) 1.4.1 Elişah
Kutsal Kitap'ta Elişah'dan ayrıca Sur'a karşı ölüm ağıtında bahsedilir. Orada Elişah adı Sur ile ticaret yapan bir ülkenin veya bölgenin adı olarak görünür. Sur sembolik olarak birçok ulus tarafından donatılan bir gemi olarak temsil edilir ve "Elişah adaları"
geminin güvertesini kaplamak için "mavi iplik ve mor boyalı yün" sağlar (belki de güneşe ve yağmura karşı koruyan bir tür örtü) (Hez. 27:1-7).
1. yüzyılın Yahudi tarihçisi Josephus, Elysas (Elişah) adını Yunan halklarının atalarının bir kolu olan Elysaslılar (Ayolyalıler) ile ilişkilendirdi.7 Hezekiel'in zamanında, Ayolya adı sadece Küçük Asya'nın batı kıyısının bir kısmına atıfta bulunuyordu. Elişah adıyla bir benzerlik, Peloponez'in (Yunanistan'ın güneyinde bulunan yarımadası) kuzeybatı kıyısında bir bölge olan Elis adında görülebilir. Yunanlıların ayrıca güney İtalya'da ve Sicilya adasında koloniler kurdukları bilinmektedir ve Aramice bir Targum'da Elişah, Hezekiel 27:7'nin bir yorumunda "İtalya eyaleti" ile kıyaslanmaktadır. Hezekiel'deki tanım bu alanların her biri için geçerlidir; çünkü bütün bu bölgeler çok değerli mor boyanın yapıldığı yerler idiler. Fakat Elişah ile ilişkileri hakkında kesin bir şey iddia edilemez, ancak kanıtların Kuzey Afrika veya Kıbrıs'ın yerine Yunanistan'a
göstermesini söylenebilir. Elişah'ın soyunun aynı bölgede kalmadığı düşünülebilir, fakat yüzyıllarda yerleşim alanlarını değiştirdikleri veya genişlettikleri ve Elişah adının farklı zamanlarda farklı bölgelere atıfta bulunduğu da söylenebilir.
1.4.2 Tarşiş
Tufandan sonraki yüzyıllarda Tarşiş soyundan gelenlerin hangi yönlere göç ettiğine dair işaretler var. Tanrı'nın Asur’da Ninive’ye gitmesi için görevlendirdiği peygamber Yunus (yaklaşık M.Ö. 844), Akdeniz liman kenti Yafa’ya (Tel Aviv-Yafa) giderek
görevinden kaçmaya çalıştı ve orada "ücretini ödeyip gemiye bindi, ... Tarşiş’e doğru yola çıktı." (Yunus 1:1-3; 4:2). Tarşiş, Ninive'nin ters yönünde, Akdeniz'in içinde veya Akdeniz'in kıyısında olmalıydı ve deniz yoluyla ulaşımın karadan daha kolay olduğu açıktı. Hezekiel 27:25, 26'da “Tarşiş gemileri” “açık denizin bağrı” ile ilişkilendirilir
(Mezmur 48:7; Yunus 2:3).
Asur hükümdarı Asarhaddon (M.Ö. 7. yüzyıl) bir yazıtta Sur ve Mısır'a karşı kazandığı zaferlerle övünür ve Kıbrıs'tan Tarsisi'ye kadar olan tüm ada krallarının kendisine haraç ödediğini iddia eder.8 Kıbrıs, Akdeniz'in doğu kesiminde yer aldığından, bu bilgi aynı zamanda Akdeniz'in batı kesiminde bir konuma işaret etmektedir. Bazı bilim adamları, Tarşiş'i batı Akdeniz'deki bir ada olan Sardunya ile özdeşleştirir.
Eski Yunan ve Romalı yazarların İspanya'da Tartessus adlı bir yer veya alandan bahsettiği için, çoğu bilim adamı Tarşiş'i İspanya ile ilişkilendirir. Yunan coğrafyacı Strabon'a (M.Ö. 1. yüzyıl) göre Endülüs'teki Guadalkvivir bölgesinde Tartessus adında bir şehir vardı9, ancak Tartessis adı genel olarak İber Yarımadası'nın güneyi için
uygulandı.
Birçok referans kitaplarında İspanyol kıyı topraklarının Fenikeliler tarafından
kolonizasyonuna vurgulanmaktadır ve Tartessus'tan Fenike kolonisi olarak söz edilir;
ancak, böyle bir teori için sağlam bir temel yok gibi görünüyor. Encyclopædia
Britannica şöyle der: “Ne Fenikeliler ne de Kartacalılar ülkeye uzun süre devam eden özel bir karakter verdiler, oysa Yunanlıların üzerinde kalıcı bir etkisi oldu. Sur ve Sayda'dan gelen ticaret gemileri muhtemelen en geç M.Ö. 9. yüzyılda Cebelitarık'ın ötesine ve Cádiz'e geldi.
Bununla birlikte, Yunan, İber ve Roma şehirleri keşfedilip kazılmış olmasına rağmen, modern arkeoloji tek bir Fenike yerleşimini ortaya çıkarmadı ve az çok değerli
mücevher ve trampa nesnelerinden geriye kalanlardan daha önemli Fenike
buluntuları kaydetmedi. Sonuç açıktır, yani Fenikeliler, Cádiz hariç, herhangi bir şehir inşa etmediler, sadece ticaret ve iskele yerlerine sahipti.”10
Tarih ayrıca Fenikeliler ve Yunanlılar Tarşiş'la ticaret yapmaya başladıklarında İspanya'nın zaten yerleşik olduğunu ve yerli halkın tüccarların gıpta ettiği gümüş, demir, kalay ve kurşunu çıkardığını gösteriyor.
Buna göre, Yavan'ın (İyonyalılar) soyundan gelenlerin sonunda oğlu Tarşiş aracılığıyla İber Yarımadası'na yayıldığına ve orada baskın hale geldiğine inanmak için iyi
nedenler var. En azından bu görüş, Tarşiş'in pozisyonuna ve diğer Kutsal Kitap referanslarıyla tatmin edici bir şekilde uyuşuyor.
Fenikelilerin Tarşiş'te ticaret yaptıkları, İsrail ulusunun da deniz ticaretine katılmaya başladığı Kral Süleyman'ın zamanından (M.Ö. 10. yüzyıl) açıkça anlaşılmaktadır.
Süleyman'ın Kızıldeniz'de bir gemi filosu vardı, bunlardan bazıları Fenike Kralı Sur'lu Hiram tarafından sağlanan deneyimli denizciler tarafından yönetiliyordu; özellikle altın hazinelerine sahip olan Ofir ile ticaret yapmak için kullanıldı (1. Krallar 9:26-28).
Rapor, Süleyman'ın "Hiram'ın filosuyla birlikte" denizde "bir Tarşiş filosu" olduğunu ve bu gemilerin her üç yılda bir altın, gümüş, fildişi, maymun ve tavus kuşu ithal
etmek için yola çıktığını söylemeye devam ediyor (1. Krallar 10:22). Genel bir görüşe göre, "Tarşiş gemileri" terimi zamanla belirli bir gemi tipine atıfta bulunmuştur - bir referans kitabına göre "denizde uzaklara gidebilen büyük gemilere"11 12 Benzer şekilde, Doğu Hindistan gemileri terimi başlangıçta Hindistan'a giden büyük İngiliz ticaret gemilerine uygulandı, ancak zamanla vatan ve varış yeri ne olursa olsun genel olarak bu tür gemilere uygulandı. 1. Krallar 22:48'in gösterdiği gibi, Kral Yehoşafat da (M.Ö. 936-911) “Altın için Ofir'e gitmek için tarşiş gemileri” yaptı.
Tarihler kitaplarında, Süleyman'ın her üç yılda bir sefere gönderilen gemilerinin
"Tarşiş'e gittiği" (2. Tarihler 9:21) ve Yehoşafat'ın gemilerinin de "Tarşiş'e”
gidecektiler fakat başarısız oldular (2. Tarihler 20:36, 37). Bu, Ofir'in İsrailli "Tarşiş gemilerinin" tek varış noktası olmadığını, aynı zamanda Akdeniz'de de yelkenle gittiklerini gösteriyor.
1.4.3 Kittim
Josephus Kittim'den "Chetimus" olarak bahseder ve bu ismi hem Kıbrıs hem de Chethim ile ilişkilendirir. O şunu yazdı: “Bütün adalar ve kıyı kasabalarının çoğuna İbraniler tarafından Chethim deniyordu”.13 Eski Fenikeliler Kıbrıs halkına Kitti derlerdi.
Günümüzde önemli eserler genellikle Kittim ile Kıbrıs arasındaki bağlantıyı kabul etmektedir.
Kıbrıs'ın güneydoğu kıyısındaki Kition (Citium) şehri bir Fenike kolonisi olarak bilinir ve bu nedenle bazı bilginler Kittim'in Yafet'in torunları arasında yer almasının uygunsuz olduğunu düşünürler (Başlangıç 10:2, 4; 1. Tarihler 1:5, 7). Ancak
Fenikelilerin Kıbrıs'a nispeten geç geldiklerine dair açık işaretler vardır; Kition'daki kolonileri M.Ö. 9. yüzyıla tarihlenir. Kition'ın "Kıbrıs'taki en önemli Fenike şehri"
olduğu tespit edildikten sonra, The New Encyclopædia Britannica şöyle der:
"Citium'daki en eski kalıntılar Miken döneminden olan bir Ege kolonisine (yaklaşık M.Ö. 1400-1100) aittir.”14
Yukarıda alıntılanan Josephus'un sözlerinden anlaşıldığı gibi Kittim, Kıbrıs adasının yanı sıra başka bölgeleri de içeriyordu. Ona göre, İbraniler Kittim adını diğer Akdeniz adalarına ve kıyı bölgelerine de uyguladılar; Kıbrıs (Filistin'den bakıldığında) Kittim ülkelerinin sadece en yakınıydı. Bu fikir, "Kittim Adaları" ve "Kittim'in kıyı
toprakları"ndan bahseden Hezekiel 27:6 ve Yeremya 2:10'da açıkça doğrulanmıştır.
Bazı yorumcular, Kittim kelimesinin Sayılar 24:24'te de daha geniş anlamda kullanıldığına inanırlar. Orada Musa'nın çağdaşı olan peygamber Balam'ın bir
tahmininde, "Kittim kıyılarındaki gemilerin" Asur ve Eber'i ezeceği, ancak saldırganın kendisinin sonunda yok olacağı söyleniyor. Bu görüşe göre saldırı, Büyük İskender'in yola çıkıp Med-Pers İmparatorluğu ile birlikte “Asur” (Asur-Babil) topraklarını
fethettiği Makedonya'nın kıyı bölgesinden kaynaklanmış olabilir. Diğer yorumcular, saldırganların İtalya'nın Akdeniz kıyılarından Romalılar olduğunu varsayıyor. Sayılar
24:24'te “Kittim” yerine Vulgata “İtalya” terimini ve Targum Onkelos “Roma” terimini kullanırken, apokrif 1. Makkabiler kitabında (1:1, Pa) Kittim, Makedonya ülkesi
anlamına gelir.
İşaya'nın Sur aleyhindeki mesajına göre, Tarşiş'ten gelen ve doğuya giden gemiler, Kittim'de (muhtemelen Kıbrıs) Sur şehrinin düşüş haberini alacaklardı. Ayrıca Tanrı,
‘Sayda'nın bakire kızını’ Kittim’e gitmeye teşvik etti, ancak “orada sığınacak bir yer bulamayacaktı” (İşaya 23:1, 11, 12). Bununla tutarlı olarak tarih, İşaya'nın
peygamberlik ettiği dönemde (yaklaşık M.Ö. 778-732) Kıbrıs'ta Fenike kolonileri olduğunu gösteriyor. Sanherib'in bir yazıtı, Sayda kralı Luli'nin Asur saldırısı nedeniyle Jadnana (Kıbrıs) adasına kaçtığını bildiriyor.15 16 Ve görünüşe göre Sur'dan pek çok kişi de kentin Nebukadnezar tarafından 13 yıllık kuşatması sırasında Kıbrıs'a sığınak buldular; bu şekilde İşaya'nın sözü yerine geldi.
1.4.4 Dodanim
Başlangıç 10:4'te bu isim, Yavan'ın dördüncü oğlunun adı olarak verilir. Septuagint ve Samiriyeli Pentatök'te isim "Rodanim"dir. "Rodanim", 1. Tarihler 1:7'deki İbranice Masoretik metinde de bulunur, oysa Peşitta ve Vulgata gibi diğer birçok İbranice el yazması bu yerde "Dodanim" der.
İbranice “r” (ר) ve “d” (ד) harfleri birbirine çok benzer ve bu nedenle bir kopyacı tarafından karıştırılmış olabilir. (Bu nedenle, Masoretik metinde, Başlangıç 10:3'teki
“Rifath”, 1. Tarih 1:6'da “Diphath” olarak görünür.) Çoğu çeviri her iki ismi de verir.
Birçok sözlükbilimci, “Rodanim”in tercih edilen okuma şekli olduğunu söylüyor.
Uzmanlar Yavan'ın bu oğlunun soyu Rodos adasına ve Ege Denizi'ndeki komşu adalarına yerleştiğini düşünüyorlar.
1.5 Tubal
Sık sık Meşek ile anılan bir halk veya ülkenin adı. Tubal, Yavan ve Meşe Sur ile ticaret yaptılar; Köleler ve bakır aletler mallardı (Hez 27:13). Tubal böylece İsrail'in
kuzeyindeydi (Hez 39:1, 2), ama o kadar da uzakta değildi ki, Fenike'de Sur ile ticaret yapamayacaktı.
Çoğu bilim adamı, Tubal adının Asur yazıtlarında bulunan Tabal adıyla aynı kişilere atıfta bulunduğuna inanmaktadır. Bu yazıtlarda Tabal Musku (görünüşe göre Meşek) ile birlikte anılmaktadır.17 18
Birkaç yüzyıl sonra, Herodot de onları bir arada listeler ve onları Tibaren ve Moşerler olarak adlandırır.19 Buna dayanarak, Tubal ülkesinin (en azından Asur zamanında) Doğu Anadolu'da Kilikya'nın kuzey-doğusunda yer aldığı varsayılmaktadır. Bu bölgede bakır madenlerinin varlığı Kutsal Kitap kayıtları ile tutarlıdır.
1.6 Meşek
Peygamber Hezekiel, Meşek'ten tekrar tekrar Tubal ile birlikte bahseder ve onların Filistin'in kuzeyinde bulunduklarını gösterir. Sur'a köle ve bakır sattıkları ve sıklıkla savaş yürüttükleri söylenir Hez 27:13; 32:26). Mezmur 120:5'te Tubal'dan bağımsız olarak, görünüşe göre düşmanca, barbar bir halkın sembolü olarak bahsedilir.
Tufan'dan yaklaşık bin yıl sonra, Asur yazıtları ilk olarak Asur'un batısında Küçük Asya'da yaşayan Muşku adında bir halktan bahseder. Asur kralları Tiglatpileser I, Tukulti-Ninurta II, Assurnasirpal II ve Sargon, kendileriyle savaştıklarını söylerler.
Muşku'nun sıklıkla Tabalu (görünüşe göre Tubal) ile birlikte anılması, Muşku adının Meşek'ten türetildiğini düşündürür. Daha sonra Herodot aynı şekilde Moşerler ve Tibarenler'e atıfta bulunur.19
Çok sayıda bilim adamı, Muşku'nun MÖ 2. binyılın sonlarına doğru yaşayan
Frigyalılarla ilgili olduğunu öne sürüyor. Görünüşe göre Batı ve Orta Küçük Asya'nın çoğunu yönetiyordu. Asur kralı Sargon'un bahsettiği Muski Kralı Mita, bazı bilginler tarafından Yunan geleneğine göre aynı zamanda hüküm süren Frigya Kralı Midas ile eş tutulur.
1.7 Tiras
Genel olarak, bugünün bilginleri Tiras'ı klasik Yunan yazarlarının Tyrrhēnói olarak da bilinen Tyrsēnói'si ile aynı kabul ederler. Tyrsēnói bir deniz kavmiydi ve Ege Denizi'nin adalarında ve kıyılarında yaşıyordu.
2 Ham'ın soyundan çıkan milletler (10:6-20)
Hamın soyunun yayılışı
Milletler Tablosu Nuh'un oğlu Ham'ın soyuyla devam eder:
„Ham’ın oğulları Kuş, Mitsraim, Put ve Kenan’dı.“ (Başlangıç 10:6)
2.1 Kuş
Başlangıç Kitabı, Kuş hakkında ayrıntılı bilgi vermese de, adı İbranice Kutsal Yazıların çeşitli yerlerinde onun soyundan gelenleri ve yaşadıkları toprakları veya bölgeleri belirtmek için geçmektedir.
Kuş adı, oğlu Nimrod aracılığıyla Babil ve kurduğu krallık ile ilişkilidir (Başlangıç 10:8- 12). Bazıları, Kuş'un adını, Babil yakınlarındaki Aşağı Mezopotamya'da yapılan
kazılarda ortaya çıkarılan antik Kiş kentiyle ilişkilendiriyor. Güya, M.Ö. 3. binyılın Babil hükümdarları zamanla bu şehirde "Dünyanın Kralı" unvanını aldı. Çoğunlukla
efsanelerden oluşan eski bir rapor olan "Sümer Kral Listesi" şu sözleri içerir: "Tufan sona erdikten sonra, krallık (tekrar) gökten indi ve krallık (ilk olarak) Kiş'teydi."20 21 Profesör Albright, bu antik kentle ilgili olarak şunları söyledi: “Mümkün olduğu için Kiş, Chus Genesis 10:8'in arketipi değilse, Kutsal Kitap'ta belirtilmiyor. Nimrod muhtemelen Kisch'in ilk hükümdarı olarak kabul edildi.”22 Bu nedenle, Babil daha sonra tam bir Sami egemenliğine girmiş olsa da, Kutsal Kitap'ın o bölgedeki erken Kuşi hükümdarlık kaydıyla uygun düşen bazı tarihsel kanıtlar var gibi görünüyor.
Başlangıç 2:13'te geçen Gihon'un ('Aden'den çıkan nehrin' bölündüğü dört ana nehirden biri) sularıyla çevirildiği "Kuş ülkesinin" konumu belirsizdir (Başlangıç 2:10).
Bu metinde Septuagint'in tercümanları İbranice "Kuş" kelimesini Yunanca Etiyopya adıyla verdiler. Erken bir zamanda, Kuş adı eski Etiyopya ile aşağı yukarı eşanlamlı hale geldi, ancak bunun Tekvin 2:13 için de geçerli olduğu söylenemez. Septuagint'i takip eden Josephus, Gihon'u Nil ile ilişkilendirdi.23 Ancak Gihon'un Fırat ve Dicle ile ortak bir kaynağı olduğu için, küresel tufanın bölgenin topografyasında aşırı
değişiklikler getirdiğine inanılmadığı sürece böyle bir tanımlama geçerli görünmüyor.
Bu nedenle, bazı bilginler Başlangıç 2:13'teki "Kuş" terimini, Orta Asya'nın dağlık bölgelerinde yaşayan, kökeni bilinmeyen bir halk olan Asur yazıtlarındaki Kassu veya Kassitlerle ilişkilendirir. P. English'in bir makalesinde, eski zamanlarda Karadeniz'in güneydoğu köşesinde ve daha sonra Kuzey Kafkasya'da zenciler yaşadığına dair kanıtlar sunuluyor.24
Yazar, bu tür kabilelerin yaşadığı bölgeler olan Abhazya ve Khazarya ile Kutsal
Kitap'taki Kuş arasında bir bağlantı olduğunu var sayıyor. Tabii ki, Tekvin 2:13'teki Kuş terimi, aslında Kuş soyunun çoğunluğu ile güneye göç etmeyen, ancak yukarıda
açıklanan Küçük Asya bölgesine yerleşen Kuş halkının bir parçası anlamına gelebilir.
Yine de diğerleri, Gihon ile çevrili "Kuş diyarı"nın Arap Yarımadası'nda bulunduğu varsayımındadır, çünkü Habakkuk 3:7'de "Kuşan" adı "Midyan diyarı"na paralel olarak kullanılır ve Midyan'ın genellikle Akabe Körfezinin yakınlığında bulunduğu kabul edilir. Belki de böyle bir Arapça "Kuş"a atıfta bulunarak, Musa'nın Midyanlı karısı Zippora'ya “Kuşi bir kadın” denir (Çıkış 18:1-5; Sayılar 12:1).
Dillerin karışması nedeniyle insanlar Babil'den dağıldıklarında, Kuş'un soyundan gelenlerin çoğu görünüşe göre Güney'e taşındı. Önce Arap Yarımadası'na göç edip ardından Bab el Mandab Boğazı'nı geçerek Afrika'ya geldikleri, yoksa ilk olarak Afrika'ya yerleşip ardından Arabistan'a taşındıkları belirsizdir. Ancak “Kuş”un esas olarak Afrika ile ilişkili olduğunu düşünülürse, ikinci göç muhtemelen daha olasıdır.
Kuş'un oğlu olan Saba adı Doğu Afrika ile ilişkilendirilirken, Havila, Sabta, Raama ve Sabteka ile Arap Yarımadası'ndaki bölgeler arasında bir bağlantı kurulur (aşağıya bakınız). Bu oğulların adları, onlardan ortaya çıkan kabilelerde korunmuş gibi görünse de, Nimrod adının açıkça böyle olmadığı dikkat çekicidir. Onun adı belki çocuksuz kaldığı için antik tarihte yalnızca kişisel bir ad olarak ortaya çıkar.
Kuş'un birçok kabileleri Arabistan'da bulunmasına rağmen, Kutsal Kitap'ta kullanıldığı şekliyle Kuş adı çoğu durumda açıkça Afrika'daki bir bölgeyi ifade eder. Referansın açık olduğu durumlarda, çevirmenler basitçe “Kuş”u “Etiyopia” ya da “Habeşistan” ile çevirirler. Kuş, sık sık Mısır (İşaya 20:3-5; 43:3; Yeremya 46:7-9) ve de Libya ile (2.
Tarihler 12:2, 3; Daniel 11:43; Nahum 3:9) bağlantılı olarak anılır. İşaya 11:11, Nil Deltası'nda bulunan bölgelerin eski coğrafi adlarını sıralar: "Mısır" (veya "Mitsraim", burada Aşağı Mısır), "Pathros" (Yukarı Mısır) ve "Kuş" (Nubya-Habeşistan). Hezekiel 29:10, "Migdol’dan Assuan’a ve Habeş sınırına (Kuş) kadar" Mısır'ın yıkımından söz ediyor. Böylece eski Habeşistan olan Kuş, görünüşe göre Syene'nin (bugünkü Asvan) güneyinde bulunuyordu ve daha sonra arkeolojik araştırmalara göre güney yönüne muhtemelen bugünün Hartum'a kadar uzanıyordu. Böylece Kuş, şimdi Etiyopya'nın sadece bir kısmını değil, aynı zamanda Etiyopya'nın kuzeybatısında bulunan geniş bir alanını da kapsıyordu. “Habeş (Kuş) ırmakları” muhtemelen Hartum'da birleşen Mavi ve Beyaz Nil ve ayrıca 5. kataraktta Nil'e akan Atbara'dır (Tsefanya 3:10).
"Habeşlerin (Kuşím) yakınında yaşayan Araplar" (2. Tarihler 21:16), Arap
Yarımadası'nın güneybatı kıyısında, Kızıldeniz'de Afrika'nın karşısında yaşayan Arap kabileleri olabilir.
„Kuş’un oğulları Saba, Havila, Sabta, Raama, Sabteka’ydı. Raama’nın oğulları Seba ve Dedan’dı.“ (Başlangıç 10:7)
2.1.1 Saba
Saba doğu Afrika'da bir halk idi. İşaya 43:3'te Mısır ve Habeş (Kuş) ile birlikte Seba'dan bahsedilir. İşaya 45:14'teki benzer bir listede, "Saba" yerine "Sabalılar"
kelimesi kullanılır; buradan, Saba sakinlerinin Sabalılar olarak adlandırıldığı sonucuna varılabilir. Bahsedilen ayetler, Saba'nın Etiyopya'ya bağlı olduğunu veya Etiyopya'ya ait olduğunu gösteriyor.
Bu fikir Josephus tarafından desteklenir. O, "Saba"nın Nil'in kenarında bulunan Meroë şehri ve ayrıca Nil, Astapus (Mavi Nil) ve Astabora (Atbara) nehirleri
arasındaki geniş alan (Meroë adası) olduğunu söyledi.25 İşaya 45:14'te Sabalılar "uzun boylu adamlar" olarak tanımlanır ve bu, Etiyopyalılar hakkında "tüm erkeklerin en uzunu ve en güzeli" olduklarını söyleyen Herodot tarafından da doğrulanır.26 Meroë uzun bir süre ticaret merkeziydi.
2.1.2 Havila
Çok bilim adamı, bu metindeki Havila isminin aynı zamanda bir bölgeyi ifade ettiği ve bu ismin Kuş'un bu oğlunun torunları tarafından yerleşmiş olan bölgeye uygulanmış olabileceği görüşündedir. Kuş'un soyundan gelenlerin çoğu, Afrika ve Arabistan'a göç etmiş gibi göründüğünden, genellikle Havila'nın soyundan gelenlerin eski Sabalıların yazıtlarında bahsedilen Haulan bölgesi ile bağlantılı olduğu varsayılır. Bu bölge
Arabistan'ın güneybatı kıyısında ve bugünkü Yemen'in kuzeyindeydi.
Buna ek olarak, bazıları, bu kabilenin bir kısmının zamanla Kızıldeniz'i geçip şimdi Cibuti ve Afrika'da Somali olarak bilinen yerlere taşındığını ileri sürüyor; muhtemelen eski isim Aualis adında korunmuştur.27 Göçün, Afrika'dan Arabistan'a olan ters yönü de mümkündür. Arabistan'ı Afrika'daki Cibuti'den ayıran Kızıldeniz'in Bab el-Mandeb boğazı sadece 30 km genişliğindedir.
Başlangıç 25:18'e göre, "İsmailoğullarının çadır kurdukları bölge, Mısır önlerinde bulunan Şur yakınlarındaki Havila’dan Asur’a dek uzanırdı.". Buna göre, Havila (ya da en azından bir kısmı) Sina yarımadasına ya da yakınına - muhtemelen Şur çölünün bulunduğu yere - uzanmış olmalıdır. Yukarıda bahsedilen metin, göçebe İsmaillilerin Sina Yarımadası'ndan Kuzey Arabistan üzerinden Mezopotamya'ya taşındığını
gösteriyor gibi görünüyor. Ayrıca 1. Samuel 15:7'ye göre Kral Saul Amalekliler'i
"Havila’dan Mısır önlerindeki Şur’a kadar" vurdu. Bu rapordaki "Havila'dan" ifadesi, Arap Yarımadası'nın bir bölümünü (muhtemelen kuzeybatı köşe) bir uç olarak ve Sina Yarımadası'ndaki Şur çölüyle Amalekoğulları'nın yerleşim bölgesinin diğer ucu
değinmektedir. The Interpreter’s Dictionary of the Bible Havila diyarını “kuzey Arap Nedjd'in çöl iç kısmından Mısır'daki Süveyş'in kuzeyinde olan alanına kadar” uzanan bölge olarak tanıtır.28
2.1.3 Sabta
Sabta'nın soyu görünüşe göre güney Arabistan'a, belki de daha sonra benzer bir adı
taşıyan yerlerden birine yerleştiler. Hadramaut'un eski başkenti Sabota Sabta'nın kabilelerinin yerleştikleri bölge olarak önerildi ve Batlamyus (Ptolemeos) Basra Körfezi yakınlarındaki Saphtha adlı bir şehirden söz ediyor. Ancak bu yerlerle Sabta arasında mümkün olan bir bağlantı kesin değildir.
2.1.4 Raama
Kutsal Kitap'a göre Raama, Dedan ve Seba'nın kabileleri Sur ile ticaret yaptı (Hezekiel 27:20, 22). Raama'nın soyu tam olarak nerede yaşadığını söylemek mümkün değil, ancak muhtemelen güneybatı Arabistan'da Maʽin yakınlarındaki Raama kasabası bölgesinde.
2.1.4.1 Seba
:Büyük olasılıkla güneybatı Arabistan'da olan varlıklı bir krallıktı. En çok altını, güzel kokuları ve buhuruyla tanınırdı (1. Krallar 10:1, 2; İşaya 60:6; Yeremya 6:20; Hezekiel 27:22). Kutsal Kitap dışı kaynaklarda genellikle Sabalılar olarak anılan Saba halkının kökeni kesin olarak kanıtlanamaz. Sam'ın soyunda, görünüşe göre Arabistan'a yerleşen iki Seba vardı. Bununla birlikte, bugün bazı bilginler, krallığın sakinlerinin, Yoktan soyundan olan Samiler (Eber üzerindeki Sam'in soyu) olduğuna inanıyor.
Seba'nın kendi adı ve bazı kardeşlerinin isimleri, güney Arabistan'daki yerleşim yerleriyle ilişkilidir. Bazı kaynaklara göre, Saba Krallığı, bugünkü Yemen Arap
Cumhuriyeti'nin doğu kesimindeydi. Başkenti belli ki dağ silsilesinin doğu tarafında ve Sana'nın yaklaşık 100 km doğusunda bulunan Marib'di.
2.1.4.2 Dedan
:Onun soyundan gelenler görünüşe göre Arabistan'ın bir kısmına yerleştiler.
2.1.5 Sabteka
Sabteka'nın soyu muhtemelen güney Arabistan'a ya da belki Etiyopya'ya yerleşti.
Ancak tam yeri bilinmiyor.
Kutsal Kitap'ın Milletler Tablosu Kuş'un oğlu olan Nimrod ile devam ediyor:
„Kuş’un Nimrod adında bir oğlu oldu. Nimrod yeryüzündeki ilk kudretli adamdı;
Yehova’ya karşı gelen kudretli bir avcı olarak tanındı. “Yehova’ya karşı gelen kudretli avcı Nimrod gibi” sözü buradan gelir. Onun krallığı Şinar diyarında Babil, Erek, Akad ve Kalne şehirlerinde başladı. O diyardan Asur’a geçti ve Nineve’yi, Rehobot-ir’i, Kalah’ı ve Nineve ile Kalah arasındaki Resen’i inşa etmeye girişti; büyük şehir bunlardan oluştu.“ (Başlangıç 10:8-12)
2.1.6 Nimrod
Nimrod'un krallığı başlangıçta Şinar ülkesinde bulunan Babil, Uruk, Akad ve Kalne
şehirlerine kadar uzanıyordu. Bu nedenle, Babil'in ve kulesinin inşasının onun
liderliğinde başladığı varsayılabilir. Bu varsayım, Yahudilerin geleneksel görüşüyle de tutarlıdır. Tarihçi Josephus şunları yazdı: “[Nimrod] yavaş yavaş davranışını zorbalığa dönüştürdü, çünkü kendi güçlerine inatla güvendiklerinde insanları Tanrı'dan daha fazla uzaklaştırmayı amaçladı. Yeryüzünü bir tufanla daha bastırırsa, Tanrı'dan
intikam almak istediğini ve tufanın yükselemeyeceği kadar yüksek bir kule inşa etmek istediğini söyledi. Böylece atalarının batmasına misilleme yapacaktı. Kalabalık,
Tanrı'ya itaat etmenin korkaklık olduğunu düşünerek, Nebrod'un [Nimrod] niyetlerini seve seve onayladı. Ve böylece ... hızla yukarı doğru büyüyen kuleyi inşa etmeye başladılar.”29
Görünüşe göre, Babil Kulesi'ni inşa ettikten sonra, Nimrod imparatorluğunu Asur bölgesine genişletti ve orada “Nineve'yi, Rehobot-Ir'i, Kalah'ı ve Nineve ve Kalah arasındaki Resen'i inşa etmeye girişti" (Başlangıç 10:11, 12; Mika 5:6) "Asur" adı, Sam'in oğlu Asur'un adına kadar gittiğine göre, bu, Ham'ın torunu olan Nimrod'un Sami topraklarını işgal ettiği anlamına gelir. Bu nedenle, muhtemelen yalnızca hayvanları avlamak anlamında değil, aynı zamanda saldırganlık savaşları yürütmek anlamında da güçlü bir adam veya kahraman oldu. M'Clintock ve Strong tarafından yazılan Cyclopædia'da şöyle belirtilmektedir: “Güçlü avlanmanın hayvan avıyla sınırlı olmadığı, sekiz şehrin inşasına olan yakın bağlantıdan açıkça anlaşılmaktadır. . . . Nimrod'un avda yaptığı şey, bir fatih olarak başarısının erken bir göstergesiydi. Avcılık ve kahramanlık her zaman özel ve doğal bir şekilde bağlantılı olmuştur. . . Asur
anıtları, avcılık alanındaki birçok kahramanca eylemi tasvir eder ve bu kelime
genellikle bir sefere katılmayı belirtmek için kullanılır. . . . Daha sonraki yıllarda aynı ülkede çok yakından ilişkili olan avcılık ve savaş, burada pratik olarak ilişkilendirilebilir veya eşitlenebilir. [Avcının] anlamı, Nimrod'un Tufan'dan sonra bir krallık kuran ve ataerkil yönetimin parçalarını bir baş ve efendi olarak kendi altında birleştirmek için bir araya getiren ilk kişi olduğudur; ve tüm bunlar, Hami gücünün Sami topraklarına şiddetli bir şekilde girmesi nedeniyle Yehova'ya direnmek için yapıldı.”30
Büyük ihtimalle onun soyu yoktu; çünkü ismine dayalı coğrafi yerler ya da milletler bulunmadı.
„Mitsraim’in oğulları Ludim, Anamim, Lehabim, Naftuhim, Patrusim, Kasluhim (Filistîler bu soydan gelmiştir) ve Kaftorim’di.“ (Başlangıç 10:13, 14)
2.2 Mitsraim
Mitsraim, Mısır kabilelerinin (ve bazı Mısırlı olmayan kabilelerin) atasıydı ve adı Mısır ile eşanlamlı hale geldi. “Mısır” kelimesi İbranice Mizrájim adını (ya da bazı
durumlarda Mazṓr [2. Krallar 19:24; İşaya 19:6; 37:25; Mika 7:12]) çevirmek için
kullanılır. M.Ö. 2. binyılın ilk yarısında yazılan Amarna mektupları Mısır'dan Misri olarak bahseder ve bu da aşağıyukarı bu ülkenin bugünkü Arapça ismine (Misr) benzer. Pek çok bilgin, Mizrajim'in ikili bir form (yani Yukarı ve Aşağı Mısır) olduğuna inanır; ancak bu görüş tartışılır. Mitsraim'in soyundan gelenlerin isimleri çoğul
formlar gibi görünüyor: Ludim, Anamim, Lehabim, Naftuhim, Patrusim, Kasluhim ve Kaftorim. Bu nedenle, genellikle bunların tek tek oğulların adları değil, kabile adları olduğu varsayılır. Bu mümkün olsa da, ikili veya çoğul biçimler gibi görünen başka isimlerin de bulunduğuna dikkat edilmelidir - örneğin, Efraim, Appaim ve Diblayim (Başlangıç 41:52; 1. Tarihler 2:30, 31; Hoşea 1:3) - ama belli ki sadece bir kişiye işaret ediyor.
1. Ludim
Bu Hamî Lud'un soyundan gelenlerin, büyük ihtimalle Put ve Kuş'un soyundan gelenler ile birlikte Mısır'ın silahlı kuvvetlerinin bir parçası ve yetenekli okçular olan
"Ludim" idiler (Jeremya 46:8, 9; Hezekiel 30:4, 5).
İşaya 66:19'da yayı çeken ve İsrail'den çok uzaktaki uluslara ait olan Lud'a benzer bir gönderme, Samî'den çok Hamî Lud'a işaret ediyor gibi görünüyor. Orduda Sur için hizmet vermiş olan Ludim teşhis etmek daha zordur (Hezekiel 27:3, 10). Ancak metinde, yine Hamî Ludim'e bir işaret olabilecek Put ile ilişkilendirilirler.
Alıntılanan metinlere göre, Hamî Ludim mantıksal olarak kuzey Afrika'da yaşıyordu, ancak onları daha kesin olarak konumlandırmak mümkün değil. Bazı bilginler, Libya bölgesinin kendi vatanı olduğuna inanıyor, ancak bu ifade, Lud adının Lub olarak yazılışında keyfi bir değişikliğe dayanıyor.
2. Anamim
Mitsraim'in Hamî soyudur. Mitsraim Mısır ile eşanlamlı hale geldiğinden, Anamim'in oraya veya yakınına yerleştiği varsayılabilir. Asurlu II. Sargon (MÖ 8. yüzyılın ikinci yarısı) zamanından kalma çivi yazılı bir metin, "Anami" adı altında ona atıfta bulunur.
3. Lehabim
Başlangıç 10:13 ve 1. Tarihler 1:11'de Mitsraim aracılığıyla Ham'ın soyundan gelenler arasında geçen bir isimdir. İbranice adı çoğul olduğundan, birçok bilgin, adını
Mitsraim'in oğullarından birinden alan bir kabileye atıfta bulunduğu görüşündedir.
Lehabim genellikle Libyalılarla özdeşleştirilir ve eski zamanlarda Libya'da yaşayan kabilelerden en az birini oluşturdukları görülmektedir. Onları tanımlamak zordur, ancak İbranice metnin başka bir yerinde bahsedilen Luvím ile eşitlenmeleri
muhtemeldir. Buna bir örnek 2. Tarihler 12:3'tür. Almanca Zunz çevirisi “Lubim” ve diğer çeviriler “Libyalılar” (EÜ; KB; RevEB) okuyor.
4. Naftuhim
Ham oğlu Mitsraim'in soyu arasında listelendi. Bu listedeki diğer isimlerde olduğu gibi, bilim adamları genellikle çoğul formu bir kabile veya halkın bir göstergesi olarak görürler. Adın türetilmesinin coğrafi koşullarla ilgili olduğunu düşünen bilim
adamları, Naftuhim'i genellikle "deltadakiler" anlamına gelen bir Mısır tabiriyle ilişkilendirir ve buna dayanarak Naftuhim, Aşağı Mısır (Kuzey Mısır) sakinleri arasında sayılır. Bu görüşlerin doğru olup olmadığını kesin olarak belirlemek mümkün değildir.
5. Patrusim
Ham oğlu Mitsraim'in soyudur. Adı görünüşe göre Patros'un çoğuludur (Hezekiel 29:14). Bu, Patrusim kabilesinin Yukarı Mısır'a yerleştiği veya orada baskın hale geldiği anlamına gelir.
6. Kasluhim
Ham'ın oğlu Mitsraim'den veya İbranice kelime bir kişiye atıfta bulunuyorsa Mitsraim'in oğlundan bir halktır. Kutsal Kitap kaydı (10:14), "Filistîler bu soydan gelmiştir" ifadesiyle onların Kasluhim'den çıktığını gösterir. Filistiler, diğer ayetlere göre, Kaftor veya Girit'ten geldiklerinden (Yeremya 47:4; Amos 9:7), bazı bilginler yukarıdaki ifadenin ("Filistîler bu soydan gelmiştir") Mitsraim'in son olarak sözü edilen soy olan “Kaftorim”den sonra kullanılmasını önermektedir.
Ancak, bu metinler arasında bir çelişki olduğundan şüphelenmek gerekmez.
Başlangıç'taki kayıtlar (ve 1. Tarihler'deki buna paralel) soybilimseldir. Filistilerin kökeni olarak Kaftor'a işaret eden pasajlar muhtemelen coğrafi olarak anlaşılmalıdır ve Filistilerin Kapftorim bölgesinden göç ettiğini öne sürer.
Kasluhim'den Kutsal Kitap'ın başka hiçbir yerinde bahsedilmez ve laik tarihte de onlar net bir iz bırakmadı. Kutsal Kitap zamanlarında adı Mısır adıyla eşanlamlı olan
Mitsraim'in soyundan gelmeleri dışında, nerede yerleştiklerini gösterecek hiçbir şey bilinmez.
7. Kaftorim
Kaftorim, Mitsraim aracılığıyla Ham'ın torunları arasındaydı. İsrailoğulları Mısır'dan ayrılmadan bir süre önce (MÖ 1513), Kaftorim Kenan'ı fethetti ve Avim olarak bilinen halkı kovdu. Kaftor adı, Filistiler'in Kenan'a taşındığı ada olan Girit'e de uygulanır (Yeremya 47:4; Amos 9:7). Kaftor'un kimliği sıklıkla tartışılan bir konu olmuştur.
Mısır'ın delta bölgesi, Küçük Asya'nın güney-doğu kıyıları (Kilikya dahil), Kapadokya ve Girit önerilmektedir. Bilim adamlarının ekseriyeti, Kaftor'un Yunanistan'ın güney- doğu kıyısının önünde bulunan Girit adasıyla özdeşleşmesini tercih ediyor. Bazıları Kaftor'un komşu adaları ve kıyı bölgelerini de içerdiğine inanıyor. Asur-Babil
metinlerinde bulunan Kaptara adının ve Mısır yazıtlarında bulunan Kftj[w] adının Kaphtor anlamına geldiğine inanılmaktadır.
Mısırlıların en eski zamanlardan, belki de İbrahim'in günlerinden beri Giritlilerle ticari ilişkileri olduğuna dair işaretler var. Birçok bilgin, Kanunun Tekrarı 2:23'te bahsedilen
“Kaftorim”in Filistiler'e atıfta bulunduğunu iddia etti. Ancak Filistilerin Kasluhim'den (Mizrajim'in soyundan gelen bir başka kolu) çıktıkları söylendiği için, Filistilere
yalnızca coğrafi anlamda (soybilimsel anlamda değil) Kaftorim olarak atıfta bulunulabilirdi, demek ki, Kenan'a gelmeden önce Kaftor bölgesinde yaşadıkları anlamında. O zaman, İbrani Yakup'un Suriyeli (Arami) olarak adlandırılmasına benzer bir anlamda Kaftorim olarak adlandırılacaklardı. Aksi takdirde, Kanunun Tekrarı 2:23, Filistiler'e atıfta bulunamaz ve Kaftorim onlardan bağımsız olarak Kenan'a göç eden bir halk olduğu varsayılmalıdır.
2.3 Put
Ham'ın oğlu Put, Kutsal Kitap'ın başka yerlerinde geçer, ancak onun soyundan gelenlerin hiçbiri adıyla anılmaz. Onun soyundan gelenler sık sık Mısır'a askeri yardımda bulundular (Yeremya 46:9; Hezekiel 30:4-6; Nahum 3:9). Sur ordularında paralı asker olarak görev yapmışlar ve o şehrin önemini artırmışlardır.
Eldeki kanıtlar, Put ile Kuzey Afrika Libyalıları arasında bir bağlantı olduğunu gösteriyor. Septuagint ve Vulgata'da “Put” üç yerde “Libyalılar” veya “Libya” ile çevrilmiştir (Yeremya 46:9; Hezekiel 27:10; 38:5). İbranice Put kelimesi aynı zamanda eski Farsça yazıtlardaki put[i]ja (genellikle Libya ile eşdeğerdir) ile tam olarak örtüşür.
Ancak Nahum 3:9'dan Put ve Luvím'in (Libyalılar) farklı halklar olduğu anlaşılıyor. Bu ise, tek başına Put'un Libyalılarla özdeşleştirilme olasılığını dışlamaz. Herodot'un
"farklı kabilelerin Libyalıları" hakkındaki yorumundan da anlaşılacağı gibi, "Libyalılar"
terimi, İbranice Luvim adından belki daha kapsamlıydı.<ref>Herodot: Historien, J.
Feix tarafından çevrildi, 1963, II, 32, s. 227</ref> Mısır yazıtlarında olan “punt”
kelimesinin Put ile özdeşleştirilmesi fonetik nedenlerle günümüzde genellikle kabul görmemektedir.
2.4 Kenan
Ham'ın dördüncü oğlu ve Nuh'un torunu. Sonunda Akdeniz'in Doğu yakasında Mısır ve Suriye arasında bulunan bölgede yaşayan 11 kabilenin atasıydı. Bu nedenle bu bölgeye "Kenan diyarı" deniyordu (Başlangıç 10:15-19; 1 Tarihler 16:18). Kenanlı Amoriler doğu Ürdün topraklarını İsrailliler fethetmeden önce işgal etseler de (Sayılar 33:51; 35:10, 14), Kenan, Filistin'in Ürdün'ün batısında kalan bölümünün daha eski ve orijinal adıydı (Sayılar 21:13, 26).
Kenan soyundan gelenlerin Babil'deki dil karıştırılmasından hemen sonra bu ülkeye göç edip yerleştikleri (Başlangıç 11:9) veya önce Hamilerin çoğuyla Afrika'ya gidip
sonra yavaş yavaş Kenan diyarına dönüp dönmediklerini Kutsal Kitap söylemez.
MÖ 1943'te İbrahim, Kenan bölgesine taşınmak için Paddan-Aram'da Haran'dan ayrıldığında, zaten Kenanlılar tarafından iskan edilmişti ve İbrahim'in hem Amoriler hem de Hititler ile belirli ilişkileri vardı (Başlangıç 11:31; 12:5, 6; 13:7; 14:13; 23:2- 20).
Tarih, Mısır'ın, İsrailliler tarafından fethedilmeden önce yaklaşık 200 yıl boyunca Kenan topraklarını yönettiğini gösteriyor. Suriye ve Filistin'den vasal hükümdarlar tarafından Firavun Amenophis III'e ve Firavun Akhenaten gönderilen mesajlardan (Amarna mektupları olarak bilinir) o zamanlar şehirler arasında sık sık kavgalar olduğu ve birçok siyasi entrikanın olduğu açıktır. İsrail halkı Kenan sınırlarına ulaştığında (MÖ 1473), ülke çok sayıda şehir devletine veya küçük krallıklara bölünmüştü, ancak aralarında atalardan kalma akrabalık nedeniyle hala bir uyum vardı.
{| class="wikitable"
|- style="background:beige"
|„Kenan’ın ilk oğlu Tsidon, sonraki Het’ti. Kenan ayrıca Yebusilerin, Amorilerin,
Girgaşilerin, Hivilerin, Arkilerin, Sinilerin, Arvadlıların, Tsemarilerin ve Hamatilerin de atası oldu. Daha sonra Kenan aileleri dağıldılar. Böylece Kenanlıların sınırı Sayda’dan Gerar’a, Gazze yakınlarına, Sodom ve Gomorra’ya, Adma’ya, Tseboyim’e, Laşa
yakınlarına dek uzandı. Yurtlarına, ailelerine, dillerine ve milletlerine göre, Ham’ın oğulları bunlardı.“ (Başlangıç 10:15-20)
|}
1. Tsidon (Sidon)
Kenan'ın ilk oğlu olan Sidon (Tsidon), Saydalıların atasıydı. Onun adı Sidon liman kentine verildi ve uzun yıllar Fenikelilerin (Saydalılar için Yunanca adı) başkentiydi.
Şehrin şimdiki adı Sayda'dır.
Sayda'nın yaklaşık 35 km güneyinde Saydalılar, Sur (Fenikeli ad; Yunanca ad: Tyros) adını verdikleri bir koloni kurdular. Zamanla, Sur Sayda'yı birçok yönden geride bıraktı, ancak Sur, bir Saydalı yerleşiminin karakterini hiçbir zaman tamamen kaybetmedi. Sur kralı bazen 'Saydalıların Kralı' olarak anılırdı (1. Krallar 16:31).
2. Het
Kenan'ın ikinci sıradaki oğlu Het'in soyundan bir halk. Hititlerin, Yeşu'nun günlerinde
"çölden ve bu Lübnan'dan büyük nehre, Fırat nehrine, yani Hititlerin tüm ülkesi olan"
bir bölgede yaşadıkları söylenir (Yeşu 1:4). Görünüşe göre esas olarak Lübnan ve
belki de Suriye'deki bölgeleri içeren dağlık bölgelerde yaşıyorlardı.
Tarihçiler ve arkeologlar, Kutsal Kitap'taki Hititlerin kim olduğunu bulmaya çalıştılar.
Bunu temel olarak, benzer bir sese veya benzer bir yazımlara sahip gibi görünen kelimeleri karşılaştırarak dilbilimsel bir bakış açısıyla yaptılar. Asur çivi yazılı metinlerde "Hatti" terimi sıklıkla, çoğunlukla Suriye veya Filistin'i çağrıştıran bir bağlamda geçer. Bu kelime Kutsal Kitap'ta adı geçen Hititler anlamına gelebilir.
Bununla birlikte, bilim adamları "Hatti" kelimesine dayanarak, Kutsal Kitap'taki Hititlerin, başkenti Küçük Asya'da olan Hitit İmparatorluğu ile aynı olduğunu kanıtlamaya çalışıyorlar. Fakat bu eski imparatorluk, Kenan ülkesinin kuzey ve batısında bulunup ondan epey çok uzaktır.
Küçük Asya'nın Anadolu bölgesinde (bugün Türkiye'nin bir parçası) eski "Hattusa"
(Hattuşa) olan Boğazköy'de çok sayıda antik metin bulunmuştur. Burası bir zamanlar modern bilginlerin Hatti dediği ve ilk sakinlerinin "Hatça" konuştuğu bir ülkenin başkentiydi. Bunlar, bilginlerin ifadesine göre çivi yazısıyla yazılmış ve şimdi "Çivi Yazısı Hititçesi" olarak bilinen bir Hint-Avrupa dilini sokan fatihler tarafından boyun eğdirildi. Daha sonra çivi yazısı, "Hiyeroglif Hititçesi" olarak adlandırılan hiyeroglif yazı ile başka bir Hint-Avrupa dilinden yerinden çıkarıldı.
Bu dildeki metin örneklerinin Kuzey Suriye'de olduğu kadar Küçük Asya'da da bulunduğu söylenmektedir. Bilginler bu üç dili üç grup insanla ilişkilendirir. Ancak bunların hiçbirinin Kutsal Kitap'taki Hititlerle örtüştüğüne dair hiçbir kanıt yoktur.
Martin Noth sözde çivi yazısı Hititçesi hakkında şunları yazdı: “'Hitit' ifadesi eski metinlerde kullanılan bir terim değil, bu dil ile Küçük Asya'daki Hatti krallığı arasındaki tarihsel bağlantıya dayanarak modern bilim tarafından seçilmiş bir terimdir.” Daha sonra “Hitit hiyeroglifleri”ne dikkat çekti: “Geleneksel 'Hitit' tanımı burada uygunsuz ve kafa karıştırıcı.”<ref>M. Noth: Die Welt des Alten Testament, 1962, s. 207</ref> Başka bir tarihçi, E. A. Speiser şu sonuca varıyor: “Kutsal Kitap'taki Hititlerin sorununu çözmek . . . zordur. İlk olarak, söz konusu Kutsal Kitap
metinlerinin ne tür Hititler olduğu sorusu ortaya çıkar: Hattiler mi, çivi yazısı kullanan Hint-Avrupa Hititleri mi yoksa hiyeroglif Hititleri mi.”<ref>E.A. Speiser: The World History of the Jewish People, 1964, cilt 1 , S. 160</ref>
Bu göstermektedir ki, Kutsal Kitap'taki Hititlerin Hattuşa'nın başkenti olduğu "Hitit İmparatorluğu" ile herhangi bir denklemi delile değil, varsayıma dayanmaktadır.
3. Yebusiler
Ham ve Kenan'ın soyundan olan Yebusiler Yebus şehrinin civarında yaşadılar. Yebus, günümüz Yeruşalim'inin bulunduğu yerde bulunan eski bir şehirdi. Bu nedenle çoğu bilgin, Yeruşalim'in (veya belki de Salem'in) şehrin orijinal adı olduğunu ve Yebusiler tarafından iskan edildiğinde sadece ara sıra Yebus olarak adlandırıldığını
varsaymaktadır. Ayrıca “Yebus”un “Jerusalem”in değil, şehirde bir süre yaşayan insanların adı olan “Yebusi”nin kısaltması olduğu konusunda da genel bir kanı vardır.
Belki de en küçük grup oldukları için Yebusiler akrabalarıyla bağlantılı olarak, genellikle en sonda listelenirler. Dağ halkı olarak kabul edildiler (Sayılar 13:29).
4. Amoriler
"Amori", Kenan'ın oğulları listesinde belirtilmiştir, ancak başka yerlerde bu terim (İbranice metinde her zaman tekildir), orijinal Amori'den türeyen tüm Kenan kabilesine uygulanır.
Bazı yorumcular, Başlangıç 15:16 ve 48:22'de kullanılan “Amori” teriminin bir bütün olarak Kenan halklarını temsil ettiğini ileri sürerler. Amoriler, İsrailoğulları Mısır'dan ayrıldığında Kenan'daki en önemli veya baskın kabile gibi görünüyor (Kanunun Tekrarı 1:6-8, 19-21, 27; Yeşu 24:15, 18; Hakimler 6:10). Eğer öyleyse, diğer, ikincil akraba kabilelerinin bazen baskın olanın adını kullanması anlaşılabilir. Benzer şekilde, İsrail ulusunun bir kabilesinin adı olan Yahuda, sonunda "Yahudi" genel terimi
aracılığıyla tüm İsraillilere uygulandı. Amori kabilesi Erden nehrinin hem batısı hem de doğusunda yaşadılar ve birden fazla krallık kurdular (Sayılar 21:21-35).
Tarihçiler, genellikle Kutsal Kitap'ta bahsedilen Amorileri, erken Akad (Babil-Asur) çivi yazılı metinlerde bahsedilen Amurru ile ilişkilendirir. Amurruların MÖ 2. binyılın başında Mezopotamya'yı işgal edip birkaç yüzyıl boyunca Babil'de bir krallığa sahipti olduğunu varsayarlar. O zaman tanınmış bir yasa koyucusu olan Hammurabi'nin
"Amori" kökenli olduğu sık sık söylenir. Bununla birlikte, Amurru ile ilgili kanıtlar, Kutsal Kitap'taki Amorilerin Amurru ile özdeşleştirilmesini destekleyen sözde inandırıcı sonuçları desteklemiyor gibi görünüyor.
Eski çivi yazılı metinlerde, Amurru öncelikle "batı" anlamına gelir ve
Mezopotamya'nın batısındaki bölgeye atıfta bulunur. The International Standard Bible Encyclopedia'da A. H. Sayce, Amurru adının "insanların etnik yapıları veya gerçek isimleri hakkında hiçbir bilgi vermeyen, Mezopotamya'dan bakıldığında insanların yakın kökenlerine yönelik tamamen coğrafi bir referans" olduğunu
söylüyor.<ref> A.H. Sayce: The International Standard Bible Encyclopedia, editör G.W.
Bromiley, 1979, Cilt 1, s. 113</ref>
Kuzey Mezopotamya'da Fırat nehrinde bulunan antik bir şehir olan Mari, modern tarihçiler tarafından Amurru'nun Mezopotamya'ya yayıldığı merkez olarak anılır, ancak burada ortaya çıkarılan binlerce tabletin neredeyse tamamı Sami-Akad (Babil- Asur) dilinde yazıldı ve Batı Sami kökenli bazı isimler içeriyorlardı. Belirtildiği gibi, Kutsal Kitabın Amorileri Sami değil, Hami kökenliydiler; bazılarının Sami dilini edinmiş olması imkansız olmasa da, orijinal Amurru'nun Babil'den yaşayan Sami halkları arasında yalnızca "batıdan gelen insanlar" olması da mümkündür. Profesör John
Bright şunları not eder: “Çivi yazılı metinlerde, kuzeybatı Mezopotamya ve kuzey Suriye'nin sakinleri birkaç yüzyıldır [MÖ 3. binyılın sonu ve MÖ 2. binyılın başı]
'Amurru' ya da 'batı'dan insanlar' olarak değinildi. Bu isim, görünüşe göre, bu
bölgede yaşayan farklı Kuzeybatı Sami lehçelerinin halklarının genel adı haline geldi, büyük olasılıkla İbraniler ve Aramilerin daha sonra ortaya çıktığı kabileler."<ref>J.
Bright: Geschichte Israels, 1966, S. 31</ref>
5. Girgaşiler
Girgaşiler Ürdün'ün batısında yaşıyordu (Yeşu 24:11). Ugarit literatürde bulunan
"Girgaş" ve "Ben-Girgaş" isimleri, Girgaşiler'in varlığının dolaylı teyidi olarak zikredilebilir.
6. Hiviler
Ata Yakup'un zamanında Hiviler Şekem şehrinde yaşıyordu. Sonra, Hakimler 3:1- 6'daki metninden anlaşıldığı gibi, Hiviler Lübnan dağlarında Vaat Edilen Toprakların kuzey sınırına kadar yaşadılar. Yoab ve adamları Kral Davud'un buyruğu üzerine nüfus sayımı yaparken, “Sur kalesine ve Hivililerin bütün şehirlerine geldiler” (2. Samuel 24:7). Sur görünüşe göre doğrudan Hiviler'in bölgesinin güney ucuna kadar
uzanıyordu.
Arkeologlar, bilginlerin Hurriler adlı bir ulusun ataerkil zamanlardan beri Ermenistan, Anadolu, Suriye ve Filistin'in bazı bölgelerine yerleştiğine dair kanıt olarak
yorumladıkları eski kayıtları ortaya çıkardılar; ve Hiviler, Horiler ve Yebusiler'in bu kavma ait olduğuna inanıyorlar. "Horiler"i "Hiviler" ile eşitlerler ve Hurrilerin sonunda Hiviler olarak adlandırıldığı görüşündedirler. Teorileri esas olarak dilsel benzerliklere, özellikle de özel isimlere dayanmaktadır. Genelde Horiler adının "mağara sakini"
anlamına gelmediğini, "Hurriler" ile ilgili olduğunu varsayıyorlar.
Ancak Kutsal Kitap bu kabileleri birbirinden ayırıyor gibi görünüyor ve Hurriler adından hiç söz etmiyor.
7. Arkiler
Akdeniz kıyıları ve Lübnan Dağlarının batısında yerleştiler.
8. Siniler
Benzer adlara sahip birkaç Lübnan'daki kasaba çeşitli antik kayıtlarda listelenmiştir, ancak Siniler'in tam olarak nereye yerleştiği belirsizdir.
9. Arvadlılar
Suriye kıyılarında bir ada Arvad adlandırıldı. Ancak Arvadlılar'ın tam olarak nereye yerleştiği belirsizdir.
10. Tsemariler
Kenanlıların "Arvadlılar" (Fenike kıyısının önünde Arwad ile ilişkili olan) ve
"Hamatlılar" (muhtemel Suriye'deki Hamat ile ilişkili olan) arasında listelenmiş olması, Tsemariler'in Fenike'nın kuzey kıyısında oturduklarını gösterir.
Bazı bilgin, Trablus'un yaklaşık 35 km kuzey doğusunda bulunan Tell Kazel kasabası eski Tsamar ile temas ettirmeye çalışır. Başkaları ise, Tsemarileri, Trablus ile Arvad arasında bir kıyı kenti olan Sumra ile bir bağlantı kurmaya çalışır.
11. Hamatiler
Hamat, İsrail tarihinin ilk zamanlarında Suriye'deki küçük bir Kenan krallığının
başkentiydi. Kentin çevresindeki verimli tarım alanı aynı adı taşıyordu. Yunanlılar ve Romalılar zamanında şehir Epifanya olarak biliniyordu. Antiokhos IV. Epifanes ona bu ismi verdi. Bugün orijinal adının kısaltması olan Hama olarak adlandırılıyor.
Bazen Hititlerin bu şehri kurduğu varsayılırken, asıl kurucuların Hititlerin akrabaları ve tufandan sonra ortaya çıkan 70 aileden biri olan Hamatlılar olması daha olasıdır.
Bu iki soyun ataları olan Het ve Hamat, Ham oğlu Kenan'ın oğulları arasında sayılmaktadır.
Hamat'ın güney sınırı İsrail topraklarının kuzey sınırı olarak görülüyordu (Sayılar 34:8;
1. Krallar 8:65; 2. Krallar 14:25; 2. Tarihler 7:8) ve Şam'a kadar uzandığını düşünülüyor (Yeremya 49:23; Hezekiel 47:15-17; 48:1; Zekeriya 9:1, 2).
3 Sam'ın soyundan çıkan milletler (10:21-32) Son olarak Sam'ın soyu listenmektedir:
„En büyükleri Yafet’in kardeşi Sam’ın da çocukları oldu; o, tüm Eberoğullarının atasıydı. Sam’ın oğulları Elam, Aşşur, Arpakşad, Lud ve Aram’dı. Aram’ın oğulları Uts, Hul, Geter ve Maş’tı. Arpakşad’ın Şelah adında bir oğlu oldu; Şelah’ın da Eber
adında bir oğlu oldu. Eber’in iki oğlu oldu. Birinin adı Peleg’di, çünkü yeryüzü onun günlerinde bölünmüştü. Kardeşinin ismi Yoktan’dı. Yoktan’ın, Almodad, Şelef, Hatsarmavet, Yerah, Hadoram, Uzal, Dikla, Obal, Abimael, Seba, Ofir, Havila ve Yobab adlı oğulları oldu; tüm bunlar Yoktan’ın oğullarıydı.
Onların yaşadığı topraklar, Meşa’dan Sefar’a, Doğu’daki dağlık bölgeye kadar uzanıyordu.Yurtlarına, ailelerine, dillerine ve milletlerine göre, Sam’ın oğulları bunlardı.“ (Başlangıç 10:21-31)
3.1 Elam
Elam Mezopotamya'nın güney-doğu sınırında hem bir halkı hem de bir bölgeyi belirtir. Tarihsel olarak, Elam adı, güney-batı İran'da şu anda Husistan olan bir
bölgeye atıfta bulundu. Bu dağlık bölgede daha eski zamanlardan Elam'ın bir parçası olarak Anjan adı verilen ve eski yazıtlarda adı geçen bir bölge olduğu söylenmektedir.
Asurlular ve Babilliler, Elam ülkesine Elamtu olarak atıfta bulunurken, klasik Yunan yazarları Elam'a Elymais ve bazen de belirli bir zamanda onun başkenti olan Susa veya Şuşan kentinden dolayı "Susiana" adını verdiler. Pers İmparatorluğu altında, Susa (Şuşan) bir kraliyet şehriydi (Nehemya 1:1; Ester 1:2).
Bir ülke veya millet olarak Kutsal Kitap'ta, Elam'dan ilk kez İbrahim'in döneminde (MÖ 2018-1843) bahsedilir. "Elam Kralı" Kedorlaomer ve Ölü Deniz bölgesinde onunla müttefik olan krallar Kenan krallarının bir koalisyonuna karşı çıktı.
Elam'ın Babil üzerinde gücü dönemi, Hammurabi tarafından sona erdi. MÖ 2. binyılın ikinci yarısında Elam, Babil'i yeniden fethetmeyi ve orada birkaç yüzyıl boyunca etkisini sürdürmeyi başardı. Bu sırada ünlü Hammurabi kodeksi içeren bir stelin Babil'den modern arkeologlar tarafından keşfedildiği Susa'ya getirildiğine inanılıyor.
Asur İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra, Elam görünüşe göre Yafet'in soyundan (Aryan) olan milletlerin yönetimine girdi. Muhtemelen Medler ve Persler birkaç yüzyıl önce İran'ın dağlık bölgelerine yayılmışlardı ve Kyaxares yönetiminde Medler ve Babiller Asur'un başkenti Nineve'yi yok etmek için birlikte savaşmışlardı. Daniel 8:2'den Elam'ın daha sonra bir Babil bölgesi haline geldiği anlaşılıyor. Asur'un
çöküşünün Elam üzerindeki doğrudan etkisi ne olursa olsun, Persler, Anjan bölgesini Elam'dan almayı başardılar, çünkü Pers hükümdarları Teispes, Kyrus I, Kambyses ve Kyrus II, hepsi "Anjan Kralı" unvanını taşıyordu.
3.2 Aşşur (Asur)
Asur, Asurluların atasıdır ve aynı İbranice kelime hem “Asur” hem de “Asurlular” ile çevrilir. Hezekiel 27:23'te ya Asurlular bir halk ya da en önemli şehirlerinden biri olan Assur (bugün Qalʽat Scherqat) olarak kastedilmektedir.
İsim, eski zamanlarda Mezopotamya ovasının kuzey ucunu veya bugünün Irak'ının aşırı kuzeyini işgal eden ülkeye atıfta bulunuyordu. Asur esasen Dicle ve Küçük Sab'ın oluşturduğu üçgenin içindeydi. Bu iki nehir genellikle batı ve güney sınırlarını
oluştururken, kuzeyi eski Ermenistan dağları, doğu sınırlarını ise Sagros Dağları ve Medya oluşturuyordu.
Bununla birlikte, bu sınırların sıklıkla değiştiği belirtilmelidir. Asur, Babil zayıfken genişledi, ancak Asur, politikası başarısız ve Babil politikası başarılı olduğunda geri çekilmek zorunda kaldı. Diğer sınırlarda, özellikle Dicle'de bu tür kaymalar oldu, çünkü Asur etki alanını erkenden bu nehrin batısına genişletti. Asur İmparatorluğu elbette çok daha geniş bir alanı kapsıyordu.
Kutsal Kitap kaydında Asur'a ilk atıfta bulunulan Başlangıç 2:14'te, Musa Hiddekel'in (Dicle) "Asur'un doğusundan" aktığını söylüyor (Başlangıç 2:10). O bölge, Sam'ın oğlu Asur'un adını almıştır. Bu yüzden görünüşe göre ilk olarak Nuh'un Tufanı'ndan kısa bir süre sonra Samiler tarafından yerleştirildi. Ancak, Ham'ın torunu Nimrod Asur'a çıktığı ve Nineve'yi ve başka şehirleri inşa ettiği için Asurlular erken yerinden çıkarıldı (Başlangıç 10:11, 12).
Bunun Babil kulesinin inşasından ve ardından gelen dil karışıklığından sonra olup olmadığı belirtilmemiştir (Başlangıç 11:1-9), ancak Başlangıc bölüm 10 farklı
“dillerden” bahseder (Başlangıç 10:5, 20, 31). Asur'un başkenti Ninive'nin Babil etkisinde geliştiği seküler tarihle tutarlı bir şekilde kesindir.
British Museum'daki 21901 No'lu Kronik, Asur İmparatorluğunun başkenti olan Ninive'nin yıkılışını anlatır. MÖ 632'de (Nabupolassar'ın 14. yılı) Babil kralı
Nabupolassar ve Medler Kyaksares'in birleşik kuvvetleri tarafından kuşatıldıktan sonra “şehri bir moloz yığınına [döndürdüler].”<ref>Altorientalische Texte, S.
364</ref>
3.3 Arpakşad
Sam'ın oğluydu ve torunu Eber aracılığıyla İbranilerin atasıydı.
3.3.1 Şelah
Arpakşad'ın oğlu ve Sam'in torunuydu. Oğlu Eber aracılığıyla İbranilerin atasıydı.
3.3.1.1 Eber
İbrahim'in bir atası; Şelah'ın oğlu ve Peleg, Joktan ve diğer çocukların babasıydı.
Başlangıç 10:21'de Sam, "tüm Eberoğullarının atası ["tüm İbranilerin atası"]”
adlandırılır.
Eber burada Sam ile yakın bir ilişki içinde anılır, çünkü onun soyundan gelenler - özellikle İbrahim'den itibaren – Kutsal Kitap'ta önemli bir rol oynamışlardır.
Dolayısıyla sözü edilen metinde, sonraki ayetin açıkça gösterdiği gibi, Sam'in
soyundan gelenler arasında sadece İbraniler sayılmaz. Eber'in Yoktan yoluyla gelen torunları Arabistan'a yerleşmiş görünüyor, Peleg aracılığıyla torunları ise
Mezopotamya ile ilişkilendiriliyor.
"İbraniler" (ʽIvrí) adı muhtemelen Sam'in büyük torunu ve İbrahim'in atası olan Eber'den (ʽÉver) türetilmiştir. Kutsal Kitap'ta ilk olarak Abram (İbrahim) “İbrani”
adlandırılır (Başlangıç 14:13). Bu kavram daha sonra sadece İsrailoğulları için kullanıldı.
Eber'in oğlu Yoktan aracılığıyla İbrahim'in (ve İsrail'in) soyuna ait olmayan başka çocukları oldu. Görünüşe göre ʽIvrí (İbraniler) kelimesi, haklı olarak Eber'i ataları
olarak adlandırabilecek tüm torunlara atıfta bulunacaktı. Bazı bilginler bunun başlangıçta böyle olduğunu, ancak zamanla bu ismin en önemli Eberliler veya İbraniler olan İsraillilere uygulandığını düşünüyorlar.
3.3.1.1.1 Peleg
Kutsal Kitap'ın raporuna göre, Peleg'in „günlerinde yeryüzü bölünmüştü“ (Başlangıç 10:25). Bu, büyük ihtimalle Babil Kulesi'ndeki dillerin karışıklığının bir sonucuydu.
Peleg'den beş nesil sonra İbrahim doğdu. Onun torunu Yakup, İsrail milletinin atasıydı.
3.3.1.1.2 Yoktan
Yoktan'ın soyundan gelen bazı isimlerin güney ve güney-batı Arabistan'ın çeşitli bölgelerinde korunduğu görülüyor. Yoktan'ın, İbrahim'in Hacer ve Ketura'nın
oğullarının soyundan gelen kabilelerden ayırt edilen Arabistan'ın yerli halkının atası olduğuna inanılıyor. Kutsal Kitap'a göre, Yoktan'ın soyundan gelenlerin yaşadığı bölgenin coğrafi sınırları "Meşa'dan Sefar'a" kadar uzanıyordu (Başlangıç 10:30);
ancak alanın tam olarak ne kadar büyük olduğu bilinmiyor.
Yoktan'ın 13 oğulları, Arap Yarımadası'nın güneyinde yerleşen 13 farklı Arap kabilesinin ataları olması muhtemeldir.
1. Almodad
Arap geleneğine göre, onun Cürham kabilesinin başı ve İsmail'in karısının babası olduğu söylenir.
2. Şelef
Bu ismin Arapça karşılıkları, bir Selef veya Salif bölgesinden bahseden Sabililerin MÖ 7. yüzyıldan kalma yazıtlarında bulunabilir. Bu ismin başka bir şekli, Yemen Arap Cumhuriyeti'nin başkenti Sana'nın yaklaşık 100 km kuzeyindeki bir yerin adı olan Sulaf'ta korunmuş olabilir. Ancak bu benzerlikler, Şelef soyundan gelenlerin yerleştiği yer hakkında sadece tam olmayan bir fikir verir.
3. Hatsarmavet
Genellikle Hatsarmavet'in soyundan gelenlerin güney Arabistan'daki Hadramut bölgesinde yaşadığına inanılır. Hadramut (Arapça) ve Hatsarmavet (İbranice) arasında, bu isimlerin ünsüzlerinin benzerliği nedeniyle bir bağlantı olduğunu varsayılır. Hadramut'un coğrafi sınırları kesin olarak tanımlanamaz.
4. Yerah
Soyu muhtemelen güney Arabistan'da bir yere yerleşti.
5. Hadoram
Ailesi Arabistan'a, muhtemelen Yemen'e yerleşti.
6. Uzal
Arap geleneğine göre Sana (Yemen Arap Cumhuriyeti'nin başkenti) eski zamanlarda ʼAzal' olarak adlandırılmış ve Usal ile ilişkilendirilmiştir.
7. Dikla
Bazı bilginlere göre, kabilesinin güney Arabistan'a yerleştiği söylenir. Ancak bu kesin olarak belirlenemez.
8. Obal
Obal kabilesinin tam olarak nereye yerleştiği bilinmemekle birlikte, Yemenli güney- batı Arabistan'da benzer isimler geçmektedir.
9. Abimael
Abimael ve 12 erkek kardeşinin Arap Yarımadası'na yerleşen 13 farklı Arap kabilesinin ataları olması muhtemeldir.
10. Seba
Samın soyundan gelen iki Seba vardı. Biri Yoktan'ın oğlu öbürü İbrahim'ın bir torunuydu. İkisi Arabistan'da yerleşti.
Güney-batı Arabistan'da bulunan zengin bir krallık bu iki Seba'nın birinin soyuydu.
Kutsal Kitap dışı kaynaklarda genellikle Sabililer olarak anılır. Bugün bazı bilginler, krallığın sakinlerinin, Eber üzerindeki Sam'in soyundan gelen Yoktan soyundan Samiler olduğuna inanıyor. Seba'nın kendi adı ve bazı erkek kardeşlerinin isimleri, güney Arabistan'daki yerlerle ilişkilidir.
11. Ofir
Büyük olasılıkla güney Arabıstan'da bulunan ve bol miktarda en kaliteli altın
yataklarıyla ünlü bir bölge idi (Eyüp 22:24; 28:15, 16; Mezmur 45:9; İşaya 13:11, 12;
2. Tarihler 8:18).
1946'da, Tel-Aviv – Yaffa'nın kuzey-doğusunda bir çömlek parçası bulunduğunda Ofir'den altın ithalatına ilişkin Kutsal Kitap kaydı doğrulandı. Üzerinde şu yazı
bulunan bir çömlek parçası bulundu: "Ofir altını Bet horon'a, otuz şekel."<ref>Journal
of Near Eastern Studies, Bd. X, 1951, S. 265, 266</ref>
Ofir'in tam yeri bugün kesin olarak tespit edilememektedir. Çeşitli konumlar arasında üçü önce gelir: Hindistan, Arabistan ve kuzey-doğu Afrika, çünkü gemiler oraya
Kızıldeniz'in doğu kolunun sonundaki Ezjon-Geber'den gidebilirdi.
Hindistan'a gelince, Süleyman ve Hiram'ın gemileriyle getirilen bütün mallar orada mevcuttu. Josephus, Hieronymus ve Septuagint de Ophir'in Hindistan'da olduğunu
