Bu yaz da İstanbul da radyoloji eğitimi veren 3 t p fakültesi, 6

(1)

Tan›sal ve Giriﬂimsel Radyoloji (2002) 8:577-581

G E N E L R A D Y O L O J ‹

D E ⁄ E R L E N D ‹ R M E : G E N E L B A K I ﬁ

B

u yaz›da İstanbul’da radyoloji eğitimi veren 3 t›p fakültesi, 6 devlet hastanesi, 3 SSK hastanesi ve 1 kurum hastanesinin bu alandaki fonksiyonel kapasiteleri, insan gücü imkanlar› ve eği- tim alt yap›lar› ile ilgili veriler Avrupa Topluluğu T›p Uzmanlar› Birli- ği’nin genel radyoloji uzmanl›ğ› için belirlediği standartlar ›ş›ğ›nda ve 1996 y›l› bilgileri ile karş›laşt›rmal› olarak değerlendirildi.

Haziran 2001- Eylül 2001 döneminde İstanbul’da İstanbul T›p Fakül- tesi, Cerrahpaşa T›p Fakültesi, Marmara T›p Fakültesi, Şişli Etfal, Hay- darpaşa Numune, Taksim, Haseki, Bak›rköy, Siyami Ersek, İstanbul SSK, Göztepe SSK, SSK Vak›f Gureba ve PTT Erenköy hastanelerine yönelik bir anket uygulamas› gerçekleştirildi.

Anketlerde klinikte kaç y›ld›r uzmanl›k eğitimi verildiği, son 5 y›lda yetiştirilen uzman say›s›, cihaz ve y›ll›k inceleme say›lar›, eğitici kad- ronun nitel ve nicel özellikleri, kliniğin toplant› salonu, kütüphane, internet bağlant›s›, bilgisayar gibi imkanlara sahip olunup olunmad›ğ›, klinik içi eğitim toplant›lar›n›n nicelikleri ve nitelikleri, klinik içinde üretilen bilimsel yay›nlar gibi konular sorguland›.

Avrupa Birli¤i standartlar›

T›p eğitiminde standartlaşma bütün dünyada tart›ş›lmakta, bu konuda ülkeler aras›nda anlay›ş ve uygulama birliğine doğru gidilmektedir.

Bu doğrultuda Avrupa Birliği T›p Uzmanlar› Birliği’nin genel radyoloji uzmanl›ğ› için belirlediği ilkelerden baz›lar› ve tam teşekküllü bir eğitim departman›n›n koşullar› aşağ›da belirtilmiştir (1,2).

a. Radyolojik inceleme miktar› ve dağ›l›m›: Radyoloji departman›

çok yönlü bir hastanede olmal› ve bu hastanede patoloji departman› bu- lunmal›d›r.

Radyolojik incelemelerin y›ll›k say›s› genel radyolojide anlaml› bir deneyim kazan›labilmesi için yeterli düzeyde (y›ll›k 40.000’den fazla) olmal›d›r.

b. Cihazlar›n standard›: Yeterli görüntüleme cihazlar› ve servisleri olan departmanlar eğitim onayl› olmal›d›r.

c. Modalitelerin mevcudiyeti: Yeterli radyoloji eğitimi için aşağ›da- kiler zorunludur:

●Konvansiyonel radyoloji

●Anjiyografi

●Ultrasonografi (US)

●Bilgisayarl› tomografi (BT)

2001 y›l›nda ‹stanbul’da radyoloji e¤itimi:

Avrupa Birli¤i standartlar›n›n neresindeyiz?

Muzaffer Baﬂak, ﬁükrü Mehmet Ertürk

Geliﬂi: 07.01.2001/ Kabulü:18.07.2002 M. Baﬂak (

E

), ﬁ. M. Ertürk

fiiflli Etfal E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Radyoloji Klini¤i,

‹stanbul

(2)

●Girişimsel radyoloji

● Manyetik rezonans görüntüleme (MRG)

d. Kadro yap›s›: Eğitim veren de- partmandaki nitelikli radyolog say›s›, izin durumu da yeterli olmal›d›r. Eği- tim kadrosunun deneyimi değişik alanlar› kapsamal›d›r.

e. Eğitim program›: Genel radyoloji ve yan dal uzmanl›k alanlar› için sü- rekli ve onayl› eğitim program› bulun- mal›d›r.

Eğitim programlar› düzenli klinik- radyolojik toplant›lar› ve klinik de- partmanlarda konsültasyonlar› içer- meli ve en az haftada bir yap›lmal›d›r.

Hastane d›ş›nda da radyolojik ve klinik-radyolojik konferans, seminer ve eğitim kurslar› önerilmektedir.

f. Eğitim donan›m› ve materyali:

Radyoloji departman›nda eğitim prog-

ram› yürütecek düzeyde uygun de- monstrasyon cihazlar› olmal›d›r.

g. Araşt›rma olanaklar›: Eğitim departman›nda aktif ve süregelen araş-

t›rma program› olmal›d›r. Eğitilenle- rin araşt›rma program›na kat›l›m› des- teklenmelidir.

Tablo 1. Ankete kat›lan hastaneler, bu hastanelerde kaç y›ld›r uzmanl›k e¤itimi verildi¤i ve son 5 y›lda yetiﬂtirdikleri uzman say›lar›

Hastane Uzmanl›k e¤itimi Son 5 y›lda yetiﬂtirilen

kaç y›ld›r veriliyor? uzman say›s›

‹stanbul T›p Fakültesi 66 y›l 30

Cerrahpaﬂa T›p Fakültesi 33 y›l 19

Marmara T›p Fakültesi 16 y›l 9

ﬁiﬂli Etfal Hastanesi 40 y›l 21

Haydarpaﬂa Numune Hastanesi 30 y›l 20

Taksim Hastanesi 11 y›l 10

Haseki Hastanesi 20 y›l 17

Bak›rköy Hastanesi 1 y›l

Siyami Ersek Hastanesi 2 y›l

SSK ‹stanbul Hastanesi 40 y›l 6

SSK Göztepe Hastanesi 10 y›l 20

SSK Vak›f Gureba Hastanesi 10 y›l 6

PTT Erenköy Hastanesi 13 y›l 6

Tablo 2. Cihaz say›lar›

Hastane Konvansiyonel Mamografi US BT MR Anjiyografi

röntgen cihaz› cihaz› cihaz› cihaz› cihaz› cihaz›

19962001 19962001 96 01 96 01 96 01 9601

‹stanbul T›p Fakültesi 11 11 1 1 4 7 2 1 1 1 2 2

Cerrahpaﬂa T›p Fakültesi 9 9 1 1 5 62 2 1 2 2 2

Marmara T›p Fakültesi 4 2 1 1 65 2 1 1 1 1 2

ﬁiﬂli Etfal Hastanesi 64 1 3 5 1 1 1 1

Haydarpaﬂa Numune Hastanesi 5 3 1 1 5 3 2

Taksim Hastanesi 4 3 1 1 2 3 1

Haseki Hastanesi 8 9 1 1 2 4 1 1

Bak›rköy Hastanesi 61 2

Siyami Ersek Hastanesi 2

SSK ‹stanbul Hastanesi 9 10 3 5 1

SSK Göztepe Hastanesi 13 15 7 7 1 1

SSK Vak›f Gureba Hastanesi 8 7 1 1 3 4 1 1

PTT Erenköy Hastanesi 4 2 1 1 1 2 1 1 1

Tablo 3. Y›ll›k incelenen olgu say›lar›

Hastane Konvansiyonel Mamografi US BT MRG Anjiyografi

9601 9601 9601 96 01 9601 9601

‹stanbul T›p Fakültesi 58181 72000 4033 5000 41627 22741 14243 3200 6683 11000 2500 19 Cerrahpaﬂa T›p Fakültesi 38760 60000 7200 7000 9600 19200 15600 14400 9000 9600 3600 2040 Marmara T›p Fakültesi 60000 50000 4000 4000 10000 14000 5000 12000 5000 12000 600 1400

ﬁiﬂli Etfal Hastanesi 41000 50000 2000 6450 12000 6850 10800 10500

Haydarpaﬂa Numune Hastanesi 50000 3000 20000 22000 10000

Taksim Hastanesi 35000 32731 1400 1886 4500 16611 5445

Haseki Hastanesi 60000 138700 3500 16800 22000 10000 16500

Bak›rköy Hastanesi 70000 6000

Siyami Ersek Hastanesi

‹stanbul Hastanesi 111000 199815 9493 20225 9377

Göztepe Hastanesi 360000 150000 20000 25000 17000 18000

SSK Vak›f Gureba Hastanesi 37845 53105 527 2500 48769270 2566 2300

PTT Erenköy Hastanesi 27000 27554 500 5962500 3900 2000 1399

(3)

‹stanbul’da radyoloji uzmanl›k e¤itimi veren hastanelerin durumu

Anket çal›şmam›z›n kapsam›ndaki 3 t›p fakültesi, 6 devlet hastanesi, 3 SSK hastanesi ve 1 kurum hastanesinin radyoloji kliniklerinde kaç y›ld›r uzmanl›k eğitimi verildiği ve bu klinik- lerin son 5 y›lda yetiştirdikleri uzman say›lar› Tablo 1’de özetlenmiştir. Tab- lodan da görülebileceği gibi t›p fakül- teleri aras›nda İstanbul T›p 66, Devlet hastaneleri aras›nda Şişli Etfal Hasta- nesi 40 ve SSK hastaneleri aras›nda İstanbul SSK Hastanesi yine 40 y›ll›k radyoloji uzmanl›k eğitimi geçmişleri ile en k›demli kurumlar olarak ön plana ç›kmaktad›rlar.

Hastanelerin cihaz potansiyelleri gözden geçirildiğinde, t›p fakülteleri, Şişli Etfal Hastanesi ve PTT Erenköy Hastanesi d›ş›nda hiçbir kurumda MR cihaz› bulunmad›ğ›, yine t›p fakültele- ri d›ş›nda hiçbir hastanede anjiyografi cihaz› olmad›ğ› görülmektedir (Tablo 2). Avrupa Birliği standartlar›na göre bu cihazlar eğitim kurumlar›nda mu- hakkak bulunmak durumundad›rlar.

Bu s›k›nt›n›n planl› ve sağl›kl› d›ş rotasyon programlar› ile aş›labileceği görüşündeyiz. Bizim için sevindirici olan ise, 1996 verileri ile karş›laşt›rma yap›ld›ğ›nda bir çok kurumun mamografi ve US cihaz› aç›klar›n›n en az›ndan nicel olarak kapanm›ş olmas›- d›r (3).

Her klinik için mevcut cihazlar ile gerçekleştirilen incelemelerin miktar- lar› Tablo 3’te gösterilmektedir. Avru- pa Birliği standartlar›na göre istenen y›ll›k radyolojik inceleme say›s›n›n (40.000/y›l) departmanlar›n çoğunca aş›l›yor olmas› memnuniyet vericidir.

Anket çal›şmam›z kapsam›ndaki hastanelerin radyoloji departmanlar›n- daki insan gücü ile ilgili veriler Tablo 4’te özetlenmeye çal›ş›lm›şt›r. 1996 y›l› göz önüne al›nd›ğ›nda üç t›p fa- kültesinde toplam olarak 9 profesör, 7 doçent, 4 yard›mc› doçent bulunmak- tayd›. 2001 y›l›nda ise bu say›lar 14 profesör, 7 doçent, 5 yard›mc› doçent olarak belirlendi. Devlet ve SSK has- tanelerinde ise 1996 y›l›nda boş olan Tablo 4. Kadro yap›s›

Profesör Doçent Yar. Doç. Kln. flefi fief yard. Baflasistan Uzman Asistan

96 01 9601 96 01 9601 9601 9601 96 01 96 01

‹stanbul T›p Fakültesi 3 4 1 2 5 5 8 23

Cerrahpaﬂa T›p Fakültesi 4 8 4 2 1 3 4 19

Marmara T›p Fakültesi 2 2 2 3 3 2 1 1 10

ﬁiﬂli Etfal Hastanesi 2 2 2 1 4 4 5 15 21

Haydarpaﬂa Numune Hastanesi 1 1 1 1 2 1 5 2 3 9 168

Taksim Hastanesi 1 1 1 2 3 1 3 67

Haseki Hastanesi 1 1 1 4 2 8 5 6

Bak›rköy Hastanesi 1 1 2 6

Siyami Ersek Hastanesi 1 1 1 2 5

SSK ‹stanbul Hastanesi 1 1 1 1 2 3 69

SSK Göztepe Hastanesi 1 2 1 1 7 67 17

SSK Vak›f Gureba Hastanesi 1 1 2 611

PTT Erenköy Hastanesi 1 1 1 1 1 1 1 5 6

Tablo 5. E¤itim donan›m› ve materyali

96 01 9601 9601 9601 9601 9601 96 01 9601 9601 9601

‹stanbul T›p Fakültesi + + + + + + + + + + + + + + + + 5 15

Cerrahpaﬂa T›p Fakültesi + + + + + + - + - + + + + + + + 2 3 4 17

Marmara T›p Fakültesi + + + + + + + + + + + + + + + + 3 3 50 2

ﬁiﬂli Etfal Hastanesi + + + + + + - + - - + + + + - - 2 2 3 3

Haydarpaﬂa Numune Hastanesi - - + - + - - - - - + + - + - - 1 5

Taksim Hastanesi - - + + - + + + + + + + + - 2 2 611

Haseki Hastanesi - - + + - + + + + + - - - - 2 1 5 6

Bak›rköy Hastanesi + + + - - - - -

Siyami Ersek Hastanesi - - - + + - - +

SSK ‹stanbul Hastanesi - - + + + + + + + - + + + + + + 2 4 2 5

SSK Göztepe Hastanesi - - - - - - - - - - - - + + 3 1 -

SSK Vak›f Gureba Hastanesi + + + + + + + + + + + + + + - + 5 3 32 13

PTT Erenköy Hastanesi - + - + + + - + - + + - + - - - 2 3 12 5

Birimin kendi toplant›

salonu

Birimin kendi kü- tüphanesi

E¤itimde kullan›lan bilgisayar

‹nternet Medline Slayt makinesi

Tepegöz Fotokopi Dergi aboneli¤i

Son 1 y›lda al›nan

kitap

(4)

şef yard›mc›l›ğ› kadrolar›n›n k›smen dolduğu, bununla birlikte asistan eği- timi için çok önemli olduklar›na inan- d›ğ›m›z başasistan kadrolar›nda boş- luklar›n artt›ğ› göze çarpmaktayd›.

Departmanlar› eğitim donan›m› ve materyali aç›s›ndan gözden geçirdiği- mizde ise, 1996 y›l› verileri ile karş›- laşt›r›ld›ğ›nda kurumlar›n genelde ek- sikliklerini tamamlad›klar›n› görüyo- ruz (Tablo 5). Bununla birlikte kendi- sine ait toplant› salonu bulunmayan, kütüphanesi olamayan, internet erişi- mini hala gerçekleştirememiş birimlerin varl›ğ› ise oldukça düşündürücü.

Kabaca bu aç›dan en iyi durumda bu- lunan kurumlar›n t›p fakülteleri oldu- ğunu söyleyebiliriz. Diğer hastaneler aras›nda ise SSK Vak›f Gureba hasta-

nesinin bu alanda ön plana ç›kt›ğ› gö- rülmekteydi.

Eğitim uygulamalar› ve bilimsel toplant›lar göz önüne al›nd›ğ›nda, tüm departmanlar›n 2001 y›l› itibari ile bir asistan eğitim program›na sahip olduklar› görülmektedir. Asistan karnesi ve ara s›nav uygulamalar›n›n ise he- nüz tam anlam› ile işlerlik kazanma- m›ş olduklar› göze çarpmaktad›r. Ol- gu sunumu ve dergi-literatür saati toplant›lar› ise 1996 y›l› verileri ile karş›- laşt›r›lma yap›ld›ğ›nda çok daha s›k ve yayg›n düzenlenmektedirler (Tablo 6).

Tablo 7’de ise incelenen birimlerin 2000 y›l› içinde kat›ld›klar› ulusal ve uluslararas› kongre say›lar› ve bu kongrelerdeki bildiri say›lar› gösteril-

mektedir. 1996 verileri ile karş›laşt›- r›ld›ğ›nda devlet ve SSK hastaneleri- nin bu konuda genel olarak anlaml›

ilerlemeler gerçekleştiremedikleri id- dia edilebilir.

Sonuç

Yukar›da belirtilen Avrupa Birliği T›p Uzmanlar› Birliği’nin radyoloji uzmanl›k eğitimi için öngördüğü standartlar ile, İstanbul’da radyoloji ihti- sas› veren hastanelerden elde edilen veriler aras›nda anlaml› farkl›l›klar bulunduğu aç›kça görülmektedir. Bu standartlara göre t›p fakülteleri hastaneleri uzmanl›k eğitimine verebilecek donan›ma ve insan potansiyeline sahip gözükürken, devlet ve SSK hastaneleri gerek cihaz donan›mlar›n›n ge- Tablo 6. E¤itim program›, asistan karnesi, ara s›navlar, toplant›lar

Asistan e¤itim program› Asistan karnesi Asistan ara s›nav› Olgu sunumu Dergi-literatür saati

96 01 96 01 9601 9601 96 01

‹stanbul T›p Fakültesi + + 1/hafta -

Cerrahpaﬂa T›p Fakültesi + + - - Hergün Hergün + 3/hafta

Marmara T›p Fakültesi + + + 2/y›l Hergün 16 s/hf - -

ﬁiﬂli Etfal Hastanesi - + + 1/ay 1/hafta 1/hafta + 1/hafta

Haydarpaﬂa Numune Hastanesi - + + 2/y›l 1/hafta 3/gün - 1/gün

Taksim Hastanesi + + - - 1/ 2 hf 2/ay + 1/ay

Haseki Hastanesi + + + 2/ay + 2/ay + 2/ay

Bak›rköy Hastanesi + - - 1/hafta 1/ay

Siyami Ersek Hastanesi + - - 3/ay 1/ay

SSK ‹stanbul Hastanesi + + + 1/y›l Hergün 3/hafta + 1/hafta

SSK Göztepe Hastanesi + + + - 1/ay 1/hafta - 1/hafta

SSK Vak›f Gureba Hastanesi + + - - 1/hafta 1/hafta + 1/hafta

PTT Erenköy Hastanesi + + + 1/y›l - 2/hafta + 1/hafta

Tablo 7. Yay›nlar, bildiriler

9601 96 01 96 01 96 01

‹stanbul T›p Fakültesi 1 1 4 78

Cerrahpaﬂa T›p Fakültesi 2618 2 16 5 14 37 30 15 42

Marmara T›p Fakültesi 662 8 2 8 20 64 12

ﬁiﬂli Etfal Hastanesi 2 9 1 2 1 3 2 14 17

Haydarpaﬂa Numune Hastanesi 62 1 - - 4 1 5 20

Taksim Hastanesi 5 3 4 8 5

Haseki Hastanesi 7 3 2 4 3

Bak›rköy Hastanesi 1

Siyami Ersek Hastanesi 1 1 3

SSK ‹stanbul Hastanesi 11 1 1 1 61 6 8

SSK Göztepe Hastanesi 10 1 3 4

SSK Vak›f Gureba Hastanesi 1 1 1

PTT Erenköy Hastanesi 5 1 - - 2 - 2 -

Bir y›ll›k yurtiçi

yay›n

Bir y›ll›k yurtd›ﬂ›

yay›n

Bildiri ile gidilen ulusal kongre

say›s›

Bildiri ile gidilen uluslararas›

kongre say›s›

Kongrelerde sunulan

toplam sözel bildiri

Kongrelerde sunulan toplam

poster bildirisi

(5)

RADIOLOGY TRAINING IN ISTANBUL IN 2001: HOW CLOSE ARE WE TO EU STANDARDS?

In this article we aimed to review the scientific and educational conditions in the radiology departments of the training hospitals in Istanbul with regard to the European standards and to 1996 data.

TURK J DIAGN INTERVENT RADIOL 2002; 8:577-581

Kaynaklar

1. Dünya T›p Eğitimi Konferans›, Edinburgh Deklarasyonu, 1988.

2. Oğuz M. Avrupa Birliği’nde radyoloji uzmanl›k eğitimi. Tan›sal ve Girişimsel Rad- yoloji 1995; 6:A5-A9.

3. Başak M, Üçgül A. İstanbul’da radyoloji eğitiminin profili ve Avrupa Topluluğu standartlar›. Tan›sal ve Girişimsel Radyo- loji 1998; 4:201-205.

rekse eğitici kadrolar›n›n nicel yeter- sizlikleri nedeni ile bu standartlar›n belirlediği seviyenin alt›nda yer al- maktad›rlar.

Bu tip "envanter" çal›şmalar›n›n yurt genelinde gerçekleştirilmeleri, eksikliklerin ortaya ç›kart›lmas›nda oldukça önemlidir. Bir sonraki aşama ise Sağl›k Bakanl›ğ› ve YÖK’ün koor- dine bir biçimde çal›şarak ve TTB, TRD gibi sivil toplum örgütlerinin de desteğini alarak, kaynaklar›n rasyonel kullan›lmas›na ve dağ›t›lmas›na dair kararlar almalar›d›r. Bu kararlar cihaz al›mlar›n›n ve inşaatlar›n planlanmas›- n›n yan› s›ra, ülkenin ihtiyaç duyduğu

uzman hekim say›s›n›n ileriye dönük projeksiyonlar yard›m› ile belirlenme- si, kurumlar›n potansiyellerinin ülke için en optimal kullan›lmas›n› sağla- yacak rotasyon programlar›n›n ve yö- netmeliklerin haz›rlanmas› gibi konular› da mutlaka içermelidirler.

Türkiye Cumhuriyeti kanun ve tü- züklerine göre "Radyoloji Uzman›"

ünvan›n› alm›ş bir hekimin diplomas›- n›n bütün Avrupa ülkelerinde geçerli- liğinin olacağ› günlerin gelmesinin bütün radyoloji camias›n›n ortak dile- ği olduğu kan›s›nday›z.