0
Belge Başlığı
DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ RAPORU (2014/1)
SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Sektörel Raporlar ve
Analizler Serisi
1
Belge Başlığı
İÇİNDEKİLER
Tablolar ve Şekiller Listesi ... 2
Kısaltmalar Listesi ... 3
YÖNETİCİ ÖZETİ ... 4
1.SEKTÖRÜN GENEL DURUMU ... 5
1.1.Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu... 5
1.2.Sektörün Türkiye’deki Genel Durumu ... 6
1.3.Sektördeki Üretim Eğilimleri ve Üretilen Başlıca Ürünler ... 6
1.4.Sektörün Alt Sektörleri ve Etkileşim Halinde Olduğu Diğer Sektörler... 7
1.5.Sektörün Bölgesel Yapısı ve Kümelenmeler ... 7
1.6. Sektörün Kapasite Kullanım Oranı... 8
1.7. Sektörün İstihdamı ... 8
1.8. Sektörün Üretim ve Katma Değeri ... 9
1.9. Sektörün Cirosu ... 9
1.10. Sektörün Ar-Ge Faaliyetleri ... 9
1.11. Sektörün Elektrik Tüketimi ... 10
1.12. Sektörün Dış Ticareti ... 10
1.13.Sektörün Maliyet Bileşenleri ... 11
1.14. Sektörün 2023 Projeksiyonu ... 12
2. SEKTÖRÜN SON 6 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ... 13
2.1.Son Dönemdeki Sektöre İlişkin Türkiye ve Dünyadaki Gelişmeler ... 13
2.2. Sektörün Üretim Endeksi Değerlendirmesi ... 14
2.3.Sektörün Kapasite Kullanım Oranı Değerlendirmesi ... 14
2.4. Sektörün Ciro Endeksi Değerlendirmesi ... 14
KAYNAKÇA ... 15
2
Belge Başlığı
Tablo 1: Dünya Ham Çelik Üretimi (Bin Ton) ... 5
Tablo 2: Türkiye’nin Ürünlere ve Yöntemlere Göre Ham Çelik Üretimi (1000 ton) ... 6
Tablo 3: Demir-Çelik Sektörü İstihdam Sayısı ... 8
Tablo 4: Ana Metal Sanayi Üretim Değeri ve Katma Değeri ... 9
Tablo 5:Demir Çelik Sektörü Elektrik Tüketimi ... 10
Tablo 6: Demir Çelik Ürünleri Dış Ticareti ... 10
Tablo 7: Sektörde Girdi Payları ... 11
Tablo 8: Yüksek Fırın ve Elektrik Ark Ocaklı Üretim Tesislerinde Maliyet Unsurları ... 12
Tablo 9: Ana Demir Ve Çelik Ürünleri… İmalatı Üretim Endeksi (2013 yılı) ... 14
Tablo 10: Ana Metal Sanayi Kapasite Kullanım Oranları ... 14
Şekil 1: Dünya Ham Çelik Üretiminde Bölgelerin Payı (Bin Ton) ... 5
Şekil 2: Türk Demir Çelik Sektörü Ham Çelik Üretimi (Milyon Ton) ... 6
Şekil 3: Sektörel Çelik Kullanımı (Milyon Ton) ... 7
Şekil 4: Türkiye Çelik Haritası ... 8
Şekil 5: Yüksek Fırın İçin Üretim Maliyetleri ... 12
Şekil 6: Ana Metal Sanayi Ciro Endeksi (2010=100) ... 15
3
Belge Başlığı
KISALTMALAR LİSTESİ
AB Avrupa Birliği
ABD Amerika Birleşik Devletleri Ar-Ge Araştırma- Geliştirme
BDT Bağımsız Devletler Topluluğu BOF Blast Oxygen Furnace
DÇÜD Demir Çelik Üreticileri Derneği EAO Elektrik Ark Ocaklı
EKK Ekonomi Koordinasyon Kurulu GTİP Gümrük Tarife İstatistik Programı
NACE Statistical Classification of Economic Activities in the European Community OECD İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı
TEP Ton Eşdeğer Petrol
TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TUİK Türkiye İstatistik Kurumu WSA World Steel Association WSD World Steel Dynamics
4
Belge Başlığı
YÖNETİCİ ÖZETİ
Mevcut durum itibariyle Türkiye, dünyadaki 66 çelik üreten ülke arasında 8. sırada, Avrupa’daki çelik üreticileri arasında ise Almanya’dan sonra 2. sırada yer almaktadır. Bu sıralamalar, Türkiye’nin demir çelik üretiminde belli bir seviyeye geldiğini göstermesi açısından büyük önem taşımaktadır.
2013 yılında, üretiminde ve ihracatında düşüş gözlenen Türkiye demir çelik sanayinin ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre artış göstererek dış ticaret açığının artmasına sebep olmuştur.
Türk demir çelik sektörü ham çelik üretimi 2013 yılında 34,6 milyon tonluk üretimiyle, 2012 yılı verilerine kıyasla (35,9 milyon ton) % 3,4 oranında düşmüştür. 2013 yılı ihracatı ise bir önceki yıla göre değer bazında % 7,9 oranında azalarak 15,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde ithalat değer bazında % 14,1 oranında artışla 12,8 milyar dolar seviyesine çıkmıştır.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan ve 2013 yılında uygulamaya giren Türkiye Demir Çelik ve Demir Dışı Metaller Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2012- 2016) ile Ekonomi Bakanlığı’nca hazırlanan Girdi Tedarik Stratejisi eylemlerinin gerçekleştirilmesi sektörün rekabet ve sürdürülebilirliği bakımından büyük önem arz etmektedir. Her iki strateji belgesinde sektörü ilgilendiren eylemlere yönelik çalışmalar başlatılmış olup, hâlihazırda süreç devam etmektedir.
Diğer taraftan, çelik sektörünün ilk yarısında sektör için önemli bir yatırım gerçekleştirilmiştir.
Türkiye paslanmaz çelik üretiminde önemli bir adım atılarak, POSCO ASSAN TST Türkiye’nin paslanmaz çelik ihtiyacını karşılamak üzere yılın ikinci yarısında faaliyete geçmiştir. Vasıflı, paslanmaz, alaşımlı ve yapısal çelik gibi katma değeri yüksek ürünlerin üretimi, dış ticaret açığımızı azaltmakla birlikte, otomotiv, beyaz eşya, makine gibi sektörlerin gelişerek milli gelirimizi artırmasına imkan verecektir.
5
Belge Başlığı
1. SEKTÖRÜN GENEL DURUMU
1.1. Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu
2013 yılında dünyada 66 üretici ülke, toplam 1.615 milyon ton ham çelik üretimi gerçekleştirmiştir. Asya, Afrika ve Orta Doğu dışındaki tüm bölgelerde üretimde azalmalar gözlenirken, Asya % 5,8, Orta Doğu % 5,5 oranında üretimini artırmıştır.
Tablo 1: Dünya Ham Çelik Üretimi (Bin Ton)
2012 2013 % değişim(13/12)
AB (27 ülke) 167.788 165.582 -1,3%
Diğer Avrupa Ülkeleri 37.848 36.602 -3,3%
B.D.T 110.836 108.741 -1,9%
Kuzey Amerika 121.608 119.250 -1,9%
Güney Amerika 46.379 46.023 -0,8%
Afrika, 14.977 15.687 4,7%
Orta Doğu 21.811 23.010 5,5%
Asya 1.005.570 1.064.383 5,8%
Okyanusya 5.805 5.545 -4,5%
Dünya (65 ülke) 1.559.524 1.615.371 3,6%
Kaynak: WSA
En fazla üretim Asya Bölgesinde yapılırken, sırasıyla onu Avrupa Birliği Ülkeleri, Kuzey Amerika ve Bağımsız Devletler Topluluğu izlemiştir
Şekil 1: Dünya Ham Çelik Üretiminde Bölgelerin Payı (Bin Ton)
165.582 36.602
108.741 119.250
46.023 15.687
23.010 1.064.383
5.545
AB (27 ülke)
Diğer Avrupa Ülkeleri B.D.T
Kuzey Amerika Güney Amerika Afrika,
Orta Doğu Asya Okyanusya
Kaynak: WSA
6
Belge Başlığı
Tüketim açısından bakıldığında dünya çelik tüketimi 2011 yılında 1,381 milyon ton olurken 2012 yılında 1,412 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılı çelik tüketiminin ise 1,475 milyon ton olarak gerçekleşmesi beklenmektedir.
1.2. Sektörün Türkiye’deki Genel Durumu
2013 yılında 34,6 milyon ton üretim gerçekleştiren Türkiye Çelik Sektöründe, bir önceki yıla göre (35,9 milyon ton) ham çelik üretimi % 3,4 oranında düşmüştür. Üretimdeki zayıflamaya rağmen Türkiye, dünya ham çelik üretim sıralamasında, ilk 10 ülke arasında 8. sıradaki yerini korumuştur.
Şekil 2: Türk Demir Çelik Sektörü Ham Çelik Üretimi (Milyon Ton)
Kaynak: TÇÜD
1.3. Sektördeki Üretim Eğilimleri ve Üretilen Başlıca Ürünler
2012 yılında 27,054 milyon ton olarak gerçekleşen Kütük üretimi 2013 yılında 26,294 milyon tona gerilemiştir. Aynı dönemde slab üretiminde de gerileme yaşanmış ve 2012 yılında 8,831milyon tondan 2013 yılında 8,36 milyon tona inmiştir.
Tablo 2: Türkiye’nin Ürünlere ve Yöntemlere Göre Ham Çelik Üretimi (1000 ton)
2012 2013 % Değişim (13/12)
Kütük 27.054 26.294 -2,8
Slab 8.831 8.360 -5,3
TOPLAM 35.885 34.654 -3,4
EAO 26.560 24.723 -6,9
BOF 9.325 9.931 6,5
TOPLAM 35.885 34.654 -3,4
Kaynak: TÇÜD
7
Belge Başlığı
Türk çelik sektöründe yaşanan küçülmeye karşın nihai mamul üretim ve tüketimin de artış yaşandığı görülmektedir. 2013 yılında nihai mamul üretimi ithalattaki artışa bağlı olarak bir önceki yıla göre 2,1 milyon ton artışla 36,4 milyon tona çıkmıştır. Bu miktarın % 73’ünü uzun mamuller, % 28’ini yassı mamuller oluşturmuştur.
Mamul tüketimine bakıldığında ise 2012 yılında 28,5 milyon ton olan mamul tüketimi, 2013 yılında artmış ve 31,3 milyon tona çıkmıştır. 2013 yılındaki tüketimin % 53’ünü uzun ürünler, % 47’ini yassı ürünler oluşturmuştur.
1.4. Sektörün Alt Sektörleri ve Etkileşim Halinde Olduğu Diğer Sektörler
Demir çelik sektöründe, başta inşaat ve otomotiv olmak üzere, boru, profil, dayanıklı tüketim eşyası, yakıt araç ve gereçleri imalatı, tarım araçları imalatı, teneke tüketicileri ile gemi inşa sektörüne yönelik üretim yapılmaktadır. Bu sektörlerdeki gelişmeler demir çelik sektörünü doğrudan etkilemekte, demir çelik sektöründe kaydedilen ilerlemelerde bu sektörleri etkilemektedir.
Demir çelik sektörünün aşağıda belirtilen sektörlerle ilişkisi dikkate alındığında, dünya çelik talebinin 2025 yılında 2,3 milyar ton artması beklenmektedir (Metal Bulletin Research,2012).
Şekil 3: Sektörel Çelik Kullanımı (Milyon Ton)
Bununla birlikte, çelik, ekonomik büyüme ve çevresel sorumluluğun iç içe girdiği yeşil ekonomide, tam merkezde yer alan bir malzemedir. Rüzgar, güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerjide en çok kullanılan malzemelerin başında çelik gelmektedir.
Üretilen çelik mamüller 150 yıl boyunca yeniden kullanım özelliğine sahiptir. Sektörel açıdan incelendiğinde dünya genelinde, tahmin edilen çelik ürünleri geri dönüşüm oranları; inşaat sektöründe % 85, otomotiv sektöründe % 85, makinada % 90, elektrikli ürünlerde % 50 olarak belirlenmiştir (WSA,2012).
1.5. Sektörün Bölgesel Yapısı ve Kümelenmeler
Ülkemizde ham çelikten nihai mamul üreten üreticiler Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz ve İç Anadolu bölgesinde faaliyet göstermekte olup, üreticilerin çoğunluğu Marmara, Ege, Akdeniz sahil şeridinde yer almaktadır. Demir çelik sektöründe yaklaşık 150’ye yakın firma faaliyet göstermektedir. Bunların içerisinde kapasiteleri 50.000 ton ile 3.500.000 ton arasında değişen
8
Belge Başlığı
bulunmaktadır. Diğer tesisler ise sadece haddehane hüviyetinde olup, dışarıdan satın almış oldukları kütük ile profil, filmaşin, nervürlü ve yuvarlak inşaat demiri üreten tesislerdir.
Şekil 4: Türkiye Çelik Haritası
Kaynak: TÇÜD
1.6. Sektörün Kapasite Kullanımı
Ham çelik üretim kapasitesi toplam 50,44 milyon ton olan ülkemizde mevcut kapasitenin 11,54 milyon tonu entegre tesislere, 38,9 milyon tonu elektrik ark ocaklı tesislere aittir. 2013 yılında gerçekleştirilen 34,654 milyon ton ham çelik üretimi ile kapasite kullanım oranı % 69 olarak gerçekleşmiştir. Elektrik ark ocaklı tesislerde kapasite kullanım oranı % 63,5, Entegre tesislerde ise % 86 olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılında 15,9 milyon tonluk slab kapasitenin 8,36 milyon tonu kullanılmış ve kapasite kullanım oranı % 52,6’da kalmıştır.
1.7. Sektörün İstihdamı
TOBB verilerine göre demir çelik sektörünün yıllar içinde değişen istihdam sayısı aşağıdaki tabloda belirtildiği şekildedir.
Tablo 3: Demir-Çelik Sektörü İstihdam Sayısı
1990 2000 2008 2010 2011 2013 %
pay(2011) EO 10.525 9.239 16.205 17.216 18.293 22.000 54,5
BOF 33.145 17.459 16.831 16.170 16.517 18.350 45,5 Toplam 43.670 26.698 33.036 33.386 34.810 40.350 100 Kaynak: TOBB
9
Belge Başlığı
1.8. Sektörün Üretim ve Katma Değeri
Dünya’da teknolojik yönden gelişmiş ülkeler, demir-çelik üretiminde, miktar olarak fazla üretim yapmaktansa; yassı, vasıflı, paslanmaz, kaplanmış veya daha özel, katma değeri yüksek çelik ürünlerin üretimine yönelmeye başlamışlardır. Buna karşılık, Türkiye de dahil olmak üzere, gelişmekte olan ülkeler, miktar olarak fazla üretim yapma eğiliminde kalmışlardır. Bu nedenle, vasıflı çelik, paslanmaz çelik ve yassı ürünlerde üretim yapmak önem arz etmektedir.
NACE Rev. 2’ye göre 2010 yılında yaratılan toplam katma değerin % 50,04’i sanayi ve inşaat (B- F); % 49,96 hizmetler (G-S) sektöründe yaratılmıştır (TUİK).
2010 yılında yaratılan faktör maliyetiyle katma değere göre imalat sanayi % 33,85 payla ilk sırada yer almaktadır. Bunu sırasıyla % 20,18 ile Toptan ve Perakende Ticaret; Motorlu Kara Taşıtlarının ve Motosikletlerin Onarımı ve % 6,97 ile Ulaştırma ve depolama sektörü izlemektedir (TUİK). 2010 yılında Ana Metal Sanayi 59,4 milyar liralık üretim değeri ile 4,9 milyar liralık katma değer sağlamıştır.
Tablo 4: Ana Metal Sanayi Üretim Değeri ve Katma Değeri
NACE Rev.2 Üretim Değeri(Milyon TL) Faktör Maliyetiyle Katma
Değer(Milyon TL)
Ana Metal Sanayii 59.451 8.139
İmalat Sanayi 524.478 99.219
Toplam 1.152.230 293.092
Kaynak: TUİK, Nace Rev.2 Kod 24
1.9. Sektörün Cirosu
Ciro bakımından Türkiye’nin en büyük 100 şirketi içerisinde yer alan 20 demir çelik şirketinin 2012 yılı toplam satışları 45 milyar lirayı bulmuştur. 2013 yılında sektör toplam cirosunun 45 milyar lira üzerinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Bunda iç piyasadaki mamul tüketiminin 2012 yılına kıyasla yaklaşık olarak 3 milyon ton artmış olmasının etkili olacağı değerlendirilmektedir.
1.10. Sektörün Ar-Ge Faaliyetleri
Demir-Çelik sektörü iklim değişikliğinde etkileri büyük olan sektörlerden biri olmakla birlikte, sektörün bugünkü mevcut teknolojilerle çelik üretiminden kaynaklanan CO2 emisyonlarını düşürmesi pek mümkün görülmemektedir. Bu nedenle, dünya genelinde firmalar araştırma geliştirme faaliyetlerini, demir çelik sektörünün emisyon değerlerini düşürmeye ve enerji yoğun sektör olarak kullanılan enerji miktarını azaltmaya yönelik teknolojileri geliştirmek üzere yapmaktadır.
Türkiye’de ise henüz sektöre ait bir ARGE merkezi bulunmamakla birlikte, hem sektörün test ve servis hizmetlerine ihtiyaç verecek hem de ARGE çalışmalarını yapacak bir kuruluş sektör tarafından planlanmaktadır. Böylece ürün ve üretime yönelik altyapının kurulması, akabinde Çevre, Hammadde, Enerji alanlarında altyapının kurularak faaliyet göstermesi
10
Belge Başlığı
çeliklerde ciddi seviyede Ar-Ge yapılması gerekmektedir. Firmaların, korozyon, karbon emisyonu gibi rekabet öncesi alanlarda Ar-Ge projeleri geliştirebilmeleri, Türkiye'deki sektörün hammadde, enerji ve çevre gibi ortak sorunlarının çözümünde ortak çalışılabilecekleri bir ortamın yaratılması sektörün rekabet edilebilirliği açısından önem taşımaktadır.
1.11. Sektörün Elektrik Tüketimi
2012 yılında ülkemizde elektrik enerjisi üretimi 239.497 GWh olarak gerçekleşmiştir. Bu enerjinin 93175 GWh’lik kısmı sanayi tarafından tüketilmiştir. Demir çelik sektörü ise 2012 yılında 20481 GWh elektrik enerjisi tüketmiştir. Demir çelik sektörü ülkemizde üretilen elektrik enerjisinin % 8,5’lik kısmının tek başına tüketmiştir.
Demir-çelik sektöründe; ark ocaklı tesislerde, enerji tüketiminin % 65’i elektrik, % 30’u doğalgaz ve % 5’i motorin, entegre tesislerde ise, enerji tüketiminin % 75’i kömür, % 5’i elektrik, % 5’i petrol ve % 15’i doğal gazdan oluşmaktadır.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı istatistiklerine göre aşağıdaki tabloda demir çelik sektörünün GWh cinsinden elektrik enerjisi değeri verilmektedir.
Tablo 5:Demir Çelik Sektörü Elektrik Tüketimi
2012 Yılı Genel Enerji Dengesi (Orijinal Birimler) Elektrik (GWh)
Demir çelik 20481
Sanayi Tüketimi 93175
Sektörler Toplamı 193775
Elektrik Enerjisi Üretimi (GWh) 239497
1.12. Sektörün Dış Ticareti
2013 yılı demir çelik ürünleri ihracatı önceki yılın aynı dönemine göre miktar bazında % 6,3 oranında azalarak 19 milyon tona ulaşmış ancak değer bazında % 7,9 oranında azalarak 15,8 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. Aynı dönemde demir çelik ithalatı, önceki yılın aynı dönemine göre miktar bazında % 25,4 oranında artarak 14,85 milyon tona ulaşmıştır.
Tablo 6: Demir Çelik Ürünleri Dış Ticareti
ihracat
2012 2013 % Değişim 13/12
ton 1000$ ton 1000$ miktar değer
Yarı Ürünler 2.978.009 1.848.181 1.562.445 921.579 -47,5 -50,1
Yassı Ürünler 1.858.146 1.512.590 2.355.905 1.742.629 26,8 15,2 Uzun Ürünler 11.712.689 7.709.124 11.328.500 7.001.946 -3,3 -9,2 Çelik Ürünleri
Toplamı 16.548.844 11.069.896 15.246.850 9.666.155 -3,3 -9,2
-7,9 -12,7
Borular 1.876.733 1.842.495 1.815.223 1.697.764 -3,3 -7,9
Diğerleri 1.843.608 4.220.594 1.938.278 4.423.987 5,1 4,8
TOPLAM 20.269.185 17.132.986 19.000.350 15.787.906 -6,3 -7,9
11
Belge Başlığı ithalat
2012 2013 % Değişim 13/12
ton 1000$ ton 1000$ miktar değer
Yarı Ürünler 3.364.396 1.997.385 5.430.048 2.910.748 61,4 45,7
Yassı Ürünler 6.446.043 5.562.491 7.117.259 5.781.554 10,4 3,9
Uzun Ürünler 1.306.677 1.356.507 1.462.713 1.417.416 11,9 4,5 Çelik Ürünleri
Toplamı 11.117.116 8.916.383 14.010.019 10.109.718 26 13,4
Borular 380.768 771.949 441.961 906.227 16,1 17,4
Diğerleri 354.003 1.545.529 405.841 1.801.702 14,6 16,6
TOPLAM 11.851.887 11.233.861 14.857.821 12.817.647 25,4 14,1
Kaynak: TÇÜD
2013 yılının ilk yarısında demir çelik ürünlerinin bölgesel ihracatı incelendiğinde, pazarların çok fazla değişmediği, yine Orta Doğu ve Avrupa Birliğinin ağırlık kazandığı ancak Orta Doğu gibi en fazla ihracat yapılan bölgede siyasi istikrarsızlıklar nedeniyle 2012 yılına göre yaklaşık 1,5 milyar dolarlık bir düşüş yaşandığı gözlenmektedir. Demir çelik ürünleri ithalatında ise 2013 yılında en fazla ithalat Avrupa Birliği ülkelerinden ve Bağımsız Devletler Topluluğundan yapılmıştır. Bu iki bölgeden yapılan ithalat toplam ithalatın % 75’ini oluşturmuştur.
1.13. Sektörün Maliyet Bileşenleri
Demir çelik sektöründe, ağırlıklı olarak ithal girdi kullanılmaktadır. Elektrik Ark Ocaklı (EAO) kuruluşlarda hammadde olarak kullanılan hurdanın %70 civarındaki bölümü ithal edilmektedir.
2013 yılında 7,5 milyar dolarlık toplam 19,725 milyon ton hurda ithalatı yapılmıştır. En fazla hurda ithalatı yapılan ülkeler sırasıyla ABD, İngiltere, Rusya, Romanya, Belçika ve Hollanda’dır.
Entegre tesislerde ise, hammadde olarak kullanılan taş kömüründe 811milyon dolar (5 milyon ton) ve demir cevherinde 1,159 milyon dolar (8,11 milyon ton) ithalat yapılmıştır.
Tablo 7: Sektörde Girdi Payları
Girdiler Elektrik Ark Ocakları (EAO) Entegre Tesisler (BOF)
(Mal Bazında) Yerli (%) İthal (%) Yerli (%) İthal (%)
Hurda 30 70
Demir cevheri 40 60
Taş Kömürü 10 90
Kaynak: TÇÜD
Yukarıda yurtiçi sektörün girdi payları gösterilirken, benzer bir çalışmayı OECD Çelik Komitesi yapmış ve aşağıda belirtilen yüzde oranlarına ulaşmıştır. Özetle, demir cevheri entegre tesislerde % 47,6 oranında maliyet unsuru olurken, hurda elektrikli ark ocaklarında genel maliyet içinde % 75,5 oranında paya sahiptir. Hammadde genel toplam maliyetle ağırlıklı paya sahip olurken, enerji bir sonraki faktör olarak dikkat çekmektedir.
12
Belge Başlığı
Tablo 8: Yüksek Fırın ve Elektrik Ark Ocaklı Üretim Tesislerinde Maliyet Unsurları
(% toplam maliyetteki payı)
BF/BOF EAO
Demir Cevheri 47,6
Taş Kömürü 25,7
Hurda 13,1 75,5
Toplam Hammadde 86,4 75,5
Enerji 2,5 9,9
Tüketim Giderleri 14,7 10,1
Servisler 8,2 4,4
Kaynak: OECD,Mclellan, Eylül 2012
Aynı çalışmada, yüksek fırınlarındaki 1 ton kütük üretimindeki maliyetlere bakıldığında AB’nin en yüksek maliyetlere katlandığı, Türkiye ve Çin’in ortalarda bir seviyede yer aldığı, en düşük maliyete ise Rusya’nın katlandığı görülmektedir.
Şekil 5: Yüksek Fırın İçin Üretim Maliyetleri
1.14. Sektörün 2023 Projeksiyonu
Önümüzdeki dönemlerde dünya çelik üreticileri tarafından, çelik sektöründe şirket birleşmelerinin devam edeceği öngörülmektedir. Bununla birlikte, Orta Doğu, Uzak Doğu (Hindistan) ve Latin Amerika’da (Brezilya) yeni kapasitelerin kurulması ve kurulan kapasitelerle bu bölgedeki piyasanın canlanması beklenmektedir. Diğer taraftan, Rus çelik piyasanın hareketlenmesi beklenirken, Çin’in büyümesini yavaşlatması öngörülmektedir. (WSD,2012)
Dünya Çelik Dinamikleri (WSD) tahminleri arasında yeni kapasitelerin kurulumunu sağlayacak olan diğer bir faktör teknolojik devrimdir. Sektörü yeni yatırımlara teşvik edecek teknolojik devrim öngörmektedir.
13
Belge Başlığı
WSD, kapasite konusunda ise gelecekte bugünkü durumundan farklı bir senaryo çizmemektedir. Kapasite fazlalığının devam edeceği öngörülürken, kapasitelerin oluştuğu yerlerin yıllar içinde değişkenlik gösterdiği vurgulanmıştır. Son 20 yıldır Pasifik Havzasına doğru yön değiştiren çelik üretim kapasitesinin, 2000’li yıllardan itibaren Çin’e doğru yer değiştirdiği belirtilmiştir. Bu durumun seyrini değiştiren fiyattan mühendislik tahminlere kadar birçok faktör olduğu ifade edilmiştir.
Diğer durum ise üretimin son yıllarda elektrikli ark ocaklı fırınlara kaymasıdır. Günümüzde çelik üretiminde etkin ülkeler hala Bazik Oksijen Fırınlar ile üretim yaparken, gelecekte birçok ülkede Elektrik Ark Ocaklı üretimin etkin olması beklenmektedir.
Diğer taraftan, WSD 5 Çinli çelik firmasını “dünya sınıfında çelik üreticisi” olarak belirlemiştir.
Küresel bazda ise bu kapsamda 30 çelik üreticisi şirket belirlenmiştir. Günümüzde “dünya sınıfında çelik üreticisi” şirketler Çin kaynaklı olmayan tüketimin % 42’sini, Çin menşeli çelik ürünlerin sevkiyatının ise % 23’ünü gerçekleştirmektedir. Bu şirketlerin önümüzdeki 10 yılda kazanan olması beklenmektedir. Mevcut rekabetçi çevrede “dünya sınıfındaki çelik üretici”lerin daha güçlü büyümesi beklenmektedir.
Dünyada yukarıda ifade edilen gelişmeler beklenirken, Türkiye’de üreticilerin gelişmeleri dikkate alarak kendilerine bir yol haritası hazırlaması önem arz etmektedir. Diğer taraftan, Türk demir çelik sektörünün rekabetçiliğini artırmak için katma değeri yüksek ürünler olan ve birçoğu önemli ithalat kalemi olan ürünlere yönelik yatırım yapması gerekmektedir. Bu bağlamda, önümüzdeki dönemlerde yatırımların gerçekleştirilmesi beklenmektedir.
Türkiye’nin, 2023 ihracat hedefi doğrultusunda demir çelik sektörünün 2023 yılında 55 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmesi, dünya pazarından % 4 pay alması ve yıllık ortalama %7,4 büyümesi hedeflenmiştir.
Bununla birlikte demir-çelik sektörünün ödemeler dengesi açığını kapatma yönünde önemli katkı sağlaması ve uzun vadede vasıflı, paslanmaz ve yapısal çelik gibi katma değeri yüksek ürünlerin, üretim ve tüketim paylarını arttırması öngörülmektedir. Ayrıca, Türkiye’nin deprem bölgesinde olması nedeniyle yapısal çeliğe yönelik tüketim alışkanlıklarının yerleşmesi sonucunda ciddi üretim kapasitelerine ulaşması beklenmektedir.
2. SEKTÖRÜN SON 6 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ 2.1. Son Dönemdeki Sektöre İlişkin Gelişmeler
2013 yılı ikinci yarısında da üretiminde düşüşler gözlenen Türkiye demir çelik sektörü, dış ticaretinde de açık vermeye devam etmiştir. Tüketimin arttığı bu dönemde özellikle yassı çelik ihtiyacı ithalatla karşılanmıştır. Geçtiğimiz yıl yassı çelik ithalatı % 10 artış göstermiş ve 7 milyon tonun üzerine çıkmıştır. Bu miktarın % 33’ü Dahilde İşleme Rejimi kapsamında yapılmıştır. Ülkemizde tüketilen çeliğin yarıya yakınının ithalatla karşılanması yassı çelik kapasite kullanım oranının % 50’lerde kalmasına yol açmıştır.
2013 yılında çelik ürünleri ihracatı % 6,3 oranında gerileme göstermiş ve 19 milyon tona gerilemiştir. Aynı dönemde değer bazında gerileme % 8’e yaklaşmış ve 15.8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bütün bu olumsuz gelişmelere rağmen Türk çelik sektörü dünya sıralamasındaki yerini korumuş ve çelik üretiminde Avrupa Birliği ülkelerinde Almanya’nın ardından ikinci, dünya da ise 8. sırada yer almıştır.
14
Belge Başlığı
2.2. Sektörün Üretim Endeksi Değerlendirmesi
TUİK verilerine göre 2010 yılı baz alınarak hesaplanan üretim endeksi değerlendirmesinde, 2013 yılı ilk yarısında 130’lara yaklaşan üretim endeksi üçüncü çeyrekte düşmüştür. Yılın son çeyreğinde tekrar yükselme gösteren üretim endeksi yıllık ortalamada 122,8 olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 9: Ana Demir Ve Çelik Ürünleri… İmalatı Üretim Endeksi (2013 yılı)
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
112,9 113,1 123,1 121,8 124,9 129,2 122,8 110,6 123 126 130,6 135,5
Kaynak: TÜİK, Aylık Sanayi üretim Endeksi (2010=100.0)
2.3. Sektörün Kapasite Kullanım Oranı Değerlendirmesi
2013 yılında ana metal sanayi kapasite kullanım oranları yılın ilk yarısında bir önceki yılın kapasite kullanım oranlarının altında kalmıştır. Yılın ikinci yarısında kapasite kullanım oranlarında bir önceki yıla göre aralık ayına kadar artış gözlenmiştir.
Tablo 10: Ana Metal Sanayi Kapasite Kullanım Oranları
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
2012 78,8 76,7 76,7 81,6 79 77 77 75,6 77,1 76,8 75,7 79,3
2013 77,4 73,8 77,7 77,7 75 77,6 78,4 79,5 78 77,2 78 77,9
Kaynak: Merkez Bankası Verileri, Ana Metal Sanayi
2.4. Sektörün Ciro Endeksi Değerlendirmesi
2013 yılı ilk çeyreğinde düşüş gösteren ana metal sanayi satışları, yılın ikinci çeyreğinde toparlanarak bir önceki dönemin değerlerini yakalamıştır. Temmuz ayı itibariyle de, ana metal sanayi satışları bir önceki yılın aynı dönemine göre artış göstermiştir. 2013 yılı ikinci yarısı ciro endeksleri bir önceki yılın ikinci yarısına göre büyük oranda artış gösterdiği görülmektedir.
15
Belge Başlığı
Şekil 6: Ana Metal Sanayi Ciro Endeksi (2010=100)
Temmuz Ağustos Eyül Ekim Kasım Aralık
2012 153,8 135,8 152,5 144,8 156 147,9
2013 162,1 138,2 164,9 147,9 176,8 176,9
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
% ciro endeksi
Kaynak: TUİK, Nace Rev.2 kod 24
KAYNAKÇA
Türkiye İstatistik Kurumu Dünya Çelik Birliği Dünya Ticaret Örgütü
Demir Çelik Üreticileri Derneği
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı Çelik Komitesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı İstatistikleri
www.prweb.com
