BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ VETERİNER FAKÜLTESİ BİYOGÜVENLİK KLAVUZU. ( Öğrenci, İdari ve Akademik Personel için Standart Çalışma Prosedürleri)

BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ VETERİNER FAKÜLTESİ

BİYOGÜVENLİK KLAVUZU

( Öğrenci, İdari ve Akademik Personel için

Standart Çalışma Prosedürleri)

HAZIRLAYANLAR

Prof.Dr Levent AYDIN Prof.Dr.Figen ÇETİNKAYA

Prof. Dr. Recep ÇIBIK Prof.Dr.Ayşegül EYİGÖR

Prof.Dr.Ahmet GÜMEN Prof Dr.Hasan Hüseyin ORUÇ

Prof. Dr. Özgür ÖZYİĞİT Prof.Dr.Berrin ZIK Doç.Dr.Ahmet AKKOÇ Doç. Dr. Sena ARDIÇLI Doç. Dr. Göksen AYALP

Doç. Dr. Murat CENGİZ

Doç. Dr. Esra KOCAKAYA BÜYÜKCANGAZ Doç. Dr. Özden ÇOBANOĞLU

Doç. Dr. Gülsüm EREN Doç.Dr.Ahmet Onur GİRİŞGİN Doç. Dr. Gülnaz MECİTOĞLU Doç. Dr. Zafer MECİTOĞLU

Doç.Dr.Sevim KASAP Doç. Dr. Hakan ÜSTÜNER

Doç. Dr. Artun YIBAR

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ………...1

-GENEL BİYOGÜVENLİK

HAYVAN SAĞLIĞI ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ BİYOGÜVENLİK ÇALIŞMA ESASLARI STANDART ÇALIŞMA PROSEDÜRLERİ………..2

-HAYVAN SAĞLIĞI VE HAYVANSAL ÜRETİM, ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ BİYOGÜVENLİK ÇALIŞMA ESASLARI STANDART ÇALIŞMA PROSEDÜRLERİ ………26

-VETERİNER FAKÜLTESİ ARAŞTIRMA VE ÖĞRENCİ LABORATUVARLARI İLE ANATOMİ DİSEKSİYON SALONU BİYOGÜVENLİK ÇALIŞMA ESASLARI STANDART ÇALIŞMA PROSEDÜRLERİ………31

-GIDA İŞLETMELERİ VE SATIŞ ÜNİTELERİ BİYOGÜVENLİK ÇALIŞMA ESASLARI STANDART ÇALIŞMA PROSEDÜRLERİ; KALİTE SÜRECİ………38 -HAŞERE (PEST) KONTROLÜ (VEKTÖR MÜCADELE PROGRAMI) BİYOGÜVENLİK ÇALIŞMA ESASLARI STANDART ÇALIŞMA PROSEDÜRLERİ….50

1

ÖNSÖZ

Biyogüvenlik, genel olarak, gelişmiş ve modernize edilmiş biyoteknolojinin gerek insan sağlığı gerekse de çevreye zarar vermeden uygulanmasını sağlamak için alınması gereken önlemlerin tümü olarak tanımlanabilir.

Dünyamızda son dönemlerde yaşanan teknolojik gelişmeler nedeniyle, biyogüvenlik konusu son derece önemli hale gelmiştir. Biyogüvenlik, yeni gelişen bulaşıcı hastalıkların önlenmesi ve kontrolü, biyoterörizme ve biyolojik silahlarla yapılabilecek saldırılara karşı hazır olunması, biyolojik kaynakların korunması ve biyoteknolojinin kötü niyetli kullanımının önlenmesi gibi gereklilikler nedeniyle her ülkenin ilgi göstermesi ve milli güvenliği açısından stratejik adımlar atması zorunlu olan bir konu haline gelmiştir. Dünya Sağlık Örgütü ise “Patojen ve toksinlere istenmeden maruz kalınmasını veya bunların kazara da olsa yayılmasını önlemek için yürürlüğe sokulan muhafaza prensipleri, teknolojileri ve uygulamaları”

şeklinde bir yaklaşım göstermektedir. Bu ifadeden anlaşıldığı gibi biyogüvenlik; hem çalışma ortamında bulunan kişileri hem de çalışma alanı dışındaki tüm çevreyi korumayı amaçlamaktadır. Burada hastalıklara yol açabilen tehlikeli etkenlerin kişilere veya çevreye bulaşması nedeniyle biyolojik riskler birçok tesiste karşımıza çıkmaktadır. Laboratuvarlar, hastaneler ve klinikler, laboratuvar hayvanı ve atık işleme ve imha tesisleri bunların en önemlilerindendir.

Görüldüğü gibi biyogüvenlik riskleri ile pek çok alan ve ortamda karşı karşıyayız. Biyolojik etkenler sadece bu maddelerle uğraşıp çalışanlar için değil, önlem alınmadığında aynı zamanda çevre ve toplum sağlığı için de büyük riskler oluşturabilmektedir. Bu nedenle biyogüvenliğe ait gerekliliklerin, ilgili mevzuat ve kılavuzlar çerçevesinde, tüm çalışma alanlarında dikkate alınması, uygulanması ve sorumlulukların yerine getirilmesi zorunludur.

Prof. Dr. Hüseyin YILDIZ

Dekan

2

Bölüm 1

GENEL BİYOGÜVENLİK

HAYVAN SAĞLIĞI ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ

BİYOGÜVENLİK ÇALIŞMA ESASLARI STANDART ÇALIŞMA

PROSEDÜRLERİ

3

GENEL BİYOGÜVENLİK STANDART ÇALIŞMA POLİTİKALARI ve VETERİNER FAKÜLTESİNE AİT TÜM ALANLARDA UYGULANABİLİR OLAN PROSEDÜRLER Biyogüvenliğin hayvan sağlığı konusundaki uluslararası tanımı oldukça geniştir:

“Biyogüvenlik, bulaşma (biyo-dışlama) ve hastalık etkenlerinin yayılmasını (biyo-sınırlama) önleyen tedbirlerin uygulanmasıdır; evcil hayvanlar ile, kontrol altındaki egzotik ve vahşi kuşlar ile bunların ürünlerini içeren tüm uygulamalarda riski azaltmak için insanlar tarafından birtakım tutum ve davranışların benimsenmesini gerektirmektedir” (Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü, 2008).

Enfeksiyonların Koruma ve Kontrolünde Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Veteriner Fakültesinin Yaklaşımı: Biyogüvenlik, veteriner hastanelerini de içeren tüm sağlık hizmetlerinin ve araştırma tesislerinin temel işlevleridir. Veteriner Fakültesinde kullanılan prosedürler, tüm nozokomiyal ve zoonotik hastalık riskini azaltmaya yönelik planlanmış olup, uygulanan biyogüvenlik, enfeksiyondan korunma ve kontrol prosedürleri özellikle bulaşıcı hastalık etkenlerine uygun olarak geliştirilmiştir.

Biyogüvenlik Programının Hedefleri

 Hastane ve laboratuvar çalışanlarını, öğrencileri ve hayvan sahiplerini zoonoz etkenlerden korumak.

 Nozokomiyal enfeksiyon riskini azaltmaya yönelik optimize edilebilen hasta bakım alanı yaratmak.

 Biyogüvenlik ve enfeksiyon kontrolü hususunda, uygun enfeksiyon korunma, kontrol ve hastalık takip uygulamaları göstererek öğrencilerin eğitim deneyimlerini geliştirmek.

 Hayvanlar ve insanlardaki enfeksiyöz/paraziter hastalıkların kontrolü ve önlenmesi konusunda hayvan sahipleri ve topluma sosyal destekte bulunmak.

Enfeksiyon Korunma ve Kontrol İlkeleri

Aşağıdaki ilkeler bu belgede açıklanan tüm prosedürlerin geliştirilmesinin temelini oluşturur. Bu önlemler, personelden hastaya, hastalar arasında, hastadan personele ve personel arasında hastalığın bulaşmasını önlemeye yardımcı olur.

 El yıkama ve sanitasyon, uygun kıyafet-bariyer koruması, hastalarla minimum gereksiz temas, bulaşıcı malzemelerin uygun şekilde atılması, uygun temizlik ve dezenfeksiyonu içeren standart önlemler bağlamında hijyenin sağlanması.

 Hijyen protokollerinin etkin kullanımı, hastalığın bulaşma yollarının anlaşılması, direkt ve indirekt bulaşmaya karşı bariyerlerin uygulanması yolu ile bulaşma döngülerinin kırılması. Bu konsept hasta yoğunluğunu, hastaların barındırma koşullarını aynı zamanda da insan trafiğini dikkate almayı içerir.

 Sürveyans ve diğer araştırma prosedürleri yoluyla enfeksiyondan korunma ve kontrol prosedürlerinin hedeflenmesi ve geliştirilmesi.

 Bu kılavuz ve prosedürlerin amacı doğrultusunda iletişimin sağlanması sayesinde nozokomiyal ve zoonotik riskler kapsamında eğitim ve farkındalık düzeyinin artırılması.

VETERİNER FAKÜLTESİ BİYOGÜVENLİK KURULU (VFBK)

Fakültemiz 1992 yılında tam üye olduğu Avrupa Veteriner Eğitim Kurumları Birliği (EAEVE) tarafından Kasım 2004 tarihinde akreditasyona yönelik ilk değerlendirme sürecini geçirmiş, Nisan 2008 tarihinde 2. Değerlendirme süreci sonucunda şartlı akredite olmuştur. Nisan 2010 tarihinde EAEVE heyeti tarafından son değerlendirme yapılmış ve Haziran 2010 tarihinden itibaren 10 yıllığına tam akredite olmuştur. Akreditasyon süresinin tamamlanmasından sonra fakültemiz 24-28 Şubat 2020 tarihinde EAEVE heyeti tarafından denetlenerek, bu denetlemede altyapı ve prosedürlerin biyogüvenlik açısından uygunsuzlukları vurgulanmıştır. Bu sebeple Mart 2020'de fakültemizde mevcut olan biyogüvenlik kurulu genişletilerek Biyogüvenlik Standart Operasyon Prosedürlerimizin (SOP) detaylandırılmasına başlanmıştır. Kurul aynı zamanda, biyogüvenlik açısından uyumu

4

sağlamak maksadıyla, fakülte altyapılarında iyileştirmeler önermiştir.

Veteriner Fakültesi Biyogüvenlik Kurulu (VFBK) öğretim faaliyetleri çerçevesinde biyogüvenliği hedefleyen bir danışma kapasitesine sahiptir ve fakültemize önerilerde bulunur. VFBK önerileri, uygulanacak biyogüvenlik prosedürleri ile canlı veya ölü hayvanların, hayvansal ürünlerin ve biyolojik örneklerin bulunduğu altyapılarla ilgilidir. VFBK, biyolojik risklerin öğretim faaliyetleri çerçevesinde değerlendirilmesine ve yönetilmesine, biyogüvenlik kurallarına uygunluğun değerlendirilmesine ve Veteriner Fakültesinde ilaç direncinin izlenmesine izin veren prosedürleri tanımlar.

BİYOGÜVENLİK KURULUNUN GÖREVLERİ

 Biyogüvenlik prosedürlerinin yeni mevzuatlar, bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkması, üniversite içi ya da dışından gelen öneriler dikkate alınarak güncellenmesi,

 Veteriner Fakültesinin tüm unsurları için bir biyogüvenlik eğitim programının yürürlüğe konması,

 İlgili bölümlerle işbirliği içinde, yukarıda belirtilen amaçlara ulaşmak için gerekli insani ve lojistik araçların değerlendirilmesi,

 Kriz senaryolarının ayrıntılandırılmasıdır.

BİYOGÜVENLİK KURULUNUN YAPISI

VFBK üyeleri ve başkan, Fakülte Dekanı tarafından atanır. Standart Operasyon Prosedürlerimizin (SOP) içeriğine bağlı olarak konusunda uzman öğretim üyeleri tarafından VFBK'da temsil edilmektedir. VFBK üyeleri Hayvan Sağlığı Araştırma ve Uygulama Merkezi (Hastane), Öğrenci- Araştırma Laboratuvarları Hayvan Sağlığı ve Hayvansal Üretim, Araştırma ve Uygulama Merkezi ve Gıda İşletmesi-Satış Noktaları ile Vektör-Haşere Mücadelesi gibi faaliyetlerden sorumludur.

BİYOGÜVENLİK KURULUNUN FONKSİYONU

VFBK toplantıları, devam eden konuları ele almak ve sunulan konuları değerlendirmek için yılda en az üç kez ve ek olarak ihtiyaç duyulan durumlarda yapılır. Sekreter tarafından sistematik olarak bir rapor yazılır ve tüm VFBK üyeleri tarafından onaylandıktan sonra, Dekana, Dekanlığa ve ele alınan konuyla ilgili kişilere iletilir.

TANIMLAR

Antiseptik: Mikroorganizmaların yok edilmesine veya inhibisyonuna neden olan, hayvanlara zarar vermeden mikroorganizmaların büyümelerini veya çoğalmasını önleyen, epitel yüzeylere uygulanan kimyasal.

Hastane enfeksiyon korunma önlemleri: Hastalar arasında nozokomiyal bulaşma riskini azaltan, vücut, giysi ve ayakkabıların çapraz kontaminasyonunu önlemek için hastalar ve insanlar arasında bir bariyer olarak kullanılan materyaller ve uygulamalar. Bu uygulamalardan birinci derecede başhekim veya yardımcısı sorumludur.

Bulaşıcı hastalıklar: Bir hayvandan diğerine bulaşabilen bir hastalık.

Dezenfektan: Cansız nesneler (cerrahi ekipman, zeminler, masalar, hasta bakım ekipmanı) üzerindeki mikroorganizmaları öldüren veya mikroorganizmaların büyümesini önleyen kimyasal bir ajan.

Dezenfeksiyon: Mikroorganizmaların sayısını sağlığa zararlı olmayan bir düzeye indirmek için kullanılan bir süreç.

Hastane özel kıyafetleri: Sadece Veteriner Fakültesinde veya saha uygulamalarında iken giyilen giysiler, ayakkabılar ve/veya dış giysiler.

Hastane enfeksiyonlarına karşı direnç oluşumu: Antimikrobiyal direnç; bakteriyel ilaçların, kimyasalların, enfeksiyonu önleyen/tedavi eden diğer ajanların etkinliğini azalttığında ya da ortadan kaldırdığında gelişen durumdur.

Nozokomiyal enfeksiyon: Hastaneye yatış sırasında, bulunmayan veya inkübe olmayan, enfeksiyöz bir patojen veya toksinin varlığına bir karşıt etki sonucu gelişen lokal ya da sistemik durum.

5

Kişisel koruma ekipmanı (KKE): Bir kişinin bir mikroorganizma ya da hastalığı kapması ya da bulaştırmasına veya dezenfektanlar gibi potansiyel tehlikeli kimyasallara maruz kalmasına karşı korunmasını sağlayan bariyerler. Örnekler: eldivenler, önlükler, maskeler, koruyucu gözlük, galoş, başlıklar vb.

Sanitizer: Mikroorganizma sayısını tamamen ortadan kaldırmadan 'güvenli' bir seviyeye düşüren bir kimyasal.

Sterilizasyon: Bakteri sporları dahil tüm mikroorganizmaların cansız bir nesneden uzaklaştırılması.

Subklinik enfeksiyon: Klinik semptomlar gözlenmeden mikroorganizmaların vücuda invazyonu.

Klinik bulguların klinik muayene veya laboratuvar testleri ile belirgin olmadığı veya tespit edilemediği erken evre ya da çok hafif bir enfeksiyon şekli de olabilir.

Personel: Çalışanlar, öğrenciler, ziyaretçi veteriner hekimler veya bilim insanları, ziyaretçi öğrenciler veya gönüllüler olup olmamalarına bakılmaksızın; Veteriner Fakültesi ortamında çalışan veya mevcut olan tüm kişileri ifade eder.

Zoonoz: Omurgalı hayvanlar ve insanlar arasında aktarılabilen hastalık.

BİYOLOJİK RİSKLERİNE GÖRE MİKROORGANİZMALARIN SINIFLANDIRILMASI Bir mikroorganizmanın sınıflandırılmasında sağlık, toplum ve hayvan hastalıkları için oluşturduğu risk ve olası ekonomik etkisi göz önünde bulundurularak dört risk grubuna ayrılır:

 Risk sınıfı 1 (RS1): Patojenik olmayan ve çevreye zararlı olmayan mikroorganizmalardır.

Sınıf, zararsızlığı kanıtlanmış organizmaları ve fırsatçı patojenler veya allerjen olabilen suşları içerir.

 Risk sınıfı 2 (RS2): Hayvanlarda hastalığa neden olabilecek ve farklı düzeylerde aşağıdaki özelliklerden bir veya daha fazlasını (sınırlı coğrafi önemi olan türler arası geçişi olmayan veya nadir olan, vektörel olmayan) gösteren mikroorganizmalardır.

 Risk sınıfı 3 (RS3): Hayvanlarda ciddi hastalıklara veya epidemilere neden olan mikroorganizmalardır. Türler arası geçiş önemli olabilir.

 Risk sınıfı 4 (RS4): Etkilenen bölgelerde, çok yüksek mortalite oranı ve dramatik ekonomik kayıplara, hayvanlarda oldukça ciddi pandemi veya epidemilere neden olan mikroorganizmalardır.

Klinik durumun tanımlanmasında kullanılan parametreler Tablo 1’de, insanlarda ve hayvanlarda risk sınıflarına göre mikroorganizma örnekleri Tablo 2’de sunulmuştur.

Tablo 1. Klinik Durumun Tanımlanmasında Kullanılan Parametreler

Türler Ateş

(rektal sıcaklık) Lökopeni (hücreler x 10³/mL)

Nötropeni (hücreler x 10³/mL) Sığır > 39.0 °C (yetişkin)

> 39.5 °C (buzağı) < 5.0 < 0.6

Köpek > 39.5°C < 6.0 < 3.0

Keçi > 40.5°C < 4.0 <1.2

At > 38.5°C < 4.0 < 2.5

Kedi > 39.5°C < 5.0 < 2.0

Deve > 39.5°C < 7.5 < 4.6

Koyun > 40.0°C < 4.0 < 0.7

6

Tablo 2. İnsanlarda ve hayvanlarda risk sınıflarına göre mikroorganizma örnekleri

RS 2 RS 3 RS 4

Patojen İnsanlar Hayvanlar İnsanlar Hayvanlar İnsanlar Hayvanlar Bakteri ve benzeri organizmalar

Borrelia burgdorferi X X

Clostridium perfringens X X

Brucella abortus X X

Yersinia pestis X X

Mantar

Aspergillus fumigatus X X

Candida albicans X X

Coccidioides immitis X X

Histoplasma capsulatum

var.capsulatum X X

Parazitler

Fasciola hepatica X X

Toxocara canis X X

Leishmania infantum-

tropica X X

Taenia solium-saginata X X

Echinococcus granulasus X X

Toxoplasma gondii X X

Viruslar

Feline calicivirus X

Equine infectious

anaemia virus X

Rabies virüs X X

West Nile X X

Foot-and-mouth disease X

RS = Risk sınıfları

VETERİNER FAKÜLTESİNDE KULLANILAN RİSK KATEGORİLERİ

Veteriner Fakültesi kliniklerinde özel bir risk sınıflandırması uygulanmaktadır. Hospitalize hayvanlarda karşılaşılan enfeksiyöz hastalıklar, diğer hayvanlara patojen geçişi ve/veya zoonotik potansiyeli baz alınarak Veteriner Fakültesi kliniklerinde risk sınıflandırması Tablo 3’te belirtilmiştir.

Tablo 3. Veteriner Fakültesi kliniklerinde risk sınıflandırması SINIF 1: NORMAL BARINDIRMA

Diğer hayvanlara bulaşma ihtimali olmayan ve insanlar için enfeksiyon potansiyeli bulunmayan patojenler tarafından oluşturulan enfeksiyöz hastalıklar.

SINIF 2: NORMAL BARINDIRMA

Düşük bulaşma seviyesine sahip ve dirençli olmayan bakteriyel enfeksiyonları içerebilen patojenlerin neden olduğu bulaşıcı hastalıklar.

SINIF 3: Hastane enfeksiyon korunma önlemleri

Alt sınıf A: Çoklu ilaç dirençli bakteri. Bir bakteriyoloji laboratuvarı tarafından belirlenmiş yüksek düzeyde antibiyotik direncine sahip bakteriler tarafından oluşturulan enfeksiyonlar.

Alt sınıf B: Orta düzeyde bulaşma seviyesine sahip ve/veya zoonotik potansiyele sahip patojenler tarafından oluşturulan enfeksiyöz hastalıklar

SINIF 4: İZOLASYON

Yüksek düzeyde bulaşma seviyesine sahip ve/veya insanlarda çeşitli hastalıklara neden olabilen patojenler tarafından oluşturulan enfeksiyöz ve ihbarı mecburi hastalıklar.

Her bir sınıf için, türlerle ilgili örnekler ilgili hastane servisi altında listelenmiştir.

7 GENEL KURALLAR

1. El Hijyeni

El hijyeni, bir hastane ortamında patojenlerin bulaşmasını önlemek için en etkili önlemlerden biridir.

Eller aşağıdaki durumlarda mutlaka yıkanmalıdır.

 Her hasta ile ilgilenmeden önce ve sonra,

 Kan, vücut sıvıları, sekresyonlar, atıklar ve kontamine olmuş maddelerle herhangi bir temastan sonra eldivenli veya eldivensiz,

 Eldivenler çıkartıldıktan hemen sonra,

 Aynı hastadaki farklı prosedürler arasında, farklı vücut bölgelerinin çapraz kontaminasyonunu önlemek için,

 Laboratuvar örneklerini veya kültürlerini kullandıktan sonra,

 Kafesleri veya tezgahları temizledikten sonra,

 Yemeklerden, aralardan, sigara içtikten veya işten ayrılmadan önce,

 Tuvaleti kullanmadan önce ve sonra,

 El yıkama ve el dezenfektanı kullanımı için teknik “el yıkama prosedürleri’’ tanımlanmıştır.

Veteriner Fakültesi personeli, hastalarla doğrudan temasta bulunan veya biyolojik numuneleri işleyen öğrencilerin, kontaminasyonu en aza indirmek ve el temizliğini iyileştirmek için el tırnaklarını kısa tutmaları, ellerine mücevher takmamaları önerilir. Ayrıca, eller ve ön kollar üzerinde bulunan herhangi bir cilt lezyonu kapatılmış olmalıdır (Örnek: su geçirmez steril bant yardımıyla).

2. Hastane Enfeksiyon Korunma Önlemleri

Hastane enfeksiyon korunma önlemleri, uygulanan prosedürlerin tipi ve beklenen maruz kalma türü için uygun olmalıdır. Bu kurallar, enfekte olmuş dokular veya vücut sıvılarıyla çalışmak, kafeslerde/ahır bölmelerinde canlı hayvanları tedavi etmek, bulaşıcı hayvanların işgal ettiği tesisleri temizlemek veya potansiyel olarak bulaşıcı/zoonotik bir hastalıktan ölen bir hayvanın karkası ile temasta geçerlidir.

• Bulaşıcı veya zoonotik hastalıklar (sınıf 3 veya 4) ile enfekte olduğu bilinen veya şüphelenilen hastaları tutarken eldiven ve koruyucu giysi (laboratuvar önlüğü, önlük veya tulum) kullanılır.

• Cerrahi girişimler sırasında kan ve diğer vücut sıvılarının sıçraması gibi durumlar için eldiven, cerrahi maske ve koruyucu gözlük kullanılmalıdır.

• Bir eldivenin yırtılma, iğne batması veya diğer farklı yıpranmalardan sonra çıkarılması ve hasta güvenliğinin el verdiği en kısa sürede, yenisi ile değiştirilmesi gerekmektedir.

• Yıkanabilir botlar, ayakkabılar veya ayak koruyucuları enfeksiyöz materyalin hastaneye yayılmasının önlenmesinde önemli rol oynar.

• Koşullara ve hastalığa bağlı olarak yüz siperleri veya N95 solunum maskeleri şeklinde ek koruma kullanılmalıdır.

• Bu ekipmanlar ile işlem yapılan alanın dışına çıkılmamalıdır.

3. Standart Kıyafet

Fakülte, biyogüvenlik uygulamalarına yardımcı olmak için bir kıyafet yönetmeliği bulundurmaktadır.

Küçük Hayvan Kliniği:

- Cerrahi (akademisyenler): Yeşil

- Doğum (akademisyenler): Cam göbeği mavi - İç Hastalıkları (akademisyenler): Bordo - Öğrenci: Lacivert

- Temizlik personeli: Gri

8 - Ameliyathanelerde açık mavi renkte ayrı olmalıdır.

- Küçük hayvan kliniklerinde kapalı ayakkabı giyilecek.

Büyük Hayvan Kliniği:

- Akademisyenler: Bej tulum - Öğrenciler: Lacivert tulum

- Önü demir korumalı çizme ya da bot

Merkez Laboratuvar ve Eczane:

- Beyaz önlük

- “İZOLASYON”da tek kullanımlık tulum ve galoş bot

Öğrenci laboratuvarları ve Anatomi diseksiyon salonu: Beyaz pamuklu laboratuvar önlüğü

• Veteriner Fakültesi tarafından belirlenmiş kıyafetlerin kullanımı, patojenlerin hastane dışına yayılmasına karşı ilk savunma hattıdır.

• Çalışan personel ve öğrencilerin (hastalarla ya da çevreleriyle temasları) hastaneye özel kıyafetler (Fakültesinde ya da saha uygulamalarında giyilen giysiler, ayakkabılar ve dış giysiler) giymeleri gerekir.

• Tüm kliniklerde, personelin ve öğrencilerin güvenli, koruyucu, temiz ve temizlenebilir kapalı ayakkabı giymesi sağlanır. Kirlenmiş veya kontamine olmuş ayakkabılar temizlenmeli ve sonrasında dezenfekte edilmelidir. Ayakkabılar gözenekli veya emici bir malzemeden yapılmış olmamalıdır.

Güvenlik açısından, küçük hayvan kliniği için uygun ayakkabılar büyük hayvan klinik ve işletmeleri için uygun olmayabilir.

• Uzun saçlar geriye doğru bağlanmalıdır.

• Her zaman en az bir yedek temiz KKE bulundurulmalıdır.

• Her rotasyon sırasında, yeniden kullanılabilir KKE'ler daima temiz ve yeni yıkanmış olmalıdır.

• Bazı hastane alanlarında, kıyafetler açısından özel gereklilikler geçerlidir; bunlar başhekimlik tarafından listelenmiştir.

4. Hasta Bakımı-Hasta Hijyeni

 Temel hijyen sorunu ve enfeksiyon riskini azaltmak için, hastaların temiz bir ahır bölmesi/kafes içine yerleştirilmesi ve mümkün olduğunca temiz tutulması büyük önem taşımaktadır.

 Su ve besleme kovaları veya kapları düzenli olarak değiştirilmeli ve temizlenmelidir.

 Hastalar tesislerinin dışında dışkılarsa (bina içi ya da dışı) dışkı alınmalı ve daha sonra dışkılamadan hemen sonra zemin temizlenmelidir (küçük hayvan kliniğinde zemin kurulanmalıdır). Hastalar bina içinde idrar yaparsa, idrar temizlenmeli ve en kısa sürede kurulanmalıdır.

 Kafes/ahır ortamı temiz ve düzenli olmalıdır, etrafta hiçbir ilaç veya malzeme bulunmaması, öğrencilerin kişisel eşyalarının olmaması gerekir. Personel ve öğrencilerin kullandıktan sonra materyalleri toplamaları ve alanı temiz bırakmaları beklenmektedir.

 Hasta hijyeni açısından sektöre özgü gereklilikler ilgili hastane bölümünde listelenmiştir.

Hastalarla Gereksiz Temasların Engellenmesi:

 Hastaların bakımı, eğitimin sağlanması ve rutin aktiviteler çok sayıda hasta ile yoğun teması gerektirir. Bu tür temasların bulaşıcı ve/veya zoonotik patojenlerin bulaşmasına katkıda bulunabileceğini hatırlamak önemlidir.

 Personel ve öğrenciler nozokomiyal maruziyet riskini sınırlamak için hastalarla teması en aza indirmelidir (özellikle doğrudan sorumlu değillerse).

 Sorumlu hekimler kendi takdirlerine bağlı olarak, öğrencilerin eğitim amacıyla hayvanlarla temaslarına izin verebilir ve onları teşvik edebilir. Öğretim amacı ile, öğrenciler birden fazla hastayı muayene eder veya prosedürlere yardımcı olurlarsa, stetoskoplar ve diğer ekipmanlar düzenli olarak alkol veya el dezenfektanı ile silinmeli, hastalar arasında sistematik olarak ellerini yıkamalı ve dezenfekte etmelidirler.

9

 Şüpheli/doğrulanmış bulaşıcı hastalarla temas halinde olan personel ve öğrenciler, temaslarını bu hastalarla sınırlandırmalıdır.

 Uygun olduğunda, hastalar mümkünse kamera yardımı ile fiziksel temas olmaksızın uzaktan izlenmelidir.

 Patojenlerin yayılmasını azaltmak için, personel ve öğrenciler kullanılan ortak alanları mümkün olduğunda en aza indirmelidir. Örneğin; tıbbi personel ve öğrenciler ameliyathane ziyaretlerini mümkün olduğunca sınırlamalıdır (Örnek: at kliniğinde görevli personel ve öğrenciler, küçük hayvan kliniğine girişten kaçınmalıdır).

 Personel ve öğrenciler sadece gerektiğinde ahırlara/kafeslere girmelidir (Örnek: vizite sırasında girmekten kaçınılmalıdır) ve yanlarından geçerken hayvanlara dokunmaktan veya sevmekten kaçınılmalıdır.

 Personel ve öğrenciler mümkünse, daha yüksek kontaminasyon riski olan alanlarda, diğer hastalara baktıktan sonra çalışmalıdır.

5. Yiyecek ve İçecek

 Yiyecek veya içecek, hayvanların muayene, tedavi edildiği veya barındırıldığı yerlerde tüketilmemeli, hazırlanmamalı veya saklanmamalıdır.

 Çalışanların ve öğrencilerin biyolojik numunelerin kullanıldığı, ilaçların oluşturulduğu/saklandığı alanlarda yemek yemeleri, içmeleri veya depolamaları yasaktır. Buna arşiv odaları, koridorlar, ameliyathane, muayene odaları veya resepsiyon alanları dahildir.

 Yiyecek ve içecekler aşağıdaki alanlarda tüketebilir ve depolanabilir:

- Fakülte kafeterya ve restoranları - Bölüm mutfakları

- Teknisyenlerin ve klinisyenlerin ofisleri - Klinik bölümlerin dışı

- Öğrencilerin dinlenme odaları

 Bu alanlarda yeme ve içme izni verildiği için hayvanlara, biyolojik numunelere ve ilaçlara izin verilmez.

 İlaçları veya biyolojik numuneleri depolamak için kullanılan hiçbir buzdolabı/dondurucuda yiyecek ve içeceklerin saklanmasına izin verilmez.

 Hayvan bakım alanlarında kullanılan mikrodalgalar (Örnek: at laboratuvarı ve küçük hayvan hastanesi mutfağı) insan yiyeceklerini ısıtmak için KULLANILMAMALIDIR.

Fakülte Kantini:

 Personel ve öğrencilerin fakülte kantininde hastane kıyafetleri giymeleri (Örnek: mavi kıyafet, laboratuvar önlüğü, botlar, stetoskoplar, vb.) yasaktır. Fakülte personelinin ve öğrencilerin bu hijyen kurallarına uymaları sağlanmalıdır. Refakatçi hayvanlar kantine kabul edilmez.

6. İlaçlar ve Benzerleri (Eczane) Depolama ve Ulaşım:

 İlaçlar (etikette belirtilen) en uygun koşullarda temiz bir ortamda saklanmalı ve önemli sıcaklık değişimlerine ve/veya neme maruz bırakılmamalıdır.

 İlaçlar uygun bir şekilde düzenlenmelidir (Örnek: alfabetik sıra/sınıfına göre).

 Açılmış ilaç şişeleri stoktan ayrılmalıdır.

 Eczane, personeli dışındaki kişilere, çocuklara ve hayvanların erişimine uygun olmamalıdır.

Personelden özel izin alınmadıkça öğrencilerin eczaneye girmesi yasaktır.

 Opioid narkotikler, ketamin ve ötenazi ürünleri (yeşil reçete vb.) güvenli bir odada veya güvenli bir yerde saklanmalıdır; yalnızca hekimler bir kod veya anahtar (şifre) kullanarak erişime sahip olmalıdır.

 İlaçların açılma veya sterilite süresinin dolma tarihi, sıvılar da dahil olmak üzere ilaçlar üzerinde suya dayanıklı bir işaretleyici ile açıkça etiketlenmelidir.

 İlaç açıldıktan 24 saat sonra veya etikette belirtilmişse daha erken tıbbi atığa atılmalıdır.

10 İlaçların ve Benzerlerinin Hazırlanması:

 İlaçların hazırlanması hekimlerin/ eczane personelinin gözetiminde veya kontrolü altında yapılmalıdır. Hazırlama sırasında, diğer ilaçlar veya enfeksiyon kaynakları ile kontaminasyon önlenmelidir. Parenteral ilaç için, şişelere ait kauçuk kapaklar her delinmeden önce alkolle silinmelidir. İlaç hazırlamak için yeni (steril) şırınga ve iğne kullanılmalıdır. İlaç verme iğneleri ve şırıngaları asla başka hastalar için ya da aynı hasta için tekrar kullanılmamalıdır (istisna: durulama ve temizlikten sonra oral ilaçlara yönelik şırıngalar tekrar kullanılabilir).

 Hazırlıktan sonra enjeksiyon için yeni bir iğne ucu kullanılmalıdır.

 Toksik veya tehlikeli ilaçların hazırlanması, güvenli şartlar altında yapılmalıdır, örnek olarak uygun KKE donanımlı kişiler (ilacın kendisine bağlı olarak: eldiven, koruyucu gözlük, maske, çeker ocak altında, vb.). Özel giysisi bulunmayan bireylerin varlığında yapılmamalıdır.

 İlacın adı, hazırlandıktan hemen sonra uygulanmazsa, her enjektör üzerine suya dayanıklı bir marker ile açıkça etiketlenmelidir.

 Eczaneye iade edilemeyen veya kullanılmayan ilaçlar atık kaplarına atılmalı ve kaydedilmelidir.

7. Atıkların İmha Edilmesi

 İğneler, neşterler ve diğer sivri nesnelerden kaynaklanan yaralanmaları önlemek için önlemler alınmalıdır. Yaralanmaları önlemek için iğne ve bisturi ucu gibi delici ve kesicilerin yeniden kullanılması tamamen yasaktır. Personel ve öğrenciler iğneleri kasıtlı olarak bükmekten veya kırmaktan kaçınmalıdır. Keskin nesneler delinmeye dayanıklı özel kaplarda imha edilmelidir.

Doldurulduktan sonra, bu delinmeye dayanıklı kaplar, çıkarılmak üzere 60 L-sarı atık (TIBBİ ATIK) kovalarına konulmalıdır.

 Atıklar, bu bölümde belirtilen düzenlemelere uygun olarak, üretildiği alanda bertaraf edilmelidir.

Spesifik atık ürünler için lütfen ilgili hastane bölümlerine bakınız.

 Zoonotik veya enfeksiyöz patojen şüphesi olmayan hayvanlardan alınan genel hastane atıkları, geçici atık torbalarına atılmalıdır.

 Zoonotik veya çok bulaşıcı bir patojen tarafından enfekte olduğundan şüphelenilen hayvanlara ait hastane atıkları sarı atık (TIBBİ ATIK) kovalarına atılmalıdır.

 İzolasyon koğuşunda üretilen tüm atıkların sarı atık (TIBBİ ATIK) kovalarına atılması gerekmektedir.

 Potansiyel olarak bulaşıcı olan hastalardan toplanan biyolojik numuneler, su geçirmez plastik torbalara (çift kat) kapatılmalı ve teşhis laboratuvarlarına gönderilmeden önce uygun bilgi ve risk ihtimaliyle etiketlenmelidir. Plastik poşetlerin dışını kontamine etmemek için özen gösterilmeli ve özel alana alınmalıdır.

 Kaygılanılan patojenler tarafından enfekte olan yaraların (MRSA veya diğer çoklu ilaç direncine sahip bakteriler) bandajı, kolayca temizlenebilen ve dezenfekte edilebilen düşük yoğunluklu alanlarda yapılmalıdır. Ellerin ve kıyafetlerin kontaminasyonunu önlemek için engelleyici önlemler kullanılmalı ve çevresel yayılmadan kaçınılmalıdır (Örnek: yıkama çözeltilerinin boşaltılması veya bandajın dikkatsizce kullanılması). Malzemelerin çevresel dezenfeksiyonu ve atılması için lütfen bu belgede açıklanan prosedürleri izleyiniz.

 Biyolojik örneklerin veya anatomik parçaların (tüy, ayaklar, iskelet vb.) tıbbi amaçlar veya imha dışında hastaneden çıkmasına izin verilmemelidir.

8. Temel Temizlik ve Dezenfeksiyon Temizlik Servisi:

 Çamaşır, ekipman veya aletleri atık/çamaşır tesisine göndermeden önce; kesici ve deliciler delinmeye dayanıklı kaplara atılmalıdır.

 Kirli çamaşırlar ile çöp, saman veya altlık malzemesi, kesici ve deliciler veya anatomik parçalar aynı yere birlikte koyulmamalıdır.

11

 Çamaşırhaneye göndermeden önce tüm organik materyaller, cerrahi alet ve ekipmanlardan ayrılmalıdır.

 Çamaşırhanede hasta veya hasta sahiplerinin eşyaları yıkanmamalıdır.

 Çamaşırhanede kişisel eşyalar yıkanmamalıdır.

Deterjan ve dezenfektan kullanan personel ve öğrencilerin fakültede kullanılan diğer ürünlerle potansiyel etkileşimlerini anlamaları için;

 Organik materyal çoğu dezenfektanı hızla deaktive eder. Yüzeyler için bir dezenfektan seçerken kalıntı organik materyalin potansiyel varlığı dikkate alınmalıdır.

 Dezenfektanlar aktivite spektrumlarına göre büyük farklılıklar gösterir. Genellikle, Cryptosporidium spp. gibi protozoalar, bakteri sporları, mikobakteriler ve zarfsız viruslar dezenfektanlara karşı çok dirençlidir.

 Optimum bir dekontaminasyonun sağlanması için, seyreltmeler ve temas süresi ile ilgili üretici talimatlarının izlenmesi gerekir (genellikle en az 10-15 dakika).

 Çoğu dezenfektan kısa süreli dekontaminasyon aktiviteleri için kullanılsa da, bazıları uzun süre yüzeylerde bırakıldığında kalıntı şeklinde dezenfeksiyon aktivitesini sürdürür.

 Önceden kullanılan ürün(ler)den (deterjan ve dezenfektan) tüm kalıntıların durulanması ve uzaklaştırılması önemlidir.

Kontamine Yüzeyleri İçeren Çevre için Genel Temizleme ve Dezenfeksiyon Protokolü:

 Dezenfektanlar kullanılırken uygun kıyafetler ve sıçrama olasılığı olduğunda ilave KKE (maske, yüz kalkanı, koruyucu gözlük, su geçirmez giysi ve ayakkabılar) giyilmelidir.

 Dezenfeksiyondan önce tüm görünür kalıntılar giderilmelidir. Gros kontaminasyonun varlığı çoğu dezenfektanı inaktive edecektir. Hortum kullanılıyorsa (Pulvarizasyon), aerosolizasyonu ve patojenlerin daha fazla yayılmasını en aza indirmeye dikkat edilmelidir.

 Etkilenen bölgeler su, deterjan veya sabunla temizlenmelidir; dezenfeksiyon sürecini engelleyen veya kısıtlayan koruyucu katman (biyofilm) ve artık kalıntıları parçalamak için her zaman ovma veya mekanik bozulma gerekir.

 Bazı dezenfektanlar, deterjanlar tarafından etkisiz hale getirilebileceğinden, deterjan kalıntılarını gidermek için temizlenmiş alan iyice durulanmalıdır.

 Dezenfektan çözeltilerinin seyreltilmesini önlemek için alanın mümkün olduğunca boşalmasına veya kurumasına izin verilmelidir.

 Alan, dezenfektan solüsyonu ile iyice ıslatılmalıdır. Dezenfektan ideal olarak en az 15 dakika yüzeylerle temas halinde kalmalı ve üreticinin talimatlarına uymalıdır.

 Fazla dezenfektan su, temiz kağıt havlu, mop veya çekpas ile temizlenmelidir.

 Dezenfektan, hasta yerleştirilmeden önce bir kafesin/ahırın tüm yüzeylerinden durulanmalı veya yeterli bir süre (dezenfektan etiketine bakın) kurumaya bırakılmalıdır.

 Hayvanların muayene veya tedavi edildiği tüm çoklu kullanım alanları (bakım alanları, muayene odaları ve masaları), bulaşıcı statüsünden bağımsız olarak, kullanıldıktan hemen sonra hastadan sorumlu personel ve öğrenciler tarafından temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

 Temizleme/dezenfeksiyon işlemi gerçekleştirilirken, kan veya vücut sıvısının intakt olmayan cilt (açık yara vb.) veya mukoza ile temas etmesi önlenmelidir. İntakt olmayan cilt korunmalıdır (örneğin su geçirmez yara bandı).

 Dezenfeksiyondan sonra KKE uzaklaştırılmalı ve eller yıkanmalıdır.

 Rutin olmayan dezenfeksiyon önlemleri için, yalnızca gerekli KKE giymek ve kullanmak üzere eğitilmiş ve onaylanmış personelin dezenfekte edilecek alanlara erişmesine izin verilmelidir.

9. Dezenfektanlar

Veteriner Fakültesinde patojen bulaşma olasılığını azaltmak için çeşitli dezenfektanlar kullanılır (Tablo IV). Dezenfektanların seçiminde çeşitli faktörler göz önünde bulundurulmuştur.

Ayak Banyoları ve Matları (Paspas):

 Patojenler enfekte hayvanların bulunduğu ortamdaki zemin yüzeylerinden sıklıkla izole edilir.

12

 Ayak banyoları/mat solüsyonları her sabah personel, öğrenciler, teknisyenler veya veteriner hekimler tarafından, aşırı miktarda altlık malzemesi/kir toplandığı zaman değiştirilmelidir.

 Ayak banyoları/matlar kuru veya azaldığını fark eden herkes tarafından tekrar doldurulmalıdır; bu, ilgili alanda çalışan TÜM kişilerin sorumluluğundadır (personel ve öğrenciler).

 Personel ve öğrenciler, denk geldikleri her zaman ayak banyolarını/matlarını uygun şekilde kullanmalıdırlar.

 Ayak matları, ayakkabı tabanlarını ve yanlarını dezenfekte etmek için tasarlandıkları için ayakların tamamen daldırılmasını gerektirmez. Bununla birlikte, bir ayak matı üzerinde yürürken ayakkabı üstleri ve yanlarına da çoğunlukla sıçramaktadır. Bu nedenle ayak matlarının kullanıldığı alanlarda çalışan herkes için su geçirmez ayakkabılar şiddetle tavsiye edilir.

Alet ve Ekipman için Dezenfeksiyon Protokolü:

Patojenlerin bulaşma riskini en aza indirmek için depolamadan önce tüm fakülte ekipmanlarının uygun şekilde temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi gerekir. Küçük veya büyük hayvanlara özel ekipmanlar, ilgili bölümlerde tartışılacaktır. Fakültede kullanımı onaylanan deterjan ve dezenfektanların özeti her bölümün sonunda verilmiştir.

Termometreler:

 Cam termometreler, kırık cam ve civa maruziyeti ile ilgili riskleri azaltmak için Veteriner Fakültesinde KULLANILMAMALIDIR. Bunun yerine elektronik cihazlar kullanılmalıdır.

 Elektronik termometreler her hastadan sonra alkol ve/veya klorheksidin mendilleri kullanılarak iyice temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

- Sürekli vücut sıcaklığı monitorizasyonu (Örnek: anestezi) için kullanılan termometrelerdeki problar silinerek ve yıkanarak (tüm fekal materyali çıkarmak için), alkol ve/veya klorheksidin çözeltilerine batırılarak iyice temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

- Bulaşıcı alanlarda (sınıf 3 ve 4) kullanım için hastaya özel termometreler bulunmalıdır.

- Termometreler gözle görülebilir şekilde kirlendiğinde ve hasta muayenesinden sonra sistematik olarak derhal temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

Endoskoplar:

 Endoskoplar her kullanımdan sonra kuaterner amonyum bileşikleriyle ve sadece görevli personel tarafından temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

Stetoskoplar:

 Stetoskopların, günlük olarak hidro-alkolik el dezenfektanı ile dezenfekte edilmesi önerilir.

 Bulaşıcı hastalığa sahip hastaların barındırıldığı alanlarda (sınıf 3 ve 4) hastaya özel stetoskoplar tahsis edilir.

 Ek olarak, sınıf 3 veya sınıf 4 hastayı muayene ettikten sonra stetoskoplar gözle görülür şekilde kirlendiğinde, sistematik olarak derhal temizlik ve dezenfeksiyon yapılmalıdır.

BULAŞMA DÖNGÜSÜNÜN KIRILMASI Genel Davranış:

 İşyerinde sigara içme yasağına uyulmalıdır.

 Veteriner Fakültesinde köpekler tasma ile yürümeli; kediler kutusunda taşınmalıdır.

 Üniversite yönetmeliklerine göre, fakülte personeli tıbbi nedenler olmadan fakültesine kendi refakatçi hayvanlarını getiremez.

 Pandemi söz konusu olduğunda pandemi kurallarına uyulmalıdır.

1. Veteriner Fakültesindeki Ziyaretçiler

 İnsanları veteriner hekimlerin toplumdaki rolü hakkında eğitmek, Veteriner Fakültesinin önemli bir görevidir ve ziyaretçilere fakülteye sınırlı erişim izni verilmesi bu misyonu desteklemektedir.

Bununla birlikte, hastane ortamına maruz kalmaya özgü güvenlik ve sağlık sorunları mevcuttur ve

13

ziyaretçiler potansiyel olarak hastane ortamındaki patojenleri yayabilir.

 Hasta sahipleri Veteriner Fakültesini ziyaretleri sırasında gözlem altında tutulmalıdır. Kendi hayvanları dışındaki hastalarla fiziksel temasa izin verilmez.

 İnsanlar için rehberli turlar, Veteriner Fakültesi Dekanlığı aracılığıyla koordine edilir ve eğitimli personel tarafından yönetilir.

 Ziyaretçilerin hiçbir izolasyon departmanına girmelerine asla izin verilmez.

 Veteriner Fakültesi personelinin gözetimindeki ziyaretçiler, hospitalize hayvanlarla ilişkili zoonotik ve nozokomiyal hastalık tehlikeleri hakkında bilgilendirilmelidir.

 Ziyaretçilerin anestezi hazırlık alanlarına, acil servislere ve ameliyathanelere girmelerine izin verilmemelidir.

 Ziyaret eden bilim insanlarının veya veteriner hekimlerin yukarıda belirtilen alanlara girmesine izin vermek için Veteriner Fakültesi Dekanlığının bilgisi ve Başhekimliğin onayı ile temasa geçerek özel düzenlemeler yapılabilir. Ayrıca ziyaretçilerin bakım alanlarında toplanmasına sigara içmesine, yemek ve içecek içmesine de izin verilmez.

Tüm ziyaretçiler hastane kurallarına uymakla yükümlüdür. Refakat eden personel, bu kurallara uyulmasından sorumludur.

2. Veteriner Fakültesindeki Hasta Sahipleri

 Hasta sahiplerinin Veteriner Fakültesi bekleme odalarına, tuvaletlere, kütüphanelere ve kantinlere serbest erişimine izin verilir. Hastanedeki diğer alanlara erişimlerinde Veteriner Fakültesi personeli ve öğrencileri tarafından onlara eşlik edilmelidir.

 Zoonotik veya nozokomiyal enfeksiyon risklerini en aza indirmek için hasta bakım alanlarına erişim kısıtlanabilir. Buna ek olarak, hekimler kendi takdirine bağlı olarak, güvenlik nedenleriyle ve çalışma ortamının bozulma riski olduğunda hasta sahiplerini hasta bakım alanlarının dışında tutabilirler.

 Sorumlu hekimin takdirine bağlı olarak, hasta sahipleri muayene odalarında hayvanlarıyla gözetimsiz kalabilir, ancak tedavi ve hasta barınma alanlarında bu yasaklanmıştır. Buna ek olarak, bu kişilerden diğer hayvanlara dokunmaktan kaçınmaları istenmelidir.

 Hasta sahiplerinin kontrol altına alınan hastaları ziyaret etmesine izinle karar verilir. İzin sadece istisnai olarak ötenazi veya agoni durumunda ve uygulanan biyogüvenlik önlemlerine uyulursa verilecektir.

 Hasta sahipleri her zaman enfeksiyon kontrolü önlemlerine ilişkin tüm politikalara uymalıdır.

 Veteriner Fakültesi personeli ve hasta bakımından sorumlu öğrenciler, hasta sahiplerini hayvanların hastaneye yatışıyla ilişkili zoonotik ve hastane kaynaklı tehlikeler konusunda eğitmek zorundadırlar.

3. Veteriner Fakültesindeki Çocuklar

 Fakültede ortamına özgü, güvenlik ve sağlık riskleri vardır. Bu nedenle hastane ortamına yetkili izinler alınmadan çocuklar kabul edilemez.

 Zoonotik enfeksiyon riskini en aza indirmek için hasta bakım alanlarına erişim kısıtlanabilir.

 Bir yetişkin gözetiminde olmadıkları sürece Veteriner Fakültesi personeli ve öğrencilerinin çocuklarının (18 yaşından küçükler) hastanede kalmasına izin verilmez.

 Veteriner Fakültesini ziyaret eden çocuklar her zaman bir yetişkin gözetiminde olmalıdır.

 Zoonotik hastalık kapma ve/veya fiziksel yaralanma riski nedeniyle çocukların kendi hayvanları dışında herhangi bir hayvana dokunmaları yasaklanmalıdır.

4. VeterinerFakültesindeki Refakatçi Hayvanlar

 Üniversite politikasına uygun olarak, tıbbi amaçlar dışında Veteriner Fakültesi tesislerinde refakatçi hayvanlara izin verilmez. Yönetmelik aşağıdakiler için geçerli değildir:

14 - Hastaneye hasta olarak kabul edilen hayvanlar - Kan bağışı için kullanılacak olan köpekler ve kediler - Onaylı bir araştırma projesine kayıtlı hayvanlar

- Onaylı öğretim egzersizlerinde kullanılan refakatçi hayvanlar 5. Araştırma ve Eğitim Hayvanları

Veteriner Fakültesinde araştırma ve öğretim için hayvanları kullanan personel ve öğrenciler, yürürlükteki tüm biyogüvenlik prosedürlerine uymalıdır. Bu tür faaliyetlere başlamadan önce Veteriner Fakültesi Dekanı, Biyogüvenlik ve Etik Komitesinden onay alınmalıdır. Eğitim ve araştırma hayvanları, olağanüstü durumlar veya tıbbi nedenler hariç, hastaları barındıran hastane bölgelerine YERLEŞTİRİLEMEZ. Tüm ekipman enaz 15 dk önce temizlenip dezenfekte edilmesi zorunludur

HASTALIK BULAŞMA YOLLARI

Birçok patojen havada, yüzeylerde ve organik materyallerde uzun süre hayatta kalabilir. Patojenler, inhalasyon, oral, burun veya oküler mukozal yüzeylerle temas ve fomitler veya vektörlerle doğrudan temas yoluyla hayvandan hayvana, hayvandan insana hatta insandan hayvana yayılabilir. Bu hastalık bulaşma yollarının bilinmesi, potansiyel etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir.

1. Aerosol Bulaşma

 Aerosol bulaşma, patojenler aerosol damlacıkları yoluyla iletildiğinde meydana gelir. Çoğu patojen aerosol damlacıklarında uzun süre hayatta kalmaz. Bu nedenle, etkili bir bulaşma için enfekte olmuş ve duyarlı hayvanlar arasında yakınlık gereklidir. Hayvanlar arasındaki mesafe ne kadar büyük olursa, bulaşma olasılığı o kadar az olur.

 Aerosol bulaşma hayvan ve/veya insanlarla yakın temas yoluyla bir hayvan hastanesinde meydana gelebilir. Patojenler aerosol hale getirilebilir (Örnek: Bir kedi, solunum virusu ile enfekte olmuş bir kedinin hapşırması yoluyla), kafeslerin, tezgahların veya padokların yüksek basınçlı temizliği veya hava akımları (Örnek: Coxiella burnetti) ile yeniden aerosol haline getirilebilir. Sıcaklık, bağıl nem ve ventilasyon, patojenlerin aerosol bulaşmasında önemli rol oynar.

 Zoonozlar her zaman göz önünde bulundurulmalıdır.

2. Oral Bulaşma

 Oral bulaşma gastrointestinal yoldan patojenlere maruz kalmayı içerir. Başka bir oral bulaşma şekli, aerosol haline getirilmiş materyalin solunması ve yutulmasından oluşur.

 Kirlenmiş ekipman, yiyecek ve su kaplarını ve bir hayvanın yalayabileceği veya çiğneyebileceği diğer tüm maddeleri içerir. Dışkı veya idrarla kontamine olan yem ve su, oral kontaminasyona sebep olur.

 İnsanlar için, kontamine ellerle oral temas sıklıkla patojenlerin fekal-oral bulaşma döngüsünde yer alır. Bu nedenle hayvanların etrafında çalışan insanlar arasında mükemmel bir el hijyeni gerekmektedir. İshalli hastaların uygun şekilde ele alınması ve ayrılması, ayrıca yem ve su kaplarının sıkı temizlenmesi ve dezenfeksiyonu, mikroorganizmaların dışkı yoluyla yayılmasını kontrol etmeye yardımcı olacaktır.

 Zoonozlar her zaman göz önünde bulundurulmalıdır.

3. Direkt ve İndirekt Yolla Bulaşma

 Doğrudan temas yoluyla bulaşma, bir hayvanın veya kişinin başka bir enfekte hayvan veya kişiyle doğrudan temas etmesini gerektirir.

 Dolaylı temas yoluyla bulaşma, biyolojik sıvılarla kontamine yüzeyler/malzemeler (Örnekler: kan, yara atığı, tükürük, burun sekresyonları veya aerosolize solunum damlacıkları, genitoüriner sekresyonlar, dışkı vb.) ile temas yoluyla gerçekleşir.

 Hastanede yatan hastalara bulaşıcı patojenlerin bulaşma olasılığı yüksektir. Bu nedenle, yüzeylerin tesis genelinde kontamine olma olasılığı da önemlidir. Enfekte hayvanları ayırmak ve onlarla temasları en aza indirmek, doğrudan veya dolaylı temaslar yoluyla bulaşma riskini azaltmak için iki temel önlemdir.

15 4. Fomitler Yoluyla Bulaşma

 Fomitler, bulaşma döngülerinde aracılık görevi gören cansız nesnelerdir. Hemen hemen her nesne, bir kişi (Örnek: bakıcı) bile fomit rolünü oynayabilir. Örneğin, kapı kolları, klavyeler, telefonlar, giysiler, termometreler, stetoskoplar, hortumlar, tasmalar, fırçalar, kürekler vb. kontamine olabilen ve patojeni diğer hayvanlara veya insanlara iletebilen eşyalardır.

 Fomitlerin bulaşmasını kontrol etmek için ana önlemler şunlardır: doğru temizlik ve dezenfeksiyon, enfeksiyon korunma önlemlerinin alınması, bulaşıcı hastalara tahsis edilmiş ekipmanın kullanımı ve hasta hayvanların uygun şekilde tespiti ve ayrılması.

 Mümkün olduğunca, bulaşıcı hastalıkların klinik belirtilerini gösteren hayvanlar, sağlıklı hastalardan sonra muayene edilmeli ve tedavi edilmelidir.

5. Vektör Kaynaklı Bulaşma

 Vektör kaynaklı bulaşma, bir böcek veya artropodun bir hayvandan aldığı bir patojeni başka bir hayvana aktardığında meydana gelir. Örneğin, Leishmania, Kalp kurdu ve Batı Nil Virusu vektör kaynaklı patojenlerdir.

 Pireler, keneler ve sinekler yaygın biyolojik/mekanik vektörlerdir.

 Vektör kaynaklı bulaşmayı önlemenin en etkili yolu böcek populasyonlarını ortadan kaldırmak veya azaltmak ya da en azından vektörü konaktan ayırmaktır; pratik önlemler için (haşere kontrolü) bakınız.

ZOONOTİK ENFEKSİYONLAR

 Genel populasyon arasında zoonotik bir hastalığa yakalanma riski ortalama olarak düşük olmakla birlikte, veteriner hekimler ve hayvanlarla rutin temasta bulunan diğer insanların maruz kalma riski yüksektir.

 Şüpheli veya teyit edilmiş bir zoonotik patojene maruz kalınması durumunda, hasta sahipleri, veteriner hekim, Veteriner Fakültesi personeli, öğrenciler ve tüm temaslılar kayıt altına alınmalı ve

 Bilinen veya şüphelenilen bir meslek enfeksiyonu olan kişinin, amirine haber verdikten hemen sonra tıbbi yardım alması şiddetle tavsiye edilir.

RİSK İLETİŞİMİ

Enfeksiyöz Hastalık Hususunda Özel Durumlar:

 Öğrenciler de dahil olmak üzere tüm insanlar, herhangi bir hastayı ele almadan önce zoonotik patojenlerle enfeksiyon riskini veya sonuçlarını etkileyebilecek özel sağlık sorunları (Örnek:

hamilelik, immünosupresyon vb.) konusunda amirlerini bilgilendirmelidir. Tüm bilgilendirmeler ve görüşmeler gizli tutulacaktır.

 Bu (bunlarla sınırlı olmamak üzere) ihbari mecburi hastalıklar; potansiyel zoonotik hastalıklar, yüksek derecede bulaşıcı hastalıklar, yüksek derecede patojenik hastalıklar, (çoklu) ilaca dirençli bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar ve çevrede oldukça kalıcı (persistan) olan veya rutin hijyen uygulamalarıyla ortadan kaldırılması zor olan patojenleri içerir. Bu bildirimler, sorumlu veteriner hekim tarafından e-posta/WhatsApp grubu aracılığı ile yapılmalıdır:

16

Şekil 1. Hastane Biyogüvenlik Protokolünün Şematik Gösterimi

Hastaların Bulaşıcı Statüsü ile İlgili Veteriner Fakültesi Risk İletişimi:

Veteriner Fakültesindeki hasta bakımının karmaşıklığı ve böyle bir ortamda çalışan kişilerin sayısı göz önüne alındığında, bulaşıcı patojenlerin yayılma riski ile ilgili etkili iletişim gereklidir. Hastaların gerçek ve potansiyel bulaşıcı durumlarına ilişkin etkili ve erken iletişim, nozokomiyal veya zoonotik hastalıkların yayılma olasılığını azaltır. Başhekimlik tarafından iletişim listesi oluşturulur ve güncellenir.

Hastane (Küçük Hayvanlar, Atlar ve Ruminantlar) için Protokol:

 Bulaşıcı tehlike, bulaşıcı hastaları barındıran kafeslerde/muayene masaları ve bunların çevresi üzerinde açıkça etiketlenmelidir; aşağıdaki bilgiler görünmelidir:

- Hastalığın sınıflandırılması (Tablo 2'ye bakınız)

- Enfeksiyon kontrolü için uygun dezenfeksiyon prosedürleri - Hastane enfeksiyon korunma önlemleri ve hijyen gereksinimleri - Muhtemel zoonotik risk

- Şüpheli doğrulanmış tanı (hastalığın/durumun adı)

 Bulaşıcı hastalardan sorumlu personel ve öğrenciler, özel hususların ve bakım ihtiyaçlarının, hastalarla veya çevreleriyle çalışması muhtemel diğer insanlara uygun şekilde iletilmesini sağlamalıdır. Ayrıca, bilgilerin VFBK'ye uygun şekilde iletilmesini sağlamalıdırlar .

Danışma Personeli için Protokol:

 Bir hayvan sahibinin, danışma personelinin yanında bulunan klinik uygulama veya intörn öğrenci ile görüşmesinde bulaşıcı hastalık şüphesi/belirtisi (örneğin, akut kusma, diare, ataksi, abort, öksürme, hapşırma, akut ateş vb.) varsa:

- Danışma personeli derhal hasta kabul servisine başvurmalı ve hastanenin çevresel kontaminasyonunu minimize etmek için hayvanın acil servise veya izolasyona yönlendirilmesini koordine etmelidir.

Öğrenciler için Protokol:

 Öğrenciler ve diğer hastalar için riskleri en aza indirmek amacıyla, potansiyel bulaşıcı hastaların konsültasyonlarını/muayenelerini takip etmeleri için klinisyen tarafından minimum sayıda öğrenci görevlendirilecektir.

17

 Muayene odası boşaltıldıktan sonra, dışkı ve/veya vücut sıvılarıyla kontamine olan alanlar veya ekipman, öğrenci ve/veya hastadan sorumlu personel tarafından derhal temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

 Kapıya uygun uyarı işareti konulmalı ve oda tamamen temizlik ve dezenfeksiyon sağlanana kadar başka bir hasta için kullanılmamalıdır.

 Öğrenciler bulaşıcı hastalarla temas halinde uygulanacak biyogüvenlik protokolünü BİLMELİ (video talimatları, ders ve Veteriner Fakültesi biyogüvenlik web sitesi) ve uygulamalıdır.

Giriş ve/veya Hospitalizasyon için Reddetme Kriterleri:

 İhbari mecburi bir hastalığı olan bir hasta hastaneye giremez (ve hospitalize edilemez). Hastanede yatan diğer hastalar veya personel için varolan riskler, hayvanın kendisinin riskine kıyasla daha önemli ise, hasta kabul edilmeyebilir. Her bir hayvan türü için spesifik ret kriterleri, ilgili hastane servisi altında listelenmiştir.

 Sadece hekimler (intörnler değil) bir hayvanı reddetme yetkisine sahiptir.

BİYOGÜVENLİK GÖZETİMİ

Bu program, bulaşıcı hastalığın Veteriner Fakültesindeki yayılmasını izlemek ve tanımlamak için oluşturulmuştur. Çevresel numuneler ve hasta numuneleri, spesifik mikroorganizmaları, genel çevresel kontaminasyonu ve potansiyel olarak nozokomiyal enfeksiyonlar ve komplikasyonlarla ilişkili hastalık sendromlarını tespit etmek için kültüre edilir.

 Genel olarak, sorumlu hekimler şu durumlarda en kısa sürede VFBK’yı uyarmalıdır:

-Bilinen veya şüphelenilen nozokomiyal olayların meydana gelmesi

-Klinik sonuçlar şiddetli olmasa bile, nozokomiyal olaylardan şüpheli herhangi bir eğilimin olması

-Veteriner Fakültesinde ortaya çıktığı düşünülen tüm bilinen veya şüphelenilen zoonotik enfeksiyonlara maruz kalma sonucu

 Sorumlu hekimler, sonuçlar hastanın klinik sonucunu etkilemese bile, nozokomiyal olayların etiyolojisini belirlemek için uygun tanı testlerini kullanmaya teşvik edilir

 Enfekte hayvanların ve temasların izlenebilirliği biyo-gözetim için büyük önem taşımaktadır.

Veteriner Fakültesi hastanesinde, gelen tüm vakaların bilgileri eksiksiz olarak E-VET kayıt programına kaydedilecektir.

Şüpheli Enfeksiyonlarda Gerekli Tanı Testleri:

Enfeksiyonun tanısal doğrulaması, özellikle zoonotik bir patojen söz konusu olduğunda, enfeksiyöz hastaların uygun klinik yönetimi için kritik öneme sahiptir. Laboratuar testleri, hastalığın evde uygun şekilde yönetimine izin vererek hem hastaya hem de hayvan sahibine fayda sağlar (zoonotik patojenlere karşı insan sağlığını korumak). Ayrıca tüm ilgililerin doğru risk yönetimi için Veteriner Fakültesine yardımcı olur (Örnek: Veteriner Fakültesi hastaları, çalışanları ve öğrencileri).

Bu nedenle ayırıcı tanı sırasında bulaşıcı veya zoonotik bir patojen olup olmadığını belirlemek için hastaya test yapılması şiddetle tavsiye edilir. Bunun için Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen algoritmalar kullanarak tanımlanan referans testler kullanılacaktır.

Test Edilmesi Zorunlu Olan Hastalıklar:

 Aşağıdaki hastalık veya durum ayırıcı tanının bir parçasıysa, uygun örneklerin test edilmesi zorunludur. Test, yönetim, teşhis ve potansiyel tedavi bilgilerinin tam bir açıklaması OIE web sitesinde bulunabilir:

- Hayvan hastalıklarına ilişkin veriler - OIE Teknik hastalık kartları:

http://www.oie.int/en/animal-health-in-the-world/technical-disease-cards/

- Kara Hayvanları Sağlık Kodu:

http://www.oie.int/eng/normes/mcode/en_sommaire.htm - Kara Hayvanları İçin Teşhis Testleri ve Aşılar El Kitabı:

http://www.oie.int/en/manual-of-diagnostic-tests-and-vaccines-for-terrestrial-animals/

18 - Akuatik Hayvanlar için Tanı Testleri El Kitabı:

http://www.oie.int/en/international-standard-setting/aquatic-manual/access-online/

- Akuatik Hayvan Sağlığı Kodu:

http://www.oie.int/eng/normes/fcode/en_sommaire.htm

 Veteriner Fakültesinde, aşağıdaki hastalıklara özel bir dikkat gösterilmelidir:

- Köpeklerde ve kedilerde akut diare (Örnekler: Salmonella spp., Campylobacter spp., parvovirus, Cryptosporidium spp. ve Giardia spp.)

- Canine distemper

- Avian chlamydiosis (Chlamydia psittaci) - Equine herpesvirus tip 1 myeloencephalitis - Equine infeksiyöz anemi

- Avian influenza - Leptospirosis - Rabies

- Strangles (bulaşıcı Streptococcus equi subsp equi enfeksiyonu) - Salmonellosis (büyük hayvanlar)

- Leishmania

BÜYÜK HAYVANLARDA SALMONELLA’NIN ÇEVRESEL GÖZETİMİ Ahır Kültürleri:

 Salmonella spp. için pozitif olan bir hastayı barındıran ahırdan rutin temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinden sonra örnek alınmalıdır. Ahır, yalnızca çevresel kültürler Salmonella negatifse başka bir hastayı barındırmak için uygun olacaktır.

 Ahırın dekontaminasyonundan sorumlu teknisyenler veya hastadan sorumlu olan veteriner hekim, ahır, numune alınması için boşaltıldığında VFBK’yı bilgilendirmelidir.

 Veteriner Fakültesi personeli, sonuçlar hazır olur olmaz kültür sonuçlarını VFBK’ya rapor eder.

 Bu veriler VFBK tarafından rutin olarak özetlenir ve raporlanır.

Rutin Çevresel Gözetim:

 Çevresel gözetim için örnekleme, birçok alan için 6 ayda bir ve Salmonella spp. ile kontaminasyondan şüpheli olan alanlar için daha sık olarak planlanmalıdır (izolasyon ünitesi: 3 ayda bir).

 Veteriner Fakültesi personeli, sonuçlar belli olur olmaz herhangi bir pozitif kültür sonucunu VFBK’ye bildirir.

 Bu veriler VFBK tarafından rutin olarak özetlenir ve raporlanır.

TÜRKİYE’DEKİ İHBARİ MECBURİ HASTALIKLAR

İhbari mecburi herhangi bir hastalığın olasılığını araştırmak ve Tarım ve Orman Bakanlığına (Tarım- Orman il Müdürlüğü) bildirmek, Veteriner Fakültesinin politikasıdır. İhbari mecburi bir hayvan hastalığı teşhis edildiğinde veya şüphelendiğinde mümkün olan en kısa zamanda VFBK Başkanı veya sekreteri ile iletişime geçilmelidir. Sorumlu hekim doğrudan temasa geçmelidir:

ADRES: TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI Hayvan Sağlığı ve Karantina Daire Başkanlığı

Üniversiteler Mah. Dumlupınar Bulvarı, No: 161, 06800, Çankaya/ANKARA Tel: 0 312 258 75 00 Fax: 0 312 258 75 21

A. Kara hayvanlarının hastalıkları 1- Şap (FMD)

2- Sığır brusellozu 3- Sığır tüberkülozu

19 4- Kuduz

5- Mavidil 6- Sığır vebası

7- Sığırların süngerimsi beyin hastalığı (BSE) 8- Koyun keçi brusellozu

9- Koyun ve keçi vebası (PPR) 10- Koyun keçi çiçeği

11- Şarbon (Antraks) 12- Scrapie

13- Tavuk vebası (Avian influenza) 14- Yalancı tavuk vebası (Newcastle) 15- Pullorum

16- Kanatlı tifosu (Tavuk tifosu) 17- Ruam (Mankafa)

18- Durin (At frengisi)

19- Atların infeksiyöz anemisi

20- Equine encephalomyelitis (tüm tipleri, Venezuela equine encephalomyelitis dahil) 21- Afrika at vebası

22- Afrika domuz vebası 23- Klasik domuz vebası

24- Domuzların veziküler hastalığı 25- Küçük kovan kurdu (Aethina tumida) 26- Arıların Amerikan yavru çürüklüğü 27- Tropilaelaps akarı (Tropilaelaps mite) 28- Kedilerin süngerimsi beyin hastalığı (FSE) 29- Sığırların nodüler ekzantemi (Lumpy skin) 30- Bulaşıcı stomatitis (Veziküler stomatitis) 31- Rift Vadisi humması

32- Bulaşıcı sığır plöropnömonisi (Contagious bovine pleuropneumonia) 33- Enzootik sığır löykozu

34- Geyiklerin epizootik hemorajik hastalığı (EHD) B. Su hayvanlarının hastalıkları

1-Epizootik hematopoetik nekroz (Epizootic haematopoietic necrosis) 2-Epizootik ülseratif sendrom (Epizootic ulcerative syndrome) 3-Viral hemorajik septisemi (VHS)

4-Beyaz benek hastalığı (White spot disease) 5-Sarıbaş hastalığı (Yellowhead disease) 6-Taura sendromu (Taura syndrome)

7-Balıkların enfeksiyöz hematopoetik nekrozisi (IHN) 8-Enfeksiyöz somon anemisi (Infectious salmon anaemia)

9-Perkinsus marinus enfeksiyonu (Infection with Perkinsus marinus) 10-Microcytos mackini enfeksiyonu (Infection with Microcytos mackini) 11-Marteilia refringens enfeksiyonu (Infection with Marteilia refringens) 12-Bonamia ostreae enfeksiyonu (Infection with Bonamia ostreae) 13-Bonamia exitiosa enfeksiyonu (Infection with Bonamia exitiosa) 14-Koi herpes virus hastalığı (Koi herpes virus disease)

15-Sazanların bahar Viremisi (Spring Viraemia of Carp) (SVC) 16-Kerevit vebası (Crayfish plague)

17-Bakteriyel böbrek hastalığı (Bacterial kidney disease) (BKD)

Bir laboratuvar analizi bağlamında aşağıdaki hastalıklar, Laboratuvar Başkanı tarafından rapor edilmelidir:

20

 Zoonozlar - Viral zoonozlar:

o Norovirus o Hendra virus o Hepatitis A virus o Influenza virus o Arthropod-borne virus o Viral zoonotic encephalitis o Nipah virüs

o KKKA

- Bakteriyel zoonozlar:

o Borreliosis (Lyme hastalığı) o Botulism

o Brucellosis

o Campylobacteriosis

o Collibacillosis - Verotoxigenic Escherichia coli (VTEC) o Leptospirosis

o Listeriosis o Psittacosis o Q ateşi o Salmonellosis o Tuberculosis o Vibriosis o Yersiniosis - Parazitik zoonozlar:

o Anisakiasis o Cryptosporidiosis o Cysticercosis o Echinococcosis o Toxoplasmosis o Trichinellosis o Leishmaniosis

İhbari mecburi hastalıklarla ilgili uygun örnek alma ve teşhis teknikleri için:

- Hayvan hastalıklarına ilişkin veriler - OIE Teknik hastalık kartları:

http://www.oie.int/en/animal-health-in-the-world/technical-disease-cards/

- Kara Hayvanları İçin Teşhis Testleri ve Aşılar El Kitabı:

http://www.oie.int/en/manual-of-diagnostic-tests-and-vaccines-for-terrestrial-animals/

- Akuatik Hayvanlar için Tanı Testleri El Kitabı:

http://www.oie.int/en/international-standard-setting/aquatic-manual/access-online/

Akuatik Hayvan Sağlığı Kodu:

http://www.oie.int/eng/normes/fcode/en_sommaire.htm

HASTALIK KONTROLÜ VE HAYVAN ALIM SATIMI İÇİN ÖNERİLER

 Hastalık kontrolü ve ticaret danışmanlığı ile ilgili öneriler için:

- Kara Hayvanları Sağlık Kodu:

http://www.oie.int/eng/normes/mcode/en_sommaire.htm - Akuatik Hayvan Sağlığı Kodu:

http://www.oie.int/eng/normes/fcode/en_sommaire.htm

21 HAYVAN HASTANESİ

Uyarı Çizgileri:

Hasta sahiplerine, ziyaretçilere ve öğrencilere erişimi daha görünür kılmak için Veteriner Fakültesinin belirli kısımları dolaşım yetkisine karşılık renkli çizgilerle boyanmıştır.

- Yeşil: Kısıtlama yok, geçişe izin var.

- Sarı: Geçiş sınırlandırılmıştır (Örnek: Hospitalizasyon koridoru veya laboratuvara giriş).

- Kırmızı: Klinisyenin izni olmadan geçişe izin verilmez (Örnekler: Ameliyathane, nekropsi alanı, kadavra depolama yeri veya izolasyon tesisleri).

At Kliniği için Genel Kıyafet Kuralları:

Veteriner Fakültesinde uygulanan kliniklere uygun giyinme prosedürü gerek personelin gerekse hayvanların maruz kaldığı patojenlerin dışarıya çıkmasını engellemek amaçlıdır.

 At kliniğinde çalışan tüm personel gezici klinik görevinde iken her zaman temiz profesyonel klinik kıyafetleri, temiz dış ortama karşı koruyucu özellikte kıyafet ve dış ortama uygun temiz ayakkabı giymelidirler.

 Bu kıyafetler yapılacak olan işe uygun olmalıdır (Örnek: Büyük hayvan hastaları ile çalışırken tulum veya uygun önlük ve ağırlıklı ayakkabı veya botlar giyilmesi daha uygundur).

- Öğrenciler: Üzerilerinde isim kartlarının da bulunduğu uygun tulumlar ile korunaklı ayakabı veya botları giymelidirler. Belirtilen özellikte olan giyinmeyenler klinik dışına çıkarılır.

- İntörnler: Üzerilerinde isim kartlarının da bulunduğu yeşil önlükler. Ameliyathane de görevliler ise açık mavi takım giymelidir.

- Klinisyenler: İsimlerinin yazılı olduğu mavi gömlek veya mavi ceket. Ameliyathanede görevliler ise açık mavi takım giymelidir.

- Teknik personel: İsim kartının bulunduğu bluz: açık mavi renkli ameliyathanede ve yeşil renkli klinikte görevli iken giyilmeli.

- At bakıcısı/seyis: Sadece klinik içinde çalışırken giyeceği tulum veya bluz ve pantalondan oluşan çalışma takımı.

 Ayakkabılar: At kliniğinde çalışırken seçilecek ayakkabı veya botlar sağlam, koruma amaçlı ve dayanıklı malzemeden yapılmalıdır. Bu tür ayakkabılar gözenekli yaplılı ayakkabılara (Örnek:

Spor/koşu ayakkabıları) daha kolay temizlenebilir ve dezenfekte edilebilir ve özellikle atların çevresinde çalışırken gelebilecek darbelere karşı çalışanı korumaya yardımcı olur.

 Çalışırken kullanılan ayakkabıların tamamen uygun şekilde dezenfekte edildiğinden emin olmak şarttır. Ayak banyosunda kullanılan solusyonların ayakkabıya vereceği zararı sınırlandırması amaçlı suya dayanıklı malzemeden üretilmiş ayakkabıların kullanılması şiddetle tavsiye edilir.

Ruminant Kliniği İçin Genel Kıyafet Kuralları Ayakkabı ve Çizmeler:

 Ruminant kliniğinin hasta bakılan tüm alanlarında görev alacak öğrenciler ve ilgili kategorideki personel için yıkanabilir çizmeler gereklidir. Bu çizmelerein, ayakları ezilme yaralanmalarından korumak için ağır ve sağlam olmaları önerilir.

 Ne sınıflarda ne de ofislerde (sekreterlik ofisi dahil) bot giyilemez.

 Uygunsuz bot giyen personelden ve öğrencilerden uygun botlarla geri gelene kadar ruminant kliniğinden ayrılmaları istenecektir.

 Personel ve öğrenciler çalışma esnasında ayakkabılarını temiz ve dezenfekte edilmiş tutmalıdırlar.

 Lastik çizmeler düzenli olarak temizlenmeli, dezenfekte edilmelidir ve ne zaman bariz biçimde kirlendiği ya da kontamine olduğu fark edilirse işlem tekrarlanmalıdır. Her ünitede çizmeleri fırçalamak, temizlemek ve dezenfekte etmek için “ellerin dahil olmadığı sistemler” bulunmalıdır.

 Lastik çizmeler düzenli olarak ve açıkça kirlendiğinde veya kirlendiğinde temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

 Ahırın temizliği ve hayvan bakımından sorumlu olan personel, hayvanlarla veya dışkılarıyla temas etmediği zamanlarda özel yıkanabilir dayanıklı iş ayakkabıları giyebilir. Bu iş ayakkabıları sadece Ruminant kliniğinde kullanılmak üzere ayrılmalıdır!