GRAFİK TASARIM EĞİTİMİNDE MATBAA EĞİTİMİNİN ÖNEMİ

GRAFİK TASARIM EĞİTİMİNDE MATBAA EĞİTİMİNİN ÖNEMİ

IMPORTANCE OF PRINTING EDUCATION IN GRAPHIC DESIGN EDUCATION

Samed Ayhan ÖZSOY

İbrahim YILDIZ

ABSTRACT

Graphic design programs are available in 71 vocational schools in the state and foundation universities in our country. It should be argued that the graduates of graphic design programs have sufficient education for the printing industry for the sector. Since the technical knowle- dge of the printing industry is not in the graphic design process, graduates face a number of problems both in employment and in their work. Incorrect working of people who have not received sufficient training on prepress, printing and post-printing processes causes time and cost loss. Therefore, it is very important for universities to be supported by printing industry courses as an industry in which graphic design programs serve, and to educate intermediate staff who need the industry. Giving importance to this in the curricula of graphic design programs will help to ease the employment of graduates and to minimize the problems in business life.

The graphic design program, which also serves the printing industry, focuses on the problems that students may encounter if they graduate without sufficient technical knowledge in this sector, and the reasons for their time and cost are exemplified. The study also justified the inclusion of a few courses related to printing education in the curricula of graphic design programs in order to contribute to graphic design education.

Key Words: Graphic Design, Printing Industry, Education, Employment

ÖZET

Ülkemizde devlet ve vakıf üniversitelerinde toplam 71 meslek yüksekokulunda grafik tasa- rım programı bulunmaktadır. Grafik tasarım programlarından mezun olan öğrencilerin basım endüstrisi ile ilgili aldıkları eğitimin sektör için yeterli olduğu konusu tartışmalıdır. Basım endüstrisi ile ilgili teknik bilgilerin grafik tasarım süreci içerisindeki önemi göz ardı edildi- ğinden mezun olan öğrenciler hem istihdamda hem de çalışmalarında bir takım problemlerle

1 Öğr.Gör., İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa, Teknik Bilimler MYO, Basım ve Yayın Teknolojileri, samedayhan.ozsoy@

istanbul.edu.tr

2 Öğr.Gör., İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa, Teknik Bilimler MYO, Basım ve Yayın Teknolojileri, iyildiz1@istanbul.edu.tr

karşılaşmaktadır. Baskı öncesi, baskı ve baskı sonrası süreçlere ilişkin yeterli eğitim almamış olan kişilerin hatalı çalışmaları zaman ve maliyet kaybına sebep olmaktadır. Dolayısıyla üni- versitelerin grafik tasarım programlarının hizmet verdikleri bir sektör olarak basım endüstrisi dersleri ile desteklenmesi sektörün ihtiyacı olan ara eleman yetiştirilmesi konusunda çok önemlidir. Grafik tasarım programlarının müfredatlarında bu konuya önem verilmesi mezun olan öğrencilerin istihdamlarının kolaylaştırılmasına ve iş yaşamında yaşanacak problemle- rin en aza indirilmesine yardımcı olacaktır.

Buradan hareketle çalışmada, basım endüstrisine de hizmet eden grafik tasarım programı öğrencilerinin bu sektörde yeterli teknik bilgiye sahip olmadan mezun olmaları durumunda karşılaşabilecekleri sorunlara odaklanılmış ve neden olacakları zaman ve maliyet konuları örneklendirilerek işlenmiştir. Çalışmada ayrıca grafik tasarım eğitimine katkı sunmak ama- cıyla grafik tasarım programlarının müfredatlarına matbaa eğitimi ile ilgili birkaç dersin ek- lenmesi gerekçelendirilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Grafik Tasarım, Basım Endüstrisi, Eğitim, İstihdam

1. GİRİŞ

Görsel iletişim sanatlarından biri olan grafik tasarım, görsel gücü yüksek tasarım unsurları içerir. Grafik tasarım, mesajın etkili şekilde aktarılması için görsel tasarım bilgisi gerektirdiği gibi, çalışmanın istenilen şekilde ve kalitede ortaya çıkabilmesi için teknik bilgiyi de gerekli kılar. Mesajın hedef kitleye ulaştırılmasında etkili bir yöntem olarak grafik tasarımda bu teknik bilgiyi, tasarımların hazırlandığı yazılımlar ve tasarım çalışmalarının çıktısı olarak baskı teknolojileri oluşturur. Grafik tasarımcının ortaya çıkaracağı çalışmanın kalitesini ve maliyetini belirleyebilmesi için matbaa ve baskı teknikleri hakkında bilgiye sahip olması önem kazanmaktadır.

Grafik tasarım çalışmalarında tasarımcı için ilk görev fikirlerin oluşturulmasıdır. Bunun için tasarımcı bazı taslak çalışmalar yapar ve bunları anlam kazanacak şekilde düzenler. Tasa- rımcının daha sonraki görevi ise iş sürecini yürütmektir. Bu noktada renk seçiminden ka- rakter tercihine kadar pek çok tasarım unsuru devreye girer. Grafik tasarım çalışmasının bir ürün olarak ortaya çıkmasını da ifade eden baskı ve baskı sonrası süreç de grafik tasarımcıyı yakından ilgilendirir. Dolayısıyla grafik tasarım çok sayıda sektörle bağlantılı bir alandır.

Grafik tasarım, dijital platformlar ve ekrana dönük tasarımların yanında, basılı ürünler olarak yoğun bir şekilde matbaa teknolojisi ile üretilen ürünler ortaya çıkarır.

Reklam ajansları, gazeteler, dergiler, matbaalar, baskı merkezleri gibi özellikle basılı işlerin yoğun olduğu alanlarda çalışan grafik tasarımcıların matbaa terminolojisine ve baskı tekno- lojilerine ait bilgilere sahip olmaması hem işin kalitesine hem de maliyetine olumsuz etki yapacaktır. Bu olumsuzlukların önlenmesinde ilk adım olarak grafik tasarım eğitimlerinde matbaa eğitiminin önemine odaklanmak etkili olacaktır. Buradan hareketle çalışmamız ba- sım sektöründe çalışmaya aday grafik tasarım öğrencileri için grafik tasarım eğitiminde yer alması gereken matbaa terminolojisi ve baskı teknolojileri konusuna odaklanacaktır. Mat- baacılıkla ilgili yeterli bilgiye sahip olmayan grafik tasarımcıların iş hayatında karşılaşacak kalite, zaman ve maliyet gibi sorunlar örnekler üzerinden incelenecektir.

2. GRAFİK TASARIM EĞİTİMİNDE YER ALMASI GEREKEN MATBAA TERMİNOLOJİSİ

2.1. Malzeme Bilgisi

Basım endüstrisinde malzemenin tanınması, baskı altı malzemesinin veya mürekkebin içe- rine katılarak mürekkebin görsel, fiziksel ve kimyasal özelliklerini değiştiren ana malzeme- lerin bilinmesi, baskı sonrasında ya da nihai tüketicideki oluşabilecek problemleri önceden çözülmesini sağlayacaktır.

2.2.1. Kağıt ve Su Yönü Kavramı

Bitkisel liflerin özel aletlerle dövülmesi sonucu liflerin keçelenmesi, saçaklanması, su eme- rek şişmesi ve mekanik etkilerle kesilmesinden sonra süzgeç üzerinde oluşturulan sathın daha sonra kurutulmasıyla hidrojen bağlarının oluşumu sonucunda belirli bir sağlamlık kaza- nan düzgün malzemeye kağıt denir. Kağıt mürekkebi emme kabiliyeti olan bir malzemedir.

Kağıt hamuru makineye girerken elek üzerinde suyu süzülerek keçe gibi bir şekil alır. Bu haldeki kağıdın lifleri kağıdın gidiş yönüne döner. Bu yöne kağıdın yönü veya kağıdın su yönü denir. Bununla kağıt liflerinin aldığı yön kastedilir. Kağıdın yönü, baskı ve cilt işleri bakımından çok önemlidir.

2.1.2. Kağıt Gramajları ve Kağıt Ebatları

Kâğıdın 1m²’sinin gram olarak ağırlığına, o kâğıdın gramajı denir. Kağıdın gramajı sonsuz elek üzerine dökülen kağıt hamurunun miktarı ile üretim aşamasında belirlenir. Kağıdın gra- majı katlama aşamasında önem arz eder.

Dünyada yaygın olarak kullanılan 3 tür kağıt ebadı bulunmaktadır. Üretilen kağıtlar bu 3 tür ebatta yada bunların alt katları şeklindedir. Bunların bilinmesi tasarım için doğru kağıdın seçilmesi açısından çok önemlidir.

2.1.3. Mürekkep ve Kuruma Türleri

Bir yazının, resmin yada şeklin baskı materyaline aktarılmasını sağlayan ana malzemedir.

Yapı olarak renk veren (pigment) maddelerin bir vernik (bağlayıcı) sistemi içinde dağılı- mıdır. Çözücüler (mineral yağlar, bitkisel yağlar, solventler) içerisinde çözünürler. Ayrıca yardımcı maddeleri (kurutucular vb.) içerirler. Mürekkepler yapılarına göre yağ bazlı, su bazlı ve solvent bazlı (ayrıca UV kurutmalı) olarak üretilirler. Bu mürekkep türleri baskı tekniğine göre, baskı altı malzemesinin niteliğine göre ve kurutma sistemlerine göre farklılık arz ederler. Bu bilgiler mürekkebi tanımadan gerçekleştirilecek tasarımda hataların olmasına neden olabilir.

2.2. Baskı Hazırlık İşlemleri

Baskı hazırlık işlemleri, bilgisayar ortamında hazırlanan tasarımın baskı altı malzemesine aktarılmasına kadar geçen sürede yapılan işlemleri ifade eder. Burada kalıp hazırlanması, CtP pozlama türleri, kalıp türleri, kalıbın makineye montaj işlemleri, kullanımı azalmakla birlikte devam eden film pozlama ve banyo işlemleri, pozlandırma cihazlarının bilinmesi tasarım açısından önemlidir.

2.2.1. Pozlandırma Sistemleri

CtP (Computer to Plate = bilgisayardan kalıba), basitçe, dijital pozlandırma demektir. Bil- gisayarınızdaki baskıya hazır hale getirilmiş CtP dosyalarının, lazer yoluyla, direkt olarak alüminyum veya polyester kalıba aktarılması anlamına gelir. Film kullanmadan, direk olarak bilgisayardan kalıba pozlandırma işlemini yapan sisteme verilen addır.

Genel olarak CtP sistemleri görülebilir ışık (violet veya green) - veya termal lazer kullanan sistemler olmak üzere iki gruba ayrılır. Bu sistemlerde kullanılan kalıplar farklı özelliklere sahiptir. Bunların dışında kimyasalsız ve konvansiyonel kalıpla çalışan CtP sistemleri de bulunmaktadır.

Termal lazer kullanan sistemlerin en büyük avantajı kalıpların gün ışığından etkilenmemesi- dir. Genel olarak ticari matbaalar termal sistemleri tercih etmektedirler.

2.2.2. Tram ve Tram Kavramları

Bir resmin ya da rengin, baskı makinelerinde basılabilmesi için noktalara ayrılması gerekir.

Bu noktalara tram denir. Tram, çok tonlu materyallerdeki görüntüyü irili ufaklı noktalara ayırır. Tramlar genellikle eliptik, kare veya çizgi seklinde olur.

Tram hattının yatayla yaptığı açıya tram açısı denir. Noktaların çap merkezlerinin üst üste gelmemesi için kullanılır. CMYK’nın tram açıları arasında 30° fark olmalıdır. En koyu renk (genelde siyahtır) 45°’de tramlanır. En açık renk ise (genelde sarıdır) 90°’de tramlanır. Diğer iki renk ise 15°’de ve 75°’de tramlanır.

Tram açılarının hatalı verilmesi sonucu oluşan istenmeyen görüntüye more (veya more dese- ni) denir. Moreyi en aza indirmek için tram açıları arasında min. 30° olmalıdır.

1 cm tram hattı üzerindeki tram sayısına tram sıklığı denir. 40’lık tramda 1 cm üzerinde 40 tram noktası bulunur. cm’deki nokta sayısı arttıkça yani tram sıklığı arttıkça fazla ton geçiş- leri elde edilir ve detaylar daha iyi alınır.

1 trama ayrılan alandaki siyah zeminlerin trama ayrılan tüm alana oranına tram yoğunluğu denir. % 40’lık tram, % 80’lik tram gibi ifade edilir.

Tramlar genel olarak konvansiyonel ve kristal-kum tram olarak ikiye ayrılır. Kristal tramda tram açısı yoktur. Bundan dolayı da kristal tramlama sonucunda more oluşmaz.

2.2.3. Tram Sıklığı Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar

Tram sıklığını yüksek tuttuğumuz sürece ton geçişleri ve detaylarını daha iyi alabiliriz. Tram sıklığı; Kağıdın yüzey yapısı, Kalıbın gren yapısı ve emülsiyon yapısı, Blanket türü, Baskı türü, Nemlendirme düzeneği türü, Makinenin teknolojisi ve yeniliği, Makinenin merdane sayısı ve ayarlanabilir oluşu, Makinenin kalite – kontrol sistemli oluşu, Baskıda kullanılan mürekkebin kalitesi ve verimliliği, Baskı laboratuvarının klimatik koşulları, Basılacak orji- nalin kalitesi, Makine ustasının becerisi, Film yada aydınger oluşu gibi şartlara bağlı olarak seçilebilir. Bu kavramlara dikkat etmeden yapılacak tram sıklığı seçimi baskının hatalı olma- sına neden olacaktır.

2.2.4. Çözünürlük Kavramı ve Türleri (LPI, DPI, PPI)

Çözünürlük’ün sözlük anlamı belirli bir alan içindeki öğe sayısı olarak açıklanabilir. Çözü- nürlük, bir görüntünün piksellerle ölçülen eni ve boyudur. Basım endüstrisinde ise çözünür- lük birçok öğe için kullanılır. Masaüstü yayıncılıkta çözünürlüğü belirlemede kullanılan dpi, lpi ve ppi olmak üzere 3 çeşit temel çözünürlük ve birimi vardır;

LPI (Line Per Inch), İnç başına düşen çizgi sayısı anlamındadır. Burada çizgi ile kastedilen tram’dır. Bu tram nokta, çizgi yada herhangi bir tram nokta çeşidi de olabilir. LPI çözünürlü- ğü bize tram sıklığını verir. Kullanılan ölçü biriminin inç olmasının ise bilgisayar ortamında ölçülendirmenin inç üzerinden yapılması yüzündendir.

PPI (Pixels Per Inch), İnç başına düşen piksel sayısı anlamındadır. Dijital ortamda bir görün- tü pixel adı verilen küçük noktacıklardan oluşturulur. Bu noktacıklar küçük karecikler şek- lindedir. PPI birimi genellikle görüntünün tarayıcı ve bilgisayar ortamındaki çözünürlüğünü vermek için kullanılır.

DPI (Dots Per Inch), İnç başına düşen nokta sayısı demektir. Pozlandırıcıdan veya yazıcıdan çıkış alındığında görüntüyü oluşturmak için kullanılan noktaların çözünürlük birimini DPI ile ifade ederiz. DPI ile PPI aynı çözünürlüğü ifade edebilirler. Ancak tarayıcı ve bilgisayar- daki çözünürlük ile çıkış çözünürlüğünü kavramsal olarak ayırmak için kullanılırlar.

2.3. Renk Yönetimi

Renk yönetimi, girişten çıkışa kadar tüm renklerin karşılaştırmasıdır. Bu; gerçek renkleri yakalayan kamera, bunları doğru görüntüleyen monitör ve orijinal sahnesinde gerçek bir fo- toğraf üreten yazıcı demektir. Bu kadar çok giriş ve çıkış cihazları ile bu bir sorun olabilir.

Renk yönetiminin birçok bileşeni vardır. Bunlar bilinmeden ve kontrol altına alınmadan doğ- ru rengin üretilmesi rastlantı olur. Renk yönetiminin bileşenleri; tarayıcı, fotoğraf kamerası, monitör, kalıp pozlandırma cihazları, baskı makineleri, dijital prova cihazları, yazıcılar, gra- fik atölyesinin aydınlatması, grafik atölyesinin duvar rengi, grafikerin monitörünün kalibras- yonu ve duruş açısı, grafikerin monitörünün pencereye göre konumu, baskı atölyesinin ay- dınlatılması, baskı atölyesinin duvar rengi, baskı makinesi kontrol masasının aydınlatılması, aydınlatma kaynağı türü, ölçüm cihazlarının ve monitörlerin kalibrasyonu gibi koşullardan oluşturmaktadır.

2.3.1. Renk Bilgisi ve RGB –CMYK Kavramları

Basım endüstrisinde çeşitli ihtiyaçlara cevap verebilmek için, çeşitli renk evrenleri geliştiril- miştir. Renk evrenleri cihazların veya insan gözünün algılayıp, üretebildiği renklerin karışı- mını ve sınırlarını verir. Basım endüstrisinde kullanılan birçok renk evreni vardır. Bunların bir kısmı cihazların özelliklerine göre farklılık gösterir, bir kısmı ise insan gözü baz alınarak ortaya çıkarılmıştır. RGB renk evreni aslında bir karışım yöntemidir. Işıksal renk dediği- miz RGB yani kırmızı, yeşil ve mavinin karışımı ile bütün renkler elde edilebilir. Ancak bu teoridedir. RGB renk metodu ile çalışan tarayıcı, kamera, montaj gibi cihazlardan teknik yetersizlikler yüzünden bütün renkler elde edilemez. Kırmızı, yeşil ve mavinin eşit oranda karışımı beyazı verir.

Işıksal renklerin eşit oranda birbiriyle karışmasıyla maddesel renklerin üç ana rengi elde edi- lir (Cyan, Magenta ve Yellow). Bu üç renk mürekkeple maddesel olarak karıştırılırsa siyah elde edilir. Bu karışımda renkler birbirine eklenmez. Her renk kendi rengini emer ve sonunda her ışının rengi sıfıra iner. Böylece karışım şekli oluşur. Matbaa mürekkepleri yeterli saflıkta olmadığından gelen ışınları yansıtamaz ve absorbe edemezler. Bu nedenle renk ayrım sonun- da maalesef istenilen sonuç elde edilememekte ve trikromi baskılarda istenilen koyuluk için siyah dördüncü renk olarak basılmaktadır. Böylece detay ve kontrastlık alınması sağlanır.

CMYK renk evreni prova cihazlarında ve baskıda kullanılır.

Masaüstü yayıncılık çalışmalarında kullanılan renk sistemi CMYK’dır. Baskıya dönük bir grafik tasarım çalışmasında renkler herkes için kabul edilen kırmızı, mavi, mor, pembe gibi isimlerle ifade edilmek yerine bu renkleri ortaya çıkaran renk değerlerinin ifadesi kullanı- lır. Basılı işlerde kullanılan renkler CMYK renk sisteminden belirtilen bu renk kanallarının karşımı ile elde edildiğinden, grafik tasarımcıların bu terminolojiye ve teknik bilgiye sahip olmaları gerekir. Nitekim bu değerler grafik tasarım programları içerisinde de ilgili renk pa- nellerinden hazırlanarak yazılım aracılığı ile dosya üzerine işlenir.

Renk bilgisi konusunda grafik tasarımcıların bilmesi gereken bir diğer nokta ise renk siste- mi değişimlerinde yaşanan renk kayıplarıdır. Teknolojinin hızlı gelişimi neticesinde dijital mecralar oldukça genişlemektedir. Masaüstü yayıncılıkta kullanılan görsel malzemeler ise günümüzde daha çok dijital ortamlardan sağlanmaktadır. Nitekim dijital fotoğraf makineleri ya da internette yer alan stok fotoğraf arşivlerinde yer alan fotoğraflar RGB renk sisteminde kayıtlıdır. Bu görsellerin masaüstü yayıncılıkta basılı işlerde kullanımında renk sisteminin CMYK renk sistemine dönüştürülmesi gerekmektedir. Bu dönüştürme işleminde bazı renk- lerde meydana gelen ton değişimi tasarımı doğrudan etkileyecektir.

2.3.2. Renk Ayrım

Renk ayrım, bilgisayar ortamında hazırlanan tasarımın içerisindeki renklerin basılabilir ola- bilmesi için ayrılmasını ifade eder. Trikromik renk ayrımda tasarım, içerisindeki renkler olan cyan, magenta, sarı ve siyah renklere ayrılır ve baskıya uygun hale getirilmiş olur. Tasarımda bunların dışında özellikle ambalaj sektöründe çokça kullanılan ekstra renkler kullanılmışsa onlar için de renk ayrım gerçekleştirilmelidir. Hexachrome gibi özel tram uygulamaları için oluşturulmuş renk ayrım yazılımları ve uygulamaları da mevcuttur.

2.3.3. Extra Renk, Spot Renk Uygulamaları (Çok Renk Kullanımı)

CMYK’dan (renk ayrımından) tam olarak (%100) elde edilemeyen, özel renk (Pantone) kataloğundaki renk reçetesinde yazan mürekkebin karışımıyla elde edilen renklerdir.

CMYK karışımlarıyla elde edilemeyen bu renkler, ancak özel üretilmiş mürekkeplerin doğ- rudan kullanılmasıyla veya bu mürekkeplerin karıştırılmasıyla basılabilmektedir. Kısaca, CMYK karışımı haricinde kullanılan bütün renkler ‘spot renk’ olarak adlandırılabilir. Spot renk uygulaması basım endüstrisinde özellikle ambalaj baskısında çokça tercih edilir. Fakat spot renk uygulaması maliyeti artırdığı gibi bazı durumlarda renk sayısı (örneğin bobin bas- kılarda) baskı ünitesinden fazla olduğunda kullanımı imkansız hale de gelebilir. Bundan do- layı tasarımcı tasarımının baskı makinesinde basılabilirliğini de göz önüne alarak tasarımını düzenlemesi gerekebilir.

Masaüstü yayıncılıkta kağıt yüzeylerde bazı özel renkleri elde etmek için özel renk sistemleri kullanılır. Ekstra renk olarak tanımlanan bu renkler çalışmanın görsel sonucu kadar baskı maliyetlerini de etkilemektedir. Özellikle kurumsal kimlik çalışmalarında kullanılan bu renk- ler masaüstü yayıncılık çalışmalarında kullanılan standart renk sistemi olan CMYK siste- minden farklı olarak elde edildiğinden grafik tasarımcıların bu farklılık hakkında bilgi sahibi olmaları gerekir. Ekstra renkler tek tek ayrı kalıplarda basıldığı için ayrı bir maliyet ortaya çıkarmaktadır.

2.4. Temel Baskı Teknikleri

Temel baskı tekniklerinin bilinmesi, birbirinden farklı amaçlar için kullanılan baskı teknik- lerinin farklarının, benzerliklerinin, kullanılan materyallerin, baskı makinelerinin, baskı altı malzemelerin bilinmesi açısından önemlidir. Her baskı tekniği ile her baskı altı malzemesine baskı yapılamadığından bu bilgiler grafik tasarımcı için çok önemlidir. Baskı tekniğinin ve mürekkep türünün değişmesi, baskı karakteristiğinin ve baskı renklerinin farklı olmasına ne- den olur.

2.5. Flekso Baskı ve Özellikleri (Dişli Hesabı, Distortion, Kalıp Altı Beslemeleri, Tekrar Geçişin Mümkün Olmaması)

Fleksografi (kısaca flekso) baskı, esnek (fleks) baskı kalıbı ile yapılan baskı tekniğidir. Flekso baskı yüksek baskı tekniğidir. Bu baskıda basılacak iş, kalıbın gövdesinden belli bir yüksek- liktedir. Kalıp (klişe) esnek olduğundan dolayı kolayca bükülebilir.

Flekso baskı (çok büyük oranla) bobinden bobine baskı olduğundan dolayı kalıp silindiri baskı esnasında 360° baskı gerçekleştirir yani silindirin tamamı baskı yapar. Bu da kalıbın uzunluğunun kalıp silindirinin çevresi ile uyumlu olması zorunluluğunu doğurur. Bundan dolayı kalıp silindiri çevresi ile kalıp uzunluğu arasında dişli (zet olarak da ifade edilir) sayısı arasında standart değerlerde uyum olması gerekir. Dişli sayısı ‘tam sayı’ olmak zorundadır.

Makine dişlilerinde tam sayı yerine küsuratlı (virgüllü) sayı olması mümkün değildir. Bun- dan dolayı etiket ebadı yada (tercihen) ara boşluğu azaltılarak yada artırılarak ebat tam sayı katı olacak şekilde düzeltilir. Bu bilgi flekso sisteminin en önemli noktalarından biridir.

Bu baskı tekniğinde kalıp, kalıp silindirine (çift taraflı bant ile) monte edilir. Kalıp yapıştırma bandı, hazırlanan kalıbın kalıp silindirine montajı için zorunludur. Bu aşamada yapıştırılan bant kalıp çevresinin uzamasına, ayrıca kalıp zemini ile kalıp yüzeyinin farklı kalınlıklar- da olması da sonuçta kalıp silindir çevresi ile kalıp dış yüzey çevresinin birbirinden farklı uzunluklarda olmasına neden olur. Bundan dolayı çalışmanın (kalıp kalınlığı ve çift taraflı bant kalınlığı göz önüne alınarak) grafik aşamasında kısaltılması (baskı aşamasında çalışma uzamaktadır) , baskı sonucunda ise istenilen uzunluğa gelmesi için gereklidir.

Flekso baskı bobinden bobine baskı olduğundan baskı altı malzemesinin baskı aşamasında makineden ikinci kez geçmesine olanak sağlamamaktadır. Bu da bazı durumlarda renk sayı- sının sınırlandırılması anlamına gelir.

Flekso baskı bobinden bobine olduğundan baskı altı malzemesi baskı esnasında uygulanan tansiyondan dolayı uzayabilmektedir. Üst üste gelen baskılarda (hilal şekline benzer) boş kısımların oluşmasına neden olmaktadır. Hilal benzeri boşlukların oluşmaması için çalışma-

nın biraz büyütülmesi - şişirilmesi gerekmektedir. Bu büyütme oranı malzemenin uzaması, kalıbın sertliği, kalıp kalınlığı, renk sayısı gibi faktörlere göre değişmektedir.

Flekso trikromi (4 renk) baskılarda kullanılan tram açıları ofset baskıya göre farklılıklar gös- terir. Flekso baskıda genel olarak Cyan: 7,5° – Black: 37,5° – Magenta: 67,5° – Yellow:

82,5°’de tramlama yapılır.

2.5.1. Ters Baskı, Düz Baskı, Beyaz Baskı

Düz baskı, baskı altı malzemesi üzerinde yazıların okunabilir şekildeki baskıyı ifade eder.

Düz baskı metalize malzeme dahil opak baskı altı malzemelerinde (farklı bir yüzeye transfer işlemi yoksa) yazının okunabilmesi için olmak zorundadır. Şeffaf baskı altı malzemelerinde de tercih edilir.

Ters baskı ise baskı altı malzemesi üzerinde yazıların ters şekilde olduğu baskıyı ifade eder.

Bazı baskı altı malzemelerinde (özellikle şeffaf plastik malzemelerde ve şeffaf stickerlarda) daha sonra iç taraftan yüzey kaplaması (genellikle metalize malzeme) yapılacağından ters baskılı olması istenir. Ters baskıda kaplama (laminasyon) zorunlu olmamakla birlikte genel- likle kaplama tercih edilir. Daha çok şeffaf plastik esaslı ambalaj malzemelerinde kullanılır.

Şeffaf ve metalize baskı altı malzemesine beyazlık etkisini verebilmek ve metalize ve şeffaf baskı altı malzemesinde renklerin daha canlı ve görselin daha gerçekçi görünmesini sağla- mak için beyaz mürekkeple baskı gerçekleştirilir.

Beyaz baskı metalize malzeme üzerine düz baskı ile, şeffaf materyal üzerine ise diğer renkle- re taban oluşturması için ters baskı ile geçekleştirilir. Beyaz baskı, ambalajlı ürüne en yakın (en alt) kısımda bulunur. Diğer renkler (Örn. CMYK) ise tüketiciye, müşteriye daha yakın (daha üst) katmanda bulunur.

2.6. Sayfa Montajı, Trase

Basılacak işin filmlerinin montajı için gerekli olan çizimlerin yapıldığı karton veya kağıda trase (baskı taksimat kartonu veya montaj planı) denir. Trase milimetrik kağıda çizilir.

Resim ve yazı filmlerini, her baskı rengi için ayrı ayrı olmak üzere toplayıp belli bir plana göre boyutlarını değiştirmeyen tam saydam folyo üzerine, traseye göre ayarlı olarak yapıştı- rılma işlemine montaj denir.

Bir broşürün, bir kataloğun, bir mecmuanın veya bir kitabın montajında sayfaların tek tek ba- sılıp kırıldıktan sonra sayfa numaralarının doğru olarak serpilmesine montajda sayfa dağılışı denir. Baskısı gerçekleştirilen tabakanın ciltlemesinin gerçekleştirilebilmesi için katlanması gereklidir. Katlama türü sayfa montajı ile ilgilidir. Cilt türü dikkate alınmadan gerçekleştiri- len sayfa montajı sonucu sayfa sırasının yanlış olması çok doğaldır. Bundan dolayı cilt türü ve katlama makinesinin katlayabilme fonksiyonu bilinmeden sayfa montajı yapılmamalıdır.

2.6.1. Revolta ve Türleri, Revolta Olabilme Şartları

Revolta, kağıdın önünün ve arkasının aynı kalıpla basılması tekniğidir. Hem basılacak kalıp sayısından (8 kalıp yerine 4 kalıp kullanılması), hem de makine ayarlarındaki kaybedilecek zamanlardan (buna bağlı olarak işçilik, mesai vs.) tasarruf sağlar. Revolta baskı yapılabilmek için bazı şartlar gereklidir:

a. Kağıdın ön yüzü ve arka yüzü basılacak olmalıdır.

b. Kağıdın iki yüzü de aynı nitelikte olmalıdır. (bristol gibi olmamalı) c. Basılacak işin ebadı en fazla kağıdın yarısı kadar olmalıdır.

Poza revolta baskı yöntemi ve etek-makas revolta baskı yöntemi olmak üzere 2 tür revolta baskı vardır. Poza revolta baskı yönteminde kağıt üzerindeki baskıların aynı yere basılabil- mesini sağlamak amacıyla kağıt, makas tarafından alınmadan hemen önce ayarlayan aparata

‘poza’ denir. Poza revolta baskı da kağıdın makası değiştirilmeden yapılan baskı şeklidir.

Ayrı poza ve aynı makas ile kağıdın önünün ve arkasının basılması işlemidir.

Etek-makas revolta baskı yönteminde ise makasların tuttuğu yer makas, poza aparatlarının çektiği yer pozadır. Makasların tuttuğu yerin arkasında kalan kenara ‘etek’ pozanın çektiği yerin karşısında kalan kenara ise ‘karşı poza’ denilmektedir. Bu baskı tekniğinde amaç yine aynıdır. 4 kalıpla önüne ve arkasına bir seferde 4 renkli baskı yapılmaktadır. Yani amaç ve elde edilen sonuçlar revolta tekniği ile aynıdır. Farklılığı yalnızca yöntemdedir.

2.7. Trapping (Baskı ve Grafik)

Önce basılan mürekkebin (örneğin cyan) sonra basılan mürekkebi (örneğin sarı) kabul etme oranına ‘baskı trappingi’ denir.

Üst üste binmiş veya bitişik görüntülere, baskı işlemi sırasında baskı altı malzemesinde olu- şan ufak kaymaları telafi etmek için yapılan şişirme-büyütme işlemine ise ‘grafik trappingi’

denir. Çalışmada verilen şişirmelere ‘trap’ denir. Her işte ‘trap’ yapılırsa tasarımda görünmesi istenilmediğinde kontör, nesne etrafında istenmeyen renklerin oluşmasına neden olunur.

Mürekkep şişirme (grafik trappingi), baskı presindeki kaydırmaları telafi etmek için renkli metin veya şekillerin üst üste kesişen alanlarıdır. Mürekkep şişirme gereklidir. Çünkü basılı imgeleri oluşturan tramlar üst üste gelirler (çünkü faklı büyüklüklerde ve farklı açıdadırlar);

renkler, bu nedenle birleşmeleri gereken yerlerde beyaz boşlukların görünmesini engellemek için üst üste gelmelidir.

Flekso ve tifdruk baskı şişirme tekniklerinin kullanıldığı alandır. Bu alanda şişirme, ‘trap’

neredeyse bir sanat edasıyla çok dikkatli yapılır ve hemen hemen her işte uygulanır. Her iki baskı tekniğinin kullandığı malzemeler ortaktır. Sadece tifdruk konusunda alüminyum mal- zemelerin farklılıkları vardır. Sadece bu alandaki şişirmeler için bile özel ve pahalı yazılımlar kullanılır. Ofset baskı teknolojisine nazaran, ambalaj alanında kullanılan flekso ve tifdruk baskı tekniği esnek ambalaj malzemelerinin tümünde kullanılır.

2.7.1. Overprint

Bir rengin, altındaki rengi oymaması, dubleks baskı’dır. Siyah renk, default olarak overprint tanımlıdır. Baskı tekniklerinde renklerin üst üste basılması bazı renk karışımlarında istenilen sonucun alınamaması sorununu ortaya çıkarmaktadır. Üst rengin alt rengi kapatacak doygun- lukta olmaması overprint özelliğinden kaynaklanmaktadır. Son basılan rengin altında kalan rengin boşaltılmaması işlemi olan overprint, grafik tasarımcıların program üzerinde tasarım- larını yaparken dikkat etmeleri gereken önemli bir özelliktir. Overprint problemi sadece renk doygunluğu değil, özellikle yazı, çizgi gibi ince hatlı grafiklerde ise aktif olması gereken bir

özelliktir. Baskı esnasında oluşabilecek en küçük bir kayma sonucu grafik etrafında ortaya çıkabilecek beyaz görüntüleri engeller. Overprint özelliğinin yerine göre kullanımı yerine göre ise kullanılmaması her iki durum için farklı sonuçlara sebep olmaktadır.

2.7.2. Nokta Kazancı

Bir tram noktasının, baskı basıncı etkisiyle görüntünün üzerine basıldığı kağıdın yada plas- tiğin mürekkebi nedeniyle genişlemesidir. Gazete baskısının nokta kazancı değeri büyüktür, buna karşın kaplanmış kağıtların nokta kazancı değeri küçüktür. Flekso baskıda nokta kazan- cı fazla iken tabaka ofset baskıda ise daha azdır.

2.7.3. Etek ve Makas Payları, Kroslar

Tabaka baskı makinesinin kağıdı tuttuğu kısmına makas, kağıdı tutma payına ise makas payı denir. Bu alana baskı yapılamaz. Bu paylar baskı makinesi çeşitlerine göre 5 mm ile 15 mm’e kadar çıkabilir. 70x100 cm 4 renk bir baskı makinesinin makas payı en az 10 mm’dir. Bunun yanı sıra 25x35 cm bir Gestetner baskı makinesinin makas payı 6 mm’ye kadar inebilir. Baskı makinesinde makas adı verilen tutacaklar ile kağıt baskıya geçirilir. Ön ve yan pozası ayarla- nan kağıt, makaslar tarafından sıkıca tutulur ve döner haldeki baskı kazanına iletilir. Basılan kağıt istife giderken makaslar geri döner ve yeni kağıdı baskı kazanına götürür.

2.7.4. Taşma Payı

Baskı sonrasında yapılacak kesim sırasında, kesimin dışında kalması planlanan paylardır.

Kesimlerde 1 – 2 mm.’lik kaymalar olduğunda ortaya çıkan beyaz boşluk, çirkin bir görüntü oluşturmakta, içeriden yapılan kesimler ise çalışmayı olumsuz etkilemektedir. Kesimlerde oluşabilecek kaymalar nedeniyle tasarımlar çalışmanın dışına, kesilmesinde bir kayıp yaşat- mayacak şekilde taşırılmalıdır.

2.8. Baskı Sonrası İşlemler

2.8.1. Baskı Sonrası Yüzey Kaplama Türleri (Selofan, Lokal Lak, Vernik, Dispersiyon)

Selofan: Odundan elde edilen selüloz daha sonra kimyasallarla reaksiyona sokularak viskoz ve daha sonra da selülozhidrat haline getirilerek film şeklinde preslenir. Bu preslenen filme selofan denir. Basılı broşür, dosya, kitap kapağı gibi çok kullanılan basılı materyallerin dış etkenlerden korunması (güneş, nem, yağ vb.) için baskı yüzeyine sıvama yoluyla kaplanan ince bir jelatindir. Matlık veya parlaklık etkisi oluşturabilir. Selofan, baskı rengini (özellikle mavi/mor tonlarında) bir miktar değiştirebilir.

Lak: Broşür, kitap kapağı, katalog, dosya, davetiye gibi işlerde baskıyı dış etkenlere karşı korumak ve ürüne parlaklık kazandırmak için baskı yüzeyine mürekkep gibi uygulanan bir maddedir. Dispersiyon lak ve UV lak olarak 2 çeşidi bulunmaktadır. Dispersiyon lak daha çok karton ambalajda kutunun çizilmesini önleme amaçlı kullanılır. UV lak ise korumanın yanında parlaklık (veya matlık) etkisiyle ürüne/kataloğa albeni katmak için kullanılır. UV lak, kanserojen etkisi nedeniyle gelişmiş ülkelerde kullanımı giderek azalmaktadır. Yine

katalog olarak örnek vermek gerekirse, resimlerin üzerine ya da belirginleştirmek istenilen yerlerine UV lak baskısı yapılması, sonucu çok olumlu etkileyecektir. Spot (lokal) UV lak istenilen bölgeler için ekstra film alınmalı ve serigrafi baskı tekniği uygulanmalıdır.

Vernik: Baskı yüzeyine uygulanan koruma işlemlerinden biri olup dayanıklılık ve parlaklığı UV lak kadar olmasa da yüzeye uygulanması kolay bir maddedir. Vernik de kalıplı vernik ve zemin vernik olarak, istenirse belli bir bölgeye (spot UV lak gibi), istenirse tüm zemine atılır.

Genellikle çok zeminli işlerde mürekkep yoğunluğu nedeniyle, işin çizilmesini önlemek için koruma amacıyla kullanılır.

2.8.2. Gofre ve Varak Yaldız İşlemi ve Klişeleri

Kağıtta istenen bölgelerin kabartılması için yapılan işleme gofre denir. Gofre fiziksel olarak kağıda uygulanan güç yardımı ile elde edilen bir kabartma şeklidir. Gofre ile kağıt üzerindeki baskılı ya da baskısız alanlara boyut kazandırılabilir. İyi tasarlanmış gofre uygulamaları çok şık durur. Gofre işlemi için hem erkek klişe hem de dişi klişe bulunması gereklidir. Gofre işlemi, tüm baskı bittikten sonra bir dişi ve bir erkek kalıp yardımıyla tipo baskı makinele- rinde yapılabilir.

Güzel bir görüntü elde etmek amacıyla, sıcaklık ve basınç etkisiyle başka yüzeylere transfer edilebilen, taşıyıcı bir folyonun üzerinde bulunan son derece parlak metalik tabakalara varak yaldız denir. Metal klişe veya kurşundan hazırlanmış tipo baskı kalıbının ısıtılarak kağıt, cilt bezi ya da benzeri bir materyal üzerine konulmuş yaldız kağıdına elle veya mekanik yolla elde edilen transfer edilir. Varak yaldız baskı yüzeyinde mürekkepten daha parlak metalik bir görünüm kazandırır. Varak yaldız baskısı için yüksek sıcaklığa dayanıklı metal erkek klişe bulunması gereklidir.

2.8.3. Bıçak İzi, Montaj ve Baskı yüzü

Bıçak izi, bir kesim aşamasında sınırlarının bilinmesi, ayırt edilmesi ve bir şablon olarak daha önceden belirlenmesidir. Daha çok özel kesim gerektiren ve tasarım aşamasından sonra kırım ve kesim yerlerinin hesaplanarak kesim için uygun koşulların ayarlanmasıdır. Bir baskı sonrasında üretilen özel bıçaklar ile son halinin belirlenmesiyle özel bıçak ile kesilerek, kırım yerlerinden kırılır. Fakat bu kırılma ve kesme işlemi gerçekleşmeden önce, kesim ve kırılma noktasını belirleyen kişinin bunu farklı bir şablonda veya örnekte hazırlaması gerekmektedir.

Resim ve yazılı öğeleri, bilgisayar ekranında her baskı rengi için ayrı ayrı olmak üzere top- layıp belli bir plana göre ayarlı olarak düzenlenmesi ve yapıştırılma işlemine montaj denir.

Bıçağın kesim makinesine montajı yapıldıktan sonra kağıda bakan ve kesim yapacak yüzüne montaj yüzü denir. Diğer bir deyişle baskılı yüzeydeki bıçak izinin ayna görüntüsüdür.

Montaj yüzünün tersi, işin bıçak izine montajı sırasında kullanılacak yüze baskı yüzü denir.

Bu istisna olarak mikrodalga- sıvamalı işlerde tam tersidir. Baskı yüzü – montaj yüzü olarak kabul edilir.

2.84. Pilyaj, Perforaj, Kombine, Kesim Bıçakları

Dosya, broşür, dergi, mukavva, karton kutu vs. gibi basılmış materyallerin katlama yerlerinin düzgün ve kolay katlanması için açılan oluk, katlama yerlerine pilyaj denir.

Fatura, irsaliye, sinema bileti, vezne alındıları, uçak vb. araçların biletlerinde kopyalarının kolay kopması için baş ve sırta yakın kısma boydan boya açılan deliklere perforaj denir. Ko- lay kopması istenilen bölümlerin belirli aralıklarla kesilmesi işlemidir.

Kutu açınımını karton tabakasından ayırmak amacıyla yapılan kesime tam kesim denir.

Kutunun pilyaj yapılan kısımlarının katlanmasının zor olduğu durumlarda (özellikle karton ambalajda ters katlamanın olduğu alt kısımda) katlamanın kolaylaştırılması için kombine bıçak denilen bıçak türü kullanılır. Bu bıçağın yüzeyinde tam kesim yapan yerler bulunduğu gibi pilyaj yapan yerler de bulunur. Bu şerit bıçak (örneğin) 10 mm tam kesim bıçağı ile 10 mm pilyaj bıçağından oluşur. Burada tam kesen kısım ile pilyaj yapan mesafesi aynıdır ve pilyaj yapan yerin bitiminde tam kesim yapan yer, tam kesim yapan yerin bitiminde de pilyaj yapan yer bulunur. Diğer bir ifadeyle bıçağın 10 mm’si kesim yaparken, diğer 10 mm’si ise pilyaj yapar.

2.8.5. Cilt Türleri ve Sırt Payı

Formaların cilt öncesi kitap birimi haline getirilmek üzere sırayla yan yana veya iç içe dizil- mesine harman denir.

İplik Dikiş: Bu yöntemle formalar sırtlarından delindikten sonra; ipek, pamuk ya da naylon- dan yapılmış ipliklerle dikilirler. İpliklerle dikiş yöntemi günümüzde artık makineleşmiştir.

Bu makineler basılan bütün formaları ardarda ve birbirine bağlı olarak diker. Dikilen forma- lar daha sonra, kitabın içeriğini oluşturan gruplar halinde kesilerek birbirinden ayrılır. İplikle dikiş pahalı ama en uzun ömürlü ciltleme yöntemidir.

Formalar yan yana getirilerek iplik dikiş makinesinde dikilir. Yan yana gelen formalarda bir sırt kalınlığı dikkate alınarak sırt payı verilmelidir. İplik dikişle dikilmiş formalara kapak takma makinesiyle kapak takılabilir. Değerli ve uzun ömürlü ürünler için iplik dikiş halen en stabil ciltleme metodudur.

Amerikan cilt: Tutkallı cilttir. Bu yöntemle formalar dört kenarından kesilir ve plastik tut- kalla sırtlarından birbirlerine yapıştırılır. Bu sistem ülkemizde Amerikan Cilt türü olarak ta- nımlanmaktadır. Amerikan cilt makinesinde, harmanı çekilmiş formaların sırt kısmı freze ile tıraşlanır, bu bölüme tutkal sürülüp kapak takılarak preslenir. Günümüzde yüksek tirajlı (roman, öykü, ders kitabı vb.) ürünlerde ekonomik ve hızlı olması nedeniyle tercih edilir.

Sırttan Tel Dikiş: Dergi, broşür, bülten ve katalogların ciltlenmesinde, maliyeti düşük ve uygulaması en kolay olan sırttan tel dikiştir. Sayfaların tamamen açılarak kolay ve rahat bir okuma sağlaması bu yöntemin en büyük avantajıdır.

2.9. İş Akışı

Matbaalarda tasarım aşamasından nihai ürün haline gelene kadar ki süreçte ürün özelliklerine bağlı olarak birçok işlem uygulanmaktadır. Bu aşamada tasarımcının hammaddenin nihai ürün haline gelene kadar olan aşamaları, üretimdeki makinelerde gerçekleştirilen işlemleri bilmesi tasarladığı ürünün gerçekleşmesi açısından çok büyük önem arz eder. İş akışını ve prosesleri bilmeden gerçekleştirilecek bir tasarım üretim aşamasında birçok problemin ya- şanmasına neden olacaktır.

3. SONUÇ

Günümüz dünyasında gelişen teknoloji ve rekabet ortamında görsel mesaj yoğunluğu içe- risinde en önemli bir konumda yer alan grafik tasarım, bu görsel mesajların ve tasarımların etkili bir şekilde aktarılmasında çeşitli aşamalardan geçer. Tasarım, baskı ve baskı sonrası olarak özetlenebilecek bu süreç birçok alanı kapsamaktadır. Grafik tasarım eğitimi alan bir kişinin tasarım sonrası sürece ait teknik bilgilere sahip olması, maliyet açısından, iş kalitesi açısından ve iş akışındaki sağlıklı iletişimin etkisiyle zaman açısından olmak üzere üç önemli katkı sağlamaktadır.

Matbaa bilgisinin grafik tasarım çalışmalarında maliyete etkisi en belirgin özellik olarak kar- şımıza çıkmaktadır. Yapılan bir çalışmanın hatalı olması yeniden baskıyı gerektirdiği için maliyete (ve dolayısıyla ülke ekonomisine) doğrudan ve yüksek oranda etkisi olmaktadır.

Matbaa eğitiminin maliyete diğer bir etkisi ise, renk bilgisi ve renk yönetimi, kâğıt bilgisi gibi unsurlardır. Bu unsurlar maliyetin düşürülmesi açısından önemlidir.

Matbaa bilgisinin grafik tasarıma ikinci katkısı olan iş kalitesine katkı ise, grafik tasarım çalışmalarının birinci amacı olan görsel mesajın etkili bir şekilde verilmesi açısından çok önemlidir. İş kalitesi, işin nihai ürün olarak basılı materyal üzerindeki görünümü ile ortaya çıkar. Günümüz teknolojisinde grafik tasarım çalışmaları bilgisayar ortamlarında hazırlan- maktadır. Ancak nihai ürün basılı materyaller üzerinde hedef kitleye ulaştırılmaktadır. Ek- randa oluşturulan görsel gücün basılı materyale aktarıldığında aynı ya da en yakın oranda oluşturulmasında çözünürlük, tram, overprint, renk bilgisi, kâğıt bilgisi, baskı sonrası kapla- ma işlemleri gibi teknik unsurlar belirleyicidir. Bu unsurlar iş kalitesine doğrudan etki eden unsurlardır.

Grafik tasarımda matbaa eğitiminin, iş akışında sağlıklı bir iletişimi oluşturması ile sağlanan zaman tasarrufu açısından olumlu etkileri vardır. Grafik tasarım ürünleri tasarımdan bas- kı sonrasına kadar çeşitli aşamalardan geçerken çok sayıda kişinin dâhil olduğu bir ekip çalışması olarak ortaya çıkar. Bu süreçte çalışmaya dâhil olan kişiler arasında mesleki bir terminoloji devreye girer. Bu terminolojiye hâkim olmayan bir grafik tasarımcı iş akışını ak- satma ve işin istenilen zamanda tamamlanmasında olumsuzluklara neden olur. Teknolojinin kuşattığı ve hızın etkin olduğu bir çağda zaman, en az ekonomik maliyetler kadar önemli olmaktadır. Yoğun iş hayatında matbaalarda çok sayıda iş, zamana karşı bir yarış içerisinde üretilmektedir. Bu nedenle iş akışını aksatacak her türlü olumsuzluk sadece işi üreten için değil, matbaadan hizmet alan diğer firmalar için de istenmeyen bir durum oluşturmaktadır.

Grafik tasarım eğitimi verilen meslek yüksekokullarında grafik tasarımın hizmet verdiği en önemli sektör olan basım sektörünün teknik detaylarını yeterince bilmeyen mezunlar veril- mesi, hem mezunlar hem de çalışacakları basım işletmeleri veya ajanslar açısından ciddi problemler oluşturmaktadır. Bu açıdan yüksekokullardaki grafik tasarım programlarına mat- baa eğitiminin verilebilmesi için 2 yarıyılda haftalık en az 2 saatlik temel matbaa eğitimi derslerinin konulması zorunludur.

Grafik tasarım eğitiminde matbaa eğitiminin sektörün istediği nitelikli eleman ihtiyacını karşılamada olumlu etkisi olacaktır. Bu katkı maliyet, iş kalitesi ve zaman tasarrufu olarak

ortaya çıkmaktadır. Grafik tasarım eğitiminin tasarımdan baskı sonrasına kadar kapsamlı ve bütüncül bir şekilde gerçekleştirilmesi iş hayatına aday öğrencilerin istihdam edilmelerinde kolaylık sağlayacaktır. Ayrıca çalışmada elde edilen sonuçlar, grafik tasarım eğitimleri içeri- ğine, sektörün beklentilerinin tespiti açısından bir katkı niteliğindedir.

4. KAYNAKÇA

AMBROSE, G. & HARRIS, P. (2009). The Fundamentals of Graphic Design, AVA Publis- hing.

AMBROSE, G. & HARRIS, P. (2012), Grafik Tasarımda Baskı ve Sonlandırma, Literatür Yayınları, İstanbul, ss.116.

AYDEMIR, C. & Özakhun, C. (2014). Matbaa Malzeme Bilimi, Marmara Üniversitesi Ya- yını, İstanbul.

BECER, E. (2015). İletişim ve Grafik Tasarım, 10. Baskı, Dost Yayınevi, Ankara.

CEYLAN, İ. G. & AKENGIN, G. (2014). ‘Matbaacılık Sektöründe Kullanılan Ofset Baskıda Grafik Tasarımdan Kaynaklanan Baskı Hatalarının İncelenmesi’, Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 33, ss.170-177.

ÖZSOY, S.A., (2013), Baskı Teknikleri Ders Notları, İstanbul Üniversitesi Teknik Bilimler MYO, İstanbul.

ÖZSOY, S.A., (2014), Temel Baskı Uygulamaları Ders Notları, İstanbul Üniversitesi Teknik Bilimler MYO, İstanbul.

SÖNMEZ, S. (2011). ‘Tasarım Kaynaklı Baskı Problemlerinin Çözümünde Grafik Tasarım Eğitiminin Önemi’, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 23(1), ss.1‐11.

UĞUR, E. (2007), Renk Bilgisi ve Renk Yönetimi, Kuşbakışı Yayınları, İstanbul.

http://www.grafikerler.net/bicak-kesim-kalibi-bicak-izi-bicak-terimleri-hakkinda-bilgi- ler-t26167.html

http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Varak%20Yald%- C4%B1z.pdf