Basım devrimi: Blok baskı ve, matbaa
10. Hafta
Dr. Öğr. Üyesi Gül Karagöz Kızılca
Kağıt ve Blok Baskı
• Matbaanın ortaya çıkabilmesi Çin’in en büyük keşiflerinden kâğıt sayesinde gerçekleşmiştir. Sekizinci yüzyılda Semerkant’ta esir düşmüş Çinliler ’den kâğıt imalatının sırlarını öğrenen Arap işgalciler, bu bilgileri 12. ve 13. yüzyıllarda İspanyollara ve İtalyanlara aktarmışlardır.
Bu kağıt, temel özellikleri açısından günümüzde kullandığımız kağıttan farksızdır. Ezilmiş kağıt da 19. yüzyılda Çin tarafından Batı’ya tanıtılmıştır.
• Blok basım Çin’de Tang Hanedanı dönemi (618-906) kullanılmaya başlanmıştır. Blok baskı bir anda icat edilmemiş, taştan çıkarılan ovmalı kopyalar, baskılı ipek, şablon baskı, mühür ve damga adım adım blok baskıya giden yolu hazırlamışlardır. Bunların hepsi Budist manastırlarında bulunmuştur. Bu da Budizm'in karakteristik özelliklerinden olan kopyalama isteğinden kaynaklanmaktadır.
• Gerçek blok baskının ortaya çıktığı tarih belirsizdir. Blok baskının ortaya çıkış tarihini belirlemenin güçlüğü, bunun aşamalı olarak evrimleşmesi nedeniyledir (Thomas F. Carter).
Gutenberg Matbaası
Gutenberg Matbaası
• Tarihsel Çerçeve:
*Gutenberg matbaasının kullanılmaya başlandığı dönemde Avrupa’nın çeşitli bölgelerinde siyasal iktidarın durumu
*Avrupa’da ticaret ve ticari ilişkiler
*Din ve Reform Hareketi
• Kavramlar
*Okur yazarlık
*Erken modern dönem Avrupa’sında Katolik kilisesi
*Erken modern dönem Avrupa’sında haber iletme faaliyetleri
*El yazması kitaplar
*Okuyucu kitlesi
*Sınıf-okuyucu kitlesi ilişkisi
Müteferrika Matbaası
Osmanlı İmparatorluğu’nda Matbaa
• Tarihsel Çerçeve:
*Osmanlı İmparatorluğu’na matbaanın girdiği tarih
*Lale Devri’nde kültürel ve sosyal dönüşüm
*İlk Osmanlıca baskı
*Müteferrika Matbaasının bastığı kitaplar
*Matbaa- okuryazarlık ilişkisi
*Matbaaya direniş oldu mu?
