İ S T A N B U L
BÜYÜKŞEHİR
BELEDİYESİ
DEPREM VE ZEMİN İNCELEME MÜDÜRLÜĞÜ
İ S T A N B U L
BÜYÜKŞEHİR
BELEDİYESİ
DEPREM VE ZEMİN İNCELEME MÜDÜRLÜĞÜ
İSTANBUL
MİKROBÖLGELEME PROJESİ AVRUPA YAKASI
2007
İS T A N B U L M İK R O B Ö L G E L E M E P R O J E S İ A V R U P A Y A K A S I
T.C
İSTANBUL BÜYÜK ŞEHİR BELEDİYESİ
DEPREM RİSK YÖNETİMİ VE KENTSEL İYİLEŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI DEPREM VE ZEMİN İNCELEME MÜDÜRLÜĞÜ
İ S T A N B U L
BÜYÜKŞEHİR
BELEDİYESİ
EKİM 2007
İSTANBUL
MİKROBÖLGELEME PROJESİ
AVRUPA YAKASI
ÖNSÖZ
Sevgili İstanbullular,
İstanbul’un karşı karşıya bulunduğu başta deprem olmak üzere, afetlere yönelik önlem ve tedbirlerin geliştirilmesi amacıyla başlatmış olduğumuz birçok projeden biri olan
“ İstanbul Mikrobölgeleme Projeleri”nin önemli bir kısmını tamamlamış bulunmaktayız.
Deprem güvenli yerleşim, yapı ve yatırımların temeli olan mikrobölgeleme projeleri ile her tür ölçek ve nitelikteki imar planlarına altlık oluşturmak, afet riski altındaki yapılaşmış çevrelerde tasfiye, iyileştirme, yenileme gibi kentsel dönüşüm projelerine yön vermek, risk azaltma p lanlarına altlık oluşturmak, büyük yatırımlar ve mühendislik yapılarının projelendirilmesi ve fizibilite çalışmalarına yön vermek, sellenme-su baskını gibi konularda öneriler in geliştirilmesi sağlanmış bulunmaktadır.
Sonuç olarak, bu projelerin kentimize olan katkısını; İstanbul Büyükşehir Belediyesinin altyapı hizmet ve yatırımlarında vatandaşlarımızın hayat standartlarını yükseltecek, güvenli ve doğru projeler üretebilmek mümkün hale gelmiştir, şeklinde ifade edebiliriz.
Bu çalışmada emeği geçen herkese teşekkür ediyor, her zaman daha iyisini hak eden sevgili İstanbullulara saygılarımı sunuyorum.
Kadir TOPBAŞ
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı
İSTANBUL MİKROBÖLGELEME PROJELERİ
Jeolojik kökenli afetlere karşı güvenli yerleşimler oluşturabilmek amacıyla, 1994 yılında belediyemiz bünyesinde yürütülen “Nazım İmar Planı” çalışmaları kapsamında, “Kent Jeolojisi” çalışmaları başlatılmıştır. Çalışmalar ilerledikçe tek başına jeolojik çalışmaların yeterli olmayacağı ve afet tehlikelerine karşı kentsel risklerin belirlenmesi ve risk azaltma projelerinin hazırlanması gereği ortaya çıkmıştır.
Kenti tehdit eden doğa ve insan kaynaklı tehlikelere karşı kentsel riskleri belirlemek ve belirlenen bu riskleri ortadan kaldırmaya ve azaltmaya yönelik yol haritalarını oluşturmak ve ayrıca, hazırlanan tüm planlarda risklerin dikkate alınmasını sağlamak amacıyla, belediye başkanlığımız bünyesinde 1996 yılında Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğü kuruldu.
İstanbul düzeyinde deprem tehlikesine maruz olan diğer gelişmiş dünya kentlerinde yapılan risk azaltma amaçlı projelerin tamamı bu müdürlük tarafından İstanbul için de gerçekleştirilmiş bulunmaktadır. Bunlardan biri, “İstanbul Mikrobölgeleme Projeleri”
çalışmasıdır. Bu projenin Avrupa Yakası Güneyi 2007 de, Anadolu Yakası Güneyi ise 2009 yılında tamamlanmıştır.
Zemin ve deprem açısından arazi kullanım haritaları diye de isimlendirebileceğimiz bu çalışmalar, İstanbul’un Avrupa ve Anadolu Yakası Güney kısımlarının yaklaşık toplam 700 km
2lik alanını kapsamaktadır. “Deprem Tehlike Haritaları” ile “Tsunami Tehlike Haritaları”
İl sınırlarının tamamı için hazırlanmıştır. Avrupa ve Anadolu Yakası Güney kısımlarında yapılan mikrobölgeleme projeleri ile Jeoloji ve Mühendislik Jeolojisi, Yeraltı Suyu Derinliği, Fay Haritası, Yer Sarsıntı, Sıvılaşma Tehlikesi, Heyelan Tehlikesi, Su Baskını ve Sellenme, Zeminlerin Kayma Dalgası Hızı, Zemin Sınıflama ve Yerleşime Uygunluk çalışmaları tamamlanmış durumdadır.
Doğal afetlere duyarlı plan ve projelerin, deprem güvenli yapı ve yatırımların temeli olan mikrobölgeleme çalışmaları, Belediyenin yürütmüş olduğu tüm plan, proje ve yatırımlarına yön vermektedir.
Mahmut BAŞ
Deprem ve Zemin İnceleme Müdürü
İÇİNDEKİLER
1. AMAÇ ... ………. 1
1.1 Çalışmanın Amacı ……… 1
1.2 Çalışmanın Kapsamı ………... 1
1.3 Çalışma Organizasyonu………... 3
2. ÇALIŞMA ALANININ TANITILMASI VE ÇALIŞMA METOTLARI …... 7
2.1 İnceleme Alanının Yeri………... 7
2.2 İnceleme Alanının Yatay ve Düşey Koordinatları………... 7
2.3 Etüt Alanının Hektar Olarak Büyüklüğü, Etüt Tarihi………... 9
2.4 Veri Tabanı, Haritalama ve Çalışma Yöntemleri………...…………... 9
2.4.1 Verilere Hızlı Erişim...…...…………... 9
2.4.2 Haritalama İlkeleri ve Ölçeği...…………... 9
2.4.3 Veri Tabanı... …...…………... 13
2.4.4 Mevcut Verilerin Toplanması...…...…………... 26
2.5 Yapılan Çalışmaların Kısaca Anlatımı.………... 28
3. COĞRAFİ KONUM VE MORFOLOJİ…... 29
3.1 Coğrafi Konum …...………... 29
3.2 İklim ve Bitki Örtüsü …...………... 29
3.3 Sosyo-Ekonomik Bilgiler……...………... 29
3.4 Jeomorfoloji…...………... 30
4. İMAR PLANI DURUMU………..… 35
4.1 Mevcut Plan Durumu ve Yapılaşma………. 35
4.2 Mevcut Plana Esas Jeolojik Etütler………..… 36
4.3 Mevcut Çalışmalarda Yerleşime Uygun Olmayan Alanlar ………. 36
5. JEOLOJİ …...………. 37
5.1 Genel Jeoloji - Tektonik…...………... 37
5.2 İnceleme Alanının Jeolojisi...……….. 43
5.2.1 Paleozoyik Temel Kaya Birimleri...…...…………... 43
5.2.2 Tersiyer Örtü Kaya Birimleri ...47
5.2.3 Güncel Birikintiler ...65
5.2.4 Yapısal Jeoloji ...72
6. SONDAJ ÇALIŞMALARI VE ARAZİ DENEYLERİ………... 83
6.1 Sondaj Çalışmaları...………... 83
6.1.1 Normal Sondajlar...…...…………... 83
6.1.2 Derin Sondajlar...…...…………... 84
6.1.3 Sıvılaşma Sondajları ...…...…………... 85
6.1.4 Heyelan Sondajları ...…...…………... 86
6.1.5 Fay Araştırma Sondajları ...…...…………... 87
6.1.6 Alüvyon Kalınlığı Tespiti İçin Ek Sondajları ... 87
6.1.7 Anakaya Derinliği Tespiti Sondajları ... 88
6.2 Arazi Deneyleri…...……….... 88
6.2.1 Standart Penetrasyon Testi (SPT)... ... 88
6.2.2 Koni Penetrasyon Testi (CPT)... ... 89
6.3 Araştırma Çukuru Çalışmaları...……….. 89
6.4 Jeofizik Çalışmalar…...………... 91
6.4.1 Sismik Kırılma ve ReMi...…...…………... 91
6.4.2 Sismik Yansıma...…...…………... 92
6.4.3 PS Logging...…...…………... 94
6.4.4 Array Mikrotremor...…...…………... 95
6.4.5 Elektrik Özdirenci...…...…………... 97
6.4.6 Yerel Zemin Özellikleri...…...…………... 98
7. LABORATUAR DENEYLARİ………..….. 168
7.1 Laboratuar Deneylerinin İçerikleri……….….. 168
7.2 Laboratuar Deney Sonuçları ... 168
8. ZEMİN VE KAYA TÜRLERİNİN JEOTEKNİK ÖZELLİKLERİ... 181
8.1 Zemin ve Kaya Türlerinin Sınıflandırılması……….... 181
8.2 Mühendislik Zonları ve Zemin Profili………. 185
8.3 Yüzey Zemin Hareketi Analizi………. 186
8.3.1 Zemin Modelleme...…...…………... 187
8.3.2 Saha Amplifikasyon (Büyütme) Hareketi Analizi...…...…………... 207
8.3.3 Yüzey Zemin Analizine Dayalı Bölgeleme...…...…………... 213
8.4 Sıvılaşma Tehlikesi Analizi……….. 218
8.4.1 Sıvılaşma Potansiyeli Olan Alanların Seçimi...…...…………... 219
8.4.2 Sıvılaşma Hassasiyeti Hesaplaması...…...…………... 220
8.4.3 Sıvılaşma Tehlikesinin Değerlendirilmesi...…...…………... 231
8.4.4 Sıvılaşmanın Yol Açtığı Zemin Deformasyonunun Değerlendirilmesi... 235
8.5 Kütle Hareketleri (Şev Duraysızlığı)………... 240
8.5.1 Heyelan...…...…………... 240
8.5.2 Heyelan Tehlikesi Analiz Metodu...…...…………... 253
8.5.3 Heyelan Tehlikesi Değerlendirmesi...…...…………... 259
8.5.4 Kaya Düşmesi Değerlendirmesi...…...…………... 265
9. SU DURUMU ……….… 272
9.1 Yeraltı Suyu Gözlem Noktaları ve Yöntemleri……….... 272
9.2 Hidrojeolojik Özellikler ………...…… 272
9.3 Jeofizik Araştırmalar ile Hidrojeoloji Arasındaki İlişki…….………..… 276
9.4 Su Baskın Tehlikesi Analizi ……….… 278
9.4.1 Su Baskın Analiz Metodları...…...…………... 278
9.4.2 Analiz Sonuçları...…...…………... 282
9.4.3 Su Baskını Tehlikesinin Değerlendirilmesi...…...…………... 313
9.5 Tsunami Tehlikesinin Analizi………...…… 315
9.5.1 İstanbul İçin Tarihsel Tsunamiler...…...…………... 316
9.5.2 Marmara Denizinde Tsunami Yaratabilecek Denizaltı Heyelanları... 319
9.5.3 Tsunami Simulasyonu...…...…………... 325
9.5.4 Simulasyon Sonuçları...…...…………... 329
9.5.5 İstanbul için Tsunami Olasılığı...…...…………... 346
9.5.6 İstanbul da Tsunami’den Etkilenebilecek Alanlar...……... 352
10. DEPREM TEHLİKE ANALİZİ…..………... ………... 354
10.1 Aktif Faylar Üzerinde Analiz………... 356
10.2 Sismik Aktivite Analizi……… 374
10.3 Azalım İlişkileri………... 378
10.4 Olasılıklı Sismik Tehlike Analizi………. 382
11. AFET DURUMU………..………...…. 390
12. ÇALIŞMA ALANININ YERLEŞİME UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ... 391
12.1 Yapılan Değerlendirmelerin Teknik ve Yasal Kriterleri...………... 391
12.2 Yerleşime Uygunluk Çalışmasını Etkileyen Tehlikelerin Değerlendirilmesi....…... 391
12.3 Uygun Alanlar (UA)...………... 392
12.4 Önlemli Alanlar (ÖA)...………... 392
12.4.1 Önlemli Alanlar-1 ...……... 393
12.4.2 Önlemli Alanlar-2...……... 396
12.4.3 Önlemli Alanlar-3...……... 399
12.4.4 Önlemli Alanlar-4 ve Önlemli Alanlar-5...……... 400
12.4.5 Önlemli Alanlar-6...……... 403
12.5 Uygun Olmayan Alanlar (UOA)...………... 403
12.5.1 Uygun Olmayan Alanlar-2 (UOA-2)...……... 404
12.5.1 Uygun Olmayan Alanlar-4 (UOA-4)...……... 404
13. SONUÇ VE ÖNERİLER... 405
EKLER
KAYNAKÇA
[EKLER]
[1] Eğim Haritası (Ölçek : 1/2000)
[2] Jeoloji Haritası (Ölçek : 1/2000)
[3] Mühendislik Jeolojisi Haritası (Ölçek : 1/2000) [4] Jeolojik Kesitler
[5] Anakaya 3 Boyutlu Yeraltı Yükseklik Modeli (Ölçek : 1/2000)
[6] Yer Altı Suyu Derinlik Haritası (Ölçek : 1/5000)
[7] Fay Haritası (Ölçek : 1/5000)
[8] Mikrotremor Haritası (Ölçek : 1/5000)
[9] Deprem Tehlikesi Haritası (Ölçek : 1/125000) [10] Yer Sarsıntısı Haritası (Ölçek : 1/5000) [11] Sıvılaşma Tehlikesi Haritası (Ölçek : 1/2000) [12] Heyelan Tehlikesi Haritası (Ölçek : 1/2000) [13] Su Baskını ve Sellenme Haritası (Ölçek : 1/2000) [14] Tsunami Tehlike Haritası (Ölçek : 1/25000) [15] Vs(0-30) Ortalama Kayma Dalgası Hızı Haritası (Ölçek : 1/5000)
[16] Zemin Sınıflaması Haritası (Ölçek : 1/2000) [17] Yerleşime Uygunluk Haritası (Ölçek : 1/2000)
[18] Sondaj Logları (2 adet DVD)
[19] Laboratuar Deneyleri (1 adet DVD)
1 1. AMAÇ
Bu Rapor, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile OYO International Corproration (OIC) arasında imzalanan “YERLEŞİM AMAÇLI MİKROBÖLGELEME RAPOR VE HARİTALARININ HAZIRLANMASI – AVRUPA YAKASI PROJESİ (GÜNEY)” işinin içeriğini, yöntemlerini, yapılan çalışmalarda elde edilen verileri ve bu verilerden elde edilen sonuçları sunmak üzere hazırlanan “Sonuç Raporu” dur.
1.1 Çalışmanın Amacı
Çalışmanın amacı; İstanbul İli, Avrupa Yakası Güneyi’nin (Rapor eki paftalarda sınırları belirlenen alanlar) jeolojik, jeoteknik, jeofizik özelliklerinin ve deprem etkisi ve yerel zemin koşulları açısından farklı tehlike potansiyellerine sahip alanlarının belirlenmesi, tesbit edilen sorunların analizlerinin yapılarak çözüm önerilerinin oluşturulması ve elde edilen veriler ışığında gerekli harita ürünlerinin hazırlanarak, bu ürünlerden İmar Planlarına Esas teşkil edecek olan 1/2000 Ölçekli “Yerleşime Uygunluk Haritaları”nın hazırlanmasıdır.
1.2. Çalışmanın Kapsamı
Tüm Çalışmanın akışı Şek. 1.2.1’de gösterilmiştir.
Şek.1.2.1 Çalışmanın Akışı
(1) Çalışmanın Planlanması ve Organizasyonu
(2) Saha incelemeleri ve Veri Toplanması
(3) Veri Girişi ve Değerlendirmesi
(4) Veri Analizi ve işlemesi
(5) Mikrobölgeleme Haritalama ve Raporlama
Çalışmanın temel adımları aşağıdaki gibidir;
(1) Çalışmanın Planlanması ve Organizasyonu
Çalışmanın başlangıcında; Teknik Şartname’ye uygun olarak çalışma proğramı hazırlanmış, çalışma ekibi oluşturulmuş, teknik ve yasal koşullar incelenmiş olup, çalışma esnasında uygulanacak yöntemler, organizasyon ve programı içeren Başlangıç Raporu hazırlanmış ve sözleşme gereği onaylanmak üzere idareye teslim edilmiştir.
(2) Saha İncelemeleri ve Veri Toplamaları
Çalışma alanı içerisinde bulunan zeminin jeolojik, jeofizik ve jeoteknik durumunu belirlemek amacıyla saha incelemeleri gerçekleştirilmiştir. Veri kazanımı için grid büyüklüğü temel olarak 250m x 250m alınmıştır. Çalışma ile ilgili önceden varolan veriler de ayrıca toplanmış ve derlenmiştir. Bu veriler, güvenilirlik ve yoğunluk (alan ve derinlik) göz önünde tutularak değerlendirilmiştir. Spesifik grid pozisyonları için eğer gerekli ise ek incelemeler gerçekleştirilmiştir.
(3) Veri Girişi ve Değerlendirmesi
Elde edilen veriler uygun veri tabanına girilmiştir. Veritabanı formatının, ilave veri işlemi ve haritalama için uygun olması istenmiştir. Bazı ham veriler, ilişkili konumlar ve nitelikleri ile ilave çalışma planlaması için ya da genel zemin durumunun anlaşılması için haritalanmıştır.
(4) Veri Analizi ve İşlemesi
Elde edilen veriler analiz edilmiş ve mikrobölgeleme amacıyla işlenmiştir. Ana analiz kalemleri;
jeolojik ve jeomorfolojik durumlar, deprem tehlikesi, yüzey zemin hareketi, sıvılaşma tehlikesi, heyelan tehlikesi ve Tsunami tehlikesini de içeren su baskını tehlikesidir.
(5) Mikrobölgeleme Haritalama ve Raporlama
Yukarıdaki analizler içinde, tehlikeli deprem etkileri için farklı potansiyelleri olan ayrı alanlar tanımlanmıştır. Analizlerin sonuçları mikrobölgeleme haritaları olarak çizilmiştir. Bu haritalar tercüme edilmiş ve değerlendirilmiştir. Ara dönem ilerlemesi ve kesin olmayan sonuçlar her 2 ayda bir rapor edilmiştir. Bu mikrobölgeleme verileri ile hazırlanan imar planlarına esas jeolojik – jeoteknik etüt raporunun tüm verileri, çalışma içeriğini, sonuçları, mikrobölgeleme haritalarını, tercümeleri, açıklamaları ve genişletilmiş önerileri içerecek şekilde hazırlanmıştır.
3
1.3 Çalışma Organizasyonu
Çalışma organizasyonu Şek.1.3.1’de gösterilmektedir.
Şek.1.3.1 Çalışma Organizasyonu
Teknik ve bilimsel bakış açısından, Çalışmanın düzgün ve başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için IBB, Şek.1.3.1’de gösterilmiş olan Teknik Komite’yi oluşturmuştur.
Çalışmadan sorumlu olan IBB üyeleri Tablo 1.3.1’de gösterilmiştir. Teknik Komite üyeleri Tablo 1.3.2’de gösterilmiştir.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğü
Teknik Komite
OYO International Corporation
Proje Ekibi
Proje Yöneticisi
Jeoloji ve Jeoteknik Çalışma Grubu
Sismoloji ve Jeofizik Çalışma Grubu
Şehir Planlama, Jeomorfoloji ve
GIS Çalışma Grubu
Mikrobölgeleme Değerlendirmesi Çalışma Grubu
Uygulama biriminde, aşağıda belirtilen 4 (dört) grup, proje müdürü altında organize edilmiştir.
a) Jeolojik ve jeoteknik çalışma grubu b) Sismolojik ve jeofizik çalışma grubu
c) Şehir Planlama, jeomorfoloji ve GIS çalışma grubu d) Mikrobölgeleme değerlendirmesi çalışma grubu
Her çalışma grubunun kilit mevkideki personeli Tablo 1.3.3’te gösterilmiştir.
Tablo 1.3.1 Çalışmada Sorumlu İBB Üyeleri
İsim Pozisyon Mahmut BAŞ Müdür
Hikmet KARAOĞLU Müdür Yardımcısı Teoman Üstün GÜLER Kontrol Amiri
Mesut TEKİN Jeomorfolog (Kontrol Mühendisi) Betül E. KONUKCU Jeoloji Müh(Kontrol Mühendisi) Ayça DUMAN KAYA Harita Müh (Kontrol Mühendisi) Ahmet Emre BASMACI Jeofizik Müh (Kontrol Mühendisi) Kemal DURAN Jeofizik Müh.(Kontrol Mühendisi Salim GÜMÜŞ Jeofizik Müh (Kontrol Mühendisi Ahmet TARİH Jeoloji Müh (Kontrol Mühendisi) Tarık TALAY Jeoloji Müh (Kontrol Mühendisi M. Emin KARASU İnşaat Müh (Kontrol Mühendisi)
Tablo 1.3.2 Teknik Komite Üyeleri
İsim Organizasyon Uzmanlık
Prof. Dr. Atilla ANSAL Boğaziçi Üniversitesi Geoteknik ve Deprem Mühendisliği
Prof. Dr. Mustafa ERDİK Boğaziçi Üniversitesi Deprem Mühendisliği Prof. Dr. Kutay ÖZAYDIN Yıldız Teknik Üniversitesi Geoteknik
Prof. Dr. Mustafa YILDIRIM Yıldız Teknik Üniversitesi Jeoloji Prof. Dr. Haluk EYİDOĞAN İstanbul Teknik Üniversitesi Jeofizik
Prof. Dr.. Bilge SİYAHİ Boğaziçi Üniversitesi Geoteknik ve Deprem Mühendisliği
Doc. Dr. Eser DURUKAL Boğaziçi Üniversitesi Deprem Mühendisliği
5
Tablo 1.3.3 Mikrobölgeleme Projesi Teknik Personeli Proje Yöneticisi Kenichi MATSUMURA Jeofizik Mühendisi
Özkan ZENGIN İnşaat Mühendisi Asistan
Proje Yöneticisi Yasuhiro MATSUMAE Jeofizik Mühendisi
(1) Jeoloji / Jeoteknik grup üyeleri
Grup Lideri Kenshiro MIMOTO Jeoloji Mühendisi
Özkan ZENGİN İnşaat Müh.
Mustafa ÖZCAN İnşaat Müh.
Sami HACIARİFOĞLU İnşaat Müh.
Mehmet PAMUK İnşaat Müh.
Dilay ATILGAN Jeoloji Mühendisi
Adem TIRPANCI Jeoloji Mühendisi
Osman Nuri ALBAYRAK Jeoloji Mühendisi
Ercan ŞENEL Jeoloji Mühendisi
Derviş YILDIZ Jeoloji Mühendisi
Tahako KITA Jeoloji Mühendisi
Hüseyin ALICI Jeoloji Mühendisi
(2) Sismoloji/Jeofizik grup üyeleri
Grup Lideri Shinichi ISEKI Jeofizik Mühendisi
Murat BERK Jeofizik Mühendisi
Taner TEOMAN Jeofizik Mühendisi
Mehmet Haluk KUNTER Jeofizik Mühendisi İlhan TÜREN Jeofizik Mühendisi
Haldun BİNGÖL Jeofizik Mühendisi
Mustafa CENGİZ Jeofizik Mühendisi
(3) Şehir planlama, jeomorfoloji, meteoroloji, GIS grup üyeleri Grup Lideri Erol AYDOĞDU Şehir Plancısı
Solmaz GARİPOĞLU İnşaat Mühendisi
Serap BULUT Mimar
Akira INOUE Şehir Plancısı
Jun MATSUO Jeomorfoloji Mühendisi
Ichiro TANAKA Meteoroloji Mühendisi
Fatih KURT GIS Uzmanı
Çağatay KARİPTAŞ GIS Uzmanı
(4) Mikrobölgelendirme Değerlendirme Ekibi
Proje Yöneticisi Keinchi MATSUMURA Jeofizik Mühendisi Kenshiro MIMOTO Jeoloji Mühendisi Tahako KITA Jeoloji Mühendisi Shinichi ISEKI Jeofizik Müh.
Özkan ZENGİN İnşaat Müh.
Mustafa ÖZCAN İnşaat Müh.
Yasuhiro MATSUMAE Jeoteknik Mühendisi
Fatih KURT GIS Uzmanı
Jun MATSUO Jeomorfolog
Adem TIRPANCI Jeoloji Mühendisi Ichiro TANAKA Meteoroloji Uzmanı Erol AYDOĞLU Şehir Plancısı Akira INOUE Şehir Plancısı
Çağatay KARİPTAŞ GIS Uzmanı
7
2 ÇALIŞMA ALANININ TANITILMASI VE ÇALIŞMA METOTLARI
2.1 İnceleme Alanının Yeri
Çalışma alanının yeri Şek.2.1.1 ‘de gösterilmiştir.
Şek.2.1.1 İnceleme Alanının Yeri
2.2 İnceleme Alanının Yatay ve Düşey Koordinatları
Şek.2.2.1 ‘de gösterilmiş olan İnceleme alanı aşağıdaki koordinatlar ile çevrili kara parçasıdır.
1) X: 388,598.72 Y: 4,547,051.31 2) X: 388,430.19 Y: 4,535,945.17 3) X: 407,375.58 Y: 4,535,681.75 4) X: 415,860.39 Y: 4,541,134.16 5) X: 415,892.19 Y: 4,543,910.66 6) X: 411,720.15 Y: 4,546,736.56
Toplam alan yaklaşık 182 km2 dir.
8
Şek. 2.2.1 İnceleme Alanı Grid Haritası (250 x 250 m. Avrupa Yakası’nın Güneyi, İstanbul)
Projeİçi Gridler Proje Dışı Gridler Proje Alanı
G21B04BG21B04A G21B03DG21B03C
G21B03BG21B03A G21B02DG21B02C
G21B02BG21B02A G21B01C
G21B01BG21B01A G21A05DG21A05C
G21A05BG21A05A G21A04C
G21A04B
F21D25DF21D25C
F21D25BF21D25A F21D24C
F21D24B F21C25DF21C25C
F21C25A F21C24DF21C24C
F21C24BF21C24A F21C23DF21C23C
F21C23BF21C23A F21C22DF21C22C
F21C22BF21C22A F21C21DF21C21C
F21C21BF21C21A 11 4321 2114321 4321 4321 43214321 4321 214321 4321 21214321 4321 214321
43
21 4
21
43
21 43
21 432143
21 4321 4321
4 4321 4321
43
21 43
21 4321 432143
21 43
21 4321 432143
21 43
21 4321 432143
21 43
21 0123456789100,5 km
1:80.000
Lejand 1/2000 Ölçek Pafta Sınırı Proje Alanı Karayolu
Çalışma Alanı 1/2000 Ölçekli Pafta İndeksi 2007.06.18.SlopeMap2000Index_A3_80000.mxd
MİKROBÖLGELEME RAPOR VE HARİTALARININ YAPILMASI AVRUPA YAKASI (GÜNEY) İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ DEPREM VE ZEMİN İNCELEME MÜDÜRLÜĞÜ
2.3 Etüt Alanının Hektar Olarak Büyüklüğü, Etüt Tarihi
Etüt alanı yaklaşık olarak 18200 hektardır. Etüt tarih aralığı 18.01.2006 – 19.10.2007 olup, söz konusu nihai rapor Ekim 2007 tarihinde hazırlanmıştır.
2.4 Veri Tabanı, Haritalama ve Çalışma Yöntemleri 2.4.1 Verilere Hızlı Erişim
ArcGIS 9.11,’i yükleyiniz, verinin kaynak dosyasını I sürücüsü2 olarak eşleyiniz, haritaların köşelerinde yazılı olan MXD dosyasını arayınız ve ardından mxd ya da pdf’ye çift tıklayınız.
Mikrosoft Excel3’i yükleyiniz, verinin kaynak dosyasını I sürücüsü olarak eşleyiniz, grid numarasını I:/Project2006/drilling data/log Excel/log (TUR) uzantısında arayınız ve ardından arama sonucuna çift tıklayınız.
2.4.2 Haritalama İlkeleri ve Ölçeği (a) Haritalama İlkeleri
Belediye ile yapılan anlaşma sonucunda, veriler ve haritalar ArcInfo4 ortamında hazırlanmaktadır.
Ulusal jeodezik koordinasyon sistemi, haritaların ve verilerin üretiminde kullanılmaktadır.
1999 yılının 1/1000 ölçekli DGN dosyaları temelde ana harita olarak kullanılmaktadır. 2005 yılının 1/5000 ölçekli DGN ve GEO-TIFF dosyaları yardımcı ana harita olarak kullanılmaktadır.
Jeolojik açıklayıcı bilgiler MTA’nın jeolojik haritalama standardına dayanmaktadır ve İstanbul için, kontrol mühendisleri, profesörler ve yüksek mühendislerin fikirlerine dayanılarak güncelleştirilmektedir.
(b) Datum
1999 yılının 1/1000 ölçekli DGN dosyasının Datum’u “European Datum 1950”dir. Detaylar Tablo 2.4.2.1’de gösterilmektedir. Datum bilgisi ArcGIS tarafından önceden tanımlanmıştır.
1 Bazı haritalar 3D Analisti, Spatial Analist ve/yada Maplex uzantılar gerektirmektedir. ArcGIS 9.2 haritaları açmakta sorun oluşturmayabilir. .
2 Eğer dosya network içerisinde ise, lütfen “Net Use” komutunu kullanınız. Eğer dosya yerel kısımda ise lütfen “subst” komutunu kullanınız. .
3 Versiyon 97 yada daha yeni.
4 Versiyon 9.1
10
Tablo 2.4.2.1 “1999 yılının 1/1000 ölçekli DGN dosyası”nın Datum Bilgisi
ArcGIS prj dosya adı European Datum 1950.prj
İsim GCS_European_1950 Datum D_European_1950 Sferoid International_1924 Büyük Yarı Eksen 6378388 m
Küçük Yarı Eksen 6356911,9461279465 m
Basıklık Tersi 297 m
Açısal birim Derece
Birim Başına Radyan 0,017453292519943299 Başlangıç Meridyeni Greenwich
Boylam 0 derece 0 dakika 0saniye Kaynak: İBB, 2006
ArcGIS/Documentation/geographic_coordinate_systems.pdf of ArcGIS 9.1
“2005 yılının 1/5000 ölçekli DGN dosyası”nın datumu “ITRF 1996”dir. Detaylar Tablo 2.4.2.2’de gösterilmektedir. Prj dosyası ArcGIS 9.1 tarafından yeniden tanımlanmıştır.
Tablo 2.4.2.2 “2005 yılının 1/5000 ölçekli DGN dosyası”nın Datum Bilgisi
ArcGIS prj dosya adı ITRF 1996.prj
İsim ITRF_1996 Datum D_ITRF_1996 Sferoid GRS_1980 Büyük Yarı Eksen 6378137 m
Küçük Yarı Eksen 6356752,3141403561 m Basıklık Tersi 298,25722210100002 m
Açısal birim Derece
Birim Başına Radyan 0,017453292519943299 Başlangıç Meridyeni Greenwich
Boylam 0 derece 0 dakika 0saniye Kaynak: İBB, 2006
ArcGIS/Documentation/geographic_coordinate_systems.pdf
(c) Gösterim
1999 yılı 1/1000 ölçekli DGN dosyalarının gösterimleri “TM30” ve “TM27” dir. Detaylar Tablo 2.4.2.3’te gösterilmektedir. Gösterimlerin ön-tanımlaması ArcGIS 9.1 ile yapılmıştır.
Tablo 2.4.2.3 1999 yılı 1/1000 Ölçekli DGN dosyalarının Gösterimi”
TM30 TM27
ArcGIS prj dosya adı ED 1950 TM30.prj ED 1950 TM27.prj
İsim ED_1950_TM30 ED_1950_TM27
Gösterim Gauss_Kruger Gauss_Kruger
Sağa 500000 m 500000 m
Yukarı 0 m 0 m
Dilim-Orta Meridyeni 30 der. 27 der.
Ölçek_Faktörü 1,0000 1,0000
Başlangıç Enlemi 0 derece 0 derece
Doğrusal Birim Metre Metre
Birim Başına Metre 1 1
Kaynak: İBB, 2006
ArcGIS/Documentation/projected_coordinate_systems.pdf
2005 yılı 1/5000 ölçekli DGN dosyalarının gösterimi “TM30” ve “TM27” dir. Detaylar Tablo 2.4.2.4’te gösterilmektedir. Gösterimler ArcGIS 9.1 ortamında, ArcGIS isim standartlarına dayanarak, tanımlanmıştır.
Tablo 2.4.2.4 “2005 yılı 1/5000 ölçekli DGN dosyaları”nın gösterimi
TM30 TM27
ArcGIS prj dosya adı ITRF_1996_TM30.prj ITRF_1996_TM27.prj
İsim ITRF_1996_TM30 ITRF_1996_TM27
Gösterim Gauss_Kruger5 Gauss_Kruger6
Sağa 500000 m 500000 m
Yukarı 0 m 0 m
Dilim Orta Meridyeni 30 der 27 der
Ölçek_Faktörü 1,0000 1,0000
Başlangıç Enlemi 0 derece 0 derece
Doğrusal Birim Metre Metre
Birim Başına Metre 1 1
Kaynak: İBB, 2006
ArcGIS¥Documentation¥projected_coordinate_systems.pdf
5 “Gauss_Kruger” bu bağlamda “Transverse_Mercator” ile aynıdır.
6 “Gauss_Kruger” bu bağlamda “Transverse_Mercator” ile aynıdır.
12
Not: “ITRF_UTM_Zone_35N” isimlendirmesi, 6 derecelik UTM alanlarından (24 dereceden 30 dereceye kadar) birine “Zone 35N” adı verildiğinden dolayı, uygun bir isimlendirme değildir. ArcGIS standartlarında 3-dereceli bölgeler için TM30 ismi geçerlidir.
(d) Farklı Gösterimler Arasındaki Çakıştırma ve Dönüştürme Parametreleri
“EPSG Geodetic Parametre Veri seti, versiyon 6.11”7 in “ED50 ila WGS 84 (30)” (Parametre Kodu 1784) ‘ü “ITRF_1996” ve “ED 1950” arasındaki gösterim dönüştürmesi için, aşağıdaki değerlendirme sonuçlarına dayanılarak, kullanılmıştır;
- ITRF ve WGS 1984 aynı olarak düşünülebilir8.
- En iyilerinden olan ve dünyada en çok kullanılan parametre verisetleri.
- Proje alanındaki maksimum hata , Nokta No 34015’te 1,0m’dir.
Parametre, Tablo 2.4.2.5’te gösterilmektedir.
Tablo 2.4.2.5 Avrupa Datum 1950 ile ITRF 1996 arasındaki Yedi Parametre Kaynak GCS GCS_European_1950
Hedef GCS GCS_ITRF_1996
Metod Adı Position Vector
dx -84,100000 dy -101,800000 dz -129,700000 rx +0,000000 ry +0,000000 rz +0,468000 s +1,050000
Kaynak: EPSG Geodetic Parametre Veriseti, versiyon 6.11 ArcGIS/Documentation/geographic_transformations.pdf
(e) Karelaj
Çalışma Alanı, Genel Jeoloji ve diğer Zemin koşullarının homojen bir yapı göstermesi ve büyük bölümünün Zemin bölgelerden oluşması nedeniyle “250x250 m” boyutlarında hücrelere ayrılmıştır.Mevcut verilerin toplanması sonucu yapılan değerlendirilmelerde spesifik veri-bilgi açığı veya daha sık veri alınması gerekliliği tesbit edilen alanlarda hücre boyutlarından bağımsız ek alt hücre mantığında arazi çalışmaları yapılmıştır.Bu alanlarda gerekli görülen yerlerde boyutlar yer yer “50x50 m” ye kadar sıklaşmıştır.
7 EPSG (European Petroleum Survey Group) (Avrupa Petrolleri Araştıma Grubu) Geodetic Parameter Dataset, http://www.epsg.org/, maintained by the Geodesy Subcommittee of the Surveying and Positioning Committee of the International Association of Oil and Gas Producers (OGP)
8 http://earth-info.nga.mil/GandG/publications/tr8350.2/wgs84fin.pdf
2.4.3 Veri Tabanı
(a) Geliştirilmiş sistem Program Kodları İçin Ana Esas
Bu projede geliştirilen Ana Veritabanı Sistemi Tablo 2.4.3.1’de listelenmektedir.
Tablo 2.4.3.1 Ana Veritabanı Sistemi
İsim Yol Açıklama
Sondaj Logu I:/Project2006/
drilling data/
log Excel/
Excel formatındaki sondaj loglarında litolojiyi ve N Şemasını çizecek sistemleri içeren bir sondaj log sistemi ve verisidir.
GeoDB I:/Project2006/
GeoDB
Saha inceleme sonucu veri dosyalarını bir GIS veritabanında birleştiren, sondaj loglarını belirtmek için gerekli sistemleri, laboratuvar test sonucunu, CPT saha test sonucunu, zemin suyu izleme sonucunu, PS logging sonucunu, ReMi saha inceleme sonucunu, mikrotremor saha inceleme sonucunu ve direnç saha inceleme sonucunu içeren bir sistemdir. Ayrıca bu sistem, DEM verileri ile saha inceleme lokasyonu yükselme değerlerinin kontrol sistemini ve sıvılaşma potansiyeli hesaplama sistemini de içermektedir.
Bina Üretimi I:/Project2006/
Tools
Bu sistem, bina sınır polyline’nının tüm 2005 yılı 1/5000 ölçekli anaharitalardan çıkartılması ve bina poligonuna dönüştürülmesi sistemidir. Bu sistemin çıktısı, Tsunami simülasyonu için kullanılmaktadır
1/1000 Halihazır Harita dosya dönüşümü
I:/Project2006/
Tools
Bu, tüm DGN dosyalarının 3D-Spline (3D Oluk)’ların polyline’a çevirmek ve ardından şekildosyalarına dönüştürmek için kullanılan bir sistemdir. Hem Microstation/J 7.1J BASIC ortamı hemde ArcGIS 9.1 VBA sistem geliştirilmesi için kullanılmaktadır.
PDF Üretimi I:/Project2006 Tools
Bu sistem harita kapsamını yükseltmek ve PDF dosyalarını ihraç etmek amaçlı kullanılmaktadır.
14
(b)
Veritabanı Yapısı ÖzetiVeritabanı Yapısı Özeti Tablo 2.4.3.2, Tablo 2.4.3.3 ve Tablo 2.4.3.4’te gösterilmektedir.
Tablo 2.4.3.2 1.seviye Veritabanı Yapısı Yol Açıklama
I:/IstanbulJibankunBackup Sistem yükleme ve “ISTANBUL JIBANKUN” veritabanı yedeklemesi I:/Project2006 Ana veritabanı (girdi ve/yada bu proje tarafından geliştirilmiş)
I:/readonly Bu proje için elde edilen veriler
Tablo 2.4.3.3 Ana Veritabanının Veritabanı Yapısı (“I:/Project2006”) Yol Açıklama
Halihazır Harita İşlem yapılan anaharitalar, 3D-Splineları (3D-Olukları) düşürülen 1999 Yılı 1/1000 anaharitaları gibi, şekil dosyasına dönüştürülen 2005 yılı 1/5000 anaharitalar, 2005 yılı bina poligonu ve 50m gride dayalı yapı alanı payı...vb Orjinal anaharita dijital dosyaları I:/readonly dizinindedir.
Boundary.mdb İdari ve haritalama sınırlamaları. Örnek olarak, mahallelerden bölgelere kadar olan idari sınırlar, 1/1000’den 1/50000’e kadar olan eski ve yeni harita sayfa indeksi, proje alanı sınırı, 250m grid ve proje etap alanı sınırı ile 2005 yılındaki sahil şeridi.
Sondaj Verisi Sondaj logu, KAROT fotoğraflar, laboratuvar test sonuçları, CPT test sonuçları
Sel Baskını Sel Basma analizi sonuçları
GeoDB Analizde kullanılan, tüm saha inceleme sonuçlarının birleştirilmiş GIS veritabanı.
Jeoloji Fay, kesit alan, formasyon modeli, zemin suyu seviyesi, heyelan ve sıvılaşmayı içeren Jeoloji analiz sonuçları.
Jeofizik ReMi, Mikrotremor, direnç ve PS loggingin saha inceleme verilerini içeren Jeofizik saha inceleme sonuçları.
Zemin Uygunluğu Zemin uygunluğu analiz sonuçları Machida/
heyelan fotoğraf yedeği/
albüm
Heyelan saha inceleme sonucu fotoğrafları
Sismik Sismik simülasyon analizi sonuçları
Topoğrafya Bu projede derlenen topoğrafya ve batimetri verileri
Tsunami Kritik tesisi içeren Tsunami analizi
Tablo 2.4.3.4 Ana Veritabanının Veritabanı Yapısı (“I:/readonly”)
Yol Açıklama
Batimetri Batimetri ile ilgili elde edilen veriler. Örneğin, 2002 yılı 1/1000 Haliç batimetri haritası, SHOD denizcilik navigasyon haritaları, MARMARA SEFERİ (MARMARA CRUISE)’nin batimetri verileri. Prof. Emin Demirbağ (İTU)’ın batimetri verileri.
Koordinat Sistemi Koordinat Sistemine ilişkin elde edilen veriler Sel Baskını Sel Baskınına ilişkin elde edilen veriler Halihazır Anaharitaya ilişkin elde edilen veriler
IBB_Jeoloji İBB’nin jeoloji haritalarına ilişkin elde edilen veriler idari_sınır İdari sınırlara ilişkin elde edilen veriler
IGDAS_Hatlar IGDAŞ’a ilişkin elde edilen veriler
ISKI_ALTYAPI-30-01-2006 ISKI’ye (30.01.2006) ilişkin elde edilen veriler ISKI_ALTYAPI_29112006 ISKI’ye (29.11.2006) ilişkin elde edilen veriler jica_final Nihai raporun GIS veri CD’si, JICA,2002
jica_final2 Nihai raporun raporları ve destekleyici veri CD’si, JICA, 2002 jica_intermidiate JICA’nın ara verileri, 2002
jica_reference JICA’nın referans verileri, 2002
landsat_mosaic_15m_2000 15m çözünürlüklü uydu görüntüsü (LANDSAT mosaic, 2000) metro Metroya ilişkin elde edilen veriler.
nato_boru_hattı NATO boru hattına ilişkin elde edilen veriler
newgeology_25000 IBB’nin jeoloji haritalarına ilişkin elde edilen veriler (“IBB_Geology/newgeology_25000” ile aynı)
ortofoto 1/5,000 orthofoto (yıl 2002)
otogar_metro Otogar içinde ve çevresindeki Metro ile ilişkili elde edilen TideLevel_HGK Gelgit seviyesi ile ilişkili veriler.
topografya Topoğrafya ile ilişkili elde edilen veriler.
Topoloji Topoloji proje çıktılarının elde edilen verileri.
Tsunami Simulation Tsunami simülasyonuna ilişkin elde edilen veriler.
Ulasim_Planlama_Mudurlugu Ulaşım planlama müdürlüğüne ilişkin elde edilen veriler.
uydu_haz_2005 1m çözünürlüklü uydu görüntüsü (IKONOS, June, 2005)
16
(c) Veritabanı ve Gelişim Metadolojisine İşikin Önemli Notlar
(1) Prj dosyaları (shapefile, dgn ve dxf) ve mekansal referans (kişisel-veritabanı ve raster verisi)
PRJ dosyaları tüm shapefile, dgn ve dxf dosyaları için tanımlanmakta ve mekansal referanslar, Tablo 2.4.2.5’te belirtilen çakıştırma/projeksiyon dönüşüm metodunu kullanmak için, tüm coğrafi veritabanı ve raster verileri için tanımlanmıştır.
(2) Halihazır Harita, Hava Fotoğrafı ve Uydu Görüntüsü
1/1000 ölçekli 1999 yılı DGN haritaları resmi olarak, onların yerine konulabilecek çözünürlük koşullarını sağlayan (1/2.000 ölçekli) başka haritalar olmadığı için, anaharita olarak kullanılmıştır. Diğer (Tablo 2.4.3.5’te listelenen) tüm halihazır haritalar referans olarak kullanılmıştır. Mekansal referans, Tablo 2.4.2.5’te belirtilen kaplama için tüm dosyalara tanımlanmıştır.
Tablo 2.4.3.5 Halihazır Harita, Hava Fotoğrafı ve Uydu Görüntüsü
Harita Adı Açıklama 1/1000-ölçekli 1999 yılı DGN haritası Halihazır Harita
1/5000-ölçekli 2005 yılı DGN haritası Referans haritası, anaharitanın hazırlanmasının ardından topoğrafyası değişmiş olan bölgeler bölgeler için özellikle önemlidir. Ağustos 2006 itibariyle mevcuttur.
1/5000-ölçekli 2005 yılı GeoTIFF Referans haritası, anaharitanın hazırlanmasının ardından topoğrafyası değişmiş olan bölgeler bölgeler için özellikle önemlidir. Ağustos 2006 itibariyle mevcuttur.
1 m çözünürlüklü uydu görüntüsü (IKONOS, Haziran, 2005)
Referans haritası, anaharitanın hazırlanmasının ardından topoğrafyası değişmiş olan bölgeler bölgeler için özellikle önemlidir. Ocak 2006 itibariyle mevcuttur.
(3) 250m grid ve KML (Google Earth için veri formatı)
250 m GRID İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin kontrolü altında aşağıdaki koşullarda Şubat 2006 yılında tanımlanmıştır;
- GRID sistemi sorunsuz bir şekilde tüm 5216 görev alanını kapsar.
Tablo 2.4.3.5 detayları gösterir. Grid özellik sınıfı, uygunluğun sağlanması açısından Google Haritasında9 görülebilmesi için KML’ye dönüştürülmüştür.
9 http://earth.google.com/intl/en/
Table 2.4.3.6 250m Grid Tanımlaması
Başlık Tanım
x aralığı (Batı – Doğu) 328875 ~ 496875
y aralığı (Güney - Kuzey) 4518025 ~ 4608025
x indeksi 1 ~ 672
y indeksi 1 ~ 360
x aralığı - GRID 328625 + (x indeksi) * 250 ~ 328875 + (x indeksi) * 250 y aralığı - GRID 4517775 + (y indeksi) * 250 ~ 4518025 + (y indeksi) * 250
GRID ID (y indeksi) * 10000 + (x indeksi)
(4) Saha Çalışması Sonucu
Başlangıçta, saha çalışma sonuçları yer - yer ve metod - metod birincil saha çalışma sonucu veritabanına kaydedilmektedir. Daha sonra, bunlar ilişkisel analiz için, ilişkisel veritabanına eklenmektedir.
Bunlar Tablo 2.4.3.7’da listelenmektedir.
İkincil veritabanı açıklaması, “I:/Project2006/GeoDB/GeoDBSchema.xls” dosyasında tanımlanmaktadır.
Tablo 2.4.3.7 Saha Çalışması Sonucu (“I:/Project2006”)
İş Kalemi Birincil Veritabanı Yolu İkincil Veritabanı
Sondaj Logu drilling data/log Excel/log (TUR) “SONDAJ*” tabloları “GeoDB/geoDB.mdb”
Laboratuvar Test Sonucu
drilling data/laboratory_test_data “SOILLABO*” tabloları “GeoDB/geoDB.mdb”
Sondaj Karot Fotoğrafı
drilling data/karot_photo
CPT drilling data/cpt_data “CPT*” tabloları “GeoDB/geoDB.mdb”
Zemin Suyu Seviyesi
“SU SEVİYESİ ÖLÇÜMLERİ”
sayfası “drilling
data/program_followed.xls”
“GWL*” tabloları “GeoDB/geoDB.mdb”
PS logging Jeofizik/SusPS “PS*” tabloları “GeoDB/geoDB.mdb”
Remi Jeofizik/ReMi Kırılması “REMI_MICROTREMOR*” tabloları
“GeoDB/geoDB.mdb”
Kırılma Jeofizik/ReMi Kırılması “REFRACTION*” tabloları
“GeoDB/geoDB.mdb”
Yansıtma Jeofizik /Sismik Kırılma
18
Direnç Jeofizik/Elektrik Ölçüm Verileri “RESISTIVITY*” tabloları
“GeoDB/geoDB.mdb”
Yükseklik Kontrolü “Z_CONTROLLED” tables in
“GeoDB/geoDB.mdb”
(5) Topoğrafya & Eğim
Ayrıntılı Sayısal Yükseklik Modeli (DEM) verisi, eğim analizi, heyelan analizi potansiyel fay tespitleri ve saha tetkik noktalarının yükseklikleri gibi topoğrafik analizler için gereklidir. En detaylı DEM verileri Şek.
2.4.3.1’de gösterildiği üzere 2002 yılındaki TOPOLOJİ projesi tarafından ortaya konulmuştur. Aşağıdaki nedenlerle bu mikrobölgeleme projesi için bu veriler yeterli değildir.
- Proje alanının batı ucu TOPOLOJİ veriseti tarafından kapsanmamaktadır.
- Grid boyutu 5m’dir ki bu, heyelan analizi ve potansiyel fayların tespiti için yetersizdir.
- Tüm kontur çizgileri verileri heyelan analizi için gerekli olmasına rağmen; DGN’nin 3d-Spline formatındaki kontur çizgileri (Düşey çizgiler) DEM gelişimi için kullanılmamıştır.
Şek. 2.4.3.1 TOPOLOJİ Projesi DEM Verileri, 2002
1.Adım) Microstation 7.1 BASIC’in “DROP CURVE” komutu kullanılarak tüm 3D-Spline formatındaki veriler polyline formatına dönüştürülmüştür.
2.Adım) Yükseklik değerleri genel olarak zemin yüzeyinin temsili olsun ya da olmasın katmanlar değerlendirilmiştir. Kontür çizgileri (Eşyükselti Eğrileri), yer kontrol noktaları, “,” nın yükseklik
şerhi, yol sınırları, kıyıboyları, “şev”, harita göstergeleri ve grid koordinatları, zemin yüzey yüksekliğini temsil eden katmanların örnekleridir. Bina sınırları, bina kat sayısı şerhi, yaya geçitleri ve ağaçlar zemin yüzey yüksekliğini temsil etmeyen katmanların örnekleridir. Proje alanında bulunmayan 5000’likte BAGLIK SEMBOLU gibi katmanlar değerlendirilmemiştir.
Tablo 2.4.3.9 değerlendirme sonuçlarını gösterir.
3.Adım) ArcGIS’in yüzey analiz araçlarının kombinasyonu ile “Topo To Raster”, “Hillshade”, “Slope” ve
“Contour” gibi düzensiz 3D değerleri elemine edilmiştir. Elemine edilen tüm özellikler manuel olarak değerlendirilmiş ve sıradışı veriler kaldırılmıştır. Karakteristik sıradışı Z değerleri şunlardır;
- Bina çatılarındaki ve köprülerdeki kontrol ve yükseklik noktaları
- Verteksinin Z değerleri diğerlerine göre farklı olan Kontur çizgileri. (Her hangi kontur çizgisinin tüm verteksi aynı yükseklikte olmalıdır.)
- “ŞEV”in verteks değerinin Z değerleri diğer vertekslerden farklı olmayanlar. (Her hangi bir
“ŞEV TARAMALARI” çizgilerinin tüm verteksleri eğim yönü boyunca dijital hale getirilmektedir ve farklı yükseklikte olmalıdır.)
4.Adım) 2 m çözünürlüklü DEM ArcGIS’in “Topo To Raster” fonksiyonu kullanılarak, zemin yüzeyini temsil eden tüm özellikler kullanılarak geliştirilmektedir.
5.Adım) 2 m çözünürlüklü Eğim (%) ve Aydınlanma (Hill Shade) verileri ile 1m aralıklı kontur çizgisi Sayısal Yüksekli Modeli’nden hesaplanmıştır.
(6) Jeolojik Kesitlerde Sondaj Logları
Bu proje için özel olarak hazırlanan bir program kullanılarak sondaj logları kesitler üzerinde gösterilmektedir.
(7) Tsunami Analizi İçin Batimetri ve Yükseklik
Batimetri verileri, sadece denizdeki tsunami akış simülasyonu için değil aynı zamanda tsunami yaratabilecek denizaltı heyelan analizi için de gereklidir. Yükseklik verisi, tsunaminin yol açtığı taşkın simülasyonu için gereklidir. Tsunami analizi alanı, Marmara Denizi kıyısı boyunca tüm kara kesimidir.
Batimetri verisi sahil kesimindeki her hangi bir tsunami potansiyel kaynağını kapsamalıdır.
Ulaşılabilecek tüm uygun veriseti değerlendirilmiş ve Tablo 2.4.3.8, Şek.2.4.3.2 ve Şek.2.4.3.3’te gösterildiği gibi bir batimetri/yükseklik verisi içerisinde derlenmiştir.
20
Tablo 2.4.3.8 Tsunami Analizi İçin Batimetri ve Yükseklik Girdi Verisetleri Kategori Kalem
No.
Girdi Verisi Veri Tipi Değerlendirme
Batimetri 1 Marmara Cruise Batimetri Veriseti (TUBITAK)
Nokta Ana alanın ufak parçaları ve çevreleri. düzensiz değer gösterir Çevre Alan dışındaki Ana alan, batimetri/yükseklik veriseti için kullanılmaktadır.
2 Haliç Batimetri Haritası (1/1.000), IBB, 2002
Nokta ve Düşey Çizgisi
Tsunami simülasyonu için detaylı ve uygun veriler. Tüm veriler kullanılmaktadır.
3 SHOD Navigasyon Haritası
(1/5.000-1/300.000), 1994-2006
Nokta ve Düşey Çizgisi
Kalem 1 ve Kalem 2’nin alanları dışında en iyi veriler.
Sahil Şeridi
4 Anaharita 1/5.000, IBB, 2006 Sahil Şeridi Tümü
5 HGK dijital anaharita Sahil Şeridi 4.Kalem alanı dışında tümü
6 Orthofoto’da dijital hale
getirme 1/5.000, IBB, 2006
4.Kalem ve 5.Kalem alanı dışında tümü
7 Landsat Mosaics’da dijital hale getirme, USGS, 2000
4.Kalem, 5.Kalem ve 6. Kalem alanı dışında tümü
Yükseklik 8 MNG 1/5.000 anaharita projesi, IBB, 2006 (XYZ formatında)
Nokta Yüksekliği
Deniz alanı hariç tümü
9 SRTM-3, 2002 Nokta
Yüksekliği
Deniz ve 8.Kalem alanı hariç tümü
Şek. 2.4.3.2 1.Adım derlemesi için her bir kaynak verinin kapsamı (SHOD Harita Derlemesi)
Şek. 2.4.3.3 2.Adım derlemesi için her bir kaynak verinin kapsamı (Tüm Batimetri Verileri)
22
Tablo 2.4.3.9 3D veri gelişimi için 1/1000 ölçekli Halihazır (1999 yılı) katmanları
ID Türkçe Seviye Stil Ağırlık Renk GGrup Hücre Adı Özel 3D için
1 ARA MUNHANI 1 3 0 26 223 ****** 0 ****** Polyline
2 MUNHANI 2 0 0 26 222 ****** 0 ****** Point, Polyline
3 ANA MUNHANI 3 0 1 26 221 ****** 0 ****** Polyline
4 MUNHANI KOTU 3 0 1 26 228 ****** 2000 ****** -
5 YER KOTU 4 0 1 3 232 ****** 1250 ****** Annotation (Only “,”)
6 TEK KAYA 5 0 0 9 151 KAYA 0 ****** -
7 TASLIK SEMBOLU 5 0 0 9 152 TASLIK 0 ****** Point
8 TASLIK PATTERNi 5 1 0 9 152 ****** 0 ****** Polyline
9 KUMLUK PATTERNi 5 0 1 9 153 KUMLUK 0 ****** Polyline
10 KUMLUK SINIRI 5 1 1 9 153 ****** 0 ****** Polyline
11 HEYELAN SINIRI 5 1 0 9 154 ****** 0 ****** Polyline
12 HEYELAN PATTERNi 5 0 1 9 154 HEYELA 0 ****** -
13 SUDA KAYA 5 0 0 14 506 SUKAYA 0 ****** Yok
14 BLOK KAYA SINIRI 5 1 0 16 527 ****** 0 ****** -
15 BLOK KAYA SEMBOLU 5 0 0 16 527 BLKAYA 0 ****** -
16 MAGARA 5 0 0 6 528 MAGARA 0 ****** (Yok)
17 TRAVARTEN 5 0 0 6 529 TRAVAR 0 ****** (Yok)
18 TRAVARTEN SINIRI 5 1 0 6 529 ****** 0 ****** -
19 PERI BACASI 5 0 0 7 532 PERI 0 ****** (Yok)
20 LECELIK-LAVLI ARAZI 5 0 0 6 550 LECE 0 ****** (Yok)
21 LECE SINIRI 5 1 0 6 550 ****** 0 ****** -
22 M.POLITAN NIR. NOKTASI 6 0 1 0 204 METNIR 0 ****** Point
23 METROPLTAN NOK.NO 6 0 1 0 389 ****** 2000 ****** -
24 NIVELMAN NOKTASI 7 0 1 10 202 NIVNOK 0 ****** Point
25 DUVARDA NIV.NOKTASINIV. 7 0 1 10 203 NIVNOD 0 ****** -
26 NIVELMAN NOKTA NO 7 0 1 0 391 ****** 2000 ****** -
27 DUVARDA KOT NOKTASI NO 7 0 1 0 392 ****** 2000 ****** -
28 FULL KONTROL NOKTASI 8 0 1 4 200 NIRNOK 0 ****** -
29 UYGULAMA NOKTASI 8 0 1 3 205 UYGNOK 0 ****** Point
30 FULL KONT.NOK.NO 8 0 1 0 390 ****** 2000 ****** -
31 UYGULAMA NOK.NO 8 0 1 0 390 ****** 2000 ****** -
32 POLIGON NOKTASI 9 0 1 12 201 POLNOK 0 ****** -
33 POLIGON NOK.NO 9 0 1 0 394 ****** 2000 ****** -
34 SULU DERE 11 0 0 18 301 ****** 0 ****** Polyline
35 KURU DERE 11 2 0 17 302 ****** 0 ****** Polyline
36 PINAR 11 0 0 18 304 PINAR 0 ****** Polyline
37 BATAKLIK SEMBOLU 11 0 0 5 320 BATAK 0 ****** Point
38 BATAKLIK SINIRI 11 1 0 5 320 ****** 0 ****** -
39 DUDEN 11 0 0 18 328 DUDEN 0 ****** (Yok)
40 DERE AKIS OKU 11 0 0 18 329 AKISOK 0 ****** -
41 KUYU 12 0 0 18 305 KUYU 0 ****** -
42 TULUMBA 12 0 0 18 306 TULUMB 0 ****** -
43 ARTEZYEN 12 0 0 18 307 ARTEZ 0 ****** -
44 KANAL GENIS 12 0 1 2 308 ****** 0 ****** Polyline
45 KANAL OLC. SIGMAYAN 12 0 1 2 309 ****** 0 ****** Polyline
46 KANALET 12 0 0 16 310 ****** 0 KAN Polyline
47 SU SIFONU 12 0 1 1 311 SSIFON 0 ****** -
48 SU YOLU 12 0 1 2 312 ****** 0 TOPUST Polyline
49 TOPRAK ALTI SU YOLU 12 0 1 1 313 ****** 0 TOPAL Polyline
50 HAVALANDIRMA BACASI 12 0 0 1 313 HAVBAC 0 ****** -
51 SU YOLU KOPRUSU 12 0 1 0 314 ****** 0 ****** -
52 SU DEPOSU 12 0 1 17 315 ****** 0 ****** -
53 SARNIC 12 0 0 18 318 SARNIC 0 ****** -
54 SU DEPOSU TOPRAK ALTI 12 2 1 17 368 ****** 0 ****** -
55 ARK 12 0 1 12 500 ****** 0 ****** Polyline
56 PETROL KUYUSU 12 0 0 3 530 PETROL 0 ****** (Yok)
57 PETROL KULESI 12 0 0 3 531 PETKUL 0 ****** (Yok)
58 SERENLI KUYU 12 0 0 18 535 SEREN 0 ****** (Yok)
59 HENDEK 12 0 1 6 549 ****** 0 HENDEK Polyline
60 MOTOPOMP 12 0 1 6 553 MOPOMP 0 ****** -
61 CESME SEMBOLU 13 0 0 18 303 CESME 0 ****** -
62 CESME HAT 13 0 0 18 303 ****** 0 ****** -
63 VINC SEMBOLU 14 0 0 28 174 VINC 0 ****** -
64 SU KULESI 14 0 0 18 316 SUKULE 0 ****** -
65 DENIZ GOL KIYISI 14 0 0 1 319 ****** 0 ****** Polyline
66 BENT 14 0 3 1 321 ****** 0 ****** Polyline
67 BARAJ 14 0 1 18 322 ****** 0 ****** -
68 RIHTIM BETON 14 0 4 1 323 ****** 0 ****** Polyline
69 DENIZ FEN.KARADA-BINASI 14 0 0 20 324 ****** 0 ****** (Yok)
70 DENIZ FENERI KARADA 14 0 0 20 324 KFENER 0 ****** -
71 MENDIREK DALGAKIRAN 14 0 1 17 325 ****** 0 ****** Polyline
72 SAMANDIRA 14 0 1 3 326 SAMAND 0 ****** -
73 DENIZ FENERI SUDA 14 0 0 20 331 DFENER 0 ****** -
