(a) Geliştirilmiş sistem Program Kodları İçin Ana Esas
Bu projede geliştirilen Ana Veritabanı Sistemi Tablo 2.4.3.1’de listelenmektedir.
Tablo 2.4.3.1 Ana Veritabanı Sistemi
İsim Yol Açıklama
Sondaj Logu I:/Project2006/
drilling data/
log Excel/
Excel formatındaki sondaj loglarında litolojiyi ve N Şemasını çizecek sistemleri içeren bir sondaj log sistemi ve verisidir.
GeoDB I:/Project2006/
GeoDB
Saha inceleme sonucu veri dosyalarını bir GIS veritabanında birleştiren, sondaj loglarını belirtmek için gerekli sistemleri, laboratuvar test sonucunu, CPT saha test sonucunu, zemin suyu izleme sonucunu, PS logging sonucunu, ReMi saha inceleme sonucunu, mikrotremor saha inceleme sonucunu ve direnç saha inceleme sonucunu içeren bir sistemdir. Ayrıca bu sistem, DEM verileri ile saha inceleme lokasyonu yükselme değerlerinin kontrol sistemini ve sıvılaşma potansiyeli hesaplama sistemini de içermektedir.
Bina Üretimi I:/Project2006/
Tools
Bu sistem, bina sınır polyline’nının tüm 2005 yılı 1/5000 ölçekli anaharitalardan çıkartılması ve bina poligonuna dönüştürülmesi sistemidir. Bu sistemin çıktısı, Tsunami simülasyonu için kullanılmaktadır
Bu, tüm DGN dosyalarının 3D-Spline (3D Oluk)’ların polyline’a çevirmek ve ardından şekildosyalarına dönüştürmek için kullanılan bir sistemdir. Hem Microstation/J 7.1J BASIC ortamı hemde ArcGIS 9.1 VBA sistem geliştirilmesi için kullanılmaktadır.
PDF Üretimi I:/Project2006 Tools
Bu sistem harita kapsamını yükseltmek ve PDF dosyalarını ihraç etmek amaçlı kullanılmaktadır.
14
(b)
Veritabanı Yapısı ÖzetiVeritabanı Yapısı Özeti Tablo 2.4.3.2, Tablo 2.4.3.3 ve Tablo 2.4.3.4’te gösterilmektedir.
Tablo 2.4.3.2 1.seviye Veritabanı Yapısı Yol Açıklama
I:/IstanbulJibankunBackup Sistem yükleme ve “ISTANBUL JIBANKUN” veritabanı yedeklemesi I:/Project2006 Ana veritabanı (girdi ve/yada bu proje tarafından geliştirilmiş)
I:/readonly Bu proje için elde edilen veriler
Tablo 2.4.3.3 Ana Veritabanının Veritabanı Yapısı (“I:/Project2006”) Yol Açıklama
Halihazır Harita İşlem yapılan anaharitalar, 3D-Splineları (3D-Olukları) düşürülen 1999 Yılı 1/1000 anaharitaları gibi, şekil dosyasına dönüştürülen 2005 yılı 1/5000 anaharitalar, 2005 yılı bina poligonu ve 50m gride dayalı yapı alanı payı...vb Orjinal anaharita dijital dosyaları I:/readonly dizinindedir.
Boundary.mdb İdari ve haritalama sınırlamaları. Örnek olarak, mahallelerden bölgelere kadar olan idari sınırlar, 1/1000’den 1/50000’e kadar olan eski ve yeni harita sayfa indeksi, proje alanı sınırı, 250m grid ve proje etap alanı sınırı ile 2005 yılındaki sahil şeridi.
Sondaj Verisi Sondaj logu, KAROT fotoğraflar, laboratuvar test sonuçları, CPT test sonuçları
Sel Baskını Sel Basma analizi sonuçları
GeoDB Analizde kullanılan, tüm saha inceleme sonuçlarının birleştirilmiş GIS veritabanı.
Jeoloji Fay, kesit alan, formasyon modeli, zemin suyu seviyesi, heyelan ve sıvılaşmayı içeren Jeoloji analiz sonuçları.
Jeofizik ReMi, Mikrotremor, direnç ve PS loggingin saha inceleme verilerini içeren Jeofizik saha inceleme sonuçları.
Zemin Uygunluğu Zemin uygunluğu analiz sonuçları Machida/
heyelan fotoğraf yedeği/
albüm
Heyelan saha inceleme sonucu fotoğrafları
Sismik Sismik simülasyon analizi sonuçları
Topoğrafya Bu projede derlenen topoğrafya ve batimetri verileri
Tsunami Kritik tesisi içeren Tsunami analizi
Tablo 2.4.3.4 Ana Veritabanının Veritabanı Yapısı (“I:/readonly”)
Yol Açıklama
Batimetri Batimetri ile ilgili elde edilen veriler. Örneğin, 2002 yılı 1/1000 Haliç batimetri haritası, SHOD denizcilik navigasyon haritaları, MARMARA SEFERİ (MARMARA CRUISE)’nin batimetri verileri. Prof. Emin Demirbağ (İTU)’ın batimetri verileri.
Koordinat Sistemi Koordinat Sistemine ilişkin elde edilen veriler Sel Baskını Sel Baskınına ilişkin elde edilen veriler Halihazır Anaharitaya ilişkin elde edilen veriler
IBB_Jeoloji İBB’nin jeoloji haritalarına ilişkin elde edilen veriler idari_sınır İdari sınırlara ilişkin elde edilen veriler
IGDAS_Hatlar IGDAŞ’a ilişkin elde edilen veriler
ISKI_ALTYAPI-30-01-2006 ISKI’ye (30.01.2006) ilişkin elde edilen veriler ISKI_ALTYAPI_29112006 ISKI’ye (29.11.2006) ilişkin elde edilen veriler jica_final Nihai raporun GIS veri CD’si, JICA,2002
jica_final2 Nihai raporun raporları ve destekleyici veri CD’si, JICA, 2002 jica_intermidiate JICA’nın ara verileri, 2002
jica_reference JICA’nın referans verileri, 2002
landsat_mosaic_15m_2000 15m çözünürlüklü uydu görüntüsü (LANDSAT mosaic, 2000) metro Metroya ilişkin elde edilen veriler.
nato_boru_hattı NATO boru hattına ilişkin elde edilen veriler
newgeology_25000 IBB’nin jeoloji haritalarına ilişkin elde edilen veriler (“IBB_Geology/newgeology_25000” ile aynı)
ortofoto 1/5,000 orthofoto (yıl 2002)
otogar_metro Otogar içinde ve çevresindeki Metro ile ilişkili elde edilen TideLevel_HGK Gelgit seviyesi ile ilişkili veriler.
topografya Topoğrafya ile ilişkili elde edilen veriler.
Topoloji Topoloji proje çıktılarının elde edilen verileri.
Tsunami Simulation Tsunami simülasyonuna ilişkin elde edilen veriler.
Ulasim_Planlama_Mudurlugu Ulaşım planlama müdürlüğüne ilişkin elde edilen veriler.
uydu_haz_2005 1m çözünürlüklü uydu görüntüsü (IKONOS, June, 2005)
16
(c) Veritabanı ve Gelişim Metadolojisine İşikin Önemli Notlar
(1) Prj dosyaları (shapefile, dgn ve dxf) ve mekansal referans (kişisel-veritabanı ve raster verisi)
PRJ dosyaları tüm shapefile, dgn ve dxf dosyaları için tanımlanmakta ve mekansal referanslar, Tablo 2.4.2.5’te belirtilen çakıştırma/projeksiyon dönüşüm metodunu kullanmak için, tüm coğrafi veritabanı ve raster verileri için tanımlanmıştır.
(2) Halihazır Harita, Hava Fotoğrafı ve Uydu Görüntüsü
1/1000 ölçekli 1999 yılı DGN haritaları resmi olarak, onların yerine konulabilecek çözünürlük koşullarını sağlayan (1/2.000 ölçekli) başka haritalar olmadığı için, anaharita olarak kullanılmıştır. Diğer (Tablo 2.4.3.5’te listelenen) tüm halihazır haritalar referans olarak kullanılmıştır. Mekansal referans, Tablo 2.4.2.5’te belirtilen kaplama için tüm dosyalara tanımlanmıştır.
Tablo 2.4.3.5 Halihazır Harita, Hava Fotoğrafı ve Uydu Görüntüsü
Harita Adı Açıklama 1/1000-ölçekli 1999 yılı DGN haritası Halihazır Harita
1/5000-ölçekli 2005 yılı DGN haritası Referans haritası, anaharitanın hazırlanmasının ardından topoğrafyası değişmiş olan bölgeler bölgeler için özellikle önemlidir. Ağustos 2006 itibariyle mevcuttur.
1/5000-ölçekli 2005 yılı GeoTIFF Referans haritası, anaharitanın hazırlanmasının ardından topoğrafyası değişmiş olan bölgeler bölgeler için özellikle önemlidir. Ağustos 2006 itibariyle mevcuttur.
1 m çözünürlüklü uydu görüntüsü (IKONOS, Haziran, 2005)
Referans haritası, anaharitanın hazırlanmasının ardından topoğrafyası değişmiş olan bölgeler bölgeler için özellikle önemlidir. Ocak 2006 itibariyle mevcuttur.
(3) 250m grid ve KML (Google Earth için veri formatı)
250 m GRID İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin kontrolü altında aşağıdaki koşullarda Şubat 2006 yılında tanımlanmıştır;
- GRID sistemi sorunsuz bir şekilde tüm 5216 görev alanını kapsar.
Tablo 2.4.3.5 detayları gösterir. Grid özellik sınıfı, uygunluğun sağlanması açısından Google Haritasında9 görülebilmesi için KML’ye dönüştürülmüştür.
9 http://earth.google.com/intl/en/
Table 2.4.3.6 250m Grid Tanımlaması
Başlangıçta, saha çalışma sonuçları yer - yer ve metod - metod birincil saha çalışma sonucu veritabanına kaydedilmektedir. Daha sonra, bunlar ilişkisel analiz için, ilişkisel veritabanına eklenmektedir.
Bunlar Tablo 2.4.3.7’da listelenmektedir.
İkincil veritabanı açıklaması, “I:/Project2006/GeoDB/GeoDBSchema.xls” dosyasında tanımlanmaktadır.
Tablo 2.4.3.7 Saha Çalışması Sonucu (“I:/Project2006”)
İş Kalemi Birincil Veritabanı Yolu İkincil Veritabanı
Sondaj Logu drilling data/log Excel/log (TUR) “SONDAJ*” tabloları “GeoDB/geoDB.mdb”
Laboratuvar Test Sonucu
drilling data/laboratory_test_data “SOILLABO*” tabloları “GeoDB/geoDB.mdb”
Sondaj Karot Fotoğrafı
drilling data/karot_photo
CPT drilling data/cpt_data “CPT*” tabloları “GeoDB/geoDB.mdb”
Zemin Suyu
PS logging Jeofizik/SusPS “PS*” tabloları “GeoDB/geoDB.mdb”
Remi Jeofizik/ReMi Kırılması “REMI_MICROTREMOR*” tabloları
“GeoDB/geoDB.mdb”
Kırılma Jeofizik/ReMi Kırılması “REFRACTION*” tabloları
“GeoDB/geoDB.mdb”
Yansıtma Jeofizik /Sismik Kırılma
18
Direnç Jeofizik/Elektrik Ölçüm Verileri “RESISTIVITY*” tabloları
“GeoDB/geoDB.mdb”
Yükseklik Kontrolü “Z_CONTROLLED” tables in
“GeoDB/geoDB.mdb”
(5) Topoğrafya & Eğim
Ayrıntılı Sayısal Yükseklik Modeli (DEM) verisi, eğim analizi, heyelan analizi potansiyel fay tespitleri ve saha tetkik noktalarının yükseklikleri gibi topoğrafik analizler için gereklidir. En detaylı DEM verileri Şek.
2.4.3.1’de gösterildiği üzere 2002 yılındaki TOPOLOJİ projesi tarafından ortaya konulmuştur. Aşağıdaki nedenlerle bu mikrobölgeleme projesi için bu veriler yeterli değildir.
- Proje alanının batı ucu TOPOLOJİ veriseti tarafından kapsanmamaktadır.
- Grid boyutu 5m’dir ki bu, heyelan analizi ve potansiyel fayların tespiti için yetersizdir.
- Tüm kontur çizgileri verileri heyelan analizi için gerekli olmasına rağmen; DGN’nin 3d-Spline formatındaki kontur çizgileri (Düşey çizgiler) DEM gelişimi için kullanılmamıştır.
Şek. 2.4.3.1 TOPOLOJİ Projesi DEM Verileri, 2002
1.Adım) Microstation 7.1 BASIC’in “DROP CURVE” komutu kullanılarak tüm 3D-Spline formatındaki veriler polyline formatına dönüştürülmüştür.
2.Adım) Yükseklik değerleri genel olarak zemin yüzeyinin temsili olsun ya da olmasın katmanlar değerlendirilmiştir. Kontür çizgileri (Eşyükselti Eğrileri), yer kontrol noktaları, “,” nın yükseklik
şerhi, yol sınırları, kıyıboyları, “şev”, harita göstergeleri ve grid koordinatları, zemin yüzey yüksekliğini temsil eden katmanların örnekleridir. Bina sınırları, bina kat sayısı şerhi, yaya geçitleri ve ağaçlar zemin yüzey yüksekliğini temsil etmeyen katmanların örnekleridir. Proje alanında bulunmayan 5000’likte BAGLIK SEMBOLU gibi katmanlar değerlendirilmemiştir.
Tablo 2.4.3.9 değerlendirme sonuçlarını gösterir.
3.Adım) ArcGIS’in yüzey analiz araçlarının kombinasyonu ile “Topo To Raster”, “Hillshade”, “Slope” ve
“Contour” gibi düzensiz 3D değerleri elemine edilmiştir. Elemine edilen tüm özellikler manuel olarak değerlendirilmiş ve sıradışı veriler kaldırılmıştır. Karakteristik sıradışı Z değerleri şunlardır;
- Bina çatılarındaki ve köprülerdeki kontrol ve yükseklik noktaları
- Verteksinin Z değerleri diğerlerine göre farklı olan Kontur çizgileri. (Her hangi kontur çizgisinin tüm verteksi aynı yükseklikte olmalıdır.)
- “ŞEV”in verteks değerinin Z değerleri diğer vertekslerden farklı olmayanlar. (Her hangi bir
“ŞEV TARAMALARI” çizgilerinin tüm verteksleri eğim yönü boyunca dijital hale getirilmektedir ve farklı yükseklikte olmalıdır.)
4.Adım) 2 m çözünürlüklü DEM ArcGIS’in “Topo To Raster” fonksiyonu kullanılarak, zemin yüzeyini temsil eden tüm özellikler kullanılarak geliştirilmektedir.
5.Adım) 2 m çözünürlüklü Eğim (%) ve Aydınlanma (Hill Shade) verileri ile 1m aralıklı kontur çizgisi Sayısal Yüksekli Modeli’nden hesaplanmıştır.
(6) Jeolojik Kesitlerde Sondaj Logları
Bu proje için özel olarak hazırlanan bir program kullanılarak sondaj logları kesitler üzerinde gösterilmektedir.
(7) Tsunami Analizi İçin Batimetri ve Yükseklik
Batimetri verileri, sadece denizdeki tsunami akış simülasyonu için değil aynı zamanda tsunami yaratabilecek denizaltı heyelan analizi için de gereklidir. Yükseklik verisi, tsunaminin yol açtığı taşkın simülasyonu için gereklidir. Tsunami analizi alanı, Marmara Denizi kıyısı boyunca tüm kara kesimidir.
Batimetri verisi sahil kesimindeki her hangi bir tsunami potansiyel kaynağını kapsamalıdır.
Ulaşılabilecek tüm uygun veriseti değerlendirilmiş ve Tablo 2.4.3.8, Şek.2.4.3.2 ve Şek.2.4.3.3’te gösterildiği gibi bir batimetri/yükseklik verisi içerisinde derlenmiştir.
20
Tablo 2.4.3.8 Tsunami Analizi İçin Batimetri ve Yükseklik Girdi Verisetleri Kategori Kalem
No.
Girdi Verisi Veri Tipi Değerlendirme
Batimetri 1 Marmara Cruise Batimetri Veriseti (TUBITAK)
Nokta Ana alanın ufak parçaları ve çevreleri. düzensiz değer gösterir Çevre Alan dışındaki Ana alan, batimetri/yükseklik veriseti için kullanılmaktadır.
2 Haliç Batimetri Haritası (1/1.000), IBB, 2002
Nokta ve Düşey Çizgisi
Tsunami simülasyonu için detaylı ve uygun veriler. Tüm veriler kullanılmaktadır.
Kalem 1 ve Kalem 2’nin alanları dışında en iyi veriler.
Sahil Şeridi
4 Anaharita 1/5.000, IBB, 2006 Sahil Şeridi Tümü
5 HGK dijital anaharita Sahil Şeridi 4.Kalem alanı dışında tümü
6 Orthofoto’da dijital hale
getirme 1/5.000, IBB, 2006
4.Kalem ve 5.Kalem alanı dışında tümü
7 Landsat Mosaics’da dijital hale getirme, USGS, 2000
4.Kalem, 5.Kalem ve 6. Kalem alanı dışında tümü
Yükseklik 8 MNG 1/5.000 anaharita projesi, IBB, 2006 (XYZ formatında)
Nokta Yüksekliği
Deniz alanı hariç tümü
9 SRTM-3, 2002 Nokta
Yüksekliği
Deniz ve 8.Kalem alanı hariç tümü
Şek. 2.4.3.2 1.Adım derlemesi için her bir kaynak verinin kapsamı (SHOD Harita Derlemesi)
Şek. 2.4.3.3 2.Adım derlemesi için her bir kaynak verinin kapsamı (Tüm Batimetri Verileri)
22
Tablo 2.4.3.9 3D veri gelişimi için 1/1000 ölçekli Halihazır (1999 yılı) katmanları
ID Türkçe Seviye Stil Ağırlık Renk GGrup Hücre Adı Özel 3D için
74 GECiCi GOL 14 1 0 1 498 ****** 0 ****** Polyline
24
230 KABLO YERi 45 0 0 19 327 KABLOY 0 ****** -
26 2.4.4 Mevcut Verilerin Toplanması
Çalışma ile ilgili mevcut veriler aşağıdaki belirtildiği üzere toplanmış ve derlenmiştir.
(1) Meteoroloji
Kentleşme bakış açısından, atmosferik koşulların değişimi ve bunun etkileri incelenmiştir. Sıcaklık, yağış miktarı..vb gibi meteorolojik veriler toplanmıştır. Bu veriler yerel meteoroloji istasyonları tarafından sağlanmıştır. Bu veriler değerlendirilmiş ve sonuçları Yerleşime Uygunluk Haritasına yansıtılmıştır.
(2) Jeomorfoloji
Vadiler, eğimler, havzalar, ovalar, vb. gibi jeomorfolojik özellikler, sağlanmış olan mevcut ve en güncel topoğrafik haritalar ile tanımlanmıştır.
(3) Jeoloji
Aşağıdaki jeolojik özellikler, mevcut ve en güncel jeoloji haritaları ile tanımlanmıştır.
- Uygun gelen yaşlar ile jeolojik formasyonlar, çeşitli şekillerde kayalar, formasyon sınırları, tabakalaşma durumları, faylar, antiklinal ve senklinal yapılar, yapısal ve stratigrafik özellikler..vb
(4) Deprem-İlişkili Veriler
Aşağıdaki deprem-ilişkili veriler, Deprem Tehlikesi Analizi için toplanmıştır.
- Deprem katalogu, deprem fayları verileri, azalım formülü.
(5) Offshore Verileri
Aşağıdaki off-shore verileri Tsunami Tehlikesi Analizi için toplanmıştır.
- Marmara Denizi ve Boğaziçi Boğazı için batimetri verileri, denizaltı fay verileri, denizaltı heyelan verileri, tarihi Tsunami kayıtları,..vb.
(6) Daha Önceki İnceleme Verileri
En son JICA Çalışması verilerinin tümü, toplam çalışma planlaması için, sağlanmıştır.
Toplanan verilerin özeti Tablo 2.4.4.1’de gösterilmektedir.
27 VarYokVarYokVarYokVarYokİyiKötü 11:1000 Halihazır HaritaÇalışma Planlamasıxxxxx 21:1000 Topografya HaritasıAynıxxxxx 31:5000 Halihazır HaritaAynıxxxxx 41:5000 Jeoloji HaritasıAynıxxxxx 51:100,000 Bölgesel Jeoloji HaritasıAynıxxxxx 6IKONOS Uydu GörüntüsüAynıxxxxx 7Altyapı HaritasıAynıxxxxx 8JICA Çalışması VerileriAynıxxxxx 9Marmara Denizi Batımetri VerileriTsunami Tehlike Analizixxxxx 10Marmara Denizinin Derin Kısımları için BatımAynıxxxxx 11Marmara Denizinin Kuzey içinBatımetri VerilAynıxxxxx 12Marmara Boğazı için Batımetri VerisiAynıxxxxx 13Marmara Denizi Sahili Boyunca TopoğrafyAynıxxxxx 14Gelgit Seviyesi VerisiAynıxxxxx 15Denizaltı Fay VerileriAynıxxxxx 16Denizaltı Heyelan VerisiAynıxxxxx 17İstanbul'da Geçmiş Tsunami VerileriAynıxxxxx 18Deprem KataloğuDeprem Tehlike Analizixxxxx 19Aktif Fay VerisiAynıxxxxx 20Azalım Formulü VerisiAynıxxxxx 21Girdi Zamanı GeçmişiSaha Tepki Analizixxxxx 22Yağış VerisiSu Baskını Tehlike Analizixxxxx 23Bütün Çalışma Sahası İçin DEM VerisiAynıxxxxx 24Baraj Yapı ve Boyut VerisiAynıxxxxx 25Atık Su ve direnaj ağı verisiAynıxN/A 26Yağış Şiddeti HaritasıAynıxN/A 27Su Baskını kayıtları ve kataloğuAynıxxxxx
Tablo 2.4.4.1 Toplanan veri durum değerlendirmesi DEĞERLENDİRME No.VeriVerinin KullanımıVeri MevcudiyetiSayısal OlarakGüvenilirlikGüncellik
28 2.5 Yapılan Çalışmaların Kısaca Anlatımı
Proje kapsamında bulunan 2912 gridde (250 * 250 m) toplam 2830 adet derinliği 30 m olan normal sondaj, 27 adet derin sondaj, 764 adet sıvılaşma sondajı, 608 adet heyelan sondajı, 100 adet değişik derinliklerde anakaya derinliği ile bazı birimlerin kalınlığını belirlemek için yapılan sondajlar ile fay gibi yapısal unsurları ve alüvyon kalınlıklarının tespiti için 35 adet sondaj olmak üzere toplam 4364 adet mekanik sondaj çalışması yapılmış ve sondaj derinliği toplamı 125578,90 m ye ulaşmıştır. Arazi de yerinde yapılan SPT deneylerinin yanı sıra 636 adet CPT deneyi yapılmıştır.
2762 adet Sismik Kırılma – REMİ ölçümü, 2625 adet Elektrik Özdirenç ölçümü, 201 adet PS Logging deneyi, 30 noktada Array Mikrotremor ve 20 Km uzunluğunda Sismik Yansıma ölçümü, jeofizik çalışmalar kapsamında gerçekleştirilmiştir.
Sahada yapılan bu çalışmalar, laboratuar da yapılan deneylerle desteklenmiş ve büro çalışmasın da derlenip gerekli analizler yapılarak olası ve mevcut tehlikeler gruplandırılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda belirtilen çalışmalar sonucunda Mikrobölgeleme haritaları oluşturulmuş ve bu haritalardan yerleşime uygunluk haritası üretilmiştir.