Öğrenme
Yaşam Deneyimleri Ve
Meltem Canver
Öğrenme, bir ürün (öğrenilen şey) ortaya koyan süreçtir.
İnsanlar hayatlarının başlangıcından itibaren
sürekli olarak bilinçli ya da bilinçsiz olarak bir çok şey öğrenirler.
Öğrenmeyi etkileyen faktörler;
Her çocuk girdiği her ortamdan aynı derecede etkilenmez.
Gelişimsel olarak hazır olması ya da olmayışı öğrenme sürecini etkileyecektir
Planlama Ardıl
Eş zamanlılık Dikkat
Çıktı
Girdi
PASS TEORİSİ
Bilginin Temeli
1.Fonksiyon Alanı DİKKAT
3. Fonksiyon Alanı PLANLAMA
2. Fonksiyon Alanı
EŞZAMANLILIK ARDILLIK
BİLGİNİN GİRDİSİ ÇIKTI
PLANLAMA NEDİR ?
Bireyin etkili problem çözme yöntemlerini
belirlediği, seçtiği, uyguladığı ve değerlendirdiği zihinsel işlemlerdir.
PLANLAMA SÜRECİ
Bir yöntem ya da çözümün hazır olarak verilmediği problemleri çözme aracıdır.
Sınıfta, günlük hayatta olsun bir problemi çözmek için yöntem kullanıldığı durumlarda planlamaya ihtiyaç vardır.
PLANLAMA SÜRECİ
Bilginin yeniden düzenlenmesi
Problem çözme
Plan geliştirme ve strateji kullanma
Dürtü kontrolü ve kendini kontrol
Sürecin kontrolü
Amacın
var mı? Evet
Plana ihtiyacın
var mı? Evet
Plan yapmayı
biliyor musun?
Evet
Planını seçtin
mi?
Evet
Planın uygun
mu?
Hayır Evet Yeni bir planın
var m?
Evet Planını uygula
Evet Hayır
Planın işe yarıyor
mu?
Hayır Görev
tamam
PLANLAMA ŞEMASI
•Nasıl yapılabileceği konusunda konuşun.
•Problemi çözmeyi ya da hedefe ulaşmayı etkileyecek etmenleri belirleyin.
•Problemi çözmek için planlar ya da stratejiler geliştirmesini destekleyin, seçim yapmasını sağlayın, değerlendirmesini destekleyin.
•Daha etkili olması için yeni plan ve stratejiler düzenleyin.
Planlama becerisini desteklerken;
Kendi başına yapabileceği her durumu çocuğun
gerçekleştirmesine izin verin. Giyinme, yemek yeme, okul çantasını hazırlama vb.
Ne kadar miktarda yiyeceği konusunda aktif karar vermesini sağlayın.
Böylece ihtiyacını fark eder ve karşılamak için çözüm yolu üretir.
Sözcülüğünü yapmaktan kaçının. Durumla nasıl baş edebileceğine yönelik alternatifler üretmesini sağlayın.
Planlama becerisini desteklerken;
• Verilen görevin tamamlanmasında organize olamama
• Okuduğunu yanlış anladığını fark edip düzeltememe
• Problem çözeceği zaman matematik kurallarını uygun olarak kullanamama
• Çalışmanın tamamlanması için yardım alma veya plan yapmada başarısızlık
• Okulda ihtiyaç duyulacak materyalin yanında olmaması.
• Okuldaki çalışmalara nasıl ve nerede başlayacağı konusunda belirsizlik.
Sınıf ortamında görünümleri;
DİKKAT SÜRECİ
DİKKAT NEDİR?
Dikkat kişinin belirlenen uyarıcılara fokuslanması ve diğerlerini dışarda
bırakmaksını içeren zihinsel bir süreçtir.
Dikkat çocuğun istenilen, duyulan ve görülen şeylere seçici olarak odaklanmasını ve ilgili olmayan sesler ve işaretler tarafından oyalanmaya direnç göstermesini sağlar.
Odaklanma dikkati, bir şeyin üzerine doğrudan konsantre olmakla ilgilidir.
Seçici dikkat dikkatin başka yöne çelinmesine karşı direnci içerir.
Sürdürülen dikkat beklenilen sürede odaklanmayı devam ettirilebilmektir.
Bu üç dikkat alanı çocuğun dikkatini toplayabilmesi için birlikte çalışır.
Çocuklar sıklıkla çoktan seçmeli testlerle karşılaşırlar.
Bu testler olabilir yanıtları olan sorulardan meydana gelir.
Çocuk dikkatini spesifik olarak bir soru yada probleme ve aynı zamanda seçeneklere vermelidir.
Çocuktan beklenen doğru cevaba fokuslanması ama aynı zamanda yanlış olan diğer cevapları dışında bırakmasıdır.
Ayrıca çocuktan cevabı oldukça hızlı vermesi de istenmektedir.
Sınıf içinde görünüm;
Sınıf içinde dikkate ihtiyaç duyulur.
Öğrenci sınıfta seçici dikkatini sınıfın önünde duran öğretmene verirken koridordaki
sesleri, dışarda oynayan çocukları ve yanındaki diğer öğrencileri dışında bırakabilmelidir.
•
Beş dakikadan fazla birşeyin üzerine odaklanamama• Sınıf içindeki diğer uyarıcılara direnç gösterememe.
• Ders içinde beklenen şeklide efor sarf edememe, eforun düşmesini engelleyememe.
• Soru tamamlanmadan cevap verme eğilimi
• Yanlış soruya cevap verme eğilimi
Sınıf içinde görünümleri:
• Dikkatini geliştirmesi için model olmak ve strateji öğretmek.
• Kendi kendine kullanacağı sözlü komutlar öğretmek (tamam, dikkatini düşürme, soru hakkında ne düşünüyorum).
• Sadece ihtiyacı olan materyali çıkarmasını öğretmek.
• Kendisini organize edebilmesi için ajanda vb. kullandırmak.
• Yanıttan önce durup düşünmesini öğretmek
• Oyuncak sayısında düzenleme
Nasıl desteklenebilir?
EŞ ZAMANLI BİLİŞSEL SÜREÇ
EŞ ZAMANLI BİLİŞSEL SÜREÇ NEDİR?
Bir grup halinde verilmiş olan uyarıcıların çocuk tarafından birbirleriyle ilişkilendirilmesine dayalı zihinsel aktivitelerdir.
EŞ ZAMANLI BİLİŞSEL SÜREÇ
Uyarıcıları bir bütün olarak görme
Her bir parçanın birbirleriyle olan ilişkilerini belirleme
Eşzamanlı bilişsel süreçler ;
• Uzamsal ilişkileri içeren imajinasyon, geometri gibi alanları
• Kelimenin içindeki harfleri görme,
• Bütün olarak kelimeyi anlama,
• Paragrafın parçası olan cümleyi anlama,
• Okuduğunu anlamayı içerir.
Eşzamanlı bilişsel süreçler; yazmayı ve konuşmayı anlamayı içerir.
Örneğin “siyah kedi koştu” cümlesini duyan çocuk, cümlenin içinde geçen “kedi” yi, kediyi niteleyen “siyahlığı” ve verilen “koşma”
eyleminin her birini ve bütününü algılayabilmelidir.
Kelime grupları arasında farklı olanını bulması istendiğinde de yine eşzamanlı bilişsel işlemler kullanılır. Örneğin “kuşlar” , “çiçekler”,
“kayalar” ve “bulutlar” . Her birinin diğerleriyle olan ilişkisini ve
durumunu dikkate almaya ihtiyacı vardır. Aynı zamanda bütünü de algılamaya ihtiyacı vardır.
Eşzamanlı bilişsel süreçler okuduğunu anlama için oldukça önemlidir. Bütünleme, kelimelerin ilişkilerini anlama, hem analojik hem dijital algılama yoluyla okuduğu metnin anafikrini
algılayabilmesini içerir.
Çizgilerin biraraya gelmesinden oluşan şekilleri tanımakta eşzamanlı bilişssel süreçlerle ilgilidir.
Örneğin şekillerden oluşmuş bir resmi çizdirmek.
Bunu yapabilmesi için ilk önce zemin ile şekillerin ilişkisini anlamak ve daha sonra çizgi ve şekillerin
oluşturduğu bütün demetini haritada bulmak gerekir.
• Çocukların yazdığı ya da okuduğu hikayeler hakkında
resimler çizdirmek hikayeyi ve parçaların birbiriyle ilişkisini anlayabilmesi için önemlidir.
• Basit bir şekilde resmi çizdirmek, hangi parçaların kullanılacağı parçalara nasıl ayıracağı, rengi,ve dizayn oluşturmak gibi sanat çalışması yapabilmek içinde eşzamanlı işlemlere ihtiyaç duyulur.
Nasıl desteklenebilir ?
Nasıl desteklenebilir ?
• Neden- sonuç bağlantısı kurmasına olanak sağlamak
• Yaptığı davranışların sonuçlarına katlanmasına izin vermek
• Yargıya varmasını sağlayacak ortamlar hazırlamak
• Bir durumu, olayı imajine etmesini istemek
• Ben merkezcilikten çıkmasına fırsat vermek
Çocuklar benmerkezcilik’le başlayıp empatiye doğru giden bir gelişim seyri içindedirler.
Benmerkezci olmaları, sadece hayatın kendilerini koydukları anlamına gelmez, karşı tarafın duygu,
düşünce ve gereksinimlerini anlama ve fark etmedeki zorlukları olduğu anlamına da gelir.
ARDIL BİLİŞSEL İŞLEM
ARDIL BİLİŞSEL İŞLEM NEDİR?
Özel bir sıralama ile oluşturulmuş dizinler arasındaki ilişkiyi belirlemeye dayalı zihinsel aktivitelerdir.
Biçimleri değişen uyarıcılar
Birbirleriyle ilişkili olmayan uyarıcılar
Ardıl işlemler, düzenlenmiş sıralama içinde verilen bilginin tutulması istendiğinde oldukça önemlidir.
Ardıl işlemleri iyi olan çocuklar, sözlü olarak verilmiş olan yönergeyi takip etmede ve uygulamada zorlanmazlar.
Ardıl işlemler; sıralanmış bilginin, sesin ve hareketlerin anımsanabilmesi ile ilgilidir.
Özellikle çocukların ilk okumaya başladıkları
dönemde ardıl işlemler çok önemlidir.
Ardışıklık alanında problemler daha çok dil becerisinde dikkat çeker.
•Sözel yönergelere tepkisi tutarsızlık
•Yönergeleri tekrarlaması istendiğinde doğru olarak hatırlayamamak
•Uzun heceli sözcüklerde heceler arası sesleri karıştırmak (kertenkele- kertenkele)
•Kelimeleri heceleme becerisinin düşüklüğü
•Kelime telafuzunda ve sıralanmış kelimelerin parçalarını anlamada zorlanma.
• Problemi çözmek için kullanılacak basamakları unutmaya eğilim ya da adımları takip etmede zorlanma.
• Hikaye içindeki olayların sırasını anlamada zorlanma.
Sınıf içinde görünümleri:
Ardışıklığı geliştirmek için neler yapılabilir?
Şiirler, şarkılar ve tekerlemeler
Adımları giderek artan yönerge oyunları Günlük akışı konuşmak
Okunan hikaye ya da izlenen filmde olay sırasını konuşmak
Planlama ve Ardışıklık alanlarında zorluk ; okumada ve Matematik sorularını çözmede
problem olarak karşımıza çıkar.
Sembolleri karıştırma(+ ile x) (- ile :) (> ile <) Sık sık işlem hatası yapmak
Çok basamaklı problemleri sonuna kadar devam ettirmekte zorlanmak
Zamanı söylemekte güçlük çekmek
Harfin şekli ile sesini birleştirememe/hatırlayamama Yavaş, duraklayarak okumak
Okuduğu yeri sürekli olarak kaybetmek Kelime eklerini hatalı okuyor
Bilişsel gelişim;
•Bireyin içinde bulunduğu dünyayı anlamasını ve anlamlandırmasını sağlar.
•Ortaya çıkan herhangi bir duruma alternatif çözüm yolları üretebilmesini sağlar.
•Kendisini doğru olarak ifade edebilmesini sağlar.
•Akıl yürütebilmesini sağlar.
•Bir yanıyla içinde bulunduğu sosyal ortama
uyumlu olmasını diğer yanıyla kendisine özgü olmasını sağlar.
Kuralları belirli tek sonuçlu aktiviteler düzenleyin.
Bu tarz aktivitelerde yalnız bir doğru yöntem ve tek sonuç vardır.
Böylece çocuğunuzu belli bir biçimde düşünmesini ve yapmasını sağlamış olursunuz. ( yap-boz vb.) Birden fazla sonuç ve ürün ortaya çıkabilecek etkinlikler düzenleyin
Çocuğunuzun araştırıp keşfedebilmesini, birçok olasılık hakkında düşünebilmesini ve farklı çözüm yolları üretebilmesini sağlar. (Legolar, strateji oyunları vb. malzemeler) Etkinlikler ve ortaya çıkan ürünler hakkında çocuğunuzla konuşun.
Hangi yöntemleri düşündüğü, farklı hangi yolların kullanılabileceği, başka neler yapabileceği gibi sorular ile çocuklarınızın düşünmelerini teşvik edebilirsiniz.
İçinde bulunduğunuz her ortamı ve her malzemeyi gelişimleri için bir fırsat olarak kullanın.
Bulunduğunuz ortamlardaki (bu bir gezi, mutfağınız, alışveriş merkezi veya hastane olabilir) uyarıcı malzemeler ile yönlendirici sorular ve olası problemler ile
çocuklarınızın karşılaşmasını sağlayabilirsiniz.
Planlama becerisini geliştirmek için aktif olmasını sağlayın.
Günün bir bölümünü planlaması, okul çantasını hazırlaması, giysilerini ortama uygun seçmesi, ödevlerini yapma planı vb.
Çocuklarınızın kendilerini görmelerini ve değerlendirmelerini sağlayın . Çocukların sınırlarını ve neleri yapabildiklerini görebilmeleri için uygun ortamların sunulması önemlidir.
Yaşları ve gelişim seyirleri dikkate alınarak yapabileceği sorumluluklar verin.
Oral dönem
Anal dönem
Ödipal dönem (3 – 6 yaş )
Gizil (Latans) dönem (6 – 12 yaş)
