HAFTALIK RAPOR 17 Haziran 2013

(1)

HAFTALIK RAPOR 17 Haziran 2013

Türkiye ekonomisi 2013 yılının 1. çeyreğinde %3.0 oranında büyüdü

Türkiye ekonomisi bu yılın ilk çeyreğinde beklentilerin üzerinde %3 oranında büyüdü. Geçen yılın aynı dönemine göre %3.5 büyüyen ve GSYH büyüme oranına 2.8 puan katkıda bulunan hanehalkı ve kamunun tüketim harcamaları ilk çeyrek büyüme performansında belirleyici oldu. Özel sektörün yatırım harcamalarındaki azalış artan kamu yatırımları ile telafi edilirken, 2011 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren büyümeye pozitif katkıda bulunan net ihracat, dış talebin önümüzdeki dönemde büyümeye negatif katkıda bulunacağına işaret etti.

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 2013 yılının ilk çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyatlarla %3.0 artarak %1.9 düzeyindeki beklentimizin ve %2.3 seviyesindeki piyasa beklentisinin üzerinde gerçekleşti. TÜİK tarafından yayınlanan verilere göre 2012 yılı büyüme rakamlarında revizyon yapılmazken, baz yılı veya hesaplama yöntemi değişikliğine de gidilmedi. 2013’ün ilk çeyreğinde takvim etkisinden arındırılmış GSYH 2012 yılının ilk çeyreğine göre %3.7 büyürken, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH %1.6 oranında arttı. Bu rakamlar, Türkiye ekonomisinin 2013 yılının ilk yarısında büyüme performansında nispeten belirgin bir ivme sağladığını gösteriyor.

Büyüme verileri harcamalar yönetimiyle incelendiğinde, ilk göze çarpan 2012 yılı boyunca büyümeye negatif katkıda bulunan hanehalkı tüketim harcamalarının, tekrar artış eğilimi kazanması ve geçen yılın aynı çeyreğine göre %3 oranında artarak GSYH büyüme oranına 2.1 puan katkıda bulunmasıdır. Dikkat çeken bir diğer önemli nokta, net ihracatın 2012 yılında 4.1 olan büyümeye katkısının 2013 yılının ilk çeyreğinde 0.0’a inmesidir. %7.25 oranı ile 2011 yılının üçüncü çeyreğinden bu yana en hızlı artışın gerçekleştiği kamunun nihai tüketim

3.0 1.6

-20 -15 -10 -5 0 5 10 15

2007Q2 2007Q3 2007Q4 2008Q1 2008Q2 2008Q3 2008Q4 2009Q1 2009Q2 2009Q3 2009Q4 2010Q1 2010Q2 2010Q3 2010Q4 2011Q1 2011Q2 2011Q3 2011Q4 2012 Q1 2012 Q2 2012 Q3 2012 Q4 2013 Q1

Reel GSYH (y-y,%) Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış GSYH (ç-ç,%) Kaynak: TÜİK

Harcama Kalemlerinin Büyümeye Katkıları GSYH içindeki

Payı (%)

Büyümeye Katkısı (puan)

Tüketim 79,8 2,8

Hanehalkı 69,6 2,1

Kamu 10,2 0,7

Yatırım 25,5 0,1

Özel 20,8 2,2

Kamu 4,7 -2,1

Stok Değ. -1,9 0,2

Net İhracat -3,3 0,0

İhracat 26,0 0,9

İthalat -29,3 0,9

Kaynak: TÜİK, VakıfBank -20

-10 0 10 20 30 40 50

2010-II 2010-III 2010-IV 2011-I 2011-II 2011-III 2011-IV 2012-I 2012-II 2012-III 2012-IV

Kaynak: TÜİK

Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)

Tüketim Devlet Yatırım

İhracat İthalat GSYİH (%)

(2)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

2 harcamaları büyümeye 0.7 puan katkıda bulundu. 2012 yılında %2.5 azalan toplam yatırım harcamaları bu yılın

ilk çeyreğinde toparlanmaya başladı ve %0.2 artarak büyümeye 0.1 puan katkı sağladı. Yatırım harcamalarında, kamunun yatırım harcamalarında baz etkisi ile oluşan sert artış belirleyici olurken, 2012’nin ikinci çeyreğinde yavaşlamaya başlayan özel sektör yatırımları %9.1 azalarak büyümeye negatif katkıda bulundu.

GSYH verileri üretim yöntemiyle incelendiğinde, sektörlerin çoğunluğunda büyüme oranlarının ivme sergilediği görülüyor.

İlk çeyrekte sektörel bazda en hızlı büyüme bir önceki çeyrekte olduğu gibi, oteller ve lokantalar sektöründe yaşandı. 2012 yılının son çeyreğinde %7.4 büyüyen sektör, performansını artırarak bu yılın ilk çeyreğinde

%13.7 büyüdü. En düşük büyüme performansı ise yine 2012 yılının son çeyreğinde olduğu gibi madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe görüldü. Söz konusu sektör ilk çeyrekteki %4.5 oranındaki daralmaya rağmen, bir önceki çeyreğe göre daha olumlu bir görünüm kazandı.

Sektörlerin Büyümeye Katkısı GSYH içindeki Payı

(%)

Büyüme Oranı (y-y, %)

GSYH Büyüme Oranına Katkısı (puan)

İmalat Sanayi 26,0 2,8 0,7

Ulaştırma, depolama ve haberleşme 15,2 1,5 0,2

Toptan ve Perakende Ticaret 13,4 2,9 0,4

Mali aracı kuruluşların faaliyetleri 12,5 6,5 0,8

İnşaat 5,9 5,9 0,3

Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri 4,9 5,7 0,3

Konut Sahipliği 4,7 1,0 0,0

Tarım, avcılık ve ormancılık 4,3 3,6 0,2

Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su ür. ve dağ. 1,8 -3,0 -0,1

Kaynak: TÜİK, Vakıfbank

2013 yılının ilk çeyreğinde GSYH içinde %26 oranı ile en yüksek paya sahip olan imalat sanayi %2.8 büyüme ile GSYH büyümesine 0.7 puan ile en yüksek katkıda bulunan ikinci sektör oldu. GSYH içinde %15.2 oranındaki payı itibarıyla ikinci sırada yer alan ulaştırma sektörü %1.5 büyüyerek GSYH’ya 0.2 puan ile sınırlı bir katkı sağladı.

GSYH içinde %13.4 ile üçüncü en yüksek paya sahip olan toptan ve perakende ticaret yılın ilk çeyreğinde, önceki iki çeyrekteki küçülmesine son vererek %2.9 oranında ılımlı bir büyüme ile GSYH büyüme oranına 0.4 puan ile en yüksek katkı sağlayan üçüncü sektör oldu. GSYH içinde %12.5 paya sahip olan mali aracı kuruluşların faaliyetleri yılın ilk çeyreğinde %6.5 artarak, büyümeye 0.8 puan ile en yüksek katkı sağlayan sektör oldu. 2012 yılının son çeyreğinde %4.3 büyüyerek performansını artıran tarım sektörü, bu yılın ilk çeyreğinde mevsimsel faktörlerin etkisiyle %3.6 büyüdü. Tarımın GSYH büyümesine katkısı ise 0.2 puan ile önceki üç çeyrek dönemin altında kaldı. 2010 ve 2011 yıllarındaki hızlı büyümesinin ardından 2012 yılında yavaşlayan inşaat sektörü 2012’nin son çeyreğinde yakaladığı hafif toparlanma eğilimini hızlandırarak 2013’ün ilk çeyreğinde %5.9 oranında büyüdü. Enerji sektörünün %3 oranında daralarak 2012’nin son çeyreğindeki yavaşlama eğilimini koruması da önemli görünüyor.

-5.0 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0

2010-III 2010-IV 2011-I 2011-II 2011-III 2011-IV 2012-I 2012-II 2012-III 2012-IV 2013-I

Sektörel Büyüme Hızları (%)

Tarım Sanayi İnşaat

Ticaret Ulaştırma GSYİH (%)

Kaynak: TÜİK

(3)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

3 Genel olarak değerlendirildiğinde 2013 yılının ilk çeyreğinde beklenenin üzerinde artan GSYH büyüme

performansında hanehalkı tüketim harcamaları ve kamunun tüketim ve yatırım harcamalarının belirleyici olduğu görülüyor. Tüketim malları ithalatında gözlenen artış, yurtiçi tüketimin önümüzdeki çeyrek dönemde büyümeye pozitif katkısının artacağına işaret ediyor. İmalat sanayindeki ılımlı büyüme ilk çeyrekte yurt içi yatırım ortamının geçen yılın son çeyreğinde beklenenden zayıf bir görünüme sahip olduğunu gösterirken TCMB’nin Nisan ve Mayıs aylarında yaptığı faiz indirimlerinin yerinde olduğuna işaret ediyor. İnşaat sektörünün kamunun inşaat sektöründe yaptığı yatırımların etkisiyle gösterdiği canlanmanın bu yıl içinde başlayan ve başlaması beklenen kamu projeleri ile yılın geri kalanında da devam etmesi bekleniyor. Bankacılık sektörü bilançosunda, kredi hacmi ve kredi artış oranlarında görülen genişleme sektörün büyüme performansına ve GSYH büyümesine yaptığı katkıya yansırken, TCMB’nin mevcut politika çerçevesinin mali aracı kuruluşların performansını olumlu etkilediği söylenebilir.

Küresel ekonominin gidişatı dış talebi sınırlarken, ilk çeyrekte artan yurt içi tüketim eğiliminin ithal tüketim mallarına olan talebi de artırdığı görülüyor. Döviz kurunda sön dönemde yaşanan artışın devam etmesi önümüzdeki dönemde ithalat artışını sınırlayıcı bir faktör olacaktır. Bu durum artan dış ticaret açığına paralel olarak net ihracatın büyümeye olası negatif katkısını sınırlayacaktır. TCMB’nin faiz oranlarında indirime gitmesi özel sektör yatırımlarını teşvik edici rol oynayabilir. Türkiye’nin kredi notunun kredi derecelendirme kuruluşu Fitch tarafından Kasım 2012’de yatırım yapılabilir seviyeye yükseltilmesinin ardından Moody’s’in de Mayıs ayında bir süredir beklenen yukarı yönlü revizyonu yapması, özel sektör güvenini olumlu etkileyecek bir faktör.

Ancak küresel likidite koşullarına ilişkin mevcut beklentiler ve Türkiye’nin içinde bulunduğu gelişmekte olan ülke ekonomilerinin azalan ekonomik performanslarının, yerli ve yabancı yatırımcıları ihtiyatlı olmaya yönelttiği düşünülüyor.

Özellikle ABD Merkez Bankası Fed’in varlık alımlarını bu yıl sonuna kadar azaltmaya başlayacağı beklentisi ile birlikte gelişmekte olan ülkelerde son dönemde yaşanan sermaye çıkışları yurt içi konjonktür ile birlikte değerlendirildiğinde, yılın ikinci çeyreğinde yurt içi tüketim ve yatırım harcamaları üzerinde aşağı yönlü risk yaratabilecek faktörler olarak öne çıkıyor. Ancak, ilk çeyrekte ihracatın sıfıra inen büyümeye katkısının, TL’de son haftalarda yaşanan değer kaybının devam etmesi halinde yeniden pozitife dönmesi ihtimali göz ününde bulundurulabilir. Tüm bunlara karşın, beklenenin üzerinde artan birinci çeyrek büyüme performansı ve yukarıdaki öngörüler ışığında %4.2 olan 2013 yılı büyüme beklentimizi koruyoruz.

(4)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

4

Sanayi üretimi Nisan ayında yıllık bazda %4.6 ile beklentilerin üzerinde arttı

Sanayi üretiminin Nisan ayında beklentilerin üzerinde gerçekleşmesi, 2013 yılı birinci çeyreğinde beklenenin üzerinde artan büyüme oranı ile birlikte değerlendirildiğinde ikinci çeyrek büyüme performansı açısından olumlu bir sinyal oluşturuyor.

Sanayi üretimi 2013 yılının Nisan ayında geçen yılın aynı ayına göre arındırılmamış verilere göre %4.6 arttı.

Beklentimiz, Mart ayında %0.1 oranında sınırlı bir yıllık artış yaşayan mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmamış sanayi üretiminin Nisan ayında yıllık bazda %2.5 artacağı yönünde idi (piyasa beklentisi: %3.6).

Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi ise Mart ayındaki %1.3 oranındaki yıllık artışın ardından Nisan ayında geçen yılın aynı ayına göre %3.4 arttı (beklentimiz: %2.1, piyasa beklentisi: %2.2). Sanayi üretim endeksinde Mart ayındaki zayıf görünümün ardından Nisan ayında gerçekleşen yükselişte geçen yılın Nisan ayına göre oluşan baz etkisi ve olumlu takvim etkisinin belirleyici olduğu ilk aşamada dikkat çekiyor. Takvim etkisinden arındırılmış verilerle birlikte değerlendirildiğinde ise sanayi üretiminin yılın ikinci çeyreğine beklenenden olumlu bir başlangıç yaptığı görülüyor. Sanayi üretiminin aylık bazda değişimleri incelendiğinde arındırılmamış verilere göre Nisan ayında Mart ayına göre %0.7, takvim etkisinden arındırılmış verilere göre ise

%1.5 düşüş yaşandığı göze çarpıyor. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretiminin Mart ayına göre %1.3 artması, her iki endeksteki aylık gerilemenin mevsim etkilerinden kaynaklandığına işaret ediyor.

Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi alt sektörler bazında incelendiğinde, yıllık bazda %6.3 artan ara malı imalatının en yüksek artışı yaşadığı ve bu sektörü %4.3’lük yıllık artış ile dayanıksız tüketim malı imalatının izlediği görülüyor. Dayanıklı tüketim malı imalatındaki %1.4 oranındaki yıllık artışın Nisan ayı sanayi üretimine ilişkin genel beklentimizle daha uyumlu olduğunu söyleyebiliriz. Endekste en dikkat çekici olumlu gelişme Kasım 2012’den bu yana yıllık bazda sürekli gerileyen enerji sektörü üretiminin Nisan’da %1.6 artmasıdır. İlk üç ayda yıllık bazda artış kaydeden sermaye malı imalatındaki yıllık bazda %1.8 azalış da bir diğer önemli gelişme. Nisan ayı dış ticaret verilerine göre ithalatta yaşanan %18.4 oranındaki hızlı yıllık artış ve ihracatın Mart ayındaki azalış eğilimini Nisan’da da koruması, sermaye malı imalatındaki gerilemenin bir ayağını oluşturmaktadır. Ancak, ekonominin canlanma dönemlerinde artış eğiliminde olan sermaye malı imalatındaki bu düşüşün Mayıs ayında yurt içi yatırım imkanlarındaki olumlu gelişmenin de desteğiyle geçici olabileceğini düşünüyoruz.

-30 -20 -10 0 10 20 30

-25 -20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20 25

Oca.06 May.06 Eyl.06 Oca.07 May.07 Eyl.07 Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10 May.10 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13

Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %) Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %, sağ eksen)

Kaynak: TÜİK

(5)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

5 İmalat sanayinin Nisan ayında %3.6 oranındaki yıllık artış ile ikinci çeyrek için beklenen ivmesine başladığı

söylenebilir. Endeksin alt grupları incelendiğinde, gıda ürünleri imalatı yılın ilk çeyreğindeki ılımlı artışın ardından %14.6 oranındaki hızlı yıllık artış ile ilk göze çarpan sektör. İmalat sanayinde Nisan ayında üretimin en çok arttığı alt sektör ise %14.9 oranındaki yıllık artış ile kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması sektörü oldu.

Yıllık artışların oldukça dalgalı bir görünüm çizdiği, diğer ulaşım araçlarının imalatı yıllık bazda %28.9 gerileyerek en çok üretim azalışı yaşayan sektör oldu.

Sanayi üretim endeksi arındırılmamış ve takvim etkisinden arındırılmış veriler itibarıyla ekonomik aktivitenin Nisan ayında öncül göstergelerin yansıttığından daha güçlü olduğunu gösterdi. Özellikle PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) verilerinde Nisan ve Mayıs ayında gözlenen gerileme yılın ikinci yarısına ilişkin büyüme beklentilerimiz üzerinde soru işaretleri yaratıyor. Öte yandan, kapasite kullanım oranı, tüketici güveni ve dayanıklı mal imalatına ilişkin verilerin Nisan ayı sanayi üretimindeki artışı destekleyen seyrinin Mayıs ayı için de olumlu bir tablo ortaya koyduğunu görüyoruz.

Nisan ayı sanayi üretimi rakamları ekonomik aktivitede 2013 yılının ilk çeyreğinde gözlenen yavaşlama eğiliminin ardından ikinci çeyrek için beklenen ivmenin başladığını gösteriyor. TCMB’nin Nisan ayında politika faizini 50 baz puan indirmesi ve faiz koridorunu daraltmasının, piyasa faizlerinde de benzer bir gerilemeye yol açarak yatırım iştahını canlandırıcı etkide bulunmasıyla Mayıs ayında sanayi üretimindeki artışın daha belirgin hale gelmesini bekliyoruz. Mayıs ayında TCMB’nin faiz indirimine devam etmesi ve Türkiye’nin kredi notunun Moody’s tarafından yatırım yapılabilir seviyeye yükseltilmesinin yatırım ortamında yarattığı rahatlamanın, sanayi üretiminde Nisan ayında başlayan ivmenin Mayıs ayında artarak devam etmesini sağladığını düşünüyoruz. Son haftalarda döviz kurunda yaşanan yükselişin iç tüketime olumsuz yansıması, buna karşın, dış talebin büyümeye olumlu katkısını artırması beklenebilir. Bu durumda büyüme dinamikleri beklentilerden farklı bir yön kazanabilir. Ancak şu an için Nisan ayı sanayi üretimi rakamları ve Mayıs ayına ilişkin öngörülerimiz %4.2 seviyesindeki 2013 yılı büyüme beklentimizi desteklemektedir.

Son haftalarda gelişmekte olan ülke sermaye piyasalarında yabancı sermaye çıkışlarıyla birlikte yaşanan düşüşlerin, yurt içi gelişmelerin de etkisiyle Türkiye piyasalarında da düzeltme hareketlerine yol açtığı görülüyor. Bu durumun Mayıs ayında arttığı düşünülen canlanma dinamiklerini olumsuz etkilemesi beklenmezken, TCMB’nin para politikasında ihtiyatlı duruşunu koruyarak 18 Haziran 2013 tarihli toplantısında politika faizini değiştirmeyeceğini düşünüyoruz.

(6)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

6

Cari işlemler açığı Nisan ayında 8.2 milyar dolar seviyesinde beklentilerimize paralel gerçekleşti

Beklentilerimize paralel gelen Nisan ayı cari işlemler açığı bir önceki yılın aynı ayına göre %79.6 artış gösterdi.

Nisan ayında gerçekleşen 2.5 milyar dolar seviyesindeki altın ithalatının dış ticaret kanalıyla cari işlemler açığı üzerinde de etkili olduğu görülüyor.

Merkez Bankası tarafından açıklanan verilere göre Nisan ayı cari işlemler açığı, bir önceki yılın aynı ayına göre

%79.6 artarak 8.2 milyar dolar ile beklentimize paralel gerçekleşti. (Piyasa beklentisi: 8 milyar dolarMart ayında 47.6 milyar dolar olan 12 aylık kümülatif cari işlemler açığı ise Nisan ayında 51.3 milyar dolar seviyesine çıktı.

Açıklanan verilere göre Nisan ayında dış ticaret açığında görülen dikkat çekici artışın cari işlemler açığı rakamlarına da yansıdığını görüyoruz.

Dış ticaret yoluyla cari işlemler açığını da etkileyen enerji ticaretinin yanında altın ticareti de hala önemini koruyor. Mevsimsel etkilerden arındırılmış ve üç aylık hareketli ortalamalar itibariyle baktığımızda enerji ve altın hariç cari işlemler açığındaki artışın ham verilerden oluşan cari işlemler açığındaki artış kadar sert olmadığını görüyoruz. Yandaki grafikte kullandığımız iki seri arasındaki farkın açılmasında özellikle Nisan ayında gerçekleşen parasal olmayan net altın ticareti rakamlarının oldukça etkili olduğunu söyleyebiliriz. Nitekim Mart ayında yapılan altın ithalatı 1 milyar dolar iken Nisan ayında 2.5 milyar dolar rekor seviyelere çıktı. Altına yönelik bu alımlardaki sert artışta Nisan ayında altın fiyatlarında görülen sert düşüşlerin etkisi ile yurtiçi alımların artması etkili oldu.

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Kaynak: TCMB

Cari İşlemler Açığı (yıllık, milyar dolar)

-8000 -6000 -4000 -2000 0 2000

Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10 May.10 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13

Cari İşlemler Açığı (mevsimsellikten arındırılmış, aylık, milyon

$)Enerji ve Altın Hariç Cari İşlemler Açığı (mevsimsellikten arındırılmış, aylık, milyon $)

Kaynak: TCMB

(7)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

7 0

10 20 30 40 50 60 70

Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13

Kaynak: TCMB

Portföy Yatırımlarının Toplam İçindeki Payı (%, Yıllık, 3 ay Har. Ort.)

TÜİK tarafından açıklanan GSYH verilerinin ardından 2013 yılının ilk çeyreğine ilişkin tablo netleşmiş oldu. Kredi derecelendirme kuruluşları tarafından yakından takip edilen cari işlemler açığının GSHY’ye oranında 2012 yılından itibaren başlayan düşüş trendinin 2013 yılının ilk çeyreğinde de devam ettiğini görüyoruz. Yılın ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisi %3’lük bir büyüme elde ederken, cari işlemler açığındaki toparlanmanın devam etmesi olumlu bir gelişme. Ancak Nisan ayında bir hızlanma görsek de gerek yurtdışında FED eksenli tartışmalar gerekse yurtiçi gelişmeler ile kurda görülen artış nedeniyle cari işlemler açığında ivme kaybıyla karşılaşabiliriz. Hali hazırda cari işlemler açığının GSYH’ye oranının %6.5’e yükseleceği beklentimizle uyumlu bir tablo çizilmesine karşın, aşağı yönlü riskleri de göz önünde bulunduruyoruz.

Cari işlemler açığının finansman tarafında portföy yatırımlarının rolü giderek artıyor. Nisan ayı verilerinde de yabancı yatırımcıların önemli ölçüde portföy yatırımları kanalı ile döviz girişine neden olduklarını görüyoruz. Doğrudan yatırımlar düşük seyrini sürdürürken, portföy ve diğer yatırımlar finansmanın büyük oranını karşılıyorlar. Nisan ayında 9.3 milyar dolarlık portföy yatırımları sonucunda yıllık bazda toplam finansman ihtiyacının %55’i bu kanalla karşılanmış oldu. Portföy yatırımlarının içerisinde ise yabancı yatırımcıların borç senedi alımlarının en önemli rolü oynadığını görüyoruz. Hisse senedi alımları genel trendine paralel daha ılımlı bir seyir izliyor. Yurtdışı yerleşiklerin DİBS alımları Nisan ayında 4.6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşirken bankaların ve reel sektör firmalarının tahvil ihraçları ile sırasıyla 1.4 ve 1.35 milyar dolarlık döviz girişine aracılık ettiklerini görüyoruz. Türkiye’nin yatırım yapılabilir not seviyesini almasının ardından artan yabancı ilgisi net bir şekilde görünüyor. Özellikle yabancıların devlet tahvillerinin yanında banka ve özel sektör kâğıtlarına olan taleplerindeki artışta da yatırım yapılabilir kredi notuna sahip olmamız başrolü oynuyor. Portföy yatırımlarında Mayıs ve Haziran aylarında uluslararası piyasalarda FED’in çıkış

6.0 5.9

0 2 4 6 8 10 12

Kaynak: TCMB

Cari İşlemler Açığı / GSYH (%)

-20 -10 0 10 20 30 40 50

Oca.07 Haz.07 Kas.07 Nis.08 Eyl.08 Şub.09 Tem.09 Ara.09 May.10 Eki.10 Mar.11 Ağu.11 Oca.12 Haz.12 Kas.12 Nis.13

Kaynak: TCMB

Yabancı Yatırımcıların Portföy Yatırımları (yıllık, milyar $)

Hisse Senedi DİBS

(8)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

8

stratejisi tartışmaları ve yurtiçindeki gelişmeler, portföy yatırımlarında bir çıkış görmemize neden olabilir.

Sonuç olarak, Nisan ayı verileri beklentilerimize paralel gelirken, cari işlemler açığında önceki aylara

göre bir bozulma dikkat çekiyor. Dış ticaret rakamlarımıza ilişkin tespitlerimizde de değindiğimiz gibi

Nisan ayında altın ithalatı dış dengeler açısından belirleyici oldu. 2.5 milyar dolar seviyesinde

gerçekleşen altın ithalatı gerek dış ticaret gerekse cari işlemler açığındaki artışta en önemli rolü

oynadı. Altın ve enerjiyi dışladığımızda ise ekonomik aktivitedeki canlanmaya paralel olarak cari

işlemler açığında bir bozulma görülse de söz konusu hareketin cari işlemler açığının kendisi kadar sert

olmadığı karşımıza çıkıyor. Yılın ilk çeyreğinde ekonominin beklentilerin üzerinde büyümesine karşın,

cari işlemler açığının toparlanmaya devam etmesi olumlu bir tablo çiziyor. Yılın ikinci çeyreğinde ise iç

talep gelişmelerinin FED’İn çıkış stratejisi tartışmaları ve yurtiçi olaylardan etkilenmesi söz konusu

olabilir. Bunun yanında kurun seyri de cari işlemler açığı üzerinde daha fazla konuşulması gereken bir

konuma geliyor. ABD Merkez Bankası’nın mevcut tahvil alım programını azaltması ya da bitirmesi

yönündeki tartışmalar ve yurtiçi gelişmeler ile TL’de görülen değer kayıplarının kalıcı bir hale gelmesi

rekabet avantajı sağlayarak cari işlemler açığındaki yükselişi daha da sınırlandırıcı bir rol

oynayabilecektir. Mevcut görünümde cari işlemler açığının yıl sonunda GSYH’nın %6.5’ine ulaşacağı

beklentimizde bir değişiklik bulunmasa da yukarıda açıkladığımız yurtdışı ve yurtiçi etkenlerle cari

işlemler açığının daha düşük seviyelerde gerçekleşme ihtimali bulunmaktadır.

(9)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

9

Tarih Ülke Açıklanacak Veri Önceki Beklenti

17.06.2013 Türkiye İşsizlik Oranı (Mart) %10.5 %10.1 (açıklandı)

Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi (Mayıs) 595 milyon TL --

Euro Bölgesi Dış Ticaret Dengesi (Nisan) 22.9 milyar € --

İtalya Dış Ticaret Dengesi (Nisan) 3237 milyon € --

18.06.2013 Türkiye TCMB PPK Toplantısı ve Faiz Kararı (Ocak) %4.5 %4.5

ABD TÜFE ( Mayıs, y-y ) %1.1 %1.4

Yeni Başlayan Konut İnşaatları (Mayıs, a-a) -%16.5 %11.4

İnşaat İzinleri ( Mayıs, a-a) %14.3 -%2.0

Almanya ZEW Endeksi (Haziran) 36.4 36.8

İngiltere Çekirdek ÜFE (Mayıs, a-a) %0.1 --

TÜFE ( Mayıs, y-y) %2.4 %2.6

Japonya Sanayi Üretimi (Nisan, a-a) %1.7 --

Kapasite Kullanımı (Nisan) -%0.8 --

Makine Siparişleri ( Mayıs, y-y) -%7.4 --

19.06.2013 ABD Merkez Bankası Toplantısı ve Faiz Kararı %0.25 %0.25

Japonya Dış Ticaret Dengesi (Mayıs) -879.9 milyar ¥ -1159.7 milyar ¥

20.06.2013 ABD Markit PMI Endeksi (Haziran, öncül) -- 52.5

Philadelphia FED Endeksi (Haziran) -5.2 -0.5

Haftalık İşsizlik Başvuruları 334 bin 340 bin

İkinci El Konut Satışları (Mayıs) %0.6 %0.6

Öncül Göstergeler Endeksi (Mayıs) %0.6 %0.2

Euro Bölgesi PMI İmalat Endeksi (Haziran) 48.3 48.5

PMI Hizmetler Endeksi (Haziran) 47.2 47.4

Tüketici Güveni (Haziran) -21.9 -21.3

Almanya PMI İmalat Endeksi (Haziran) 49.4 49.9

PMI Hizmetler Endeksi (Haziran) 49.7 50.2

İtalya Sanayi Siparişleri (Nisan, a-a) %1.6 --

Cari İşlemler Açığı (Nisan) 1917 milyon € --

Fransa PMI İmalat Endeksi (Haziran) 46.4 --

PMI Hizmetler Endeksi (Haziran) 44.3 --

Japonya Öncül Göstergeler Endeksi (Nisan) 99.3 --

21.06.2013 Euro Bölgesi Cari İşlemler Açığı (Nisan) 24.8 milyar € --

Haftalık Veri Takvimi (17-24 Haziran 2013)

(10)

10

TÜRKİYE

Sektörler (Sabit Fiyatlarla)

Sektör Payları (%) (2013 I.Çeyrek)

2012 I.

Çeyrek 2012

II.

Çeyrek 2012

III.

Çeyrek 2012

IV.

Çeyrek 2013 I.Çeyrek

Tarım 4.3 5.2 3.6 2.7 4.3 3.6

Sanayi 26.0 2.9 3.5 1.1 0.0 2.8

İnşaat 5.9 2.7 -0.7 -0.7 1.5 5.9

Ticaret 13.4 0.9 0.7 -0.8 -0.5 2.9

Otel.veLokantalar 1.5 2.3 3.6 1.6 7.4 13.7

Ulaş. ve Haber. 15.2 5.3 4.6 2.8 0.3 1.5

Mali Kur. 12.5 4.5 3.6 0.9 3.8 6.5

Konut Sah. 4.7 1.7 1.7 1.6 1.7 1.0

Eğitim 2.3 4.5 4.5 3.5 4.6 4.6

Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.4 5.9 5.4 4.7 5.3 3.6

Vergi-Süb. 8.7 2.5 1.4 0.8 1.0 1.5

GSYH 100.0 3.3 2.9 1.6 1.4 3.0

Kaynak: TÜİK

Türkiye Büyüme Oranı

Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %)

3.0

-20 -15 -10 -5 0 5 10 15

Reel GSYH (y-y, %)

Kaynak:TÜİK

-5 0 5 10 15 20 25

2010-I 2010-II 2010-III 2010-IV 2011-I 2011-II 2011-III 2011-IV 2012-I 2012-II 2012-III 2012-IV 2013-I

Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %)

Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma Kaynak:TÜİK

-20.0 -15.0 -10.0 -5.0 0.0 5.0 10.0 15.0

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYH (ç-ç, %) Takvim Etkisinden Arın. GSYH (y-y, %)

Kaynak:TÜİK

(11)

11 Harcama Bileşenleri

(Sabit Fiyatlarla)

Sektör Payları (%) (2013 I.Çey.)

2012 I.

Çey.

2012 II.

Çey.

2012 III.

Çey.

2012 IV.

Çey.

2013 I.

Çey.

Yer. Hanehalkı Tük. Har. 69.6 -0.4 -1.3 -0.4 -0.8 3.0 Dev. Nihai Tük. Har. 10.2 5.5 4.4 5.5 7.1 7.2 Gay. Safi Ser. Oluş. 25.5 0.7 -2.7 -4.2 -3.8 0.2

Kamu Sektörü 4.7 -2.1 3.6 6.5 21.4 81.9

Özel Sektör 20.8 1.0 -3.6 -6.2 -9.2 -9.1

Mal ve Hiz. İhracatı 26.0 15.0 24.0 15.0 15.0 3.4 Mal ve Hiz. İthalatı 29.3 -5.1 0.4 2.0 3.2 3.2

GSYH 3.3 2.9 1.6 1.4 3.0

Kaynak:TÜİK

Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y-y, %)

Sanayi Üretim Endeksi

-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8

-25 -20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20 25

Nis.06 Eki.06 Nis.07 Eki.07 Nis.08 Eki.08 Nis.09 Eki.09 Nis.10 Eki.10 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13

Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %)

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (a-a, %) (Sağ Eksen)

Kaynak: TÜİK

İmalat Sanayi Üretim Endeksi

Kaynak:TÜİK -10

0 10 20 30 40 50

Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)

Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Kaynak: TÜİK

-30 -25 -20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20 25

Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13

3 Aylık Hareketli Ortalama (y-y, %)

Kaynak: TCMB

(12)

12 -60.00

-50.00 -40.00 -30.00 -20.00 -10.00 0.00 10.00 20.00 30.00 40.00 50.00

Nis.06 Eki.06 Nis.07 Eki.07 Nis.08 Eki.08 Nis.09 Eki.09 Nis.10 Eki.10 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13

Ara Malı İmalatı (y-y, %)

Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (y-y, %) Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (y-y,

%)

Kaynak:TÜİK

Sektörler

Yıllık Değişim Oranı (%)

Nisan Ayı

2012 2013

Petrol Ürünleri -0.1 0.9

Tekstil 12.2 -1.7

Gıda 1.5 14.6

Kimyasal Madde 0.6 0.0

Ana Metal Sanayi 5.3 4.4

Metalik Olm. Diğ. Mineral 2.4 3.1

Taşıt Araçları -9.7 8.6

Elektrikli Teçhizat 6.8 11.9

Giyim 6.1 -2.1

Kaynak: TÜİK

Sektörel Sanayi Üretim Endeksi

0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000

May.01 Kas.01 May.02 Kas.02 May.03 Kas.03 May.04 Kas.04 May.05 Kas.05 May.06 Kas.06 May.07 Kas.07 May.08 Kas.08 May.09 Kas.09 May.10 Kas.10 May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13

Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.)

Kaynak: OSD, VakıfBank

Toplam Otomobil Üretimi

Beyaz Eşya Üretimi

700000 900000 1100000 1300000 1500000 1700000 1900000 2100000 2300000

Beyaz Eşya Üretimi (Adet)

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

Sanayi Ciro Endeksi

70.0 80.0 90.0 100.0 110.0 120.0 130.0 140.0 150.0 160.0

Aylık Sanayi Ciro Endeksi (2010=100)

Kaynak:TÜİK

147.3

(13)

13

Kapasite Kullanım Oranı

55 60 65 70 75 80 85

Kapasite Kullanım Oranı (%)

Kaynak: TCMB

45 55 65 75 85 95

Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları

Yatırım Malları

Kaynak: TCMB

Toplam Sanayide Verimlilik Verilen İnşaat Ruhsatları

0.0 10,000.0 20,000.0 30,000.0 40,000.0 50,000.0 60,000.0 70,000.0 80,000.0 90,000.0

Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1000 m2)

PMI Endeksi

30 35 40 45 50 55

60 PMI Imalat Endeksi

Kaynak:Reuters 70

75 80 85 90 95 100 105 110

Çalışan Kişi Başına (3 Aylık) Çalışılan Saat Başına (3 Aylık)

(14)

14

ENFLASYON GÖSTERGELERİ

TÜFE ve Çekirdek Enflasyon

6.51

5.56 0

2 4 6 8 10 12 14

May.04 Kas.04 May.05 Kas.05 May.06 Kas.06 May.07 Kas.07 May.08 Kas.08 May.09 Kas.09 May.10 Kas.10 May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13

TÜFE (y-y, %)

Çekirdek-I Endeksi (y-y, %)

Kaynak: TCMB

TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan)

-5.0 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0

May.04 Kas.04 May.05 Kas.05 May.06 Kas.06 May.07 Kas.07 May.08 Kas.08 May.09 Kas.09 May.10 Kas.10 May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13

ÜFE (y-y, %)

Kaynak: TCMB

2.17

0 5 10 15 20 25 30 35

Şub.08 May.08 Ağu.08 Kas.08 Şub.09 May.09 Ağu.09 Kas.09 Şub.10 May.10 Ağu.10 Kas.10 Şub.11 May.11 Ağu.11 Kas.11 Şub.12 May.12 Ağu.12 Kas.12 Şub.13 May.13

Gıda Enerji Tüfe

Kaynak: TCMB

Gıda ve Enerji Enflasyonu (y-y, %)

ÜFE Alt Sektörler (y-y, %) Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi ÜFE

-10.0 -5.0 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0

Oca.06 May.06 Eyl.06 Oca.07 May.07 Eyl.07 Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10 May.10 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13 May.13

Tarım Sanayi İmalat Sanayi

Kaynak:TCMB

-1 0 1 2

Gıda ve Alkolsüz İçecekler Konut Ulaştırma Alkollü İçecekler ve Tütün Lokanta ve Oteller Giyim ve Ayakkabı

Ev Eşyası Yıllık

Aylık

Kaynak: TCMB

500 700 900 1100 1300 1500 1700 1900 2100 2300

100 120 140 160 180 200 220 240 260

Mar.05 Eyl.05 Mar.06 Eyl.06 Mar.07 Eyl.07 Mar.08 Eyl.08 Mar.09 Eyl.09 Mar.10 Eyl.10 Mar.11 Eyl.11 Mar.12 Eyl.12 Mar.13

BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen)

Kaynak: Bloomberg

(15)

15 100

105 110 115 120 125 130 135

May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10 May.10 Eyl.10 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13 May.13

TÜFE Bazlı (2003=100)

Kaynak: TCMB

119.9

Türk- İş Mutfak Enflasyonu İTO Enflasyon Göstergeleri

5 5.5 6 6.5 7 7.5 8 8.5 9 9.5

12 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%)

Kaynak: TCMB

Enflasyon Beklentileri

-10 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi (y-y,%) İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi (y-y,%)

Kaynak:İTO

89.4

70 75 80 85 90 95 100

Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti

Kaynak: TÜİK

Tük. Güven Endeksi-Fiyat Beklentileri

-4 -2 0 2 4 6 8

Türk-İş Gıda Enflasyonu ( a-a, %)

Kaynak: Türk-İş

Reel Efektif Döviz Kuru

(16)

16

İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ

10.1 9.4

7.0 8.0 9.0 10.0 11.0 12.0 13.0 14.0 15.0 16.0 17.0

Mar.05 Eyl.05 Mar.06 Eyl.06 Mar.07 Eyl.07 Mar.08 Eyl.08 Mar.09 Eyl.09 Mar.10 Eyl.10 Mar.11 Eyl.11 Mar.12 Eyl.12 Mar.13

Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%) İşsizlik Oranı (%)

Kaynak: TÜİK

19,000 21,000 23,000 25,000 27,000 29,000

Mar.08 Haz.08 Eyl.08 Ara.08 Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09 Mar.10 Haz.10 Eyl.10 Ara.10 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Haz.12 Eyl.12 Ara.12 Mar.13

İşgücü Arzı (kişi) İstihdam Edilenler (kişi)

Kaynak: TÜİK

35.0 37.0 39.0 41.0 43.0 45.0 47.0 49.0 51.0 53.0

İşgücüne Katılma Oranı (%) İstihdam Oranı (%)

Kaynak: TÜİK

İşgücüne Katılım Oranı

42.0 44.0 46.0 48.0 50.0 52.0 54.0

0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0

Tarım Sanayi

İnşaat Hizmetler (Sağ Eksen)

Kaynak: TÜİK

Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı

0 20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 120,000 140,000 160,000 180,000 200,000

İş Arayanların Sayısı (kişi)

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

İşkur İstatistikleri

92 97 102 107 112 117

2005-I 2005-III 2006-I 2006-III 2007-I 2007-III 2008-I 2008-III 2009-I 2009-III 2010-I 2010-III 2011-I 2011-III 2012-I 2012-III 2013-I

Sanayi İstihdam Endeksi

Sanayi İstihdam Endeksi (2010=100)

İşsizlik Oranı İşgücü Durumu

(17)

17 700

1,200 1,700 2,200 2,700 3,200 3,700 4,200 4,700

Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı (Adet)

Kaynak: TOBB

Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı

85 90 95 100 105 110 115 120 125

2005-I 2005-III 2006-I 2006-III 2007-I 2007-III 2008-I 2008-III 2009-I 2009-III 2010-I 2010-III 2011-I 2011-III 2012-I 2012-III 2013-I

Sanayi Sektörü Reel Brüt Ücret - Maaş Endeksleri

Reel Brüt Ücret - Maaş Endeksleri

(18)

18

DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ

-40 -20 0 20 40 60 80 100

İmalat (y-y, %) Madencilik (y-y, %) Tarım (y-y, %)

Kaynak: TCMB *12 aylık toplam veriler kullanılmıştır.

İthalat-İhracat Dış Ticaret Dengesi

0 5000 10000 15000 20000 25000

Nis.03 Eki.03 Nis.04 Eki.04 Nis.05 Eki.05 Nis.06 Eki.06 Nis.07 Eki.07 Nis.08 Eki.08 Nis.09 Eki.09 Nis.10 Eki.10 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13

İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar)

Kaynak: TCMB

İthalat

-60 -40 -20 0 20 40 60 80 100

Ara Malları (y-y, %) Sermaye Malları (y-y, %) Tüketim Malları (y-y, %)

Kaynak: TCMB

İhracat*

Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı

-11000 -9000 -7000 -5000 -3000 -1000 1000 3000

-84000 -74000 -64000 -54000 -44000 -34000 -24000 -14000 -4000 6000

Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık-milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar-sağ eksen) Kaynak: TCMB

Kaynak:TCMB

-12000 -10000 -8000 -6000 -4000 -2000 0

Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar)

Kaynak: TCMB

-20000 -10000 0 10000 20000 30000 40000 50000

Doğrudan Yatırımlar (12 aylık-milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık-milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık-milyon dolar) Kaynak: TCMB