ANATOMİ
HAREKET SİSTEMİ 4. EKLEMLER
(SYSTEMA ARTICULARE) OMÜ SHMYO
Öğr. Gör. Dr. GÜRSEL AK GÜVEN
EKLEMLER (ARTICULATIONES) (SYSTEMA ARTICULARE)
• Genel Bilgi
• Eklem Tipleri
• Eklemin Yapısı
• Aksiyal İskeletin Eklemleri
• Üst Ekstremite Eklemleri
• Alt Ekstremite Eklemleri
Genel Bilgiler:
• Arthrologıa
• Hareketli olsun ya da olmasın kemiklerin herhangi bir şekilde birleştikleri yerlere EKLEM (articulatio) denir.
Ekstremitelerde kemikler arasındaki eklemler en geniş haraket kabileyitine sahip iken, omurlar arasındaki eklemler daha az haraket eder.
Kafatasındaki eklemlerin ise haraket kabiliyeti yoktur.
Eklem Türleri
Eklemler yapılarına ve hareket yeteneklerine göre üç grupta sınıflandırılırlar.
1. Oynamaz Eklemler
Articulationes Fibrosae – Synarthroses – Sinartroz 2. Yarı Oynar Eklemler
Articulationes Cartilaginea – Amphartroses – Amfiartroz 3. Oynar Eklemler
Articulationes Synoviales – Diarthroses – Diartroz
1. Oynamaz Eklemler
Articulationes Fibrosae (Synarthrosis )
• Haraketsiz eklemler olup, eklem yüzleri birbirlerine tamamen uyar.
• Kemik uçları arasında eklem boşluğu bulunmaz.
• Devamlılığı fibröz bağ dokusu ile sağlanır.
• Çoğu oynamaz eklemlerdir.
1. Oynamaz Eklemler (Articulationes Fibrosae)
Sutura: Sadece yassı kafa kemiklerinde görülür, kemiklerin kenarları dişli olup birbirleriyle kenetlenmiştir.
İki kemiğin girintili çıkıntılı eklem yüzeyleri arasında bağ dokusu vardır.
Zamanla ortadan kaybolur sutura tipi eklemleşen kemikler kaynaşarak tamamen oynamaz olurlar.
1. Oynamaz Eklemler (Articulationes Fibrosae)
• Gomphosis: Bir kemiğin çıkıntısının diğer bir kemiğin içerisine gömülmesi şeklinde oluşan eklemdir.
Diş kökleri / Art . dentoalveolaris
• Syndesmosis: Eklem bütünlüğünü fibröz yapıdaki eklem içi ya da eklem dışı bağlar sağlar.
Sınırlı harekete olanak verirler.
– Art.tibiofibularis distalis
– Syndesmoses columna vertebrales
2. Yarı Oynar Eklemler
(Articulationes Cartilagineae)
Synchondrosis: Eklem yüzlerini örten kıkırdaklar zamanla kemikleşir.
Geçici bir eklem tipidir.
Uzun kemiklerin metafiz ve epifizleri arasında da görülür ve büyümeyi sağlar.
Kaburgalar ile sternum arasındaki art. costosternalis
• Zamanla kemikleşme oluşur.
• Hareketsizdirler.
– Synchondrosis sphenooccipitalis – Synchondrosis xiphosternalis
– Synchondrosis sphenoethmoidalis
Az haraketli eklemler olup elem yüzleri kıkırdakla örtülüdür ve eklem boşlukları bulunmaz.
Kemik uçları arasında hyalin kıkırdak veya fibrokartilaginöz doku bulunur.
2. Yarı Oynar Eklemler
(Articulationes Cartilagineae)
Symphysis
İki kemik arasında yassı ve geniş fibrokartilaginöz bir disk bulunur.
Hepsi median hatta yer alır.
Az da olsa hareketlidir.
Symphysis pubis,
symphysis intervertebralis, symphysis manubriosternalis, symphysis xiphosternalis
3. Oynar Eklemler (Articulationes Synoviales)
Eklem oluşumuna katılan 4 grup yapı vardır.
1. Eklem Kıkırdağı (cartilago articularis)
2. Eklem Kapsülü (Capsula Articularis)
3. Eklem Boşluğu (Cavitas Articularis)
4. Eklem Bağları (Ligamenta Articularia)
Tam haraketli olan bu eklemlerde eklem kapsülü, eklem aralığı, ve eklem sıvısı bulunur.
Serbestçe haraket eden tüm eklemler örnek gösterilebilir.
Genel anlamda eklem kelimesi ile kastedilen synoviyal eklemlerdir.
Synoviyal Eklemler;
• Facies articularis (eklem yüzü)
– Eklem yüzlerinde uyumsuzluk olduğunda;
• Eklem diski (discus articularis)
• Menisküsler (meniscus articularis)
• Cart.articularis (eklem kıkırdağı)
– Darbelerin kemiğe yansıtılmasını azaltır.
• Capsula articularis
• Eklem yüzleri ve eklem boşluğunu çevreler ve eklem yüzlerini bir arada tutar.
• İki tabakadan meydana gelir;
– Membrana fibrosa
• Sağlam
• Periost ile devam eder – Membrana synovialis
• Synovia* denen sıvıyı salgılar***
• Cavitas articularis
• Eklem yüzleri arasındaki potansiyel boşluktur.
• Hyalin kıkırdak ve membrana synovialis ile sınırlanmıştır.
• Bu boşlukta negatif basınç bulunur.
3. Oynar Eklemler (Articulationes Synoviales)
• Plana tipi eklem türünde
eklemleşen yüzeyler karşılıklı bir araya gelirler ve kayma hareketi yapar
• Articulatio Ginglymus
(Ginglimus): Menteşe tarzında olan ekleme denilir. Bu eklemler transvers eksende fleksiyon ve
ekstensiyon hareketi yapabilir. Art.
humeroulnaris
3. Oynar Eklemler (Articulationes Synoviales)
• Articulatio Trochoidea (Tochoid): Bu tür eklemler dikey (vertikal) eksende dönme hareketi yaparlar. Articulatio radioulnaris
• Articulatio Condylaris (Elipsoid) Lokma şeklinde bir çıkıntı ve buna uygun bir çukur arasında oluşan eklem türüdür. Bu eklemler transvers ve sagittal eksende fleksiyon-
ekstensiyon ile abduction-adduction hareketi yaparlar. Art. metacarpophalangealis bu tür bir eklemdir.
3. Oynar Eklemler (Articulationes Synoviales)
• Articulatio Sellaris (Sellar): Eklemi oluşturmak üzere karşı karşıya gelen kemiklerin yüzeyleri eyer şeklindedir.
Transvers ile sagittal eksende fleksiyon- ekstensiyon ve abduction-adduction hareketi yaparlar. Art. carpometacarpea pollicis örnektir
• Articulatio Spheroidea (Sferoid): Yarım küre şeklinde bir çıkıntı ve bunu içine alabilecek bir çöküntülü yüzey arasında meydana gelen eklemdir. Tüm hareketleri yaparlar. Art. humeri bu tür ekleme örnektir.
Eklemlerin sinirleri
Eklemler sinir sonlanmaları açısından çok zengindir.
Sinir ağları eklemin her tarafına yayılır.
Eklemi dış etkilerden koruyan fibröz zar ağrı duyusu taşıyan
liflerden zengindir.
Eklemlerin damarları
Eklemler kendilerine en yakın arter tarafından
beslenirler.
KAYNAKLAR
• Sağlık Bilimleri Için Resimli Temel Anatomi kitabı, İstanbul kitabevi, 2019.
• Netter FH. Atlas of human anatomy.
• Sobotta Anatomi Atlası.
• Moore KL, Persaud TVN. The Developing Human (Clinically Oriented Embryology
• Yıldırım M. İnsan Anatomisi.
• Arıncı K, Elhan A. Anatomi I, II. Güneş kitabevi, Ankara, 2003.
• Moore K, AF. Dalley: Clinically oriented anatomy.
