OMÜ SHMYO ANATOMİ DOLAŞIM SİSTEMİ. KAN DAMARLARI (Systema Vasculare) Öğr. Gör. Dr. GÜRSEL AK GÜVEN

ANATOMİ

DOLAŞIM SİSTEMİ

KAN DAMARLARI (Systema Vasculare)

OMÜ SHMYO

Öğr. Gör. Dr. GÜRSEL AK GÜVEN

KAN DAMARLARI (Systema Vasculare)

Dolaşımın,

Arterlerin oluşturduğu bölüme arterial dolaşım,

Venlerin oluşturduğu bölüme venöz dolaşım denir.

Kandamarları

Arterler (atardamarlar) Circulus arteriosus Venler (toplardamarlar)

Circulus vasculosus Kapillerler

ARTERİYEL SİSTEM

Arterlerin duvarları kalın kas ve elastik doku tabakasından yapılmış olup lümenleri dardır.

Duvarları venlere göre daha kalındır, çünkü arterlerdeki kan basıncı venlere göre daha yüksektir.

Arterlerde kanın akış yönü kalpten çevreye doğrudur.

Arterlerin çapları merkezden perifere doğru incelir.

Çapları küçülen ve kas dokusu kuvvetlenen arterlere arteriol denir.

TRUNCUS PULMONALİS

Arter olmasına rağmen venöz kan taşır.

Sağ ventriküldeki venöz kanı akciğerlere taşır.

Sağ ventrikülden çıktıktan sonra sağ ve sol akciğere giden iki dala ayrılır.

A. pulmonalis dextra A. pulmonalis sinistra

A. pulmonalis dextra sağ akciğerin üst ve orta loplarına dallar verir.

A. pulmonalis sinistra ise sol akciğerin iki lobuna dallar verir.

Truncus pulmonalis venöz kanı temizlenmek üzere akciğerlere götürür.

Her iki arter hilum pulmonis’ten akciğerlere girer.

AORTA

Dolaşım sisteminin ana damarıdır. Sol ventriküldeki oksijence zengin kanı tüm vücuda dağıtır.

Aort, sol ventrikülden çıktıktan sonra yukarı doğru uzanır.

Aorta, içindeki oksijenli kanı tüm organlara dokulara ve hücrelere arteriol ve kapillere ayrılarak iletir.

• Aorta Ascendens

• Arcus Aorta

• Aorta Descendes

Aorta ascendens

• A.coronaria dextra

• A.coronaria sinistra

Arcus aortae

• Truncus brachiocephalicus

• A.carotis communis sinistra

• A.subclavia sinistra

Aorta descendens (T4-L4)

• Aorta thoracica

• Aorta abdominalis

• Bifurcatio aortae

• A.iliaca communis dextra ve sinistra

AORTA

Arcus Aortae

• Baş, boyun ve üst tarafı kanlandırır.

• Truncus brachiocephalicus

– A.carotis communis dextra – A.subclavia dextra

• A.carotis communis sinistra

• A.subclavia sinistra

★

Baş ve Boynun Arterleri

A.carotis externa

Başın dış kısmı, yüzü ve boynun büyük bölümünü besler.

A.carotis interna

Cavitas cranii ve orbita içindeki yapıların büyük bölümünü besler.

★

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

A. carotis externa dalları

A. carotis interna

Thyroid kıkırdağın üst kenarı hizasında a. carotis communis’ten ayrılır. Yukarı doğru çıkarak kafatasının tabanına gelir.

Burada canalis caroticus’a girer.

Kanal içerisinde bir dirsek yaparak içe doğru yönelir ve fossa cranii media’ya girer.

a. cerebri anterior

a. cerebri media adında iki uç dala ayrılır.

Bu arter aynı tarafın beyin yarım küresinin büyük kısmını, hipofiz bezini, gözü, burnun bir kısmını ve alnın ön kısmını besler.

Bu arterden çıkan önemli dallar şunlardır.

A. cerebri media: Beyin yarım kürelerinin dış yüzünü besler.

A. cerebri anterior: Beynin (occipital lob hariç) iç yüzünü besler.

Circulus Arteriosus Cerebri (Willis Poligonu)

Beyni besleyen a. carotis interna ve a. vertebralis’lerin dalları arasında beyin tabanında oluşan damar halkasına denir.

Bu poligonu

a. cerebri anterior,

a. communicans anterior, a. cerebri posterior,

a. communicans posterior ve a. carotis interna meydana getirir.

Willis poligonu sayesinde beynin eşit miktarda kanlanması ve ve

bir tıkanıklık anında açık olan diğer damarlardan kanın ulaşması

sağlanır.

A. subclavia’dan dalları şunlardır.

A. vertebralis:

A. subclavia’nın ilk ve en kalın dalıdır.

Her iki tarafın a. vertebralis’i foramen magnum’dan geçerek kafatasına girer.

Sağ ve sol iki a. vertebralis birleşerek a. basilaris’i oluşturur.

A. vertebralis’ten çıkan dallar; ense kaslarının, medulla spinalis’in, beyin zarlarının, beyinciğin ve dördüncü karıncığın beslenmesine katkıda bulunur.

A. basilaris:

B. vertebralis’lerin birleşmesi ile oluşan bu arter pons’un ön yüzündeki sulcus basilaris içerisinde ilerler ve pons’un üst kenarına geldiğinde uç dalları olan sağ ve sol a. cerebri posterior’ları vererek sonlanır.

Bu arterden çıkan dallar, iç kulağın, pons’un, beyinciğin ve beynin arka kısmının beslenmesini sağlar.

Üst Tarafın Arterleri

• A.subclavia:

A. subclavia önce yukarı doğru yükselir,

Birinci kaburga ve clavicula’nın arasından geçtikten sonra adı a. axillaris olur.

Bu arter koltuk altında birçok dal vererek ilerler ve m. teres major’un alt kenarını geçtikten sonra adı a. brachialis olur.

• A.axillaris

• A.brachialis

• A.radialis (lateralde)

• A.ulnaris (medialde)

Aortae thoracica

Aorta thoracica’nın visseral dalları

➔

➔

➔

➔

Gövdenin kanlanmasının büyük kısmı aorta thoracica tarafından sağlanır.

Parietal dalları

–Aa.intercostales posteriores (III-XII, 9 çift)

–A.subcostalis

–Aa.phrenicae superiores

T4-T12 vertebra alt kenarları arası Arka mediastinum’da bulunur.

Göğüsün kanlanmasında a.subclavia ve a.axillaris’den gelen bazı dallarla beraber önemli rol alır.

Aorta Abdominalis

– A.iliaca communis dextra – A.iliaca communis sinistra

Karın Organları ve Karın Duvarının Arterleri

Aorta thoracica, diyaframdaki hiatus aorticus’u geçtikten sonra aorta abdominalis adını alır. 4. lumbal vertebra seviyesinde uç dallarına ayrılır.

Aorta abdominalis

• A. Phrenica İnferior

• Aa. Lumbales (4 Çift)

• A. Renalis

• A. Suprarenalis Media

• Truncus Coeliacus

• A. Mesenterica Sup

• A. Mesenterica İnf

• A. Testicularis (A. Ovarica)

• A. Sacralis Mediana

Parietal dalları

–Aa.phrenicae inferiores –Aa.lumbales

–A.sacralis mediana

Aorta Abdominalis Visseral Dalları

Truncus coeliacus: Hiatus aorticus’un hemen aşağısından çıkar. Üç dala ayrılır. A. gastrica sinistra, a. hepatica communis, a. splenica

A.mesenterica superior: Duodenumun üst kısmı hariç tüm ince bağırsakları; kalın bağırsaklardan çekum, çıkan kolonu ve transvers kolon’un sağ ⅔ ünü keser.

A.mesenterica inferior:: Colon transversum’un sol ⅓ ‘ü, inen kolon, sigmoid kolon ve rectum’un büyük bölümünü besler.

A. suprarenalis media: Böbreküstü bezlerine giden iki adet ince daldır.

A.renalis: Böbreklere giden iki adet kalın damardır.

A.testicularis (a. ovarica): A. testicularis erkeklerde testislerin, a. ovarica kadınlarda ovaryumların kanlanmasını sağlar.

Truncus coeliacus

A.mesenterica superior

A.mesenterica inferior

Pelvisin Arterleri

• A.iliaca communis dextra-sinistra

– A.iliaca interna (pelvise) – A.iliaca externa (alt tarafa)

★

‘in dalı olan a.iliaca interna tarafından sağlanır.

★

Alt Tarafın Arterleri

• A.iliaca externa, lig. inguinale’nin altından

geçtikten sonra uyluğa irer ve a. femoralis adını alır.

A. FEMORALİS uyluğun ön yüzünde seyreder, daha sonra canalis adductorius içinden geçerek dizin arka kısmına ulaşır. Burada a.poplitea adını alır. Uyluğun kanlanmasını sağlar.

Fossa poplitea seyreder.

Diz eklemini ve fossa poplitea’daki yapıları besler.

Uç dalları bacağın ve ayağın kanlanmasını sağlayan a. tibialis

anterior ve posterior’dur A.Poplitea

Nabız Alınan Arterler

•

•

•

•

•

•

•

•

Systema Vasculare

TOPLARDAMARLAR

VENÖZ SİSTEM

Sistematik Venler, Pulmoner Venler

Portal Venler

Sistemik venler akciğerler ve sindirim sistemi hariç, diğer organlardan oksijence fakir kanı kalbe taşırlar.

Pulmoner venler, akciğerlerden oksijence zengin anı kale taşırlar.

Portal venler ise sindirim sisteminden aldıkları besinden zengin venöz kanı karaciğere taşır.

Venler seyirlerine göre, yüzeysel ve derin venler olarak da

sınıflandırılır.

Venler

• Duvarları arterlerden daha incedir.

• Venlerde kan akım hızı daha yavaştır.

• Valvulae venosae

• Yüzeyel Venler

– Çoğu artere eşlik etmez

• Derin Venler

– Arterlere eşlik ederler (ekstremitelerde 1’e 2) – Anastomozlar

• Kava-kav anastomozlar

• Porto-kav anastomozlar

BÜYÜK VENLER

• V.cava superior

– Baş-boyun, göğüs ve üst taraf

• V.cava inferior

– Karın, pelvis ve alt taraf

• V.portae hepatis

– Sindirim organlarının venöz kanı

• Vv.pulmonales

– Akciğerlerden sol atrium’a

V. Cavae Superior

• V. subclavia sinistra ve v. jugularis interna sinistra birleşerek V.

Brachioceplalica Sinistra’yı oluştururlar.

• V. subclavia dextra ile v. jugularis interna dextra da birleşince V.

Brachioceplalica Dextra’yı oluşturur.

• Son ikisi birleşerek V. CAVA SUPERİOR’U oluşturur.

• V. cava superior, kalbin sağ atriumuna açılır.

Baş, boyun, üst ekstremite ve göğüs duvarlarının venöz kanını toplayıp kalbin sağ atriumuna getiren, 6-8 cm uzunluğunda 2,5 cm çapında bir toplardamardır.

Boyun Venleri

★

V. retromandibularis ile v.

auricularis posterior’un parotis bezi içinde birleşmesiyle oluşur.

V.subclavia açısına açılır.

★

Beynin, kafanın dış kısmının ve boyunun venöz kanını toplayan ana vendir.

V. subclavia ile boynun kökünde birleşerek v. brachiocephalice’yı oluşturur.

*Dura mater ven sinüsleri buraya drene olur.

V. jugularis interna V. jugularis externa V. subclavia

V. brachioceplalica

Yüzün Venleri

V.facialis, yüzün yüzeyel yapılarının venö kanını toplar.

V. maxillaris, plexus pterygoideus’u oluşturan bi kısım venlerin birleşmesiyle oluşur. Yüzün derin kısımlarının venöz kanını toplar.

Beyin Venleri

Beynin yüzeyel venleri dura mater sinüslerine açılırlar.

1.

Sinus duramatris (Dura sinüsleri)

Dura sinüsleri, beyni saran dura mater’in iki yaprağı arasında yer alır.

Sinus sagittalis superior falx cerebri’nin üst kenarında, sinus sagittalis inferior ise alt kenarında bulunur.

Üst Eksremitenin Venleri

Yüzeyel Venler

Yüzeyel venler, el sırtından (rete venosum dorsale manus) başlar.

V. cephalica elin lateral kısmında başlar, ön kolun lateralinde seyreder.

V. basilica elin medial tarafında başlar ve kolu terk edene kadar medialde seyreder.

V. mediana antebrachii V. AXİLLARİS’E

Derin venler:

• vv. ulnares

• vv. radiales

• v. brachialis’i

• v. axillaris

• v. subclavia’yı oluştur.

Üst extremite Venleri

Üst ekstremitenin derin venleri arterlere eşlik eden çift venlerdir.

Genellikle arterler ile aynı isimleri taşırlar.

Göğüs Venleri

Göğüs arka duvarında v.intercostalis posterior’lar sağda v. azygos’a, solda v.hemiazygos, v. hemiazygos accessoria ve v.

brachiocepalica’ya dökülürler.

V. hemiazygos ve v.

hemiazygos accessoria göğüs arka duvarının sol tarafının venöz kanını toplar ve v.

azygos’a açılır.

V.azygos, göğüs arka duvarının büyük bölümünü toplar ve v. ca superior’a açılır

Karın ve Pelvis Venleri Vena Cava İnferior

Vena Cava İnferior: Karın boşluğunun büyük kısmı, pelvis ve alt ekstremitenin venöz kanını, kalbin sağ atrium’una götüren, vücudun en büyük toplardamarıdır.

V. iliaca communis dextra ve sinistra’nın birleşmesiyle oluşur.

V. femoralis

V. iliaca externa – interna

V. iliaca communis sinistra ve dextra V. cavae inferior

Diğer venler

Vv. testiculares - vv. ovaricae Vv. renales

Vv. hepaticae Vv. lumbales

Vv. phrenica inferiores

Karın boşluğu içerisindeki tek organların venöz kanı, v. cavae inferior yerine v. portae hepatis’e boşalırlar.

Karaciğere ulaşan kan burada bir takım kimyasal işlemlerden sonra v.

hepatica’lar aracılığı ile v.

cavae inferior’a ulaşır

Pelvis Venler

V.iliaca communis; v.iliaca externa ve v. iliaca interna’nın birleşmesiyle oluşur.

V.iliaca externa alt ekstremitenin ve karın duvarının alt kısmının venöz kanını toplar.

V. iliaca interna pelvis organları ve duvarının,

perinenin venöz kanını toplar

V. iliaca interna dexter-sinister V. iliaca externa dexter-sinister V. iliaca communis dexter-sinister

V. cava inferior

Yüzeyel venler:

Ayak sırtında rete venosum dorsale pedis

V. saphena magna uylukta lig. inguinale’nin hemen altında derine dalarak v. femoralis’e açılır.

V. saphena parva, malleolus lateralis’in arkasından geçtikten sonra bacağın arka yüzünde fossa poplitea’ya kadar yükselir ve burada v.

poplitea’ya dökülerek sona erer

Alt Ekstremitenin Venleri

V. femoralis, lig. linguinale’nin derininden geçtikten sonra v. iliaca externa adını alır.

Derin venler:

Vv. tibiales anteriores Vv. tibiales posteriores V. poplitea

V. femoralis

V. profunda femoris

V. Femoralis; A. femoralis ve n.

femoralis arasında, lig.

inguinale’nin altından geçerek pelvis boşluğuna ulaşır.

Buradaki adı v. iliaca externa’dır.

ALT EKSTREMİTENİN VENLERİ

KAYNAKLAR

• Sağlık Bilimleri Için Resimli Temel Anatomi kitabı, İstanbul kitabevi, 2019.

• Netter FH. Atlas of human anatomy.

• Sobotta Anatomi Atlası.

• Moore KL, Persaud TVN. The Developing Human (Clinically Oriented Embryology

• Yıldırım M. İnsan Anatomisi.

• Arıncı K, Elhan A. Anatomi I, II. Güneş kitabevi, Ankara, 2003.

• Moore K, AF. Dalley: Clinically oriented anatomy.

TEŞEKKÜRLER