FEN ÖĞRETİMİNİN
AMAÇLARI NELERDİR?
FEN BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN AMAÇLARI
Çevreye ilgiyi arttırmak
Temel fen kavramlarını, olgularını, yasa ve kuramlarını öğretmek
Bilimsel işlemleri öğretmek
Bilimsel tutumları geliştirmek
Toplumsal ve teknolojik ilişkiler kurmayı sağlamak
Bilimsel öğrenme düzeylerini arttırmak
Problem çözme becerisini geliştirmek
Bilimsel İşlemler
NEDENSEL İŞLEMLER
Etkileşim ve Sistem Çıkarım yapma Tahmin etme Sonuç Çıkarma
DENEYSEL İŞLEMLER
Hipotez kurma
Değişkenleri kontrol etme Deney yapma
Ölçme
Verileri toplama ve yorumlama
TEMEL İŞLEMLER
Gözlem
İletişim Kurma Sınıflama Sayı ilişkileri
Yer- zaman ilişkilerini kullanma
İşlemsel sorular
Temel İşlemler
GÖZLEM
Gözlem, duyu organlarını kullanarak bir nesnenin ya da olayın özelliklerini
belirlemektir. Bilgi edinimi gözlemle başlar.
Gözlem sırasında gözlenecek nesnenin hangi özelliğinin gözleneceği önceden planlanırsa odaklanma daha kolay olur.
Örnek: Mıknatısın demiri nasıl çektiği gözlenebilir.
Temel İşlemler
İLETİŞİM KURMA
Bilginin ya da elde edilen verinin sınıfa ya da grup elemanlarına sözel olarak,
resimlerle, drama yoluyla ya da diğer temsili araçlarla sunulmasıdır.
Örnek; Bir öğrencinin gezegenlerin ve
yıldızların hareketleriyle ilgili öğrendiği bir bilgiyi harita üzerinde sınıfla paylaşması.
Temel İşlemler
SINIFLAMA AŞAMALARI
Kavramın olumlu örneğini sunma
Örneği betimleme ve tahtaya yazma
Üç olumlu örnek yazıp, benzerliklerini bulma
Tüm örneklerden sonra tüm özellikleri taşıyan iki örnek seçme
Olumsuz örnekler için yeni bir grup oluşturma
Ortak özellikleri olan ancak kavrama ait olmayan örnekler sunma
Kavramı etiketleme
Olumlu ve olumsuz örnekleri sınıflandırma
Beyin fırtınası ile kavramın diğer örneklerini söyleme
Temel İşlemler
SAYI İLİŞKİLERİ
Sayılar, sonuçları ifade etmek veya süren bir etkinlik sırasında ortaya çıkan bulguları ifade etmek için kullanılır. Sayma, hesaplama
yapma, rakamsal ilişkiler kurma gibi bilgileri
edinerek öğrenciler problem çözme aşamasına geçiş yapabilirler. Öğrencinin sayı kavramını bilmesi, azlık-çokluk ifadelerini, sayıların
ederlerini bilmesi gerekmektedir.
Temel İşlemler
YER VE ZAMAN İLİŞKİSİ
Cisim, olgu ve olayların kapladığı, geçtiği yeri ve zamanı arasındaki ilişkileri
kavrayıp yer ve zaman kullanarak betimleyebilme işlemidir.
Hava sıcaklığının gölgede değişimini ölçmek isteyen bir öğrenci için yer ve zaman önemlidir.
Temel İşlemler
İŞLEMSEL SORULAR
İşlemsel sorular üretici sorularıdır ve
öğrencilere bir uygulamalı fen etkinliğine başlamadan önce sorulur.
Örnek; Hangisi ısıyı daha çok iletecektir?
NEDENSEL İŞLEMLER
ETKİLEŞİM VE SİSTEM
Bir sistem, bir grup nesne ve olayın birlikte
işlemde bulunmasıdır. Sistemdeki her eleman arasındaki ilişki ise etkileşimdir.
Örnek; Yelpaze havayı hareket ettirerek
yüzümüze serinlik verir. Bu siatemin kısımları;
Yelpaze, elimiz, kolumuz, hava ve yüzümüz.
Üç ana etkileşim ise yelpaze ile elimiz, kolumuz, yelpaze ile hava, hava ile yüzümüzdür.
NEDENSEL İŞLEMLER
ÇIKARIM YAPMA
Belirli olguları ve olayları gözlemleyerek açıklama ve yorumlamadır.
Örnek; Mumum yanmasını gözlemleyen bir öğrencinin ‘’ mum erir ve bal mumu, mumun kenarına düşer’’ demesi bir
çıkarımdır.
NEDENSEL İŞLEMLER
TAHMİN ETME
Olgular, cisimler ve olaylar arasındaki ilişkilerin belli koşullar altında nasıl gelişeceğini önceden kestirebilme işlemidir. Tahmin etme verilere ve gözlemlere dayanmalıdır.
İki tür tahmin vardır:
1. Somut materyal ve deneyimlere dayalı tahmin 2. Teorik tahmin.
NEDENSEL İŞLEMLER
SONUÇ ÇIKARMA
Sonuç çıkarma, çıkarımda bulunmanın özel bir şeklidir.Birçok çıkarım tek bir etkinlik sonucu oluşan kanıtlardan yola çıkarak yapılabilir. Her bir çıkarım tekrar test edilerek sonuca varılabilir. Dolayısı ile sonuç çıkarma, toplanan verilerin
sonuçlarını genelleyerek karara varma işlemidir.
DENEYSEL İŞLEMLER
HİPOTEZ OLUŞTURMA
Deney sürecinde test edebilmek için kesin olmayan fikirlerin ileri sürülmesi ya da
açıklanmasıdır.
Örnek; Bir fasulye bitkisinin aydınlık bir
ortamda karanlık bir ortama göre boyunun daha uzun olduğunun gözlenmesi sonucu
fasulye bitkisi için gün ışığının gerekli olduğu çıkarımı yapılır ve ‘’ bitkilerin büyümesi için ışığa ihtiyaç vardır’’ hipotezi oluşturulabilir.
DENEYSEL İŞLEMLER
DEĞİŞKENLERİ BELİRLEME
Karşılaşılan problemle ilgili olarak ilişkiler, olaylar veya deneylerde gözlemden gözleme değişik değerler alabilen ve birbirlerini etkileyen öğelere değişken denir.
Değişkenler; bağımlı, bağımsız ve kontrol değişken olmak üzere 3 gruptur.
Yüzey alanı genişliğinin buharlaşmaya etkisi incelenmek istendiğinde ‘’yüzey alanları’’ bağımsız değişken, ‘’
buharlaşan su miktarı’’ bağımlı değişkendir.
Kontrol değişken ise, deney şartlarında deneyi yapan kişinin etkisini ölçtüğü değişken dışındaki tüm şart ve koşulları sabit tutması için belirlediği değişkendir.
DENEYSEL İŞLEMLER
DENEY YAPMA
Kesin olmayan teori veya hipotezlerin ileri sürüldüğü, gözlemlerin yapıldığı,
temelinde sorgulamanın yattığı,
tahminlerin kullanıldığı, bu tahminlerin test edildiği işlemlerin bütünüdür.
Kaynaştırma ortamlarında küçük gruplar halinde deney yapılmalı ve kaynaştırma öğrencisi deneyde yer almalıdır.
DENEYSEL İŞLEMLER
ÖLÇME
Ölçümler alan, uzunluk, ağırlık, hacim, zaman, sıcaklık gibi ölçümleri içerir.
Öğrencilere önce ölçü araçlarının nasıl kullanılacağı öğretilmelidir.
Örnek; Sıcaklık hangi araçla ölçülür?
Hava sıcaklığını bilmemizin bize yararı
nedir? (Giyisilerimizi hava sıcaklığına göre seçeriz.)
DENEYSEL İŞLEMLER
VERİ TOPLAMA, İŞLEME VE YORUMLAMA
Deney sırasında deneyi yapan kimse tarafından ölçme istediği değerlerin
gözlenip ölçülmesi sonucunda elde edilen ölçümlerin, değerlerin kaydedilmesi, tablo haline dönüştürülmesi, gerek yazılı
gerekse sözlü olarak ifade edilmesidir.
