1. İŞLETMELERDE YAŞANAN ETİK SORUNLARIN KAYNAKLARI
İşletmelerde yaşanan etik sorunlar, genellikle bireysel değer yargıları ile yapılan iş veya yaşanılan toplumun değer yargıları arasındaki farklılıklardan doğar. Ayrıca, işin özellikleri ile örgüt kültürü arasında ortaya çıkan çelişkiler de etik sorunlar yaratabilir.
Diğer işletmelerde olduğu gibi turizm işletmelerinde de etik sorunların genellikle şu alanlarda oluştuğu belirlenmiştir:
-Müşteri tatmin düzeyi, -Çıkar çatışmaları,
-Sahtekârlık,
-Yasalar ve yönetmelikler, -İletişim,
-Akdin yerine getirilmemesi, -AR-GE,
-Örgütsel ilişkiler, -Standartlar,
-Personel davranışları, -Bütçe,
-Tedarikçiler, -Eğitim,
-Yönetim tarzı.
İşletme ile ilişkilere göre kriterler:
İşletme-müşteri, Müşteri-çalışan, Müşteri-yerli halk, İşletme-çalışan, İşletme-çevre,
İşletme-tedarikçi, Yerli halk-işletme.
İşletmedeki hizmet türlerine göre kriterler:
* Konaklama hizmetleri sunan işletmeler,
* Seyahat hizmetleri sunan işletmeler,
* Yiyecek-içecek hizmetleri sunan işletmeler.
2. YÖNETİCİLERİN ÇALIŞANLARA KARŞI ETİK SORUMLULUKLARI
Karşılıklı hak ve yükümlülükleri düzenleyen hükümler bulunmaktadır. Fakat tek başına sözleşme yeterli değildir.
Çalışanlar ve yöneticiler arasında yazılı olan bu sözleşme dışında da, yazılı olmayan bir karşılıklı anlaşma bulunmaktadır.
Ekonomik bir işletmede, işletme ve birey arasındaki ilişkileri belirleyen sözcüklere dökülmemiş bir anlaşma vardır. Çoğu kez yazısız olan, ama yine de herkes tarafından bilinen bu anlaşmaya göre birey, belirli bir ücret karşılığında becerisini, işletmenin kullanımına sunacaktır. Buradaki temel varsayım, çalışanların yaptıkları işleri özenle ve bağlılıkla yerine getirdikleridir. İşletme de, çalışan her bireyin potansiyelini geliştirmek için gayret gösterecektir.
2. TURİZM PAZARLAMASINDA ETİK SORUNLAR
Turizm pazarlaması kavramını oluşturan dört öğe ürün, fiyat, dağıtım ve tutundurmadır. Bu bölümde, bu dört öğe üzerinden yaşanan etik sorunlar ele alınacaktır.
1. TURİSTİK ÜRÜN İLE İLGİLİ ETİK SORUNLAR
Turistik ürün; turistlerin seyahatleri boyunca yararlandığı konaklama, yeme-içme, ulaştırma, eğlence, güvenlik ve diğer birçok servislerin bileşimi veya çekicilik, ulaşım, geceleme, yeme-içme, gezi, alışveriş ve eğlence gibi değişik mal ve hizmetlerin bir araya getirilmesi ile oluşturulmuş bileşik bir ürün ya da turistlerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek nitelikteki mal ve hizmetlerin karışımından oluşan bir paket olarak tanımlanmaktadır. Kısaca turistik ürünün, turistlerin seyahatleri sırasında satın aldıkları ve faydalandıkları tüm mal ve hizmetleri kapsadığı ifade edilebilir.
Turizm sektöründe oluşturulan ürünün, yoğunlaştırılmış reklam faaliyetinden de yararlanmak suretiyle olduğundan iyi gösterilmeye çalışılması, tüketicinin hizmet deneyimi sırasındaki beklentisini karşılamayacaktır.
Yine, ürün konumlandırmada, abartılı bilgiler verilerek talep yaratılmaya ya da artırılmaya çalışılması, hizmeti satın alacak tüketiciye yönelik aldatıcı bir faaliyet olarak algılanabilir.
Karşılıklı güven ise, hizmet sektöründe hem etik açıdan hem de işletme çıkarları açısından son derece faydalı sonuçlara işaret etmektedir. Özellikle hizmet alışverişleri, ilk bakışta hizmet sağlayıcılarına etik olmayan davranışlarda bulunulmasında daha çok fırsat yaratması durumunun, tüketici lehine çevrilmesi ve böylelikle tüketicilerin o hizmeti satın almaya devam etmeleri, işletmelerin pazarlama çabalarında, daha çok güven sağlamaya dönük faaliyetlere ve etik davranışlara işlerlik kazandırmalarını gerekli kılmaktadır.
Paket tur satışlarında karşılaşılan en büyük problemlerden birisi de, taahhüt edilen ürün paketinin eksiksiz olarak müşterilere sunulmasıyla ilgilidir. Bu husus, gerek pazarlamanın önemli bir kısmını oluşturan karşılıklı taahhütler ilkesinin yerine getirilmesi, gerekse etik bakımdan da dikkate alınması gereken bir unsurdur. Yine özellikle birebir temasın yoğun olduğu faaliyet alanlarında (otelin restoran ve bar bölümleri vb.) müşteriye sunulan ürünlerin eksik olarak sunulma girişimleri de (içki bardağını tam doldurmama, yemekteki hatanın çeşitli süslemelerle telafi edilmeye çalışılması vb.) etik dışı uygulamalara örnek olarak verilebilir.
Kaynakça
Ankuzem , Turizm İşletmelerinde Etik , Ankara , s. 1-84
