EMETİK ve ANTİEMETİK İLAÇLAR

(1)

NURAY ARINURAY ARI

EMETİK ve ANTİEMETİK

İLAÇLAR

(2)

Tanım

Kusma (emezis), mide ve ince barsağın üst kısmının içeriğinin diyafragma ve karın kaslarının kasılması sonucu ağız yolundan dışarı boşalmasıdır.

Kusma öncesinde bulantı görülür ve

kusma sırasında da devam eder. Bulantı

ve kusma hali tek başına emezis olarak

adlandırılır.

(3)

 Kusma, çeşitli yollarla ve nörotransmiter reseptörlerin aktivasyonunu içeren karmaşık bir sürecin uyarılması sonucu oluşur

 Emetik yanıtın oluşmasındaki en önemli

reseptörler serotonin (5-hidroksitriptamin-HT),

substans-P (nörokinin-1), dopamin, asetilkolin,

kortikosteroid, kannabinoid, opiat, histamin; en

önemli nörotransmiterler ise dopamin,

serotonin ve substans-P’dir.

(4)

İlaçlar ve etki yerleri

https://www.youtube.com/watch?v=WQOe55p_ZG4 Shousha HA

(5)

https://www.slideshare.net/Vijaykumar1919/emetics-and-antiemeticsvk Kumar AV. 2013

(6)

EMETİK İLAÇLAR

Oral akut zehirlenmelerin tedavisi gibi kısıtlı bir amaçla hastayı kusturmak için ipeka kullanılır. İpekanın emetik etkisi esas olarak emetin adlı alkaloide bağlıdır:

CTZ’deki Dopamin D2 reseptörleri uyarır.

GIS’ de tahriş oluşturur.

Apomorfin artık kullanılmıyor. Ciddi toksik etkileri var.

(7)

İpeka şurup formunda ağızdan verilerek zehirlenmelere karşı günümüzde çok ender kullanılır. Korrozif / kostik ajanlarla zehirlenmelerde kontrendike.

Emetik: İpeka

https://www.slideshare.net/Vijaykumar1919/emetics-and-antiemeticsvk Kumar AV, 2013

(8)

 ANTİEMETİK İLAÇLAR

(9)

ANTİEMETİK İLAÇLAR

Çeşitli hastalıklar, taşıt tutması ve bazen gebelik sırasında oluşan devamlı emezis hallerinin ve kemoterapiye bağlı veya

postoperatif emezisin önlenmesi veya tedavisi

için kullanılan ilaçlardır.

(10)

https://in.pinterest.com/pin/691795192742491881/

(11)

1) Skopolamin

Parasempatolitik etkili bir belladon alkaloididir.

Antiemetik etkisi, beyin sapında vestibüler yolaklar üzerinde yer alan kolinerjik

sinapsları bloke etmesine bağlıdır.

Parasempatolitik yan etkiler ve

sedasyon yapar.

(12)

https://slideplayer.com/slide/8648733/ Pal R.

(13)

2)Antihistaminikler

Taşıt tutması, vestibüler kaynaklı diğer bulantı-kusma halleri ve gebelik kusmaları gibi durumlarda kullanılır.

Taşıt tutmasına (motion sickness, hareket hastalığı) karşı profilaktik olarak kullanıldıklarında, yerleşmiş (başlamış ve devam eden) olan emezise karşı kullanıldıklarından daha fazla etkilidirler.

Dimenhidrat, difenhidramin, meklizin, sinarizin.

En sık görülen advers etkiler uyuşukluk ve

parasempatolitik etkilerdir

(14)

https://slideplayer.com/slide/10955962/ Published byAndrew Booth

(15)

https://slideplayer.com/slide/3385150/ AlShawani A, Ahmed S.

(16)

3)Nöroleptik İlaçlar

Fenotiyazin türevi veya butirofenon türevi nöroleptik ilaçlar (haloperidol ve droperidol), CTZ deki dopaminerjik reseptörleri inhibe ederler.

Antiemetik olarak en sık kullanılan nöroleptik ilaç, bir fenotiyazin türevi olan proklorperazin’dir.

Diğer ilaçlarla da kombine edilebilirler. En

önemli yan etkileri sedasyondur

(17)

4) Metoklopromid

Nöroleptik ilaçlar gibi CTZ’yi inhibe ederek güçlü antiemetik etki yapar.

Emetik dozda Dopamin D2 reseptörlerini bloke eder.

Prokinetik etkisi de (mide-barsak

motilitesini artırır) vardır.

(18)

5)Domperidon

Etki kalıbı metoklopromide benzer.

Prokinetik etkisi de vardır.

Metoklopromid ve fenotiyazinlere göre önemli bir üstünlüğü SSS’ne çok az girmesi ve böylece adv. etkilerinin daha az görülmesidir.

IV hızlı verilirse kalp durmasına neden olabilir.

(19)

6)Antiserotonerjik Antiemetik İlaçlar

(5-HT3 reseptör antagonistleri)

 Ondansetron

 Granisetron

 Tropisetron

 Dolasetron

 Palonosetron

 Ramosetron

Kemoterapinin ve radyasyon terapisinin oluşturduğu emezise karşı ve ayrıca seyrek olarak postoperatif emezisin önlenmesi ve tedavisi için kullanılırlar.

Sık görülen yan etkileri konstipasyon, baş ağrısı ve karaciğer

fonksiyonlarında geçici bozulmadır

(20)

Antikanser ilaçların emetik risk kategorileri

https://www.pogo.ca/satellite-manual/4-0-supportive-care-practice-tools/4-3-antiemetic s/

(21)

https://www.cancernetwork.com/oncology-journal/managing-nausea-and-vomiting-

patients-cancer-what-works Navari,RM. Oncology J (Williston Park). 32(3):121-5,2018

(22)

CINV: Chemotherapy induced nausea-vomiting, HEC: High emetic category

En sık görülen yan etkileri yorgunluk, hıçkırık, asteni ve dispepsidir

(NEPA: FDA onaylı oral sabit dozlu netupitant palonosetron kombinasyonu)

https://slideplayer.com/slide/6066449/ Haley G.

(23)

Cannabinoid reseptör agonistleri:

Dronabinol ve Nabilone

https://slideplayer.com/slide/14840490/ Morrison P.

(24)

https://www.slideshare.net/OPUNITE/rx15-tt-tues3301babalonis2barnes Babalonis S, Barnes MC, 2015.

(25)

EK Bilgi: Medikal Marijuana kullanımı

https://www.mdedge.com/clinicianreviews/article/113306/pain/highs-and-lows-

medical-marijuana Cavalet JV., Clinician Reviews. 2016 October;26(10):40-42,44,53

(26)

Kortikosteroidler

Diğer anti-emetik ajanların etkilerini artırırlar. Sitotoksik ilaçların kan-beyin bariyerinin permeabilitesini artırmasını engellemeleri, önemli bir özellikleridir. Prostaglandin düzeylerini azaltarak da etki ettiği düşünülmektedir. Anti- emetik etkileri orta derecededir. En çok deksametazon ile metilprednizolon kullanılır.

EMETİK ve ANTİEMETİK İLAÇLAR