3. GLASİYAL ORİJİNLİ GÖLLER
Jeolojik
devirlerde buzulların Kuzey- Güney
hareketleri yer yüzünde bir çok gölün oluşmasına neden olmuştur.
Bir çok küçük göl yer yüzünün büyük kısmının buzlarla kaplı olduğu
Pleistosen devre süresince
oluşturulmuştur.
GLASİYER TİPLERİ
1)Vadi veya alpin glasiyer. Yüksek dağ alanlarıyla sınırlıdır.
Vadi veya alpin buzulları dağ vadilerinde yüksek kotlardan düşük kotlara doğru yayılım gösterir.
2) Kıtasal buzullar veya buz tabakası
Kıtasal buzullar veya buz örtüleri sınırsız geniş alanlarda yayılır
Glasiyal orijinli göller birkaç şekilde meydana gelir :
a) Hareketli buzulların bir yeri aşındırması ile
oluşan havzalar; Bunun da birkaç tipi vardır. Bu göl tipinin en çok görüleni CİRQUE (Corrie) gölü (Corrie) olarak adlandırılan tipidir ve buzul vadisinin
tepe kısmında meydana gelir. (Tarn: Küçük dağ gölü)
Cirque Gölü
GÖL
Kettle Göl
Cirque glasiyer Kıtasal Glasiyer
Sıklıkla biri diğerinin üstündedir.
FİYORT DENİZ
Denizle Fiyort’un Bağlantı Noktası
b)FİYORD veya PİYEDMONTLAR
da buzul devrine ait, kayalık havzalarda oluşan göllerdir.Fiyortlar
buzullu sahillerde meydana gelirler ve tipik olarak derin ve dikkenarlıdırlar. Denizel fiyortların
limnolojik olarak önemli özellikleri;
okyanus ile tam bir sirkülasyonu önleyen kısmi bir moren veya
kayalardan oluşan setin bulunmasıdır.
Buzullu vadiler deniz suyu ile
dolduğunda fiyord olarak tanımlanır. Bazı
fiyordların derinliği 1 km. den daha fazladır
FİYORT
Piyedmont göller dik vadi buzulları göreceli olarak daha düz açıklığa aktığında olurlar,
genellikle büyük ve derindirler. Bu göller tipik olarak dağların eteklerinde yer alırlar.
Piedmont Glacier
c) Bazı göller MORENLERİN akarsu
önlerini kapatması ile oluşurlar veya moren artıklarının birikerek kapalı bir havza oluşturması ile meydana gelirler.
Moren
Yine bir dağ vadisinin aşağı kısmında buzun meydana getirdiği engel ile oluşurlar.
Buzul morenleri içindeki buz bloklarının erimesi ile başka bir çeşit glasiyal orijinli göl meydana gelir (KETTLE GÖL= Derin çukur ). Bu göller çok dik yamaçlara sahiptir ve bazende meromiktiktir.
BUZ BUZ
Kuru Kettle
Göl Çukuru KETTLE GÖL
KETIL GÖL OLUŞUMU
Buzul buzunun erimesiyle oluşan akarsuyun getirdiği kum ve çakıl tortusu
BUZLU GÖL (Uludağ)
Türkiye’de az rastlanan buzul gölleri, buzulların yerleşmiş oldukları eski kabul havzalarında oluşmaktadırlar. Hakkari yöresinde,
Munzur’larda, Toros’ların Aladağ, Bolkar dağı, Geyik dağı kesimlerinde, Kaçkar’larda ve Uludağ’da bulunurlar.
KİLİMLİ GÖL (Uludağ)
Kilimli Göl
Buzlu Göl
Kilimli ve Buzlu Göl
BURSA ULUDAĞ
AYNALI GÖL (Uludağ) Aynalı Göl
KARA GÖL
4. ÇÖKÜNTÜ VE YIKINTI İLE OLUŞAN GÖLLER
Nehir yatağı ve vadilerde çöküntüler oluşur. Bu çeşit göllere daha çok dağlık bölgelerde rastlanır.
Örneğin: Tortum gölü
TORTUM GÖLÜ
TORTUM GÖLÜ
5. KARSTİK GÖLLER
Kalkerli bölgelerde kireç taşları ile alçı taşlarının erimesi sonucu meydana gelen çukurlarda toplanan sular bu gölleri oluşturur.
Bolkar Dağ’ında Çinigöl (Glasio-Karstik Göl)
Karstik
çukurların en büyüklerine
POLYE adı verilir.
Polyeden daha küçük çukurlarda suların toplanması ile DOLİN gölleri meydana gelir.
Karstik göllerin en küçükleri
OBRUK gölleridir.
Karstik arazilerdeki mağara ve galeri gibi yer altı boşluklarının tavanlarının çökmesiyle oluşan derin çukurlardır. Derinliği ve genişliği bir metreden yüzlerce metreye değişen bu oluşumların içi genellikle suyla doludur.
Obruklar karst arazi denilen, genelde suyun kolayca eritebildiği kireçtaşları ve karbonatlar içeren düzlüklerde bulunan derin çukur şeklinde görünürler. Bu tabakalarının eriyerek meydana getirdiği derin çukurların yeraltı sularıyla
dolmasıyla veya yeraltı mağaralarının tavanlarının
çökmesiyle oluşur.
OBRUK
Kuru Obruk 992 48 Meyil Obruğu) 979 104 Ak Obruk 1079 75
Karain Obruğu 979 95 Hamam Obruğu 1029 46 Kızıl Obruk 984 91
Celal Obruğu 1020 20 Kurk Obruğu 1020 20
Derin Obruk 980 90
Fincan Obruğu 1020 55 Potur Obruğu 988 82 Kangallı Obruğu 998 62 Zincancı Obruğu 998 57 Çıralı Obruğu 980 125 Yunus Obruğu 1008 32 Kayalı Obruğu 1030 25 Çifteler Obruğu I 998 75
Türkiye'de Obruklar Listesi
Obruk adı Taban yükseltisi (m) Derinliği (m)
Dikmen Obruğu 990 95
Kızılören Obruğu (göl düzeyi) 979 171 Karkın Obruğu 1024 56
Güvercinli Obruğu (göl düzeyi) 987.40 72 Berket İni Obruğu (su düzeyi) 1055 15 Yarım Obruk 1013 47
Cehennem Deresi Obruğu 1055 25 Yeni Opan Obruğu 1038 32
Çifteler Obruğu II 1003 70
