Domuz gribi; pandemik influenza A (H1N1) virüsünün neden olduğu domuz, kuş ve insan grip virüslerinin bir karışımı olarak karşımıza çıkmış olan yeni grip türü. İlk defa Mart 2009’da Meksika’da insanlar arasında görülmeye başlayan grip salgını hızla dünyaya yayıldı ve hatırlanacağı üzere Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 11 Haziran 2009’da pandemi (faz 6) alarmı verdi. Geçen dönem güney yarı kürede görülen hastalık, kış mevsiminin gelmesiyle birlikte son haftalarda kuzey yarı kürede yayılmaya başladı.
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre 25 Ekim 2009 itibarıyla laboratuvarda doğrulanmış 440 bin H1N1 vakası bulunurken, 5 bin 700 ölüm gerçekleşti. Acaba virüs mutasyona uğrayacak mı? Aşılar güvenli mi? Kimler aşı olmalı? Nasıl önlemler alınmalı?
İşte tüm dünyada insanların kafalarındaki sorular ve bu sorulara verilen yanıtlar.... • Domuz Gribi nasıl bulaşır?
Mevsimsel gripten farklı değildir. Kişiden kişiye ağız, burun ve göz yoluyla bulaşır. Hapşırık, öksürük ve hatta tokalaşma yoluyla geçen virüs kişinin solunum sistemini doğrudan etkiler. Ateş, öksürük, boğazda yanma, vücutta ağrı, baş ağrısı, üşüme, yorgunluk ve halsizlik görülür.
Toplu ulaşım, sportif ve kültürel etkinlikler gibi insan kitlelerinin bir arada olduğu mekânlarda virüsün yayılması daha hızlı olabildiği gibi öpüşmek ve tokalaşmakla virüsün bir insandan diğerine geçeceğini göz ardı etmemek gerekir. • Domuz gribine yakalanırsam bu çok mu kötü?
Yalnız domuz gribi değil, bütün griplerde ölümle sonuçlanma riski vardır. Normal grip vakalarıyla, ani ateş, kas ağrısı, boğaz ağrısı ve kuru öksürük gibi benzeri belirtileri bulunan domuz gribi, bunların dışında, aşırı kusmaya ve ishale neden olabiliyor.
• Toplumun en risk altında olan kesimleri hangileri?
H1N1 özellikle astım ve diyabet gibi kronik hastalıkları bulunan kişilerle, hamile kadınlar açısından son derece tehlikeli kabul edilmektedir. Bugüne kadar 6 aylıktan 24 yaşına kadar çocuklarda ve gençlerde en fazla yayıldığı görülmüştür. Sağlık çalışanları ve çocuk bakıcıları da risk altındadır.
• Neden 65 yaşın üzerindeki kişiler için büyük tehdit değil?
Hastalık 65 yaş üzerindeki kişilere kolay bulaşmamaktadır. Bunun 1918’de meydana gelen büyük salgın ile ilgili olduğu düşünülüyor. 1918’de meydana gelen grip salgınındaki virüs bugünkü virüse çok benziyor. O virüs 1950’lere kadar dolaştığı için 65 yaş üzerindeki kişilerin kısmi bağışıklık geliştirdiği kabul ediliyor.
• Hangi ilaçlar alınmalıdır?
Ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlar alınabilir. Belirtilerin ortaya çıkmasından itibaren 48 saat içinde alındığı takdirde antiviral Tamiflu ve Relenza isimli ilaçlar da H1N1 virüsü üzerinde etkilidirler. Ancak doktora danışılmadan bu ilaçlar alınmamalıdır. Görülen vakaların çoğunda hastalar antiviral kullanmadan iyileşmişlerdir.
• Grip belirtileri göstermeden virüs bir başkasına taşınabilir mi?
Virüsün bulaşma dönemi, klinik belirtilerin ortaya çıkmasından önceki 24 saattir. Dolayısıyla teşhis konulduktan sonra hasta ile bir gün önce temasa geçmiş kişilerin de uyarılması gerekmektedir.
• Maske kullanılmalı mı?
kapatacak şekilde takılmasına özen gösterilmelidir. • Elleri ne sıklıkla yıkamalı?
Mümkün olduğunca en sık ve en özenli şekilde ellerin yıkanması gerekmektedir. Tabii bunu bir takıntı haline getirmeden... Özellikle yemekleri hazırlamadan ve yemeden önce, lensleri çıkarıp takmadan önce el yıkamak çok önemlidir. El yıkama yöntemi de önemlidir: Sıvı sabunlar ve eğer mümkünse virüslere karşı koruyucu sabunlar tercih edilmelidir. Yıkanan eller kişiye özel bir havlu ile kurulanmalıdır. Ev dışında ise kâğıt havlu tercih edin.
• Hastalık ne kadar sürüyor?
Hastalığın normal seyri bir ila 3 hafta arasında değişmektedir. Virüsten kaynaklanan solunumla ilgili sorunlar 5-7 gün sürerken şiddetli öksürük ve yorgunluk gibi semptomların geçmesi daha uzun sürmektedir.
• Nasıl önlem almalı?
Kişisel hijyene dikkat başta gelmektedir. Okullarda hijyene, özellikle el hijyenine maksimum önem verilmeli, eller sık sık yıkanmalıdır. Küçük yaş gruplarında eğer çocukların sık sık ellerini yıkamaları sağlanamıyorsa alkollü el
dezenfektanları kullanılmalıdır. Okullarda, çocukların bir arada bulunmalarının zorunlu olmadığı sınıf dışı faaliyetler sınırlanmalıdır. Ne kadar çok farklı gruptan çocuk bir araya getirilirse riskin o kadar artacağı unutulmamalıdır. Okul gezileri sınırlanmalıdır.
• İnsan kaç kere domuz gribi geçirebilir?
Bir yıl içinde birden fazla domuz gribi geçirme olanağı yok; çünkü ilk enfeksiyondan sonra beden o bağışıklığa kendini hazırlar.
• Hastalıkta ne yapmalı?
Hastanın evde dinlenmesi ve bol sıvı tüketmesi sağlanmalı. Belirtiler dikkatle izlenmeli ve gerekirse bir doktor çağırılmalı. Başkalarına bulaşmasını önlemek için hasta ayrı bir odaya alınmalı ve en az 7 gün boyunca maske takmadan odasına girilmemeli. Kullandığı eşyalar (tabak, bardak, çarşaf, örtü v.s) ayrılmalı ve ayrı yıkanmalı. Hastanın kullandığı sabun da diğer ev halkının kullandığından ayrı tutulmalı.
LE MONDE GAZETESİNDEN DERLEYEN: ÖZLEM YÜZAK Cumhuriyet 09.11.2009
