F1’ler daima AaBb

Mendel’in dihibrid çaprazlamasına göre…

İki farklı karakter ile ilgili olarak, farklı

kromozomlarda bulunan iki farklı gen

varsa…

P

AABB X aabb

F1’ler daima AaBb

Bunları da kendi

aralarında çaprazlarsak:

F2’lerde

Fenotipik oran

9:3:3:1

AB

Ab

aB

ab

AB AABB AABb AaBB AaBb

Ab AABb

AAbb

AaBb

Aabb

aB AaBB AaBb

aaBB aaBb

İstisna durumlar olamaz mı?

İki farklı gen aynı

kromozomda yerleşiyorlarsa….

P

AABB X aabb

F1

Bağlı genler için 2

kuralı geçerli değildir!!!

AB

ab

AB AABB AaBb

ab

AaBb

aabb

Dihibrit

F2’lerde Fenotipik

oran 3:1

Dihibrid çaprazlama olmasına rağmen

genler beraber hareket ettikleri için

bağımsız açılım olmaz…

BAĞLI GENLER

İki farklı gen, aynı

kromozomlarda ve crossing

over olursa...

P

AB X ab

F1

Beraber inceleyelim …

Mendel’ e göre farklı kromozomdaysa

gametler ?

Aynı kromozomdaysa gametler ?

Aynı kromozomda ve krossing over olursa

gametler ?

Fenotipik oran crossing over frekansına

göre değişir, bu ise genlerin yakınlığına

bağlıdır…

Genlerin bağlı olup

olmadığını belirlemek için test çaprazlaması yapılır…

Model organizmalar…

Heterozigot F1’ler test çaprazlaması

yapılır…

Eğer %50 frekans hesaplanırsa genler

bağlı değil ya da farklı kromozomlarda

kabul edilir…

Pleitropi

bir genin ya da bir lokusun birden

fazla karakteri belirlemesidir.

Bazı ırklarda görülen (Belgian Blue and

Shorthorn ) doğumsal reprodüktif sistem

anomalisi.

Beyaz renkli düveler genellikle sterildir.

Beyaz düve hastalığı

Mast Hücre gelişim faktörü (MGF; KIT ligand) geninde bir bazlık mutasyon

Homozigot resesifler beyaz ve infertil!!!

r

Siyah, R Beyaz;

Penetrans

Aynı çevre koşullarında, aynı

genotipe sahip olan bireylerin genotipik

özelliklerinin gerektirdiği fenotipi gösterme

yüzdesidir. Baskın allel fenotipe yansımayabilir…

Ekspresivite

ise populasyonda genin

görüntü derecesi, fenotipin şiddetidir.

Polydactilili kedi

İlave parmak sayısı

bireyden bireye

farklılık gösterebilir.

Variable expressivity:

Köpeklerde 10 farklı

derecede Alacalık

oluşumu. S

_{alleli her bir}

Belted Galloway

Belin kuşaklı olması: burada bir expresivity

görülmektedir. Her bireyde belin kuşak alanı

POLİMERİ (MULTİPLE GENLER)

Nicel-kalitatif (renk, biçim, boynuzluluk vb.) özellikler kesin

sınırlar ile belirlenebilir.

Kantitatif özellikler ise kesin sınırlar ile belirlenemezler,

ölçüye dayalıdırlar (boy uzunluğu, göz rengi, sığırlardaki süt verimi, et verimi)

Kantitatif özellikler birden fazla gen çifti tarafından kontrol edilirler.

Bu genlerin her biri aynı yönde etki göstermektedirler.

Bir karakter açısından aynı yönde etkili olan

genlere Polimerik Genler adı verilmektedir.

Dominantlık/resesiflik  yok Toplamalı etki  var

toplamalı etki gösterdiklerinden bu genlerin

genotipteki sayıları ne kadar fazla ise fenotip o kadar belirgin

Cinsiyete

bağlı kalıtım,

Cinsiyet ile ilgili

kalıtım,

Cinsiyetle

sınırlı kalıtım

Cinsiyetin belirmesi

Memelilerde dişiler X kromozomu taşır(XX genotip) Erkekler = XY genotipindedirler.

Y kromozomu: erkekliğin gelişimi ile ilgili anahtar genleri bulundurur.

Y kromozomu yoksa --> dişilikle ilgili gelişmeler görülür.

Kanatlılarda ve bazı türlerde cinsiyetin belirmesi memelilerden farklıdır. Tam tersidir.

D

D

E

E

• Erkek dişi oranı bire birdir

D

x

E

XX XY

Yumurta

Sperm

1 : 1

• Erkek X kromozomunu annesinden alır ve

yalnız kızına geçirir.

X

Cinsiyetin belirmesinde oluşması olası

farklı genotipler

XXX

XYY

XXY

XO

YO

X-e bağlı genler

(ve X e bağlı hastalıklar)

Erkekler: pek çok durumda X-e bağlı

genler için haploid (= hemizygous)

Taşıyıcı bir dişinin normal bir erkekle

çiftleşmesi

D

X

X

Y

X

X

• kızlarının yarısı*taşıyıcı olacaktır.

• erkelerinin yarısı* etkilenmiş olacak.

Hasta erkekle normal dişinin birleşmesi

Y

X

X

• Doğan tüm dişiler taşıyıcı olacaktır.

• Doğan erkekler normal olacaktır.

I

II

III

IV

Erkek Dişi

Etkilenmiş bireysel Çiftleşme

Çiftleşme sonucu oluşmuş İkinci jenerasyon.Doğum Sıralarına göre birinci dişi ikinci erkek.

I

II

Tek yum. ikizler

Çift yum.ikizler Cinsiyeti bilinmeyen normal

Ölü doğum yada atık

Hemofili köpeklerde, sığırlarda ve atlarda da yaygın olarak görülmektedir.

Sığırlarda X-e bağlı kalıtsal hastalıklara örnek olarak "anhidrotic ectodermal dysplasia" denilen ayak problemleri ile birlikte seyreden kılsızlık hastalığı.

Hasta sığırlar kılsız, az gelişmiş tükürük bezleri ve insisor (kesici) dişleri olmayan bir görüntüye sahiptirler.

Calico Kedi

Holandrik kalıtım

Holandrik memelilerde Y kromozomunda taşınan genler için tanımlanır. Y kromozomu sadece

erkeklerde bulunduğu için bu karakterler yalnız erkeklerde görülür.

Y kromozomu çok küçük bir kromozom

olduğundan çok az sayıda gen bulundurur.

Y kromozomunda birincil cinsiyet karakterlerini belirleyen genler bulunur.

Cinsiyetle ilgili kalıtım

Bazı karakterler aynı genotipte olmalarına rağmen farklı cinsiyetlerde fenotipe farklı yansırlar.

Bu durum daha çok hormonal farklılıklardan kaynaklanmaktadır.

Örneğin;

Cinsiyetle sınırlı kalıtım

Bazı karakterlerin belirlenmesi cinsiyet kromozomları üzerinde olmayan genler tarafından

olmasına karşın sadece tek bir cinsiyette görülür.

Süt üretimi sadece ineklerde görülmesine karşın; bu karakterle ilgili tüm genler boğada da vardır. Ama süt üretmediğinden fenotipe yansımaz.

Mendel kurallarına uymayan durumlar:



-

Organel

kalıtımı

- Epigenetik mekanizmalar

DNA’da baz diziliminde bir değişiklik olmaksızın şeker-fosfat iskeleti üzerindeki değişimlerle genin ifade

edilmesinde gerçekleşen değişiklikleri içerir.

Çok hücreli organizmalarda aynı genomdan köken aldığı halde hücrelerin fonksiyon ve hatta hücre

yapısında farklılaştıkları görülmektedir.

Genomda yer alan her gen, her dokuda dolayısıyla her hücrede protein kodlamaz yani aktif değildir.

(

daha sonra detaylı konuşulacaktır)

Ders dışı çalışma

Herkes epigenetik mekanizma için