ARASTIRMALAR
URiNER SiSTEM TA~LI HASTALARIN iDRARLARINDA SiTRAT,
MAGNEZYUM, CiNKO VE SERUMLARINDA MAGNEZYUM, CiNKO TAYiNi*
Urinary citrate, magnesium, zinc and serum zinc, magnesium levels in urolithiasis patients
ibrahim Giilmezl, Giirkan 6rskiran2, Deniz DemircP, Ali Co~kun4, Mustafa KaracagiJl
Ozet: Oriner sistem ta~ hastaltgt etyopatogenezinde, ta~·/1 olgularm idrarlartnda kristal inhibitoru olarak rot oynayan baz1 maddelerin eksikliginden soz edilmektedir. Bu nedenle uriner sistem ta~t olan 48 hasta ile sagltklt 30 ki~iden olujan kontrol grubunun 24 saatlik idrarlannda sitrat, magnezyum, ~inko,
serumlannda f.se magnezyum ve ~·inko duzeyleri belirlendi. Uriner sistem ta~lt hastalann idrarlannda sitrat diizeyi 152.46±1 25.82 mg/24 saat, magnezyum duzeyi 84.07±18.39 mg/24 saat bulundu. Bu degerler kontrol grubunda sitrat ve magnezyum i~in elde edilen duzeylerden (smLStyla 428±129.56 mg/24 saat ve 103.387±70.61 mg/24 saat) daha dujuk olup aradaki fark istatistiksel olarak anlamlt idi (p<0.01 ). (:inko duzeyi ise uriner sistem tajt olan olgulann idrarlannda 1 .93±0.86 mMol/L, kontrol grubundaki olgulann idrarlannda ise 0.72±029 mMol!L idi. Aradaki fark istatistiksel olarak anlamlt idi (p<0.001 ).
Serum magnezyum ve ~inko degerlerinde ise her iki grup arastnda anlamlt birfark bulunamadt. Bu bulgular uriner sistemde lajl olan olgularda uriner inhibitor duzeylerinin belirlenerek,ta~
nuksunu onlemek i~in uygun metaflaksinin denenmesinin yararlt olabilecegini dujundurmek- tedir.
Anahtar Kelimeler: Oriner kalkulus, Magnez- yum, Sitrat, (:inko
Oriner sistem ta~ hastahg1 insanhgm tamd1gJ en eski hastahklardan biridir(l). Zaman i~inde ta~
hastahg1, onemini arttJrarak si.irdi.irmi.i~ ve ta~
*XV. Ge.yher Nesibe Tip Gtinleri, 27-30 Mayzs 1997, Kayseri Erciyes Universitesi Ttp Faktiltesi 38039 KAYSER/
Uroloji. Prof.Dr.l. Uzrn.Dr.J. Biyokimya. Uzm.Dr.4.
Saglzk Bakanlzgz Kartal Ara§. ve Egit. Hastanesi Istanbul Uroloji. Uzm.Dr.2.
Geli§ tarihi: 29 Mayzs 1997
210
Summary: In the pathogenesis of urinary stone disease, some crystallisation inhibitors are said to be deficient in the urines of patients with urinary stones. Therefore, serum zinc and magnesium and urinary citrate, magnesium, zinc levels during 24 hour period were detected in 48 patients with urinary stones and 30 healthy controls. The levels of citrate and magnesium were 152.46±125.82 and 84.07±18.39 in urine in patients with urinary stones. These levels were lower than the control group levels (428±129.56 mg/24 hand 103.387±70.61 mg/24 h )for two parameters. The difference was statistically significant (p<0.01 ).
The urine levels of zinc was 1 .93± 0.86 mMol/L in patients with urinary stones and 0.72±0.29 mMol/L in the control group (p<O.OO/ ). The diffe- rence in serum levels of magnesium and zinc were not found statistically significant between the two groups. These findings suggest that the trials of proper metaphylaxis will be appropriate to prevent stone recurrence after determination of urinary inhibitor levels in patients with urinary stones.
Key Words: Urinary calculi, Magnesium, Citra- te, Zinc
tedavisi teknolojik geli~meler~e yeni boyutlar
kazanm1~t1r. Ancak bu geli~meler, ta~
hastahgmm saghk a~1smdan olu~turdugu genel yUki.i azaltmamJ~tlr. Bunun en onemli sebebi, ta~
hastahgmm tekrarlayiCI karakteridir.
Son y1llarda ta~ hastahg1 ctyopatogenezinde, ta~h
olgularm idrarlannda kristal inhibitori.i olarak rol oynayan baz1 maddelerin eksikliginden soz edilmektedir (2-5). Bu nedenle i.iriner sistem ta§h
Erciyes Trp Dergisi 19(4) 210-214, 1997
bir grup hastanm 24 saatlik idrarlanndaki sitrat, Magnezyum (Mg) ve (:inko (Zn) ve serum Mg ve Zn miktarlanm belirleyerek sonu~lan kontrol gru- buyla kar~lia~tumayt ama~ladtk.
HAST ALAR VE YONTEM
Erciyes Oniversitesi Tip Faktiltesi Oroloji Anabilim Dah'nda Ocak 1994- Ocak 1995 tarihleri arasmda tirolitiyazis nedeniyle cerrahi tedavi go- ren, ortalama ya~lart 35.5 (9-60) ytl olan 48 olgu hasta grubunu olu~turdu.
bz
ve soy ge~mi~inde ta§ hikayesi olmayan, ultrasonografi ve direkt unner sistem grafileri normal olarak degerlendirilen ortalama ya§lan 36.5 (8-59) yil olan 30 ki~i ise kontrol grubu olarak degerlendi- rildi.Hastalann metabolik yonden degerlendirilmesi, arneliyattan ti~ hafta sonra yaptldi. Bu Strada her zamanki diyet altmda bulunmalanna ve idrann steril olmasma dikkat edildi. Gerek kontrol grubunda, gerekse hasta grubundaki olgulardan elde edilen 24 saatlik idrar nitrik asit ile deiyonize
edilmi~ temiz serum ~i§elerinde biriktirilip, miktarlart belirlendi. Toplanan idrar orneklerinden Mg, Zn ve sitrat diizeyleri belirlendi. Mg'un idrar ve serum diizeyleri otoanalizor (Technicon RA-XT PIN 108) ile belirlenirken, Zn'nun idrar ve serum
Giilmez, Orsktran, Demirci, Co§kun, Karacagil
dtizeyleri Kayseri (:inkur tesisleri biyokimya laboratuvannda atomik absorpsiyon spektrofotometrc cihazt (Hitachi Z-8000 polarized Zcemen Atomic absorption spectrophotometer) ile
ol~iildti (6).
tdrar sitrat diizeyleri Boehringer Mannheim laboratuvarlan (Citric acit Katolog No: 139076) tarafmdan kulamma haztrlanmt§ kitlerle sitrat liyaz yontemi ile enzimatik olarak 61\fiildii (7 ,8).
Rakamsal verilerin kar~tla§tmlmasmda student- l testi ve cinsiyet analizinde ise ki-kare testi kulla- mldi.
BULGULAR
(:ah§maya ahnan hasta ve kontrol grubu ya§lan ve cinsiyetleri kar§tla~hnldtgmda aralarmda ista- tistiksel fark bulunamamt§tlr ( Tablo I ). Hastalar ve kontrol gruplan serum sodyum (Na), kalsiyum (Ca), Mg, tirik asit ve Zn degerleri yontinden kar§Ila§tlflldtgmda aralarmda anlamh bir fark bulunamadt (Tablo II). Gruplar urmer inhibi!Orlerden sitrat, Mg ve Zn yoniinden kar§lia§tlflldtgmda sitrat ve Mg hasta grubunda anlamh derecede dti§tik. Zn ise anlamh derecede ytiksek bulundu (Tablo III ).
Tablo I. Hasta ve kontrol grubunun ya~ ve cinsiyet yoniinden kar§th~llnlmast
n Ya~ Cinsiyet
Kontrol grubu 30 36.5 ( 8-59) 18 erkek ( % 60 )
12 kadm (% 40 )
Hasta grubu 48 35.5 ( 9-60) 30 erkek (% 63)
18 kadm ( % 37)
p>0.05 x2=0.003
p>0.05
Erciyes Ttp Dergisi 19(4) 210-214, 1997 211
Uriner sistem ta§ltllastalarm idrarlarmda sirrar, magnezyum, ~inko ve serumlarmda magnezyum, ~inko tayini
Tablo II. Hasta ve kontrol grubu serum degerlerinin kar§ila§lliJlmas•
Hasta Grubu (n=48) Kontrol Grubu (n=30)
X ± Sx X ± Sx p
Na 140.27 ± 0.51 139.567± 0.52 >0.05
Ca 9.54 ± 0.08 12.79 ± 2.83 >0.05
Mg 1.75 ± 0.034 1.717 ± 0.03 >0.05
Urik Asit 6.37 ± 0.16 6.67 ± 0.14 >0.05
Zn 13.806 ± 0.301 13.84 3 ± 0.427 >0.05
Mg: mg/dl, Zn: mmol/L, Na:mM/1, ilrik asil: mg/dl, Ca: mg/dl olarak bclirtilmi§ olup serumda normal degerleri Mg:
1.5- 2.1, Zn: 9.8- 18.1, Na: 130-150, ilrik asit: 2-8, Ca:8.5-ll 'dir.
Tablo III. Hasta ve kontrol grublarmda idrarda inhibitor di.izeylerinin kar§lia~tmlmas•
Uriner Hasta Grubu (n=48) Kontrol Grubu (n=30)
lnhibitiirler X ± Sx X ± Sx p
Sitrat 152.463 ± 125.827 428 ± 129.562 <0.001
Mg 84.071 ± 18.394 103.387 ± 70.610 < O.Ql
Zn 1.935 ± 0.863 0.723 ± 0.290 <0.001
Sitrat: mg/24 saat, Mg: mg/24 saat, Zn: mMol/L olarak belirtilmi~ olup idrarda normal degerleri ; Sitrat: 280-570, Mg:
80-120, Zn: 0.6-1.2'dir.
TARTISMA
Driner sistem ta~1 olu~umu, anormal idrar kompozisyonunun neden oldugu fizikokimyasal nedenlerin bir sonucu olarak dti~UnUimektedir (9).
Ta~ olu~umunun idrarda ytiksek Ca, oksalat ve Urik asit al1hmma, aynca koruyucu inhibitOrlerin azhgma baglt oldugu bildirilmi§tir (l,l0-14). Ta~
olu~umu inhibitorlerinden olan sitrat, idrardaki iki degerlikli katyonlarla ozellikle Ca'la baglamr.
Boylelikle idrardaki serbest Ca konsantrasyonu
dti~er ve bunun sonucunda sitrat ta~ ~ekillenmesi
ir,:in gerekli olan idrann siiper doygunlugunu azaltarak Ca oksalat ve Ca fosfat kristal geli~imini
direkt bir ~ekilde inhibe edebilir ( 12, 13).
Sitrat son yillarda Uzerinde en fazla durulan organik kristal inhibitOrlidlir. Ta~lt hastalann 24 saatlik idrar sitrat miktanmn kontrollere klyasla
212
anlamh dereccde dii~Uk oldugu bir r,:ok r,:ah~mada saptanmt~t•r (9,15-18). Minisola ve ark. (19) bobrek ta~ll hastalan n idrarlanndaki sitrat miktarmm saghkh kontrol grubundaki olgulara oranla anlamh derecede dli~Uk oldugunu gozlem-
lemi~lerdir. Biz de Uriner sistem ta~lt hastalann 24 saatlik idrarlanndaki sitrat miktannda kontrollere ktyasla istatistiksel ar,:tdan anlamh bir a zalma saptad1k (P<O.O 1). Bu bulgular sitratm bir inhibitOr madde olarak ta~ olu§umunda onemli bir yere sahip oldugunu di.i~tindi.irmektedir. Eser elementlerden Zn'nun inorganik kristal inhibitori.i oldugu ileri siiri.ilmi.i~ttir (1,18). Yaptlan r,:alt§malarda i.iriner sistem ta~t olan olgulann idrarlannda Zn degeri dti~i.ik bulunmu~tur (3,19).
Rangneker ve ark. (20) ise iiriner sistem ta§h hastalann idrarlannda ve serumlannda Zn
seviyelerini kontrol grubuyla
kar§lla§tlfdtklannda, ta~h hastalarda Zn'nun
ErciyesTtp Dergisi /9(4) 210-214, 1997
idrarla fazla miktarda atlimasma bagil olarak serum Zn seviyesinin anlamh derecede dii§tiigilnil gostermi§lcrdir. Kumar ve ark. (20)' mn elde ettik- leri sonu9lar da Rangneker ve ark (21) sonu9lanna uymaktadtr. <;ah§marntzda her iki grupta serum Zn dtizeyi ile ilgili sonucurnuz literatiirle uyumlu degildir. Cinko ta§ olu§umundaki roiU yontinden henUz geni§ olarak incelenmi§ bir element degildir. Bu nedenle ileride yaptlacak daha kapsamh 9ah§malarla Zn'nun ta§ olu§umundaki yerinin daha iyi anla§Ilacagtm dil§ilnrnekteyiz Magnezyurnun, oksalat ve fosfat ile eriyebilir kompleksler olu§turarak Uriner inhibitor olarak kullamlabilecegi bir 90k ara§ttrmact tarafmdan gosterilmi§tir (L,4, 22-24). Aynca uzun silreli Mg tedavisi ile sitrattn tilbiller geri emiliminin azaJttlarak idrar sitrat miktanntn arttmlabilecegi belirtilmi§tir (4,25). Johansson ve ark.(26,27) Uriner sisteminde ta§t olan 70 olgu ile saghklt 58 olgunun serum ve idrar Mg dilzeylcrini kar§tla§tlrrnt§lar, her iki grubun serum Mg diizeyleri arasmda anlarnh bir fark tespit edememi§lerdir. Buna kar§thk idrar Mg dilzeyini ta§lt olgularda kontrol grubuna gore anlamlt derecede dii§ilk bulmu§lardtr. Kink ve ark. (28) ise Mg degerinin dil§Ukliigiinii diger faktorlerden bagtmstz olarak kabul etmi§lerdir. Pak (13) Iiteratiirdeki hipomagnezilri stkhgtnt % 5-10 olarak belirterek, diyetle yetersiz Mg ailm mm b una neden old u gun u i Jeri siirm il§tilr.
<;alt§mamtzda idrar Mg degeri kontrol grubuna gore anlamh derecede dti§Uk bulunup hipomagnezilri Uriner sistem ta§h hastaJarda% 27 orantnda tespit edilmi§tir. Hasta grubundaki olgulann serum Mg degeri ise kontrol grubuyla kar§tla§tmldtgtnda aralartnda anlamlt bir fark bulunamamt§hr. <;alt§mamtzda hipomagnezUri orant literatUre gore fazla bulunmu§tur. Bu bulgumuz olgu saytmtztn az olmast ya da beslenme ah§kanhgt ile a9Lklanabilir.
Sonu9 olarak ta§ nilksilniln onlenmesi ya da geciktirilmesi amactyla ta§ hastahgt ol·an olgularda ,Uriner inhibitorlerin degerlendirmeye tabi tutulmast gerektigi kamsma vartlmt§tir.
Erciyes T1p Dergisi 19(4) 210-214, 1997
Giilmez, 6rsk1ran, Demirci, Co§kun, Karacagil
KAYNAKLAR
1. Drach George W. Urinary Lithiasis.
Etiology. diagnosis, and medical management. In Walsh PC, Retik AB, Stamey TA, Vaughan ED (eds). Campbell's Urology.
WB Saunders Company, Philadelphia. 1992, pp 2085-2157.
2. More S, Gowland G. The immunological integrity of matrix substance A and its possible detection and quantitation in urine.
Br J Urol1975; 47: 489-493.
3. Cohanim M, Yendt ER: The effects of thiazides on serum and urinary zinc in patients with renal calculi. Johns Hopkins Med J 1975;136:137 -141.
4. Seftel A, Resnick MI. Metabolic Evaluation of urolithiasis. Urol Clin North Am 1990;
17:159-162.
5. Meyer JL, Thomas WC. True metal-citric acid complexes as inhibitors of calcifications and crystal growth. Effects of Fe, Cr, AI complexes on r.alciumphosphate crystal growth. J Urol/982;128:1 372-1374.
_6. Whitehouse RC, Prasad AS. Cossack ZT.
Determination of ultrafiltrable zinc in plasma by Flameless Atomic Absorption Spectrophotometry. Clin Chern 1983;
29:1974-1977.
7. Welshman SG, Me Cambridge H. The estimation of citrate in serum and urine using a citrate lyase techniques. Clin Chimica Acta
1973; 46:243-246.
8. Nielsen TT. A method for enzymatic determination of citrate in serum and urine.
Scand. J. Clin Lab Invest 1976; 36:513-516.
9. Kok DJ, Papapoulos SE, Bijuoet OLM Excessive crystal agglomeration with low citrate excretion in recurrent stone formers.
Lancet 1986;10:1056-1059.
10. Ney D, Hofmann AF, Fischer C, Stubblefield N. The low oxalate diet book. San Diego:
University of California, San Diego./981, pp 1-12
11. Hodgkinson A. Citric Acid excretion in normal adults and in patients with renal calculus. Clin Sci 1962;23: 203-205.
12. Spirnak PJ, Resnich MI. Urinary Stones. In
213
Oriner sistem ta§h lzastalann idrarlarmda sitral, magnezyum, <;inko ve serumlartnda magnezyum, t;inko tayini
Tanogho EA, Me Anich JW (eds). Smith's General Urology. Lange Medical Publications, California 1992, pp 271-298.
13. Pak CYC. Medical management of nephrolithiasis in Dallas. J Urol 1988;140:461-467
14. Fleish H, Bisaz S. Isolation from urine of pro phosphate a calcification inhibitoR. Am J Physiol1978; 203: 671-673.
15. Millan A, Conte A, Raso G, Grages F.
Determination of citrate in urine by simple direct photometry. Clin Chern 1987; 33:
1259~1263.
16. Minisola S, RossiN, Bilgi F. Citric acid and calcium nephrolithiasis. Clin Chern 1988; 34:
211-212.
17. Tekgiil S. Kalsiyum oksalat taj hastaltgurda metabolik degerlendirme. Uzmanltk Tezi, Hacettepe Oniversitesi Ttp FakiUtesi Oroloji Boliimu 1991, Ankara.
18. Miniso/a S, Rossi W, Bilgi F, Tabo/li S, Mazzuoli FG. Citric acid and calcium nephrolithiasis. C/in Chern 1988;34:211-212.
19. Thomas WE, Bird ED,Tomita A. Some concepts concerning the genesis of urinary calculi Invest Urol 1963 ;90: 521-526.
20. Kumar S, Gupta A, Shrivastava PK. Role of zinc in nephrolithiasis. J Indian Med Assoc 1984; 82; 235-237.
214
21. Ragnekar GV, Gaur MS. Serum and urinary zinc levels in urolithiasis Br J Urol1993;
71:527-529.
22. Menon M, Krishnan CS. Evaluation and medical management of the patient with calcium stone disease. Uro/ Clin N Am 1983;
10:595-615.
23. Kohri K, Mitsumasa K, Ishikawa Y, et a/.
Magnesium to calcium ratio in tap water and its relationship to geological features and the incidence of calcium-containing urinary sto- nes. J Uro/1989; 142:1272-1275.
24. Prien EL, Gershoff SF. Magnesium therapy for recurring oxalate urinary calculi. J Urol
1974; 112:509-512.
25. Hargreave TB, Sali A, Mackay C, Sullivan M.
Diumal variation in urinary oxalate. Br J Urol 1977; 49:597-600.
26. Johansson G, Backman V, Danielson BG, et al. Biochemical and clinical effect of the prophylactic treatment of renal calcium stones with magnesium hydroxide. J Urol 1980; 127: 770-773.
27. Johansson. G, Backman V, Danielson BG, et al. Magnesium metabolism in renal stone disease. Invest Uroll980; 18: 93-97.
28. Kink JS, O'Connor FJ, Smith MJV.The uri- nary Calcium I magnesium ratio in calcigerous stone formers. Invest Urol 1968 ;6 :60-62.
Erciyes Ttp Dergisi 19(4) 210-214, 1997
