SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE IĞDIR 2013

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

SEÇİLMİŞ

GÖSTERGELERLE IĞDIR

2013 SEÇİLMİŞ

GÖSTERGELERLE IĞDIR

2013

Ağrı Dağı

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

SEÇİLMİŞ

GÖSTERGELERLE IĞDIR

2013

TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

İstatistiki veri ve bilgi istekleri için Bilgi Dağıtım Grubu Tel: + (312) 410 02 15 - 410 02 44

Faks: + (312) 417 04 32

Yayın istekleri için Döner Sermaye İşletmesi

Tel: + (312) 425 34 23 - 410 05 96 - 410 02 85 Faks: + (312) 417 58 86

Yayın içeriğine yönelik sorularınız için TÜİK Kars Bölge Müdürlüğü

Tel: + (474) 223 26 02 Strl.

Faks: + (474) 223 58 41

İnternet http://www.tuik.gov.tr

E-posta bilgi@tuik.gov.tr

Yayın No 4306 1307-0894 ISSN

Bu yayınla ilgili ortaya çıkabilecek düzeltmeler Kurum web sayfasında verilecektir.

Türkiye İstatistik Kurumu

Yücetepe Mah. Necatibey Cad. No: 114 06100 Çankaya-ANKARA / TÜRKİYE

Bu yayının 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre her hakkı Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına aittir. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz.

Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara Tel: +(0312) 387 09 25 * Faks: +(0312) 418 50 82

Eylül 2014 MTB: 2014-0441 - 25 Adet ISBN 978-975-19-6142-6

SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE 2013 IĞDIR

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 III

Önsöz

ÖNSÖZ

Türkiye İstatistik Kurumu, ülkemizin ekonomik, sosyal, demografik ve kültürel yaps ile ilgili idari kayt, saym ve araştrmalardan elde ettiği bilgileri, başta kamu kurum ve kuruluşlar ve araştrmaclar olmak üzere kamuoyunun kullanmna sunmaktadr.

Yaynlar, tutarllk, zamanllk, şeffaflk ve gizlilik ilkeleri çerçevesinde kaliteli veri üretimi ve hizmet sunumu ilkelerine göre hazrlanmaktadr.

Dünyada ve ülkemizde istatistiki bilgiye duyulan ihtiyacn her geçen gün artmasna paralel olarak, üretilen istatistiklerin iyileştirilmesi, geliştirilmesi, bölgesel istatistiklerin toplanmas, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yaplmas, bölgesel politikalarn çerçevesinin belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi’ne uygun karşlaştrlabilir istatistiki veri taban oluşturulmas amacyla, ülke genelinde İstatistiki Bölge Birimleri Snflamas (İBBS) tanmlanmş, bu kapsamda Kurumumuzun Bölge Teşkilatlarnn güçlendirilmesi ve daha fonksiyonel hale getirilmesi için gereken altyap kurulmuştur. Yerel düzeyde kalknma projeleri üretildikçe, veriye olan talep de artacaktr. Bu yaynda yer alan bölgesel veriler İBBS’ye göre snflandrlmştr.

Bölgesel düzeyde ayrntl verilerin üretilmesi, kaytlara dayal verilerin geliştirilmesine bağldr. Ulusal kayt sisteminin güncel olarak sürdürülmesi için TÜİK tarafndan yürütülen faaliyetler devam etmektedir.

Bölgesel düzeyde veri talebinin yüksekliği göz önünde bulundurularak hazrlanan bu yayn, değişik zamanlarda yaynlanan resmi istatistikler bir araya getirilerek, her aşamadaki karar alc ve kullanclara kolaylk ve zaman tasarrufu sağlayacaktr. Ayn zamanda bölge yöneticilerinin verdikleri hizmetteki gelişmeleri ve eksiklikleri tesbit etmek amacyla, üretilen verileri göstergelere dönüştürerek karar almada kolaylk sağlayacak, İBBS’ye göre Iğdr ilinin bilgilerini içermektedir. Ayrca yaynda, kullanclarn karşlaştrma yapabilmelerini sağlamak üzere TRA2 (Ağr, Kars, Iğdr, Ardahan) 2. Düzeyde bölge biriminin göstergelerine de yer verilmektedir.

Yaynn tüm kullanclara kolaylk sağlamasn ve faydal olmasn dilerim.

Birol AYDEMİR Başkan

Birol AYDEMİR

Başkan

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 V

İçindekiler

İÇİNDEKİLER

Sayfa III

Önsöz V

İçindekiler IX

Açklama XI

Genel Bilgiler

1. Temel Göstergeler 1

İBBS 2. Düzey (26 bölge) Grafik

1.1 Kişi başna gayri safi katma değer, 2011 7

1.2 TÜFE-Bir önceki yln ayn ayna göre değişim oran (%), 2013 7

1.3 Çalşan saylarnn Türkiye toplam içindeki pay, 2011 8

1.4 Maaş ve ücretlerin Türkiye toplam içindeki pay, 2011 8

Tablo

1.1 İBBS 2. Düzey (26 bölge) kişi başna gayri safi katma değer, 2011 9

1.2 İBBS 2.Düzey (26 bölge) TÜFE göstergeleri 10

1.3 İBBS 2. Düzey (26 bölge) sanayi ve hizmetler sektörü göstergeleri, 2011 11

İBBS 3. Düzey (81 il) Grafik

1.5 Nüfus, 2013 12

1.6 İl ve ilçe merkezleri, belde ve köyler nüfusunun toplam nüfus içindeki oran, 2013 13

1.7 Nüfus yoğunluğu, 2013 14

1.8 Yllk nüfus artş hz, 2012-2013 15

1.9 Toplam yaş bağmllk oran, 2013 16

1.10 Net göç hz, 2012-2013 17

1.11 Kaba evlenme hz, 2013 18

1.12 Kaba doğum hz, 2013 19

1.13 Bebek ölüm hz, 2013 20

1.14 İthalat, 2013 21

1.15 İhracat, 2013 22

1.16 Yüz bin kişi başna düşen hastane yatak says, 2012 23

1.17 Öğretmen başna düşen öğrenci says (ilkokul), 2013/'14 24

1.18 İlkokulda net okullaşma oran, 2013/'14 25

1.19 Ortaöğretimde (lise) net okullaşma oran, 2013/'14 26

1.20 Bitkisel üretim değeri, 2013 27

1.21 Canl hayvanlar değeri, 2013 28

1.22 İşsizlik oran, 2013 29

1.23 İstihdam oran, 2013 30

1.24 Kişi başna toplam elektrik tüketimi, 2012 31

1.25 Belediyelerde kişi başna çekilen günlük su miktar, 2012 32

1.26 Bin kişi başna otomobil says, 2013 33

1.27 Onbin araç başna kaza says, 2013 34

1.28 Istma sistemi kat kaloriferi olan hanehalk oran, 2011 35

1.29 İllere göre mutluluk düzeyi, 2013 36

1.30 İllere göre umut düzeyi, 2013 37

Tablo

1. Temel Göstergeler

1.4 İBBS 3. Düzey (81 il) nüfus ve göç göstergeleri, 2013 38

1.5 İBBS 3. Düzey (81 il) demografi göstergeleri, 2013 42

1.6 İBBS 3. Düzey (81 il) dş ticaret göstergeleri, 2013 46

1.7 İBBS 3. Düzey (81 il) sağlk göstergeleri, 2012 48

1.8 İBBS 3. Düzey (81 il) eğitim göstergeleri, 2013/'14 50

1.9 İBBS 3. Düzey (81 il) tarm göstergeleri, 2013 52

1.10 İBBS 3. Düzey (81 il) işgücü göstergeleri,2013 54

1.11 İBBS 3. Düzey (81 il) elektrik tüketim göstergeleri, 2012 56

1.12 İBBS 3. Düzey (81 il) çevre göstergeleri, 2012 58

1.13 İBBS 3. Düzey (81 il) ulaştrma göstergeleri, 2013 60

1.14 İBBS 3. Düzey (81 il) Nüfus ve Konut Araştrmas göstergeleri, 2011 62

1.15 İBBS 3. Düzey (81 il) konut satş göstergeleri, 2013 66

1.16 İBBS 3. Düzey (81 il) mutluluk düzeyi, 2013 68

1.17 İBBS 3. Düzey (81 il) umut düzeyi, 2013 70

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 VI

İçindekiler

2. Ekonomik ve Sosyal Yap 72

Tablo

2.1. Nüfus ve Demografi

2.1.1 İl ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, 2011-2013 83

2.1.2 İlçe, belediye ve köy says, 2011-2013 83

2.1.3 Yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, 2011-2013 84

2.1.4 Yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukar yaştaki nüfus), 2011-2013 86 2.1.5 Okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus (6 ve daha yukar yaştaki nüfus), 2011-2013 87 2.1.6 Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukar yaştaki nüfus), 2011-2013 88

2.1.7 İllerin aldğ göç, verdiği göç, net göç ve net göç hz, 2008-2013 90

2.1.8 Annenin yaş grubuna göre doğumlar, 2009-2013 90

2.1.9 Cinsiyete göre doğumlar, 2009-2013 91

2.1.10 Ortalama evlenme yaş ve ortalama ilk evlenme yaş, 2009-2013 91

2.1.11 Yaş grubuna göre evlenmeler, 2009-2013 92

2.1.12 Yaş grubuna göre boşanmalar, 2009-2013 93

2.1.13 Evlilik süresine göre boşanmalar, 2009-2013 94

2.1.14 Yaş grubuna göre ölümler, 2009-2013 94

2.1.15 Daimi ikametgaha göre seçilmiş ölüm nedenlerinin dağlm, 2010-2013 95

2.1.16 Yaş grubu ve cinsiyete göre intiharlar, 2009-2013 96

2.1.17 İlçelere göre il ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, 2013 97

2.1.18 İlçe, yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, 2013 98

2.1.19 İlçe, okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus ( 6 +yaş ), 2013 99

2.1.20 İlçe, bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus ( 15 +yaş ), 2013 100

2.1.21 İlçe, yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15+ yaş), 2013 101

2.1.22 İlçelere göre ortalama hanehalk büyüklüğü, 2013 101

2.1.23 İkamet edilen ilçeye göre nüfusa kaytl olunan il, 2013 102

2.1.24 İlçe ve cinsiyete göre doğumlar, 2013 104

2.1.25 İlçe, cinsiyet ve yaş grubuna göre evlenmeler, 2013 104

2.1.26 İlçe ve cinsiyete göre ölümler, 2013 105

2.1.27 İlçe, cinsiyet ve yaş grubuna göre ölümler, 2013 105

2.1.28 İlçe ve cinsiyete göre intiharlar, 2013 105

2.2. Milli Gelir

2.2.1 Cari fiyatlarla bölgesel gayrisafi katma değer (iktisadi faaliyet kollarna göre temel fiyatlarla), 2007-2011 106 2.3. Fiyat ve Endeksler

2.3.1 Tüketici fiyatlar değişim oranlar (2003=100), 2011-2013 107

2.4. Dş Ticaret

2.4.1 Ekonomik faaliyetlere göre ihracat (ISIC, Rev.3), 2009-2013 108

2.4.2 Ekonomik faaliyetlere göre ithalat (ISIC, Rev.3), 2009-2013 109

2.5. İş İstatistikleri

2.5.1 İş kaytlarna göre girişim says, 2013 110

2.5.2 Mali arac kuruluş istatistikleri, 2008-2012 111

2.6. İnşaat

2.6.1 Kullanma amacna göre yaplacak yeni ve ilave yaplar, (Yap ruhsatlarna göre), 2013 112 2.6.2 Kullanma amacna göre tamamen veya ksmen biten yeni ve ilave yaplar,

(Yap kullanma izin belgelerine göre), 2013 113

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 VII

İçindekiler

2.7. Enerji

2.7.1 Kullanm yerlerine göre elektrik tüketimi, 2008-2012 114

2.8. Ulaştrma

2.8.1 Motorlu kara taştlar, 2009-2013 115

2.8.2 Yl içinde devri yaplan motorlu kara taşt says, 2011-2013 115

2.8.3 Trafik kazalar, 2009-2013 116

2.8.4 Yol uzunluklar, 2009-2013 117

2.8.5 Kullanlan yakt türüne göre motorlu kara taşt says, 2009-2013 118

2.8.6 Hava meydanlarnda iniş-kalkş yapan uçak says ile iç ve dş hatlarda taşma, 2009-2013 119 2.9. Eğitim

2.9.1 Eğitim seviyesine göre okul, öğretmen ve öğrenci says, 2009/'10-2013/'14 120

2.9.2 Öğretmen başna düşen öğrenci says, 2009/'10-2013/'14 122

2.9.3 Yükseköğretim kurumlarnda kendi biriminde görevli öğretim eleman says, 2008/'09-2012/'13 122 2.9.4 Yükseköğretim kurumlarnda önlisans ve lisans düzeyinde öğrenci says, 2008/'09-2012/'13 123 2.10. Sağlk

2.10.1 Hastane ve yatak says, 2008-2012 124

2.10.2 Sağlk personeli says, 2008-2012 124

2.11. İşgücü

2.11.1 Kurumsal olmayan nüfusun yllara göre işgücü durumu (15+ yaş), 2011-2013 125

2.11.2 İstihdam edilenlerin sektörel dağlm (15+ yaş), 2011-2013 125

2.11.3 İş arama süresine göre işsizler (15+ yaş), 2011-2013 126

2.11.4 Eğitim durumuna göre işgücü, işsiz, istihdam durumu (15+ yaş), 2011-2013 126

2.11.5 İstihdam edilenlerin yllara göre işteki durumu (15+ yaş), 2011-2013 127

2.11.6 İşgücüne dahil olmayanlarn yllara göre işgücüne dahil olmama nedenleri (15+ yaş), 2011-2013 127 2.12. Tarm

2.12.1 Tarm alan kullanm, 2009-2013 128

2.12.2 Tahllar ve diğer bitkisel ürünlerin hasat edilen alan, 2009-2013 129

2.12.3 Tahllar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarlar, 2009-2013 130

2.12.4 Sebzelerin üretim miktarlar, 2009-2013 131

2.12.5 Meyvelerin üretim miktarlar, 2009-2013 132

2.12.6 Seçilmiş ürünlerde örtü alt sebze ve meyve üretim miktarlar, 2009-2013 133

2.12.7 Niteliklerine göre örtü alt tarm alanlar, 2009-2013 134

2.12.8 Organik bitkisel üretim (geçiş süreci dahil), 2009-2013 134

2.12.9 Canl hayvanlar, 2009-2013 135

2.12.10 Süt ve bal üretimi, 2009-2013 135

2.12.11 Tarmsal üretim değeri, 2009-2013 136

2.12.12 Seçilmiş tarmsal alet ve makine saylar, 2009-2013 137

2.12.13 İlçelere göre tarm alan kullanm, 2013 138

2.12.14 İlçelere göre seçilmiş tahl ve diğer bitkisel ürünlerin üretimi, 2013 138

2.12.15 İlçelere göre seçilmiş sebze ürünleri üretimi, 2013 139

2.12.16 İlçelere göre seçilmiş meyve ürünleri üretimi, 2013 139

2.12.17 İlçelere göre seçilmiş örtü alt ürünlerin üretimi, 2013 140

2.12.18 İlçelere ve niteliklerine göre örtü alt tarm alanlar, 2013 140

2.12.19 İlçelere göre seçilmiş tarmsal alet ve makineler, 2013 141

2.12.20 İlçelere göre hayvansal üretim, 2013 142

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 VIII

İçindekiler

2.13. Çevre

2.13.1 Belediye su istatistikleri, 2004-2012 143

2.13.2 Belediye atksu istatistikleri, 2004-2012 143

2.13.3 Belediye atk istatistikleri, 2004-2012 144

2.13.4 Belediyelerin çevresel harcamalar, 2007-2012 144

2.13.5 İçme ve kullanma suyu şebekesi ve artma tesisi ile hizmet verilen belediye says ve nüfusu, 2010-2012 145 2.13.6 Kaynaklarna göre belediyeler tarafndan içme ve kullanma suyu şebekesine çekilen su miktar, 2010-2012 145

2.13.7 Belediyelerin içme ve kullanma suyu artma tesisi mevcut durumu, 2010-2012 146

2.13.8 Kanalizasyon şebekesi ve artma tesisi ile hizmet verilen belediye saylar ve nüfusu, 2010-2012 146 2.13.9 Alc ortamlarna göre kanalizasyon şebekesinden deşarj edilen atksu miktar, 2010-2012 147

2.13.10 Atksu artma tesisleri, 2010-2012 147

2.13.11 Bertaraf yöntemine göre belediye atk miktar, 2010-2012 148

2.13.12 İlçelere göre belediyelerin çevresel harcamalar, 2012 148

2.14. Turizm

2.14.1 Giriş, çkş kaplarnn bağl olduğu il ve ulaşm yoluna göre giriş ve çkş yapan vatandaşlar, 2009-2013 149 2.14.2 Giriş, çkş kaplarnn bağl olduğu il ve ulaşm yoluna göre giriş ve çkş yapan yabanclar, 2009-2013 149 2.15. Kültür

2.15.1 Halk kütüphanesi, kitap ve yararlanma says, 2008-2012 150

2.15.2 Sinema salonu, gösteri ve seyirci says, 2008-2012 151

2.15.3 Tiyatro salonu, gösteri ve seyirci says, 2007/'08-2011/'12 152

2.16. Seçim

2.16.1 Milletvekili genel seçimi, seçmen ve oy bilgileri, 2011 153

2.16.2 Yaş ve cinsiyete göre seçmen profili, 2014 153

2.16.3 İlçelere göre milletvekili genel seçimi sonucu, 2011 154

2.17. Adalet

2.17.1 Türlerine göre ceza infaz kurumu says, 2008-2012 155

2.17.2 Suçun işlendiği yerleşim yeri ve eğitim durumuna göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler,

2008-2012 156

2.17.3 Suçun işlendiği yerleşim yeri ve suç türüne göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, 2008-2012 157 2.17.4 Geliş nedenine göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, 2008-2012 158 2.17.5 İsnat edilen suç türüne göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, 2008-2012 159 2.18. Hanehalk Tüketim Harcamalar

2.18.1 Harcama türlerine göre hanehalk tüketim harcamasnn dağlm, 2008-2012 160

Ek

1. Veri kaynaklar 161

2. İlgili bilgilere ulaşmak için ... 162

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 IX

Açıklama

AÇIKLAMA 1. Giriş

Bölgesel düzeyde kullanc talebi dikkate alnarak seçilen belirli değişken ve göstergelerden oluşan bu çalşma, kullanclarn bölgesel veriye daha kolay ulaşabilmesi amacyla hazrlanmştr. Ayrca grafiklerle verinin daha kolay anlaşlabilmesi amaçlanmştr.

2. Kapsam

En fazla mevcut son beş referans dönem verileri içerilmektedir. TRA2 2. düzey bölgesi ve TRA23 3.

düzey ili olan Iğdr’n yannda, İBBS 2. düzey (26 bölge) ve İBBS 3. düzey (81 il) göstergeleri kapsanmaktadr. Verilerin son güncelleme tarihi 01/07/2014’tür.

3. Veri Kaynaklar

Verilerin önemli bir ksm Türkiye İstatistik Kurumunun çalşmalar ya da ilgili kurumlarla yaplan işbirliği ile elde edilmiştir. Bir bölümü ise ilgili kurumlarn yaynlarndan olduğu gibi alnmştr. İlk ksmda bu verilerden yararlanlarak göstergeler hesaplanmştr.

4. Snflamalar

Bölgesel istatistiklerin toplanmas, geliştirilmesi, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yaplmas, bölgesel politikalarn belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi’ne uygun, karşlaştrlabilir istatistiki veri taban oluşturulmas amacyla ülke çapnda İstatistiki Bölge Birimleri Snflamas tanmlanmştr.

Bu snflamada iller 3. Düzey olarak tanmlanmş; ekonomik, sosyal ve coğrafi yönden benzerlik gösteren komşu iller ise bölgesel kalknma planlar ve nüfus büyüklükleri de dikkate alnarak 1. Düzey ve 2. Düzey olarak gruplandrlmak suretiyle hiyerarşik İstatistiki Bölge Birimleri Snflamas yaplmştr.

Buna göre:

1. Düzey: 2. Düzey Bölge Birimlerinin gruplandrlmas sonucu tanmlanmş olup, 12 adettir.

2. Düzey: 3. Düzeydeki komşu illerin gruplandrlmas sonucu tanmlanmş olup, 26 adettir.

3. Düzey: İl düzeyinde 81 adet İstatistiki Bölge Birimi yer almaktadr. Her il bir İstatistiki Bölge Birimini tanmlamaktadr.

Snflamaya ilişkin ayrntl bilgi İstatistiki Bölge Birimleri Snflamas tablosunda verilmektedir.

Simge ve Ksaltmalar

... Bilgi elde edilememiştir

- Bilgi yoktur

* Bilgi geçicidir c Gizli veri

0 Kullanlan birimin yarsndan azdr

TL Türk Liras

$ ABD Dolar

İBBS İstatistiki Bölge Birimleri Snflamas

TÜFE Tüketici Fiyat Endeksi GSKD Gayri Safi Katma Değer

2012/’13 01/10/2012 ile 31/09/2013 arasndaki öğrenim dönemi 2010/’11 2010’da başlayan ve 2011’de biten tiyatro sezon yl

NACE Rev. 2 Avrupa Topluluğu’nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Snflamas

ISIC Rev.3 Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararas Standart Sanayi Snflamas

CPA Faaliyetlere Göre Ürünlerin İstatistiki Snflamas

MWh 1 000 000 watt saate eşdeğer enerji birimi

KWh 1 000 watt saate eşdeğer enerji birimi

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 X

Açıklama

TR1 İstanbul TR10 İstanbul TR100 İstanbul (Zonguldak, TR811 Zonguldak

(Tekirdağ, TR211 Tekirdağ Karabük, TR812 Karabük

Edirne, TR212 Edirne Bartn) TR813 Bartn

Bat Krklareli ) TR213 Krklareli Bat (Kastamonu, TR821 Kastamonu

Marmara ( Balkesir, TR221 Balkesir Çankr, TR822 Çankr

Çanakkale ) TR222 Çanakkale Sinop) TR823 Sinop

TR31 (İzmir) TR310 İzmir (Samsun, TR831 Samsun

(Aydn, TR321 Aydn Tokat, TR832 Tokat

Denizli, TR322 Denizli Çorum, TR833 Çorum

Muğla) TR323 Muğla Amasya) TR834 Amasya

(Manisa, TR331 Manisa (Trabzon TR901 Trabzon

Afyonkarahisar, TR332 Afyonkarahisar Ordu, TR902 Ordu

Kütahya, TR333 Kütahya Doğu Giresun, TR903 Giresun

Uşak) TR334 Uşak Karadeniz Rize, TR904 Rize

(Bursa, TR411 Bursa Artvin, TR905 Artvin

Eskişehir, TR412 Eskişehir Gümüşhane) TR906 Gümüşhane

Bilecik ) TR413 Bilecik (Erzurum, TRA11 Erzurum

Doğu ( Kocaeli, TR421 Kocaeli Erzincan, TRA12 Erzincan

Marmara Sakarya, TR422 Sakarya Bayburt ) TRA13 Bayburt

Düzce TR423 Düzce Kuzeydoğu (Ağr, TRA21 Ağr

Bolu, TR424 Bolu Anadolu Kars, TRA22 Kars

Yalova ) TR425 Yalova Iğdr, TRA23 Iğdr

Bat TR51 ( Ankara) TR510 Ankara Ardahan ) TRA24 Ardahan

TR5 Anadolu ( Konya, TR521 Konya (Malatya, TRB11 Malatya

Karaman) TR522 Karaman Elazğ, TRB12 Elazğ

( Antalya, TR611 Antalya Bingöl, TRB13 Bingöl

Isparta, TR612 Isparta Ortadoğu Tunceli ) TRB14 Tunceli

Burdur) TR613 Burdur Anadolu (Van, TRB21 Van

TR62 (Adana, TR621 Adana Muş, TRB22 Muş

Mersin) TR622 Mersin Bitlis, TRB23 Bitlis

TR63 (Hatay, TR631 Hatay Hakkari ) TRB24 Hakkari

Kahramanmaraş TR632 Kahramanmaraş (Gaziantep, TRC11 Gaziantep

Osmaniye) TR633 Osmaniye Adyaman, TRC12 Adyaman

TR71 (Krkkale, TR711 Krkkale Kilis ) TRC13 Kilis

Aksaray, TR712 Aksaray (Şanlurfa, TRC21 Şanlurfa

Niğde, TR713 Niğde Güneydoğu Diyarbakr ) TRC22 Diyarbakr

Orta Nevşehir, TR714 Nevşehir Anadolu (Mardin, TRC31 Mardin

Anadolu Krşehir) TR715 Krşehir Batman, TRC32 Batman

TR72 (Kayseri, TR721 Kayseri Şrnak, TRC33 Şrnak

Sivas, TR722 Sivas Siirt) TRC34 Siirt

Yozgat) TR723 Yozgat ^Toplam 12 26 81

TR6 Akdeniz TR61

TRC TR7

TRB

TRB1

TRB2

TRC2

TRC3 TR4

TR41

TRA

TRA1 TR42

TR90

TRC1 TR52

TRA2 TR3

İstatistiki Bölge Birimleri Snflamas (İBBS)

1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey 1. Düzey 2. Düzey

TR83 Ege

3. Düzey TR Türkiye

TR8

TR81 TR2

TR21

TR22 Karadeniz TR82

TR32

TR33

TR9

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 XI

Genel Bilgiler

GENEL BİLGİLER Tarihçe

Iğdr'n ad; 24 Oğuz boyundan 21'incisi saylan İç-Oğuzlar-Üç-Ok kolunun ve Oğuz Han'n alt

oğlundan biri olan Cengiz Alp'in en büyük oğlu olan "Iğdr Bey" den gelmektedir. Bu boyun ilk hakan

Iğdr Bey'dir. Iğdr'n kelime olarak "iyi, büyük, yiğit başkan, ünlü ve sahip" gibi anlamlara gelmektedir.

Tarih Öncesi, çağlardan bu tarafa önemli bir yerleşim merkezi olmuş Iğdr ve çevresindeki yerleşmelerin ne zaman başladğ kesin olarak bilinmemekle birlikte, yaplan ilmi çalşmalarn büyük çoğunluğu Orta Asya'dan geldikleri kabul edilen Hurriler'in bölgenin ilk sakinleri olduklarn

göstermektedir.

M.Ö. 5000-4000 yllarnda; bugünkü Azerbaycan, Sürmeli Çukuru ve Doğu Anadolu'da yerleşen Hurrilerden sonra, M.Ö. 3000-2000 yllarnda Mitanniler, Etiler, Asurlular, Kimmerler, Metler, Persler, Sümerliler gibi kavimlerin Orta Asya'dan gelerek Ağr Dağ yamaçlar, Aras Havzas ve Doğu Anadolu'da ikamet ettikleri sanlmaktadr.

Iğdr ve çevresi VII. yüzyla kadar Urartularn elinde kalmş, bu tarihten sonra M.Ö 665 yllarnda atl

göçebe halinde yaşayan İskit-Saka Türkleri, Kafkaslar aşarak bölgeye gelmişler ve Urartularn hâkimiyetine son vermişlerdir.

M.S. 640 yl sonrasnda bölge İslam ordularnn ve Bizansllarn karşlkl hâkimiyetiyle sürmüş, birkaç kez el değiştiren bölge 1064 ylnda Selçuklular’n hâkimiyetine girmiştir. 1074'de Ani ve Kars' da Bizansllardan alan Selçuklular bölgenin kesin hâkimi olmuşlardr.

Moğollar, 1239'da bölgeyi de etkisi altna almştr. Moğollardan sonra bölgede Karakoyunlular ve Akkoyunlular gibi Türk beyliklerinin idaresini ksa bir süre de olsa görmek mümkündür.

1514 Çaldran Savaş ve 1534 Tebriz Seferi ile bölge kesin olarak Osmanllar'n eline geçmiştir.1746–

1827 yllar arasnda İran idaresinde kalan bölge, 1877–78 Osmanl-Rus savaş (93 harbi) sonunda 42 yl Rus idaresinde kalmştr; Brest-Litovsk muahedesinin imzalamasyla Ruslar bölgeden çekilmiştir.

14 Kasm 1920 tarihinde Iğdr ve çevresi kesin olarak Türkiye'nin bir parças haline gelmiştir. Bölgede 14 Kasm tarihleri ilin düşman işgalinden kurtuluşunun yl dönümü olarak her yl törenlerle kutlanmaktadr.

Coğrafi Durumu

Yüzölçümü 3588 km² olan ilin Ermenistan ile hududunu boydan boya Aras Nehri oluşturmaktadr. Bir yandan yurdumuzun en büyük ve dünyann sayl büyük dağlarndan biri olan Büyük Ağr Dağ'nn 5 165 metre yüksekliğindeki buzullarla kapl sivri tepeleri ile diğer taraftan yüksek Doğu Anadolu platosunda ortalama rakm 800-900 metre arasnda değişen ve turunçgiller ile zeytin dşnda her türlü meyve ve sebzenin bolca yetiştirilebildiği bereketli Sürmeli (Aras) Çukurunu bünyesinde iç içe barndrmaktadr.

Sürmeli Çukuru, Arpaçay’n Aras'la birleştiği Ergüder mevkiinden başlayp, Aras Nehrinin ülkemiz

snrlarn terk ettiği Türkiye-İran-Nahçvan snrlarnn birleşme noktasna kadar devam eder. Yükseltisi,

batdan-doğuya ve güneyden-kuzeye doğru azalan bu çukurun merkezinde Iğdr şehri

kurulmuştur. Aras nehri boyunca doğu-bat doğrultusunda uzanan Iğdr Ovas, Bat Iğdr, Doğu Iğdr

ve Dil Ovas’ndan oluşmaktadr. Iğdr Ovas'nn güneydoğuya doğru bir uzants durumunda olan Dil

Ovas (Dil Ucu), ayn zamanda ülkemizin en doğu uç noktasn oluşturmaktadr. Bölgenin güneyinde,

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 XII

Genel Bilgiler

kabaca bat-doğu doğrultusunda uzanan Orta Toroslar'n uzants ve Munzur Dağlaryla başlayp Karasu-Aras Dağlaryla devam eden dağlk kütlenin doğudaki bölümü yer almaktadr.

Iğdr Ovas ve çevresi “mikroklima” alan içine girmesi nedeniyle bölgede Akdeniz iklimine yakn karasal iklim şartlar, yüksek kesimlerde ise yar nemli soğuk iklim şartlar hüküm sürer. Bölge, iktisadi anlamda orman zenginliğinden büyük ölçüde yoksundur. Aras nehri kysnda elverişli bir yerleşme ortam bulan söğüt ve yabani iğde ağaçlar, su taşknlarnn etkilerinin azaltlmasnda yardmc olurlar.

Büyük ve Küçük Ağr Dağlar’nn kuzey ve kuzeydoğu eteklerinde, Aralk ilçesi dolaylarnda kumcul bitkiler yaygn olarak görülür. Büyük Ağr Dağ’nn kuzey kesimlerinde geniş yer kaplayan ve yer yer alüvyonlar üzerine kadar akmş bulunan genç bazalt örtüsü üzerinde çok fakir bir bitki örtüsünün varlğ dikkati çeker. Yine ad geçen dağlarn kuzey yamaçlarnda huş ve titrek ağaççklarna rastlanr.

İdari ve Sosyo - Ekonomik Durumu

İdari yap: Iğdr’da merkez ilçeler dâhil 4 ilçe, 7 belediye ve 159 köy bulunmaktadr.

Nüfus: Iğdr ilinin nüfusu, 2013 Adrese Dayal Nüfus Kayt Sistemi sonuçlarna göre 190 424’dur.

Alan: Kuzeydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan Iğdr. 3546 kilometrekare’lik yüzölçümü ile Türkiye yüzölçümünün %0,46’sna denk gelmektedir.

İlçeler: Nüfus bakmndan en büyük ilçeleri srasyla: Iğdr Merkez, Tuzluca, Aralk, Karakoyunlu’dur.

Yüzölçümü bakmndan en büyük ilçesi Iğdr Merkez, en küçük ilçesi ise Karakoyunlu’dur.

İlin öne çkan özellikleri

Ekonomik: Bölgedeki ekonomik faaliyetlerin başlangç tarihinin, en az yerleşme tarihi kadar eski olduğu tahmin edilmektedir. Bölgede, Urartu Devleti zamannda tahl tarm, bağclk ve meyvecilik faaliyetlerinin çok ileri bir düzeyde bulunduğu sanlmaktadr.

Ancak, bölgede yetiştirilen tarmsal ürünlerden bazlar zamanla önemini kaybederken, bazlar önemini korumuş, baz ürünlerin tarm ise, ancak 1956'dan sonra başlamştr. Örneğin; halen ovann güneyindeki yamaçlarda üzüm bağlar izlerine rastlanmas, Aras nehri boyunca Kazanc köyünden Koçkran köyüne kadar olan sahada toprak altndan üzüm bağ köklerinin çkmas, bölgede eski devirlerde (özellikle Rus işgali döneminde) bağclğn bir hayli yaygn olarak yapldğn göstermektedir.

Oysa bugün, birkaç köy dşnda üzüm yetiştiriciliğine pek rastlanmaz.

Keza ovada yetiştirilen dut ağac saysnn giderek azalmas, ipek-böceği yetiştiriciliğinin zamanla ortadan kalkmasna yol açmştr. Ovada önemini kaybeden bir başka tarm ürünü de çeltiktir. Yörede 1970'li yllara kadar geniş ölçüde yaplan çeltik ekimi, stma salgnlarnn önüne geçmek amacyla bu tarihte yasaklanmştr.

Ovadaki şeker pancar üretimi, buğday tarm, meyvecilik ve sebzecilik geçmişte olduğu gibi bugün de ovadaki en önemli tarmsal faaliyetler arasndadr. Iğdr Ovasnn güneyindeki dağlk bölgede hâkim ekonomik faaliyet, tahl tarm (buğday, arpa) ve hayvanclktr.

Iğdr ilinin işsizlik oran 2013 yl için %6,9, işgücüne katlma oran %58,6 ve istihdam oran %54,5’dr.

Bölgede, sanayi faaliyetleri henüz gelişmemiştir. Sanayi tesisleri genel olarak tarmsal üretimden

sağlanan hammadde kaynaklarna dayanarak kurulmuştur. Bunlar arasnda Çrçr Atölyeleri, Un

Değirmenleri ve Keçe Atölyeleri saylabilir.

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 XIII

Sanayi

Iğdr sanayisi küçük işletmelerden oluşmaktadr. Bu işyerleri, hammadde kaynaklarnn mevsimlik olarak sağlanmasna bağl olarak, yln belli dönemlerinde faaliyet gösterirler. Bu nedenle, çalştrdklar

iş gücünün ancak bir-ikisi devaml işgücü olup, diğerleri mevsimlik iş gücünden oluşmaktadr.

İldeki atölye tipi sanayi faaliyetleri, birkaç köyde bulunan un değirmenleri dşnda Iğdr il merkezinde bulunmaktadr. Koyun yetiştiriciliğinin önemli olduğu ve dolaysyla yün hammaddesinin bol olarak üretildiği köylerde hal ve kilim dokumaclğ yaygndr.

Ticaret

Iğdr'n ticaret hayatnda, 1992 Maysnda Dilucu gümrük kapsnn açlmasyla birlikte özellikle bavul ve mazot ticareti sayesinde önemli bir canlanma görülmüştür. Ticarî kazançlar, sanayi yatrmlarna kanalize edilememiş, spekülatif amaçl yatrmlara kaymştr.

İlde, ticari hayatn organizasyonu ve ticari faaliyette bulunan esnaf ve sanatkârlarn sorunlarnn çözümüne yardmc olmak üzere 1 Sanayi ve Ticaret Odas, 6 Esnaf ve Sanatkârlar Odas ile 1 Esnaf ve Sanatkârlar Odalar Birliği mevcuttur.

Sosyal: İl ve ilçe merkez nüfusunun toplam nüfusa oran %53’tür. Nüfusun 102.154 kişisi şehirlerde yaşarken, 88 270 kişisi bucak ve köylerde yaşamaktadr.

Iğdr ilinde genç nüfusun ağrlğ dikkat çekicidir. 2013 ylnda il nüfusunun %53’si 25 yaşn altndadr.

25–64 yaş aras nüfus toplam nüfusun %42’si, 65 yaş üstü nüfus toplam nüfusun %5’ünü oluşturmaktadr.

Adrese Dayal Nüfus Kayt Sistemi verilerine göre ilin kilometrekareye 53 kişi olan nüfus yoğunluğu, 100 olan ülke nüfus yoğunluğunun altndadr. Iğdr ili 2013 yl yllk nüfus artş hz ‰ 0,1’dir.

2012–2013 yllar için Iğdr ilinin ‰ -15,10 net göç hz ile göç verdiği anlaşlmaktadr.

Kültürel: Bölgeye M.Ö. 4000 tarihinde Hurriler yerleşmiş daha sonra farkl medeniyetlere sahne olmuştur. Günümüze kadar Urartular, Sakalar, Sasaniler, Bizanslar, Selçuklular, Moğollar, Oğuzlar, Karakoyunlular ve Osmanl kültürlerine ev sahipliği yapmştr. Gezilebilecek Yerler:

Soykrm Ant: Baharl Mahallesi Çevre Yolu Kavşağ’ndadr.

Ağr Dağ: Türkiye’nin en yüksek dağ olup, İran ile Iğdr arasnda snr teşkil etmektedir. Yüksekliği 5165 metredir. Eski bir volkanik dağdr.

Harmandöven Kervansaray: Eski ipek yolu Batum Tebriz Kervanyolu güzergahnda, Selçuklular Dönemi’nde Sürmari Emiri Şerafettin Ejder Bey tarafndan 12.yüzylda yaplmştr.

Koçbaş Mezarlar:Koçbaş mezarlar hemen hemen Iğdr Ovas’ndaki bütün mezarlklarda bulunur.

Karakoyunlular Dönemi’nden kalmştr.

Aras Nehri: Aras Nehri kysnda yine devletin desteği ve teşvikiyle turistik amaçl konaklama, yeme- içme dinlenme ve eğlenme amaçl yerler yaplabilir.

Genel Bilgiler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 1

Temel Göstergeler

1. TEMEL GÖSTERGELER

Bu bölümde bölgedeki gelişmelere ait temel göstergeler İBBS 2. düzey (26 bölge) ve İBBS 3.düzey (81 il) ayrmnda verilmiştir. Kişi başna göstergeler hesaplanrken her bir düzey için ilgili yla ait Adrese Dayal Nüfus Kayt Sistemi (ADNKS) sonuçlar kullanlmştr.

ADNKS’ye göre il, ilçe, belediye, köy ve mahalle nüfuslar belirlenirken: Nüfus ve Vatandaşlk İşleri Genel Müdürlüğü (NVİGM) tarafndan, ilgili mevzuat ve idari kaytlar uyarnca Ulusal Adres Veri Taban'nda yerleşim yerlerine yönelik olarak yaplan idari bağllk, tüzel kişilik ve isim değişiklikleri dikkate alnmaktadr.

Bu kapsamda, 6360 ve 6447 sayl kanunlar ile düzenlenen ve bu kanunlar uyarnca ilk mahalli idareler genel seçimlerinde yürürlüğe girecek olan idari bağllk ve tüzel kişilik değişiklikleri ile 5393 sayl Yasa'nn 8 inci ve 11 inci maddelerine göre alnan ve söz konusu Kanun gereğince ilk mahalli idareler seçimlerinde uygulanacak olan birleşme ve katlmalar, belediye ve köy tüzel kişiliğinin kaldrlmasna ve bir beldenin köye dönüştürülmesine dair kararlar, Yüksek Seçim Kurulu Başkanlğ'nn 421 sayl Kararna istinaden, NVİGM tarafndan 1 Aralk 2013 tarihi itibaryla Ulusal Adres Veri Taban'na yanstldğ için, 2013 ADNKS sonuçlar belirtilen değişiklikleri içermektedir.

Tanm ve Kavramlar

Yllk nüfus artş hz: İki saym tarihi arasndaki dönemde her 1000 nüfus için yllk artan nüfustur.

Yllk nüfus artş hz, doğal artş bağnts ile hesaplanmaktadr;

P

= P

* e

Burada;

P

: n tarihindeki (dönem başndaki) nüfusu, P

: n+t tarihindeki (t yl sonra) nüfusu, e : Logaritmay,

r : Yllk nüfus artş hzn,

t : İki tarih arasndaki süreyi (yl olarak) göstermektedir.

İki saym yl nüfuslarnn birbirine oranlanmas yoluyla elde edilen rakamsal değerler, oransal değerler olup, yllk nüfus artş hzn ifade etmemektedir.

Yllk nüfus artş hz Microsoft Excel programnda aşağdaki formül kullanlarak da hesaplanabilmektedir:

= (LN (Sonraki Saym / Önceki Saym) / (iki saym yl arasndaki fark))*1 000 Örnek:

= (LN(2013 ADNKS nüfusu / 2012 ADNKS nüfusu) / (İki ADNKS dönemi arasndaki yl fark))*1 000

= (LN(76 667 864 / 75 627 384)/(1))*1 000

= ‰13,7

Nüfus yoğunluğu: Bir kilometrekareye düşen nüfustur. Nüfus yoğunluğu hesaplanrken göller hariç yüzölçümü verileri kullanlmştr.

Net göç: Belirli bir ilin aldğ göç ile verdiği göç arasndaki farktr. Belirli bir ilin aldğ göç verdiğinden

fazla ise net göç pozitif, verdiği göç aldğ göçten fazla ise göç negatiftir.

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 2

Temel Göstergeler

Net göç hz: Göç edebilecek her bin kişi için net göç saysdr.

m

[(M

-M

)/(P

-0,5*(M

-M

))]*k m

: Net göç hz

M

: Aldğ göç M

: Verdiği göç M

- M

: Net göç

P

: i'nin t+n zamandaki daimi ikametgah nüfusu i : Göçün incelendiği alan

k : Sabit say (k=1 000)

Örneğin; Iğdr ilinin, 2012-2013 döneminde aldğ göç 6 882, verdiği göç 9 779, toplam nüfus 190 424’tür. 2012-2013 dönemine ilişkin net göç hzn hesaplamak için;

m

= [(6 882-9 779)/(190 424-0,5*(6 882-9 779))]*1 000 m

= -15,10 olarak bulunur.

Yaş: Kişinin bitirmiş (tamamlamş) olduğu yaştr.

Daha önceki yllarda, “kişilerin bitirmiş olduğu yaş bilgisi” bir yl 365 gün olarak dikkate alnarak hesaplanmştr. 2013 ADNKS yaş hesabnda ise, önceki yllardan farkl olarak “artk yllar” göz önünde bulundurulmuştur. Artk yl, Miladi takvimde 366 gün olan, yani diğer yllara göre bir gün uzun olan yllara verilen addr. Bu fazladan gün 29 Şubat olarak dört ylda bir uygulanr.

Cinsiyet oran: Her 100 kadn için erkek saysdr.

Cinsiyet oran= (P

/P

)*100 P

: Erkek nüfus

P

: Kadn nüfus

Toplam yaş bağmllk oran: “15-64” yaş grubundaki her 100 kişi için “0-14” ve “65 ve daha yukar”

yaş gruplarndaki kişi saysdr.

)+ (

Toplam yaş bağmllk oran= --- * 100 (

Brüt okullaşma oran: İlgili öğrenim türündeki tüm öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir.

A: Toplam öğrenci says

B: Teorik yaş grubundaki toplam nüfus

A Brüt okullaşma oran = --- x 100 B

Net okullaşma oran: İlgili öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir.

A: Teorik yaş grubundaki öğrenci says

B: Teorik yaş grubundaki toplam nüfus A

Net okullaşma oran = --- x 100

B

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 3

Temel Göstergeler

Kaba evlenme hz: Belli bir yl içinde her bin nüfus başna düşen evlenme saysdr.

1000



 N KEH E

KEH: Kaba evlenme hz

E : Evlenme says

N : Yl ortas nüfus

Kaba boşanma hz: Belli bir yl içinde her bin nüfus başna düşen boşanma saysdr.

1000



 N KBH B

KBH: Kaba boşanma hz

B : Boşanma says

N : Yl ortas nüfus

Ortalama ilk evlenme yaş: Belli bir yl içinde ilk kez evlenen çiftlerin ortalama evlenme yaşdr.

Ortalama ilk evlenme yaş erkek ve kadn için ayr hesaplanmaktadr.

N y Y

N 1

i i





Y: Ortalama ilk evlenme yaş

y

: ilk kez evlenen i. kişinin yaş

N: ilk kez evlenen kişi says

Kaba doğum hz: Belli bir yl içinde her 1000 nüfus başna düşen doğum saysdr.

1000



 N KDH D

KDH: Kaba doğum hz

D : Doğum says

N : Yl ortas nüfus

Toplam doğurganlk hz: Bir kadnn, doğurgan olduğu dönem boyunca (15-49 yaşlar arasnda) yaşayacağ ve belirli yaşa özel doğurganlk hzn takip edeceği varsaym altnda doğurabileceği ortalama canl doğan çocuk saysdr.

49

5

45 19 15

 



 



 





i i

i

N

TDH D

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 4

Temel Göstergeler

TDH: Toplam doğurganlk hz

D

: i. yaş grubundaki doğum says

N

: i. yaş grubundaki yl ortas kadn nüfus

Kaba ölüm hz: Belli bir yl içinde her 1 000 nüfus başna düşen ölüm saysdr.

Ö 1000 KÖH  N 

KÖH: Kaba ölüm hz

Ö : Ölüm says

N : Yl ortas nüfus

Bebek ölüm hz: Belli bir yl içinde her 1 000 canl doğum başna düşen bebek ölüm saysdr.

BÖ 1000 BÖH  D 

BÖH: Bebek ölüm hz

BÖ : Bebek ölüm says

D : Canl doğum says

İhracat: Bir ülkede yerleşik kişi ve kurumlarn diğer ülkelere mal satmasdr.

İthalat: Bir ülkede yerleşik kişi ve kurumlarn diğer ülkelerden mal satn almasdr.

Gayrisafi katma değer (GSKD): Bir bölgede yerleşik ekonomik birimlerin belli bir dönemde bu bölgedeki ekonomik faaliyetleri sonucunda ürettikleri mal ve hizmetlerin (çkt) üretim değerinden, bu üretimde bulunabilmek için kullandklar mal ve hizmetler (ara tüketim) değerinin çkarlmas sonucu elde edilen değerdir.

GSKD (temel fiyatlarla) = Çkt (temel fiyatlarla) - Ara Tüketim (alc fiyatlaryla)

Bölgesel kişi baş gayrisafi katma değer: Cari fiyatlarla bölgesel gayri safi katma değerin yl ortas

bölge nüfus tahminine bölünmesi ile elde edilen değerdir. Hesaplanan bu değerin ithalat ağrlkl

ortalama dolar kuruna bölünmesi ile dolar değeriyle kişi baş bölgesel gayri safi katma değere ulaşlmaktadr.

Yerel birim: Coğrafi olarak tanmlanan bir yerdeki mal ve hizmetlere ilişkin faaliyetleri ya da bunlarn bir ksmn yürüten bir birimdir. Yerel birim, girişimin; büro, mağaza, büfe, fabrika, atölye, maden ocağ, şantiye, otel, lokanta, kafe, okul, hastane, depo gibi yerleşik olan bölümüdür. Yerel birim, bu yerde bir veya daha çok kişinin, tam süreli veya ksmi süreli olarak çalşmas ile girişim için ekonomik faaliyet yürütür. Girişim merkezinin bulunduğu yer ile yardmc faaliyet yürüten birimlerin her biri ayr ayr yerel birimdir.

Çalşan says: Ücretle çalşanlarn yllk ortalama saysna iş sahibi ve ortaklarla, ücretsiz çalşan aile fertlerinin ve çraklarn yllk ortalama saysnn eklenmesi ile bulunur.

İstihdam Oran: İstihdamn, kurumsal olmayan çalşma çağndaki nüfus içindeki orandr.

İşgücüne katlma oran: İşgücünün kurumsal olmayan çalşma çağndaki nüfus içindeki orandr.

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 5

Temel Göstergeler

İşsizlik oran: İşsiz nüfusun toplam işgücü içindeki orandr.

Maaş ve ücretler: Bir işveren tarafndan, yannda ücret, maaş, yevmiye karşlğ çalşan kişiye, çalşmas karşlğnda yaplan nakdi (para) veya ayni (mal) ödemelerin toplam olarak tanmlanr.

Maddi mallara ilişkin brüt yatrm: Referans dönemi süresince tüm maddi mallara (arazi, makine ve teçhizat, mevcut bina ve yaplarda, inşaatlarda ve binalardaki büyük tadilatlar) yaplan yatrmdr.

Trafik kazas: Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracn karştğ ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmş olan olaydr.

Belediyelerde kişi başna çekilen günlük su miktar: Belediyeler tarafndan içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağtlmak üzere temin edilen günlük ortalama su miktarnn, içme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusuna orandr.

İçme ve kullanma şebekesi ile dağtlmak üzere çekilen yllk toplam su miktarnn (litre olarak) şebeke ile hizmet verilen nüfusa ve 365’e bölünerek kişi baş su miktar hesaplanmaktadr.

Örneğin;

Toplam çekilen içme suyu miktar (m

/yl)

İçme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusu 930 825 055 13 710 512

ise,

İçme suyu miktar = [930 825 055 (m

/yl) *1 000 (litre/m

) / 365 (gün/yl)] = 2 550 205 630 (litre/gün)

Kişi baş çekilen günlük su miktar = [2 550 205 630 (litre/gün)/13 710 512 (kişi)]

= 186 litre/kişi-gün olarak hesaplanr.

Nüfus ve Konut Araştrmas: 2011 Nüfus ve Konut Araştrmas, Adrese Dayal Nüfus Kayt Sistemi’nden elde edilemeyen; hanehalk özellikleri, işgücü, istihdam ve işsizlik, göç ve göç nedeni, engellilik ile bina ve konut nitelikleri gibi bilgileri sağlamak amacyla yaplmştr. Bu araştrma; “2 Ekim 2011” tarihini referans gün kabul ederek, 3 Ekim-31 Aralk 2011 tarihleri arasnda, örnekleme yöntemiyle seçilmiş saym bölgelerindeki yaklaşk 2,2 milyon hanenin yan sra kurumsal yerlerde bulunan kişilerle yaplmştr. Araştrmada yaklaşk 9 milyon kişi ile yüz yüze görüşme gerçekleştirilmiştir.

Araştrmada, ülkemizde ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlar ile yabanc uyruklu kişiler kapsanmştr. Ancak, alt aydan ksa süreli ülkemizde bulunan (örneğin yurt dşnda ikamet edip, tatilini Türkiye’de geçiren) T.C. vatandaşlar kapsam dşnda tutulmuştur.

Hanehalk: Aralarnda akrabalk bağ bulunsun ya da bulunmasn ayn konutta yaşayan bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluktur. Konut dşnda bir adres biriminde (işyeri, otel, pansiyon, misafirhane vb.) birlikte yaşayan kişiler de hanehalk olarak değerlendirilmiştir.

Nüfus ve Konut Araştrmasnda "Bir konut bir hanehalk teşkil eder." yaklaşm kullanlmştr. Ayn

konutta yaşayan herkes (kirac, çalşan, arkadaş vb.) ayn hanehalknn üyesi kabul edilmiştir.

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 6

Temel Göstergeler

Bina: Bir veya birden fazla konut ya da işyeri birimini kapsayan bir tavan veya çatyla örtülmüş temelden tavana kadar uzanan dş duvarlar ile kaplanmş, ikamet, sanayi, ticaret, eğitim ve diğer çeşitli kullanmlara tahsis edilen müstakil bir yapdr. Binalar, ikamet amaçl ve diğer (ikamet amaçl

olmayan) olarak iki kategoriye ayrlmaktadr. Net kullanm alan bakmndan en az yars ikamet amacyla kullanlan binalar (boş konutlar, yazlk/mevsimlik konutlar, kapc daireleri dahil) ikamet amaçl binalar olarak tanmlanr.

Bina kat says: Bodrum, zemin, normal ve çat katlar dahil toplam kat saysdr. Cadde seviyesinin altnda yer alan katlar da toplam kat saysna dahildir.

Bina inşa yl: Binann nihai olarak bitirildiği veya fiilen ikamete açldğ yldr.

Konut: Bir hanehalknn yaşayabilmesi için inşa edilmiş, düzenlenmiş veya dönüştürülmüş; binann tamamn kapsayan veya binann ayr bir bölümünde bulunan, oda veya oda grubundan ve uzantlarndan (koridor, giriş gibi) oluşan bir ev veya apartman dairesidir.

Borulu su sistemi: Su şebekesi veya su deposu gibi özel bir sisteme boru ile bağl olan ve akarsu sağlayan (çeşme, musluk gibi) sistemdir.

Tuvalet: Dört taraf kapal, ayr bir kaps bulunan, insan dşksnn ve kirli sularn plastik, beton, toprak vb. maddelerden yaplmş bir boru yoluyla ana kanala, foseptik çukura veya lağm borularna aktldğ

yerdir.

Banyo: Dört taraf kapal olan, ayr bir kaps bulunan, kirli sularn akmas için bir yolu (gideri) bulunan, ykanmaya tahsis edilmiş ve tüm vücudun ykanmasna uygun yerdir.

Yaşam Memnuniyeti Araştrmas:

Mutluluk: Ac, keder ve zdrabn yokluğu ve bunlarn yerine sevinç, neşe ve tatmin duygularnn varlğyla karakterize edilen durum; hayattan genel olarak memnun olma halidir.

Memnuniyet: İhtiyaçlarn ve isteklerin karşlanmasndan doğan tatmin duygusudur.

Umut düzeyi: Anket kapsamnda görüşülen bireylerin “çok umutlu”, “umutlu”, “umutlu değil” ve “hiç

umutlu değil” kategorileri itibariyle umut düzeylerinin derecelendirmeleridir.

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 7

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 8

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 9

Temel Göstergeler

1.1 İBBS 2. Düzey (26 bölge) kişi başna gayri safi katma değer, 2011

($) Sra

TR Türkiye 9 244 -

TR10 İstanbul 13 865 1

TR21 Tekirdağ, Edirne, Krklareli 12 029 5

TR22 Balkesir, Çanakkale 8 954 8

TR31 İzmir 11 443 6

TR32 Aydn, Denizli, Muğla 8 668 9

TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 8 283 11

TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 12 126 4

TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 13 138 2

TR51 Ankara 12 259 3

TR52 Konya, Karaman 7 118 13

TR61 Antalya, Isparta, Burdur 10 122 7

TR62 Adana, Mersin 7 232 12

TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 5 904 19

TR71 Krkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Krşehir 7 087 14

TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 6 675 16

TR81 Zonguldak, Karabük, Bartn 8 536 10

TR82 Kastamonu, Çankr,Sinop 6 594 18

TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 6 762 15

TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 6 652 17

TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 5 901 20

TRA2 Ağr, Kars, Iğdr, Ardahan 4 001 25

TRB1 Malatya, Elazğ, Bingöl, Tunceli 5 820 21

TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 3 515 26

TRC1 Gaziantep, Adyaman, Kilis 4 952 22

TRC2 Şanlurfa, Diyarbakr 4 282 24

TRC3 Mardin, Batman, Şrnak, Siirt 4 689 23

Kişi başna gayri safi katma değer

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 10

Temel Göstergeler

1.2 İBBS 2. Düzey (26 bölge) TÜFE göstergeleri

(%) Sra (%) Sra

TR Türkiye 7,40 - 7,49 -

TR10 İstanbul 7,48 13 7,89 5

TR21 Tekirdağ, Edirne, Krklareli 7,50 12 8,24 2

TR22 Balkesir, Çanakkale 7,46 14 7,86 6

TR31 İzmir 7,94 4 7,27 19

TR32 Aydn, Denizli, Muğla 7,29 22 6,92 25

TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 6,98 24 7,29 18

TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 7,62 8 7,49 14

TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 7,79 6 7,94 4

TR51 Ankara 7,54 11 7,74 9

TR52 Konya, Karaman 7,84 5 7,43 16

TR61 Antalya, Isparta, Burdur 7,65 7 7,24 20

TR62 Adana, Mersin 7,45 15 7,72 10

TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 7,36 18 6,92 25

TR71 Krkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Krşehir 8,44 2 7,80 7

TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 7,40 16 7,45 15

TR81 Zonguldak, Karabük, Bartn 7,60 9 7,67 11

TR82 Kastamonu, Çankr,Sinop 7,33 20 6,97 24

TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 7,33 20 7,39 17

TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 7,34 19 7,51 13

TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 8,04 3 7,67 11

TRA2 Ağr, Kars, Iğdr, Ardahan 6,63 25 7,15 23

TRB1 Malatya, Elazğ, Bingöl, Tunceli 7,40 16 7,75 8

TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 7,22 23 7,22 21

TRC1 Gaziantep, Adyaman, Kilis 8,51 1 9,08 1

TRC2 Şanlurfa, Diyarbakr 7,55 10 8,09 3

TRC3 Mardin, Batman, Şrnak, Siirt 6,58 26 7,20 22

Bir önceki yln ayn ayna göre değişim oran

(Aralk 2013/Aralk 2012)

12 aylk ortalamalara göre değişim oran

(2012-2013)/(2011-2012)

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 11

Temel Göstergeler

1.3 İBBS 2. Düzey (26 bölge) sanayi ve hizmetler sektörü göstergeleri, 2011

(%) Sra (%) Sra (%) Sra (%) Sra

TR Türkiye 100,0 - 100,0 - 100,0 - 100,0 -

TR10 İstanbul 24,2 1 30,0 1 38,1 1 31,5 1

TR21 Tekirdağ, Edirne, Krklareli 2,4 17 2,6 10 2,5 10 2,4 10

TR22 Balkesir, Çanakkale 2,5 16 1,8 17 1,3 18 1,6 16

TR31 İzmir 6,1 3 6,4 3 6,7 3 4,6 6

TR32 Aydn, Denizli, Muğla 5,0 4 3,9 8 2,7 8 2,2 11

TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 3,9 9 3,3 9 2,6 9 2,4 9

TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 4,8 6 5,9 4 6,4 5 6,7 4

TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 4,4 8 5,3 5 6,4 4 7,1 3

TR51 Ankara 6,6 2 8,8 2 10,2 2 14,3 2

TR52 Konya, Karaman 2,9 13 2,3 14 1,6 14 1,6 14

TR61 Antalya, Isparta, Burdur 4,9 5 4,3 6 3,4 6 3,6 7

TR62 Adana, Mersin 4,6 7 3,9 7 3,0 7 3,4 8

TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 3,2 12 2,5 11 1,8 12 4,7 5

TR71 Krkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Krşehir 1,8 19 1,2 20 0,9 21 0,7 22

TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 2,7 15 2,5 13 2,0 11 2,1 13

TR81 Zonguldak, Karabük, Bartn 1,3 22 1,2 21 1,4 17 1,2 18

TR82 Kastamonu, Çankr,Sinop 0,9 25 0,7 25 0,5 24 1,2 19

TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 3,3 11 2,3 15 1,5 15 1,6 15

TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin,

Gümüşhane 3,4 10 2,5 12 1,7 13 1,2 17

TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 1,0 24 0,8 24 0,6 23 0,7 24

TRA2 Ağr, Kars, Iğdr, Ardahan 0,8 26 0,4 26 0,2 26 0,7 20

TRB1 Malatya, Elazğ, Bingöl, Tunceli 1,7 20 1,4 19 0,9 20 0,7 23

TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 1,3 21 0,8 23 0,4 25 0,4 26

TRC1 Gaziantep, Adyaman, Kilis 2,8 14 2,3 16 1,4 16 2,2 12

TRC2 Şanlurfa, Diyarbakr 2,2 18 1,8 18 1,1 19 0,7 21

TRC3 Mardin, Batman, Şrnak, Siirt 1,2 23 0,9 22 0,6 22 0,6 25

Not. 1. "Finans ve Sigorta faaliyetleri" ile "Bilgi ve iletişim faaliyetleri" içinde yer alan “Programclk ve yaynclk faaliyetleri” kapsam dşdr.

2. Rakamlar yuvarlamadan dolay toplam vermeyebilir.

Yerel birim saylarnn Türkiye toplam

içindeki pay

Çalşan saylarnn Türkiye toplam

içindeki pay

Maaş ve ücretlerin Türkiye toplam

içindeki pay

Maddi mallara ilişkin brüt yatrmlarn Türkiye toplam

içindeki pay

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 12

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 13

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 14

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 15

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 16

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 17

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 18

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 19

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 20

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 21

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 22

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 23

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 24

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 25

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 26

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 27

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 28

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 29

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 30

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 31

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 32

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 33

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 34

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 35

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 36

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 37

Temel Göstergeler

TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Iğdır, 2013 38

Temel Göstergeler

1.4 İBBS 3. Düzey (81 il) nüfus ve göç göstergeleri

(%) Sra (%) Sra (kişi/km²) Sra (‰) Sra

TR Türkiye 76 667 864 100,0 - 91,3 - 100 - 13,7 -

TR100 İstanbul 14 160 467 18,5 1 100,0 1 2 725 1 21,8 13

TR211 Tekirdağ 874 475 1,1 23 100,0 1 139 15 25,7 6

TR212 Edirne 398 582 0,5 48 70,1 42 66 37 -2,8 72

TR213 Krklareli 340 559 0,4 54 68,2 46 54 48 -1,9 68

TR221 Balkesir 1 162 761 1,5 17 100,0 1 81 31 1,7 58

TR222 Çanakkale 502 328 0,7 41 57,5 64 51 53 17,3 18

TR310 İzmir 4 061 074 5,3 3 100,0 1 338 3 13,8 27

TR321 Aydn 1 020 957 1,3 20 100,0 1 130 17 14,2 25

TR322 Denizli 963 464 1,3 21 100,0 1 82 30 13,5 29

TR323 Muğla 866 665 1,1 24 100,0 1 67 34 18,1 16

TR331 Manisa 1 359 463 1,8 14 100,0 1 104 23 9,8 46

TR332 Afyonkarahisar 707 123 0,9 31 56,1 68 49 56 4,5 53

TR333 Kütahya 572 059 0,7 36 66,8 49 48 60 -2,4 71

TR334 Uşak 346 508 0,5 52 68,8 45 65 38 12,3 36

TR411 Bursa 2 740 970 3,6 4 100,0 1 263 5 19,5 15

TR412 Eskişehir 799 724 1,0 25 100,0 1 58 43 12,6 34

TR413 Bilecik 208 888 0,3 71 77,0 32 49 57 23,1 9

TR421 Kocaeli 1 676 202 2,2 11 100,0 1 464 2 25,1 7

TR422 Sakarya 917 373 1,2 22 100,0 1 190 9 16,6 20

TR423 Düzce 351 509 0,5 51 59,8 59 137 16 14,4 24

TR424 Bolu 283 496 0,4 61 67,1 47 34 67 8,6 50

TR425 Yalova 220 122 0,3 69 70,4 41 260 6 38,5 2

TR510 Ankara 5 045 083 6,6 2 100,0 1 206 8 15,9 22

TR521 Konya 2 079 225 2,7 7 100,0 1 53 49 13,0 31

TR522 Karaman 237 939 0,3 66 70,9 39 27 73 10,6 42

TR611 Antalya 2 158 265 2,8 5 100,0 1 104 22 30,9 5

TR612 Isparta 417 774 0,5 46 69,2 44 50 55 2,7 57

TR613 Burdur 257 267 0,3 65 64,5 50 38 64 11,4 38

TR621 Adana 2 149 260 2,8 6 100,0 1 154 13 11,1 40

TR622 Mersin 1 705 774 2,2 10 100,0 1 110 20 13,5 28

TR631 Hatay 1 503 066 2,0 13 100,0 1 258 7 13,0 32

TR632 Kahramanmaraş 1 075 706 1,4 18 100,0 1 75 33 11,7 37

TR633 Osmaniye 498 981 0,7 42 75,1 34 160 12 13,8 26

TR711 Krkkale 274 658 0,4 62 84,4 31 61 41 -0,3 64

TR712 Aksaray 382 806 0,5 49 62,6 51 51 54 7,6 52

TR713 Niğde 343 658 0,4 53 53,0 76 47 61 9,9 45

TR714 Nevşehir 285 460 0,4 60 59,1 63 53 51 0,9 59

TR715 Krşehir 223 498 0,3 68 74,2 36 35 66 10,3 44

TR721 Kayseri 1 295 355 1,7 15 100,0 1 76 32 15,9 23

TR722 Sivas 623 824 0,8 32 70,5 40 22 77 0,5 60

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayal Nüfus Kayt Sistemi Sonuçlar, 2013 Not. 1. Nüfus yoğunluğu için göller hariç alanlar kullanlmştr.

2. Yllk nüfus artş hzlar hesaplanrken 2013 yl idari bölünüş yaps dikkate alnmştr.

Nüfus 2013

İl ve ilçe merkez nüfusunun toplam nüfus içindeki oran

2013

Nüfus yoğunluğu

2013

Yllk nüfus artş hz

2012-2013