TİROİT. Editör Adnan İŞGÖR. Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı. Yardımcı Editör Mehmet ULUDAĞ

¢

Tarihçe-Embriyoloji–Histoloji–Fizyoloji

¢

TANI: Fonksiyon Testleri–Sintigrafi–US–BT–MR–İİAS–Frozen–Patoloji

¢

ENDOKRİN: Çocuk–Erişkin–Yaşlılık–Gebelik

¢

KANSER: Onkogenez–Cerrahi Tedavi–Baskılama Tedavisi–RAİ Tedavisi

¢

KANSER: İzleme–Rekürens–Radyoterapi–Kemoterapi–Hedeflenmiş Tedaviler

¢

CERRAHİ: Anatomi–Tiroidektomi–Boyun Diseksiyonu–Komplikasyonlar

¢

TEKNOLOJİK GELİŞMELER: IONM–Gama Prob–MİVAT–Robotik Cerrahi–Hemostaz

Editör

Adnan İŞGÖR

Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı

Yardımcı Editör

Mehmet ULUDAĞ

Sağlık Bakanlığı

Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği

TİROİT

NOBEL TIP KİTABEVLERİ

© 2013 Nobel Tıp Kitabevleri Tic. Ltd. Şti.

TİROİT

Editör: Adnan İŞGÖR

Yardımcı Editör: Mehmet ULUDAĞ ISBN: 978-975-420-997-6

5846 ve 2936 sa yı lı Fi kir ve Sa nat Eser le ri ya sa sı hükümleri ge re ğince her han gi bir bö lü mü, res mi ve ya ya zı sı, editörlerin veya ya yın la yı cı sı nın ya zı lı iz ni alın ma dan tek rar la na maz, ba sı la maz, kop ya sı çı ka rı la maz, fo to ko pi si alı na maz ve ya kop ya an la mı ta şı- ya bi le cek hiç bir iş lem ya pı la maz.

NOBEL TIP KİTABEVLERİ TİC. LTD. ŞTİ.

ANKARA

Sağlık Sokak No:17/C Çankaya (Sıhhiye) Tel: (0312) 434 10 87

ANTALYA

Meltem Mahallesi Dumlupınar Bulvarı Başkent Sit. B Blok. No: 4 Meltem Tel: (0242) 238 15 55

BURSA

Sakarya Mah. Bahriye Üçok Cad. Menekşe Sok. No: 21/18 Görükle, Nilüfer Tel: (0224) 224 60 21 DİYARBAKIR

Kurt İsmail Paşa 2. Sokak No: 12/C Ofis Tel: (0412) 228 93 93

ELAZIĞ

Yahya Kemal Cad. Üniversite Mah. No: 36/B Tel: (0424) 233 43 43

İZMİR

Kazım Dirik Mahallesi, 186 Sokak No: 21/B Bornova

Tel: (0232) 343 10 50 SAMSUN

Ulugazi Mah. 19 Mayıs Bulvarı 16/6 Tel: (0362) 435 08 03

MERKEZ - ÇAPA

Millet Cad. No:111 Çapa-İstanbul Tel: (0212) 632 83 33

Faks: (0212) 587 02 17 CERRAHPAŞA

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Karşısı Park içi Cerrahpaşa-İstanbul Tel: (0212) 586 17 58 KADIKÖY

Rıhtım Cad. Derya İş Merkezi No: 7 Kadıköy-İstanbul

Tel: (0216) 336 60 08

Yayımcı : Nobel Tıp Kitabevleri Tic. Ltd. Şti.

Millet Cad. No:111 34104 Fatih-İstanbul Yayımcı Sertifika No : 15710

Bas kı / Cilt : No- bel Mat ba acı lık San. Tic. Ltd. Şti.

Kurtini Mevki, General Şükrü Kanatlı Cad.

Ömerli - Hadımköy - İstanbul Matbaa Sertifika No : 12565

Sayfa Tasarımı - Düzenleme : Nobel Tıp Kitabevleri, Hakkı Çakır Kapak Tasarım : Hakkı Çakır, Adnan İşgör, Mehmet Uludağ

Bas kı Tarihi : Haziran 2013 - İstanbul

Sevgili eşim ve çocuklarıma A.İŞG Ö ^R

Yaşamlarını çocuklarına adamış Anneme, Babama;

Çalışmalarımda ve kitabın hazırlığı sürecinde sınırsız hoşgörü, sabır ve koşulsuz destekleri için Eşim Sevgi, Kızlarım Ecem ve İzem’e

M. ULUDAĞ

ÖNSÖZ

Editörlüğünü üstlendiğim “TİROİT Hastalıkları ve Cerrahisi” isimli kitabın yayınlandığı tarihten bu yana ge- çen süre içinde tiroit ile ilgili oldukça fazla ve yeni bilgi- lerin birikmesi, bu bilgilerin önemli bir kısmının pratiğe yansımasından dolayı tiroit ile ilgili multidisipliner, yeni ve farklı bir kitabın hazırlanması gerektiği kanısına varı- larak Yardımcı Editör Dr. Mehmet ULUDAĞ’la beraber hazırlıklara başlandı. Tiroitle ilgili temel bilimler, çocuk, erişkin, yaşlı ve gebelerde görülen tiroit hastalıkları ile bunların endokrinoloji, cerrahi, nükleer tıp ve diğer adju- van yaklaşımlar açısından irdelenmesini sağlayacak konu başlıkları titizlikle seçilmeye çalışıldı. Bu bağlamda benign ve malign hastalıkların tanısında, medikal ve cerrahi teda- visinde kullanılmaya başlanan yeni teknolojilerin ayrıntılı bir şekilde ele alınması ve tartışmalı olan konularda farklı görüşlere olabildiğince yer verilmesi de amaçlandı. Bunlar arasında laboratuvar, görüntüleme yöntemleri ve ince iğne aspirasyon sitolojisinin önemi, geleneksel, video yardımlı ve robotik tiroidektomi, tiroidektomide kullanılan enerji kaynakları, intraoperatif gama prob kullanımı, intraopera- tif sinir monitorizasyonu, boyun diseksiyonlarının mantığı

ve başta santral boyun diseksiyonu olmak üzere seçici bo- yun diseksiyonları ve bunlarla ilgili komplikasyonlar, tiroit kanserlerinin izlenmesi, ileri tiroit kanserlerine medikal ve cerrahi yaklaşımlar ile potansiyel hedeflenmiş yeni tedaviler sayılabilir. Bu çerçevede bilgi deneyimlerinin en üst düzeyde olduğundan kuşku duyulmayan yazarlar kendilerinden iste- nen konuları büyük bir titizlik ve özveri ile hazırlayıp ilettiler.

Bilgisayar teknolojisinin büyük aşamalar kaydettiği gü- nümüzde bu teknolojiden yararlanılarak bölümlerin farklı renklerle sunulmasına ve hazırlanan tabloların da renklen- dirilerek kolay izlenebilir bir hale gelmesine çalışıldı. Ayrıca kitapta yer alan şekillerin önemli bir bölümü bilgisayar or- tamında tarafımızdan hazırlanarak renklendirildi.

Oldukça uzun sayılabilecek bir hazırlıktan sonra ortaya çıkan ve büyük çoğunluğu son yıllara ait olan kaynakların yer aldığı bu kitabın tüm meslektaşlarımıza yaralı olacağı umudunu taşımaktayız.

Kitaba katkılarını esirgemeyen değerli bilim insanları- na, kitabın dizgisini hazırlayan Sayın Hakkı Çakır ve kitabın basımını üstlenen Sayın Ersal Bingöl şahsında Nobel Tıp Kitabevleri çalışanlarına sonsuz teşekkürlerimizi sunarız.

Saygılarımla Dr. Adnan İŞGÖR İstanbul, 2013

VII

YAZARLAR

Arzu Atalay AKAN Genel Cerrahi Uzmanı Sağlık Bakanlığı

Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği, İstanbul

Konu: 52B, 52C Tamer AKÇA Prof. Dr.

Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Mersin Konu: 22

Müfide Nuran AKÇAY Prof. Dr.

Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Erzurum Konu: 30

Martin ALMQUIST, MD, PhD

Chief of Resident Training Programme,

Dept. of Surgery, Lund University Hospital, Sweden Konu: 11

Yüksel ALTUNTAŞ Prof. Dr.

Sağlık Bakanlığı

Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Kliniği, İstanbul Konu: 43, 44

Carlo Enrico AMBROSINI, MD

Department of Surgery, Endocrine Surgery, University of Pisa, Italy

Konu: 50A Cumhur ARICI Prof. Dr.

Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Antalya Konu: 51A

Özlem AYDIN Doç. Dr.

Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 8B, 8C

Marcin BARCZYNSKI, PhD, FEBS-ES Assoc. Prof. Dr.

Department of Endocrine Surgery, 3^rd Chair of General Surgery, Jagiellonian University, Medical College, Kraków, Poland

Konu: 34A Semih BASKAN Prof. Dr.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi

Genel Cerrahi Anabilim Dalı Başkanı, Ankara Konu: 2, 52E

Muzaffer BAŞAK Doç. Dr.

Sağlık Bakanlığı

Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyoloji Kliniği, İstanbul

Konu: 7D Bora BAŞARAN KBB Uzmanı

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş Boyun Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 52D

Rocco BELLANTONE Prof. Dr.

U.O. Chirurgia Generale ed Endocrina Policlinico A.

Gemelli Istituto di Semeiotica Chirurgica Università Cattolica del Sacro Cuore – Roma, Italy

Konu: 50B

IX

X

Yazar lar

Orlo H. CLARK, FACS.

Prof. Dr.

Department of Surgery, University of California San Francisco, San Francisco, USA

Konu: 24

İrfan ÇELEBİ Radyoloji Uzmanı Sağlık Bakanlığı

Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyoloji Kliniği, İstanbul

Konu: 7D

A. Surhan ÇINAR Doç. Dr.

Sağlık Bakanlığı

Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Anestezioloji ve Reanimasyon Kliniği, İstanbul Konu: 47

Neşe ÇOLAK Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı

Endokrinoloji, Metabolizma ve Beslenme Bilim Dalı, İstanbul

Konu: 5, 16

Damyan DAMYANOV, MD

University Clinic of Surgery, Section “Endocrine Surgery”, University Hospital “Queen Johanna” – ISUL, Medical University, Sofia, Bulgaria

Konu: 14

E. Ashlie DARR, MD

Division of Thyroid and Parathyroid Surgery, Massachusetts Eye and Ear Infirmary

Department of Otolaryngology-Head and Neck Surgery, Harvard Medical School, Massachusetts, USA Konu: 51E

Carmela DE CREA, MD

U.O. Chirurgia Generale ed Endocrina Istituto di Semeiotica Chirurgica

Università Cattolica del Sacro Cuore – Roma, Italy Konu: 50B

Leigh DELBRIDGE Prof. Dr.

University of Sydney Endocrine Surgical Unit, Sydney, Australia

Konu: 12 Eren BERBER, FACS

Assoc. Prof. Dr.

Endocrine Surgery Center, Cleveland Clinic Director of Robotic Endocrine Surgery, Ohio, USA Konu: 50C

Merih BERBEROĞLU Prof. Dr.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı, Ankara Konu: 42

Anders BERGENFELZ Prof. Dr.

Chief, Division of Endocrine and Sarcoma Surgery, Department of Surgery, Lund University Hospital, Sweden

Konu: 11

Michael BRAUCKHOFF Prof. Dr.

Department of Surgery, University Hospital Bergen, NorwayDepartment of Surgical Sciences, University of Bergen, Norway

Konu: 34 C Yusuf BÜKEY Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 29

Evin BÜYÜKÜNAL Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı

Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı, İstanbul Konu: 35C

Ahmet Selçuk CAN Doç. Dr.

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı, İstanbul

Konu: 38

Nuh Zafer CANTÜRK Prof. Dr.

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Kocaeli Konu: 9

XI

Yazar lar

Yeşim ERBİL Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 53B

Murat Faik ERDOĞAN Prof. Dr.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, Ankara

Konu: 10

Raymon H. GROGAN, FACS Assist. Prof.

Section of General Surgery Department of Surgery The University of Chicago, Illinois, USA

Konu: 34B

Marlon A. GUERRERO, MD, FACS.

Department of Surgery, University of Arizona, USA Konu: 24

Sevim GÜLLÜ Prof. Dr.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, Ankara

Konu: 15

Bahadır M. GÜLLÜOĞLU, FACS Prof. Dr.

Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 22

Emin S. GÜRLEYİK Prof. Dr.

Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Düzce Konu: 6

Mehmet HACIYANLI Doç. Dr.

İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İzmir

Konu: 23 Orhan DEMİRCAN

Prof. Dr.

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi

Genel Cerrahi Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi Acıbadem Hastanesi, Adana

Konu: 37

Seher DEMİRER Prof. Dr.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Ankara Konu: 52B, 52C

T. Maktav DİNÇER Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 35B

Henning DRALLE,FACS, FRCS Prof. Dr.

Department of General, Visceral, and Vascular Surgery, University Hospital Halle, Germany Konu: 34 C

Sergio Majlis DRINBERG Prof. Dr.

Internist, Specializing in Endocrinology and Diabetes Universidad del Desarrollo in Santiago, Chile.

Chief of Endocrinology Unit and of the Thyroids Committee of Clinica Alemana, Santiago, Chile.

Konu: 7C, 36B

Quan-Yang DUH, FACS Prof. Dr.

University of California, San Francisco, Section of Endocrine Surgery, San Francisco, USA

Konu: 34B, 35D Mete DÜREN Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 32

Ali Uğur EMRE Doç. Dr.

Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Zonguldak Konu: 25

XII

Yazar lar

Derya KARAKOÇ Doç. Dr.

Hacetepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Ankara Konu: 26

K. Oğuz KARAMUSTAFALIOĞLU Prof. Dr.

Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, İstanbul

Konu: 45

Adem KARATAŞ Doç. Dr.

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 32

Electron KEBEBEW, FACS Prof. Dr.

Endocrine Oncology Section, Surgery Branch, National Cancer Institute.

Bethesda, Maryland, USA Konu: 21

Abut KEBUDİ, FACS Prof. Dr.

Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 19C

Clinton D. KEMP, MD

Senior Resident in General Surgery Department of Surgery

The Johns Hopkins University School of Medicine, Baltimore, MD, USA

Konu: 27

F. Savaş KOÇAK Prof. Dr.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Ankara Konu: 25

Bojko KORUKOV, MD

University Clinic of Surgery, Section “Endocrine Surgery”, University Hospital “Queen Johanna” – ISUL, Medical University, Sofia, Bulgaria

Konu: 14 Günter HAFIZ

Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş Boyun Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 52D

Ömer HARMANCIOĞLU Prof. Dr.

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi

Genel Cerrahi Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi Özel Kent Hastanesi Genel Cerrahi,

Meme ve Endokrin Hastalıklar Cerrahisi, İzmir Konu: 17

Eleonora HORVATH Prof. Dr.

Hungarian/French Radiologist Universidad del Desarrollo in Santiago, Chile. Chief of Breast Unit at Cl.nica Alemana, Santiago, Chile.

Konu: 7C, 36B

Adnan İŞGÖR, FACS Prof. Dr.

Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 3, 4, 8D, 8E, 25, 28, 46A, 46B, 48, 51C, 51D, 53A, 53B, 53C

Levent KABASAKAL Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 35A Yersu KAPRAN Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 20B

Koray KARABULUT Yard. Doç. Dr.

Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Elazığ Konu: 50C

Berrin KARADAĞ Doç. Dr.

Acıbadem Kadıköy Hastanesi Geriatri Kliniği, İstanbul Konu: 43

XIII

Yazar lar

Paolo MICCOLI Prof. Dr.

Chief, Department of Surgery, Endocrine Surgery, University of Pisa, Italy

Konu: 50A

Elliot J. MITMAKER, FACS Assist. Prof.

Division of General Surgery at McGill University, Montreal, CANADA

Konu: 35D

Naris NILUBOL MD, FACS

Endocrine Oncology Section, Surgery Branch, National Cancer Institute.

Bethesda, Maryland, USA Konu: 21

Serkan ORHAN KBB Uzmanı

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş Boyun Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 52D Çetin ÖNSEL Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 19B

Selçuk ÖZARMAĞAN Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 1

Ahmet ÖZENÇ Prof. Dr.

Hacetepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

Genel Cerrahi Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi TDV 29 Mayıs Hastanesi, Ankara

Konu: 26

M. Banu YILMAZ ÖZGÜVEN Patoloji Uzmanı

Sağlık Bakanlığı

Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Patoloji Kliniği, İstanbul

Konu: 20A Emil KOSTADINOV, MD

University Clinic of Surgery, Section “Endocrine Surgery”, University Hospital “Queen Johanna” – ISUL, Medical University, Sofia, Bulgaria

Konu: 14

Ahmed KOUIZI, MD

University Clinic of Surgery, Section “Endocrine Surgery”, University Hospital “Queen Johanna” – ISUL, Medical University, Sofia, Bulgaria

Konu: 14

James LEE, MD

Fellow in Endocrine Surgery

University of Sydney Endocrine Surgical Unit, Sydney, Australia

Konu 12

Celestino Pio LOMBARDI, MD U.O. Chirurgia Generale ed Endocrina Istituto di Semeiotica Chirurgica

Università Cattolica del Sacro Cuore – Roma, Italy Konu: 50B

Andreas MACHENS Assoc. Prof. Dr.

Department of General, Visceral, and Vascular Surgery, University Hospital Halle, Germany Konu: 34 C

Özer MAKAY Doç. Dr.

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İzmir Konu: 34D, 52A

Gabriele MATERAZZI, MD

Department of Surgery, Endocrine Surgery, University of Pisa, Italy

Konu: 50A

Ernest L. MAZZAFERRI, MD, MACP Emeritus Prof. Dr.

Internal Medicine at The Ohio State University, Ohio, USA

Konu: 36A Ayhan MESCİ Doç. Dr.

Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Antalya Konu: 51A

XIV

Yazar lar

Ali İbrahim SEVİNÇ Doç. Dr.

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı

Meme ve Endokrin Hastalıkları Cerrahisi Birimi, İzmir Konu: 17

Antonio SITGES-SERRA Prof. Dr.

Head, Endocrine Surgery Unit Hospital del Mar

Barcelona, Spain Konu: 13

Yasemin Giles ŞENYÜREK Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 51B

Zeynep ŞIKLAR Prof. Dr.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı, Ankara Konu: 42

Babek TABANDEH Yard. Doç. Dr.

Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 53C

Serkan TEKSÖZ Genel Cerrahi Uzmanı

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 29 Berna TEMEL

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı, İstanbul

Konu: 39, 40 Tarık TERZİOĞLU Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi

Genel Cerrahi Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi VKV Amerikan Hastanesi Genel Cerrahi ve Endokrin Cerrahisi Kliniği, İstanbul

Konu: 51C Rumen PANDEV

Prof. Dr.

University Clinic of Surgery, Head of Section

“Endocrine Surgery”, University Hospital “Queen Johanna” – ISUL, Medical University, Sofia, Bulgaria Konu: 14

Halit PAZARLI Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi, İstanbul

Konu: 41

Jason D. PRESCOTT, MD, PhD

Department of Surgery, Yale University School of Medicine,

New Haven, CT, USA Konu: 49

Marco RAFFAELLI, MD

U.O. Chirurgia Generale ed Endocrina Istituto di Semeiotica Chirurgica

Università Cattolica del Sacro Cuore – Roma, Italy Konu: 50B

Gregory W. RANDOLPH, FACS Assoc. Prof.

Otolaryngology, Head and Neck Surgery

Director General Otolaryngology Surgical Service, Division of Thyroid and Parathyroid Surgical Service Massachusetts Eye and Ear Infirmary, Harvard Medical School Coordinator of International Affairs, Board of Directors; American Academy of Otolaryngology, Massachusetts, USA

Konu: 51E

Gürhan SAKMAN Doç. Dr.

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Adana Konu: 37

Artür SALMASLIOĞLU Doç. Dr.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 7B, 8A Haluk B. SAYMAN Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 7A

XV

Yazar lar

Ali Rıza UYSAL Prof. Dr.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, Ankara

Konu: 18, 19A

Haluk Recai ÜNALP Doç. Dr.

İzmir Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İzmir Konu: 53B

Jan Erik VARHAUG Emmeritus Prof. Dr.

University of Bergen, Norway Konu: 22

Enis YETKİN Prof. Dr.

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Emekli öğretim üyesi, İzmir Konu: 52A

Mustafa YILMAZ Prof. Dr.

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İzmir Konu: 34D

Antonio Ríos ZAMBUDIO Attending Surgeon

Endocrine Surgery Unit Hospital de La Arrixaca Murcia, Spain

Konu: 13

Abdalla E. ZARROUG, MD, FACS, FAAP

Department of Surgery, Division of Pediatric Surgery, Mayo Clinic, Rochester, USA

Konu: 33

Martha A. ZEIGER, FACS, FACE Prof. Dr.

Surgery, Oncology, Cellular and Molecular Medicine Chief, Endocrine Surgery, Co-Director of Basic and Translational Research, Department of Surgery, The Johns Hopkins University School of Medicine, Baltimore, MD, USA

Konu: 27 Geoffrey B. THOMPSON, FACS

Prof. Dr.

Chief of Endocrine Surgery at Mayo Clinic and Professor of Surgery at the College of Medicine, Mayo Clinic, Rochester, USA

Konu: 33

Emanuela TRAINI, MD

U.O. Chirurgia Generale ed Endocrina Istituto di Semeiotica Chirurgica Università Cattolica del Sacro Cuore Roma, Italy

Konu: 50B Mehtap TUNACI Prof. Dr.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 7B, 8A Fatih TUNCA Doç. Dr.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu 31, 51C

Robert UDELSMAN, FACS, MBA Prof. Dr.

Carmalt Professor of Surgery and Oncology, Department of Surgery, Yale University School of Medicine, New Haven, CT, USA

Konu: 49

Mehmet ULUDAĞ Doç. Dr.

Sağlık Bakanlığı

Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği, İstanbul

Konu: 3, 4, 8D, 8E, 25, 28, 46A, 46B, 48, 51C, 51D, 53A, 53B, 53C

Murat ULUSAN KBB Uzmanı

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş Boyun Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul

Konu: 52D

İÇİNDEKİLER

Konu 7B Ultrasonografi, Renkli Doppler

Ultrasonografi, Elastografi 99 Mehtap TUNACI, Artür SALMASLIOĞLU Konu 7C Tiroit Nodüllerinde Maligniteyi Öngören Ultrasonografi Bulguları:

TIRADS Sınıflaması 117 Eleonora HORVATH,

Sergio Majlis DRINBERG

Konu 7D Direkt Radyografi, Bilgisayarlı Tomografi, Manyetik Rezonans 125

İrfan ÇELEBİ, Muzaffer BAŞAK

Konu 8 İnce İğne Aspirasyonu 141 Konu 8A İnce İğne Aspirasyonu Tekniği 143

Mehtap TUNACI, Artür SALMASLIOĞLU Konu 8B İnce İğne Aspirasyon Sitolojisini Hazırlama Teknikleri ve Hasta Başı Yeterlilik Değerlendirmesi 149

Özlem AYDIN

Konu 8C İnce İğne Aspirasyon Sitolojisi Tanı Kategorileri ve Tanım Ölçütleri 165

Özlem AYDIN

Konu 8D İnce İğne Aspirasyon Sitolojisinin

Klinik Önemi 181 Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR

Konu 8E İnce İğne Aspirasyon Sitolojisinde Kullanılan Belirteçlerin Yeri 207

Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR

BÖLÜM I: TARİHÇE

Konu 1 Tiroit Hastalıkları ve Cerrahisinin

Tarihçesi 3 Selçuk ÖZARMAĞAN

Konu 2 Türkiyede Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası

Dönemde (1890-1965) Yayımlanan

Tiroide Ait Makalelere Bakış 7 Semih BASKAN

BÖLÜM II: TEMEL BİLİMLER

Konu 3 Fonksiyonel Embriyoloji 13 Adnan İŞGÖR, Mehmet ULUDAĞ

Konu 4 Fonksiyonel Histoloji 23 Adnan İŞGÖR, Mehmet ULUDAĞ

Konu 5 Fizyoloji 31 Neşe ÇOLAK

BÖLÜM III: TANI YÖNTEMLERİ

Konu 6 Fonksiyon Testleri 73 Emin S GÜRLEYİK

Konu 7 Görüntüleme Yöntemleri 85 Konu 7A Sintigrafi, SPECT, PET 87

Haluk B SAYMAN

XVII

XVIII

İçindek iler

BÖLÜM VI: TİROTOKSİKOZİS VE HİPERTİROİDİZM

Konu 18 Tirotoksikozis ve Hipertiroidizm:

Genel Bakış 313 Ali Rıza UYSAL

Konu 19 Tirotoksikozis ve Hipertiroidizm:

Tedavi 321 Konu 19A Tirotoksikozis ve Hipertiroidizm:

Tedaviye Genel Bakış ve

Medikal Tedavi 323 Ali Rıza UYSAL

Konu 19B Tirotoksikozis ve Hipertiroidizm:

Radyoaktif İyot (I-131) Tedavisi 333 Çetin ÖNSEL

Konu 19C Tirotoksikozis ve Hipertiroidizm:

Cerrahi Tedavi 343 Abut KEBUDİ

BÖLÜM VII: PATOLOJİ

Konu 20A Frozen Kesit İncelemesi 357 M Banu YILMAZ ÖZGÜVEN

Konu 20B Histo-Patolojik İnceleme 365 Yersu KAPRAN

BÖLÜM VIII: TİROİT KANSERLERİ

Konu 21 Onkogenez 383 Naris NILUBOL, Electron KEBEBEW

Konu 22 İnvazyon ve Metastaz

Mekanizmaları 397 Tamer AKÇA, Bahadır M GÜLLÜOĞLU, Jan Erik VARHAUG

BÖLÜM IV: TİROİDİN GELİŞİM ANOMALİLERİ, GUATR, TİROİT NODÜLLERİ

Konu 9 Gelişim Anomalileri 219 Nuh Zafer CANTÜRK

Konu 10 Guatrın Tanımı Türkiyede Guatr ve İyot Eksikliği Sorunu 229

Murat Faik ERDOĞAN

Konu 11 Tiroit Nodüllerine Yaklaşım 241 Martin ALMQUIST, Anders BERGENFELZ Konu 12 Multinodüler Guatr 249

James LEE, Leigh DELBRIDGE

Konu 13 Substernal Guatr 263 Antonio Rios ZAMBUDIO,

Antonio SITGES-SERRA

Konu 14 Benign Nodüler Guatr İçin Yapılan

Tiroidektomilerden Sonra Oluşan

Rekürenslere Yaklaşım 275 Rumen PANDEV, Emil KOSTADINOV,

Ahmed KOUIZI, Damyan DAMYANOV, Bojko KORUKOV

BÖLÜM V: HİPOTİROİDİZM, TİROİT HORMONLARI İLE TEDAVİ

Konu 15 Hipotiroidizm 283 Sevim GÜLLÜ

Konu 16 Tiroit Hormonları ile Replasman ve Baskılama Tedavisi 297

Neşe ÇOLAK

Konu 17 Benign Tiroit Nodüllerinde ve

Benign Hastalıklarda Yapılan

Tiroidektomiden Sonra Baskılama

Tedavisi 303 Ömer HARMANCIOĞLU,

Ali İbrahim SEVİNÇ

XIX

İçindek iler

Konu 34B Tiroit Kanserleri:

Boyun Diseksiyonunun Mantığı 557 Raymon H GROGAN, Quan-Yang DUH Konu 34C Hava-Sindirim Yolu ve Büyük

Damarlara Yayılmış Tiroit Kanserlerinin Cerrahi Tedavisi 567

Michael BRAUCKHOFF,

Andreas MACHENS, Henning DRALLE Konu 34D Tiroit Kanserleri: Uzak Metastazlar ve Tedavisi 583

Mustafa YILMAZ, Özer MAKAY Konu 35 Tiroit Kanserlerinde

İkincil Tedaviler 589 Konu 35A Diferansiye Tiroit Karsinomları:

Radyoaktif İyot (I-131) Tedavisi 591 Levent KABASAKAL

Konu 35B Tiroit Kanserleri: Eksternal

Radyoterapi 601 T Maktav DİNÇER

Konu 35C Tiroit Kanserleri: Kemoterapi 609 Evin BÜYÜKÜNAL

Konu 35D Tiroit Kanserleri: Potansiyel Yeni

Tedaviler 613 Elliot J MITMAKER, Quan-Yang DUH

Konu 36 Tiroit Kanserlerinde İzlem 623 Konu 36A Diferansiye Tiroit Karsinomu:

Tiroidektomiden Sonra İzlem 625 Ernest L MAZZAFERRI

Konu 36B Tiroit Kanserleri: Ultrasonografinin Evreleme ve İzlemdeki Rolü 643

Eleonora HORVATH, Sergio Majlis DRINBERG

BÖLÜM IX: ÖZEL DURUMLAR

Konu 37 Tiroiditler 653 Gürhan SAKMAN, Orhan DEMİRCAN

Konu 38 Tiroit Hormon Direnç Sendromu 661 Ahmet Selçuk CAN

Konu 23 Folliküler Hücre Kaynaklı Tiroit Karsinomlarında Tümör Agresifliğini Gösteren Klinik-Patolojik-Moleküler Belirteçler 405

Mehmet HACIYANLI

Konu 24 Tiroit Karsinomları: Genel Bakış 413 Marlon A GUERRERO, Orlo H CLARK

Konu 25 Papiller Tiroit Karsinomu 423 Mehmet ULUDAĞ, Ali Uğur EMRE,

F Savaş KOÇAK, Adnan İŞGÖR

Konu 26 Folliküler Tiroit Karsinomu 451 Derya KARAKOÇ, Ahmet ÖZENÇ

Konu 27 Hürthle Hücreli Tiroit Karsinomu 457 Clinton D KEMP, Martha A ZEIGER

Konu 28 Medüller Tiroit Karsinomu 465 Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR

Konu 29 Anaplastik Tiroit Karsinomu 495 Yusuf BÜKEY, Serkan TEKSÖZ

Konu 30 Tiroidin Ender Görülen Tümörleri

ve Tiroide Metastaz Yapan

Kanserler 505 Müfide Nuran AKÇAY

Konu 31 Herediter Non-Medüller

Tiroit Kanserleri 515 Fatih TUNCA

Konu 32 Reküren Diferansiye

Tiroit Karsinomları 523 Adem KARATAŞ, Mete DÜREN

Konu 33 Çocukluk Çağı Tiroit Karsinomları 537 Abdalla E ZARROUG,

Geoffrey B THOMPSON

Konu 34 Tiroit Kanserinin Cerrahi Tedavisinde Özel Durumlar 547 Konu 34A Diferansiye Tiroit Karsinomları:

Tamamlayıcı Tiroidektomi 549 Marcin BARCZYNSKI

XX

İçindek iler

Konu 50 Minimal İnvazif Tiroidektomi . . . . 861 Konu 50A Minimal İnvazif Video Yardımlı

Tiroidektomi: Genel Bakış . . . 863 Paolo MICCOLI, Carlo Enrico AMBROSINI, Gabriele MATERAZZI

Konu 50B Minimal İnvazif Video Yardımlı

Tiroidektomi: Teknik Ayrıntılar . . . 869 Rocco BELLANTONE, Marco RAFFAELLI, Carmela DE CREA, Emanuela TRAINI, Celestino Pio LOMBARDI

Konu 50C Robotik Tiroidektomi . . . 879 Koray KARABULUT, Eren BERBER

Konu 51 Tiroidektomi Sırasında Kullanılan

Teknolojiler . . . 885 Konu 51A Enerji Kaynakları ve

Kullanma İlkeleri . . . 887 Cumhur ARICI, Ayhan MESCİ

Konu 51B Gama-Prob Kullanımı . . . 897 Yasemin Giles ŞENYÜREK

Konu 51C İntraoperatif Sinir Monitorizasyonu:

Genel Bakış . . . 905 Mehmet ULUDAĞ, Fatih TUNCA,

Tarık TERZİOĞLU, Adnan İŞGÖR

Konu 51D İntraoperatif Sinir Monitorizasyonu:

Teknik Ayrıntılar . . . 917 Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR

Konu 51E İntraoperatif Sinir Monitorizasyonu:

Pratik Noktalar ve Tuzaklar . . . 933 E . Ashlie DARR, Gregory W . RANDOLPH Konu 52 Tiroidektomi Komplikasyonları . . 939 Konu 52A Tiroidektomi Komplikasyonları:

Genel Bakış . . . 941 Enis YETKİN, Özer MAKAY

Konu 52B Reküren Laringeal Sinir Kesilerinin Onarımı . . . 955

Arzu Atalay AKAN, Seher DEMİRER Konu 39 Hipotiroidizmde Miksödem

Koması . . . 669 Berna TEMEL

Konu 40 Tiroit Krizi . . . 673 Berna TEMEL

Konu 41 Endokrin Orbitopati . . . 677 Halit PAZARLI

Konu 42 Çocukluk Çağı Tiroit Hastalıkları . . 693 Merih BERBEROĞLU, Zeynep ŞIKLAR

Konu 43 Yaşlanma ve Tiroit Hastalıkları . . . 715 Berrin KARADAĞ, Yüksel ALTUNTAŞ

Konu 44 Tiroit ve Gebelik . . . 723 Yüksel ALTUNTAŞ

Konu 45 Tiroit ve Psikiyatri . . . 741 K . Oğuz KARAMUSTAFALIOĞLU

BÖLÜM X: ANATOMİ-ANESTEZİ-CERRAHİ

Konu 46 Anatomi . . . 747 Konu 46A Boynun Fonksiyonel ve

Cerrahi Anatomisi . . . 749 Adnan İŞGÖR, Mehmet ULUDAĞ

Konu 46B Tiroidin Fonksiyonel ve

Cerrahi Anatomisi . . . 775 Adnan İŞGÖR, Mehmet ULUDAĞ

Konu 47 Tiroit Hastalıkları ve

Genel Anestezi . . . 801 A . Surhan ÇINAR

Konu 48 Geleneksel Tiroidektomi Yöntemleri ve Teknik Ayrıntılar . . . 817

Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR

Konu 49 Tiroit Cerrahisinde Yerel Anestezi . 855 Jason D . PRESCOTT, Robert UDELSMAN

XXI

İçindek iler

Konu 53B Boyun Diseksiyonu:

Tanımı ve Teknik Ayrıntıları 999 Mehmet ULUDAĞ, Haluk Recai ÜNALP, Adnan İŞGÖR, Yeşim ERBİL

Konu 53C Boyun Diseksiyonu:

Komplikasyonlar 1025 Babek TABANDEH, Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR

Dizin

Ototransplantasyonu 961 Arzu AKAN, Seher DEMİRER

Konu 52D Laringeal Sinir Hasarı:

Gelişen Sorunlar ve Tedavisi 967 Günter HAFIZ, Murat ULUSAN,

Bora BAŞARAN, Serkan ORHAN

Konu 52E Mediko-Legal Sorunlar 981 Semih BASKAN

Konu 53 Boyun Diseksiyonu 991 Konu 53A Sentinal Lenf Düğümü Biyopsisi 993

Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR

TARİHÇE

BÖLÜM I

Konu 1 Tiroit Hastalıkları ve Cerrahisinin Tarihçesi

Selçuk ÖZARMAĞAN

Konu 2 Türkiyede Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Dönemde (1890-1965) Yayımlanan

Tiroide Ait Makalelere Bakış

Semih BASKAN

TİROİT HASTALIKLARI VE CERRAHİSİNİN TARİHÇESİ

3

1973 yılında İstanbul Ünibversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. 1976 yılında Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği’nde Cerrahi uzmanlık eğitimine başladı. Daha sonra İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Ana- bilim Dalı’na geçerek eğitimini bu klinikte sürdürdü ve 1980 yılında Genel Cerrahi uzmanı oldu. Aynı klinikte uzman olarak çalışmalarına devam etti. 1985 yılında bir süre İsveç Lund Üniversitesi Tıp Fakülte- si Genel Cerrahi Kliniği’nde bulundu. 1987 yılında doçent ünvanını aldı. 1989 yılında İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı

Endokrinoloji, Metabolizma ve Beslenme Bilim Dalı ile ortak Endok- rin Cerrahi polikliniğini kurdu. 1990 yılında 3 ay süre ile İngiltere Londrada’ki St. Thımas Hastanesi Endokrin Cerrahi Kliniği’nde mi- safir öğretim üyesi olarak çalıştı. Halen İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı’nda profesör olarak çalış- malarını sürdürmektedir.

Ulusal ve uluslararası dergilerde yayınlanmış, kongrelerde sunul- muş birçok bilimsel çalışması ve editörlüğünü yaptığı kitaplar ve ya- zılmış kitap bölümleri bulunmaktadır.

Selçuk ÖZARMAĞAN

1

4

BÖL ÜM I TARİHÇE

1791’de Fransa’dan Pierre Joseph Desault (1744-1795) ilk ba- şarılı parsiyel tiroidektomiyi bildirdi. Desault, boyunda yap- tığı vertikal bir kesiyle, 4 cm çapındaki tiroide ilişkin kitle eksizyonunu gerçekleştirdi. Johann August Wilhelm Hede- nus (1760-1836) yöntemi ve sonuçları bilinmemekle birlikte, büyük guatrlar nedeniyle solunum güçlüğü çeken altı hastaya girişim uyguladı.

Bu dönemde tiroit girişimleri en yetenekli cerrahlar ta- rafından yapılsa bile ölümcüldü. Guatr ameliyatlarının ço- ğunlukla ölümle sonuçlanması, Almanya Berlin’den Johann Dieffenbach’ı 1848’de şu sözleri söylemeye yöneltti; “Guatr ameliyatı en gereksiz, en tehlikeli girişimlerden biridir”.

Fransız Tıp Akademisi 1850’de olumsuz sonuçları nedeniy- le her tür tiroit girişimine ağır eleştiriler yaptı. Ünlü cerrah Bernhard Rudolph Conrad Langenbeck (1810-1887) cer- rahları tiroit girişimlerinden uzak durmaları konusunda uyardı.

Tiroidin endokrin salgılar yaptığı konusundaki ilk sağ- lam kanıtları cerrahlar sağladı. Londra’da Thomas Wilkinson King (1809-1847) tiroide ilişkin gözlemlerinde, tiroidin en- dokrin işlevlerini irdeleyerek bu organın yaşamsal olduğunu vurguladı.

Sir Astley Cooper (1768-1841) tiroidektomi uygulanmış köpeklerde bir uyuşukluk ve yorgunluk ortaya çıktığını, çok yavaş iyileştiklerini bildirdi. 1859’da Alman Fizyolog Moritz Schiff (1823-1896) total tiroidektomi uygulanmış köpeklerin er veya geç öldüğünü gözledi. Bu dönemde guatr ve kreteniz- min birlikte görülmesini vurgulayan bilimsel incelemeler bir

“endokrin organ”ın söz konusu olduğunu ortaya koymuştu.

Ne yazık ki bu yaklaşım çağdaş meslektaşlar tarafından al- gılanamadı. Sir Felix Semon (1849-1921) 1883’de miksödem ve kretenizmin, tiroit işlevlerinin yitirilmesi sonucu oluştuğu varsayımına ilişkin makalesini yayınlatamadı.

Girişim sırasındaki kanamalar o yıllarda cerrahların en önemli sorunuydu. William Blizzard (1743-1835) tiroidin fazla işlev görmesini sağ üst pol arterini bağlayarak tedavi etmeye çalıştı. Luigi Porta (1800-1875) 1849’da bir adenom eksizyonunu başardı. Porta, çalışmalarında tiroit hiperak- tivitesinin unilateral arteryel ligasyon ile sağlanamadığını gözleyerek, bilateral ligasyonun zorunlu olduğunu bildirdi.

Edmond Rose (1836-1914), Zürih, İsviçre’de Billroth’un ar- dılıydı. “Der Kropftod und die Radikalkur der Kröpfe (Guatr ve guatrın radikal tedavisinden ölüm)” başlıklı bir inceleme yayınladı. Rose bu incelemesinde, guatr’ın tekrarlamasının bezin tümüyle çıkartılmasıyla önlenebileceğini vurgulaya- rak; “Girişim sırasında bezin dolaşımını sağlayan damarlar, reküren laringeal sinirler özenle korunarak bağlanmalıdır”

dedi.

19. yüzyılın ilk yarısı boyunca tiroit ameliyatlarına ilişkin ana sorunlar kanama ve enfeksiyondu. İkinci yarısında ise ti- roit cerrahisinin gelişimine katkıda bulunan, üç önemli buluş gerçekleşti.

İlk olarak 1846’da, ABD Boston’dan William Morton solunum yoluyla anesteziyi gündeme getirdi. 1867’de Bir- leşik Krallıktan Lord Joseph Lister antisepsinin temellerini Tiroit ve paratiroit cerrahisine ilişkin tarihsel kaynaklar

incelendiğinde, bu endokrin organların işlevlerinin belirlen- mesine cerrahların öncülük ettiği anlaşılmaktadır. Kuşkusuz bu konuya ilgi duyanlar; öncelikle insan fizyolojisiyle bağ- lantılı, ikincil olarak da cerrahi yöntemlerle ilgili sorulara yanıt aradılar. Organizmadaki diğer sistemlerden ayrıcalıklı olarak, endokrin cerrahinin temelleri tüm iç salgı sistemleri arasındaki homeostatik düzenin anlaşılmasından sonra ku- rulabildi. Tiroit ve paratiroit işlevlerinin kanıtlanması uzun bir süreç gerektirdi. Tiroidin iç salgı organı olarak görev yap- tığı bir cerrah tarafından bildirildi. Paratioritlerin endokrin işlevlerinin belirlenmesi yine cerrahların çalışmalarıyla ger- çekleşti. Endokrinolojinin gelişme döneminde cerrahların önemli adımları ve katkıları tartışılmaz. Ancak bu gelişme dönemindeki cerrahi başarının; anatomi, histoloji, patoloji, fizyoloji, biyokimya bilim dallarınca desteklenmiş ve beslen- miş olduğunu da eklemek gerekir.

Tiroide ilişkin büyümeler 3500 yıldan fazla bir süredir bi- linmekle birlikte, Rönesans dönemine kadar tiroidin varlığı ya da boyunda saptanan kitlelerin tiroitle ilişkisi anlaşılama- dı. Antik çağdan (M.S. I. yüzyıl) kalan belgelere göre Celcus boyundaki kitleleri tanımladı ve cerrahi olarak çıkarılmala- rının çok tehlikeli olduğunu bildirdi. Galen (M.S 130-200) tiroit kıkırdağına Latince kalkan anlamına gelen “thyreos”

adını verdi. 12. yüzyılda İtalya’nın Napoli şehrine yakın ünlü Salerno Tıp Okulu büyük guatrların tedavisi amacıyla seton uygulamasını ya da yanmış veya kurutulmuş deniz yosunu kullanılmasını önerdi. Bu yıllara kadar guatr “bronkosel”

olarak biliniyor ve aşırı balgam sonucu oluştuğu düşünülü- yordu. 1500’lü yıllarda tiroidin ilk çizimini yapan Leonardo da Vinci’dir. 1543 yılında Anatomist Andrea Vesalius (1514- 1564), İsviçre-Basel’de yayınlanan “De Humani Corporis Fabrica” adlı eserinde, tiroidi tanımladı ve “Glandes laryngis radici adnatae” olarak adlandırdı. Eustachius 1543’te iki lo- bun birleştiği bölüme “istmus” adını verdi. Padua Üniversi- tesi Anatomi ve Cerrahi Profesörü Aquapendente’li Hierony- mus Fabricius guatr’ı tiroidin büyümesi olarak tanımladı.

Fabricius’un yanında çalışan Julius Casserius (1545-1616), da Vinci’den sonra, tiroidin at nalı biçimindeki ikinci çizimi- ni yaptı. “Glandula Thyreoidea” deyişini ilk kullanan kişiler Londra, Birleşik Krallık’tan Thomas Wharton (1656) ve Göt- tingen, Almanya’dan Albrecht von Haller oldu. Bu adlandır- ma tiroidin biçimi ya da komşuluğundaki tiroit kıkırdağının adıyla bağdaştırılarak yapıldı.

Kaynaklar, 19’uncu yüzyılın ikinci yarısına kadar boyun kitlelerinin cerrahi girişimle çıkartılması için denemelerin yapıldığını belgelemekle birlikte, bu girişimlerin ancak bo- ğulma riskini önlemek amaçlı olduğunu da ekliyor. Çünkü ameliyat sonuçları ölümcül kanama ve enfeksiyon nedeniyle bir felaketti. 1742 yılında Almanya’dan Lorenz Heister (1683- 1758) tiroidin cerrahi girişimle çıkartılma yöntemini tanım- layarak, tiroidin kolloid içeriğinin endokrin işlevsel bir değe- ri olduğu konusundaki düşüncelerini bildirdi. Heister, guatr olgularında malign değişim olabileceğinden ve bu durumda boyun damarlarının erezyona uğrayabileceğinden de söz etti.

5

Tiroit Hastalıkları v e C err ahisinin Tarihç esi KONU 1

Bu gelişmeye koşut olarak Billroth’un öğrencilerinden Jo- hann V. Mikulicz (1850-1905) total tiroidektomi sonuçlarını irdeledi. O yıllarda işlevi tam olarak bilinmeyen paratiroid- lere ve reküren laringeal sinire ilişkin potansiyel hasarı ön- lemek ve kalıntı tiroit dokusunun işlev sağlayacağını düşü- nerek bilateral subtotal girişimleri önerdi. İlginç bir gözlem olarak eklemek gerekir. Tiroit işlevlerinin tümüyle yitirilmesi ile ortaya çıkan tablonun sonuçları Kocher ve Reverdine ta- rafından değil, Billroth’la öğrencileri Wölfler ve von Eisels- berg tarafından bildirildi.

Tiroit girişimleri başlangıçta solunum yolunun mekanik olarak tıkanmasını önlemek amacıyla uygulandı. “Exoph- thalmic Goiter” tanımı ardışık olarak Calep Hillier Parry, Robert James Graves ve Carl Adolf von Basedow tarafından yapıldı. 1884’te Almanya, Frankfurt’dan Ludwig Rehn (1849- 1930) hipertiroidiye yönelik ilk girişimi yaparak, hastalığın cerrahi tedavi yolunu açtı. Mikulicz ekzoftalmik guatrın cerrahi girişim gerektirdiğini savunarak bu uygulamaları yaygınlaştırıldı. Bu dönemde önerilen yöntem, çoğu nüksle sonuçlanan unilateral girişimlerdi.

Billroth ve Kocher’in yoğun biçimde tiroit cerrahi- si yaptığı dönemde, ABD’de William Steward Halsted Yale Üniversitesi’nde çalışıyordu. Avrupa’ya giderek 2 yıl süre ile Avusturya’da Billroth ve Wölfler ile çalıştı. Kocher’in giri- şimlerini izledi. ABD’nin tiroit cerrahisinde Avrupa’nın çok gerisinde olduğunu saptadı. Avrupa’da çalıştığı dönemde, Amerika’da uygulanmış yalnızca 45 tiroit girişimi söz konusu iken, Billroth’un kişisel 124 olgusu vardı.

Kocher ve Billroth 19. yüzyılın ikinci yarısında tiroit cer- rahisinin önde gelen isimleriydi. İkisi de kendilerine özgü bi- rer cerrahi okulu kurdu. Kocher yaptığı total tiroidektomiler sonrası “Cachexia Srumipriva” olarak adlandırdığı tabloyla karşılaşıyordu. Billroth’un hastalarında ise çoğunlukla teta- ni gelişiyordu. Halsted, bu farklılıkları girişimleri uygulayan cerrahların nitelikleriyle bağdaştırarak, cerrahi sezgilerini şöyle özetledi: “Kocher tiroit kapsülü içinden, kansız bir alan- da özenle ve yavaş çalışarak, tüm tiroit dokusunu çıkartırdı.

Billroth dokulara fazla özen göstermeden, kanamalara aldır- madan hızlı çalışırdı. Bu nedenle çoğu kez paratiroit bezle- ri de çıkartmış ya da beslenmelerini bozmuş olabildiği gibi çoğu kez kalıntı tiroit dokuları da bırakırdı”. Halsted, edin- diği bilgi ve gözlemlerin yanı sıra o yıllarda “German Pens”

olarak adlandırılan hemostatik pensi de alarak Amerika’ya döndü. Zamanla bu pensin değişik biçimlerini de geliştirdi.

Yirminci yüzyılın ilk yarısında ABD’de tirotoksikoz için unilateral girişim öneriliyor ve birçok olguda da çok aşamalı yönteme başvuruluyordu. Öncelikle tiroit arteri bağlanıyor, ikinci girişimde lobektomi uygulanıyordu. Eğer hastalık de- vam eder veya tekrarlarsa üçüncü girişim gündeme geliyor- du. F. Hartley (New York, ABD, 1905) ve Thomas Dunhill (Melbourne, Avustralya, 1907) bu yönteme karşı çıktılar, hipertiroidinin bir tarafa lobektomi ve diğer tarafa subto- tal girişim uygulanarak tedavi edilebileceğini öne sürdüler.

Dunhill ayrıca yöntemin taşi-aritmi ve kardiak yetmezliğin söz konusu olduğu hastalar da bile başarılı olabileceğini sundu. 1874’de Thomas Spencer Welles hemostatik pens’i

geliştirdi. Bu buluşlar cerrahinin tüm alanlardaki gelişimi- ne olanak sağlandı. Tiroit cerrahisine öncülük ederek yön veren Christian Albert Theodore Billroth ve Emil Theodo- re Kocher oldu. Billroth 1829 yılında Almanya’da doğdu.

Berlin Üniversitesi’nde Langenback’in asistanı olarak görev yaptı. 31 yaşında Zürih Üniversitesi’nde Cerrahi Direktörü oldu (1860-1867). Bu yıllarda yaptığı ilk 20 tiroidektomide mortalitenin %40 dolayında olması nedeniyle yaklaşık 10 yıl boyunca tiroit ameliyatı yapmadı. İlerleyen yıllarda Viyana Üniversitesi’ne geçti ve burada tiroit ameliyatlarına yeni- den başladı. Bu dönemde mortaliteyi %8’in altında tutmayı başardı. Tiroit cerrahisinde en deneyimli cerrahlardan biri olarak, ilerde tiroit cerrahisine büyük katkı sağlayacak üç önemli cerrah yetiştirdi; Anton Wölfler, von Eiselsberg ve Jo- hann von Mikulicz. Anton Wölfler 10 yıl süre ile Billroth’un başasistanlığını yaptı. Tiroidektomi sonrası oluşan tetaniyi ilk tanımlayan kişidir. Tiroidin yapısı, gelişimi ve reküren laringeal sinir yaralanması ile ilgili yayınları vardır. 1895 yılında Prag Üniversitesi’nin Cerrahi Direktörü oldu. von Eiselsberg’de Billroth’a başasistanlık yaptı. Wölfler’in tedavi ile ilgili çalışmalarını sürdürdü.

Johann von Mikulicz 5 yıl Billroth’a asistanlık yaptı. Baş- langıçta Billroth onun iyi bir cerrah olamayacağını söyledi.

Zamanla çalışkanlığı ve yetenekleriyle Billroth’un en parlak öğrencilerinden biri oldu.

Tiroit cerrahisinin babası olarak nitelendirilen Emil The- odore Kocher 1841 yılında İsviçre’de doğdu. O dönemin ünlü cerrahları Lucke, Billroth ve Langenback tarafından yetişti- rildi. Otuz bir yaşında Bern Üniversitesi’nde cerrahi profe- sörü oldu. Yaptığı total tiroidektomiler sonrası ortaya çıkan ve günümüzde ağır hipotiroidi olarak bilinen tabloyu “cac- hexia strumipriva” olarak tanımladı. Dönemindeki yüksek mortalite oranlarına karşı 1850-1877 arasında yaptığı 146 tiroidektomide %21, 1898 yılında yayınladığı 600 olgusunda

%0.5 mortalite oranı bildirerek bu konuda ne kadar yetenekli olduğunu kanıtladı. 1909 yılında tiroit bezinin anatomi, fiz- yoloji, patoloji ve cerrahisindeki çalışmaları dolayısıyla No- bel Tıp ödülüyle onurlandırıldı.

Tiroit işlevlerinin önemi, 1882’de Jacqeus Louis Reverdin ve kuzeni Auguste Reverdin tarafından vurgulandı. J.L. Re- verdin 1882’de Theoolar Kocher’e yazdığı mektupta tiroidek- tomi sonrası oluşan durumu “myxodema operatoire” diye adlandırdı ve tiroidektomi sonrası oluşan bir kretenizm ol- gusunu bildirdi. Reverdin 1883’de 22 tiroidektominin thyro- pirivic sonuçlarını bildirerek tiroidektomiden kaçınılmasını savundu. Kocher ise Reverdine’ler tarafından ileri sürülen bu sorunun ardından inatla giderek “Ueber Kropfexstirpation und ihre Folgen” (tiroidin çıkarılması ve sonuçları üzerine) adlı ünlü yazısını yazdı.

Kocher 1874’de on bir yaşındaki Maria Bichsel adlı has- tasında ortaya çıkan duruma ilişkin sonuçları gözleyerek

“kachexia thyropriva” kavramını gündeme getirdi. Kocher 1883’den sonra thyroprivik durumdan sakınmak için ısrarla unilateral girişimin uygulanmasını önerdi.

6

BÖL ÜM I TARİHÇE

Genetik araştırmalar MEN tip I ve tip II’deki süksinat de- hidrogenaz kapsamındaki değişikliklerden kaynaklanan ve ortak nedensel gerekçeleri kapsayan hastalıkları kanıtladı.

Temel moleküler çalışmalar ve klinik uygulamalar arasın- daki yoğun iletişim endokrin cerrahide devrime yol açtı.

Son dönem endokrin cerrahi uygulamalarında, histo- patolojik ve biokimyasal incelemelerin de katkısıyla, büyük aşama sağlandı. Her tür girişime ilişkin komplikasyonların riski azaldı. Ameliyat sonrası kanamalar en alt düzeye indi ve cerrahların seçimine bağlı olarak tiroit girişimleri drenajsız yapılabildi. Enfeksiyon neredeyse ortadan kalktı. Anatomik yapıların özenle korunması ve bununla ilintili olarak reküren laringeal sinirin her girişimde gözlenerek kollanması dolayı- sıyla sinir hasarları %1’in altına indi.

Hipoparatiroidi oranı, özenli girişim öncesi hazırlık ve gerektiğinde paratiroit ototransplantasyonunun sıklıkla uy- gulanması nedeniyle %1’den aşağı indi. Günümüzde tiroit ameliyatlarına ilişkin ölüm oranı neredeyse sıfıra yaklaştı.

Bu tarihsel bilgilerin sonunda, endokrin cerrahiye ve endok- rinoloji bilimine katkı yapmış meslektaşlarımızı minnet ve şükranla anıyoruz.

KAYNAKLAR

1. Röher HD, Schulte KM. History of thyroid and parathyroid surgery. In:

Oertli D, Robert Udelsman R (Eds). Surgery of Thyroid Parathyroid Gland.

Berlin Heidelberg, Springer Verlag, 2007.

2. Lal G, Clark OH. Thyroid, parathyroid and adrenal. In: Brunicardi FC (Ed).

Schwartz’s Principles of Surgery. McGraw-Hill, 2005; 1395-70.

3. Tapscott WJ. A brief history of thyroid surgery. Curr Surg, 2001; 58:464-6.

4. Shuja A. History of thyroid Surgery. Professional Med J Jun, 2008.

5. Hegner CF. A history of thyroid surgery. Ann Surg, 1932; 95:481-92.

6. Giddings AE. the history of thyroidectomy. J R Soc Med, 1998; 91:3-6.

7. Ellis HA. A History of Surgery, Chapter 13, 2001.

8. Becker WF. Presidential address: Pioneers in thyroid surgery. Ann Surg, 1977; 185:493-504.

9. Welbourn RB. Highlights from endocrine surgical history. World J Surg, 1996; 20:603-12.

10. Halsted WS. The Operative Story of Goiter. Wein Med Wochenschr, 1886.

11. Candy B, Sedgwick CE. History of thyroid and parathyroid surgery. Major Probl Clin Surg, 1980; 15:1-5.

12. Hast M. The anatomy of the larynx: an aspect of renaissance anatomy by Julius Casserius. Proc Inst Med Chic, 1970; 28:64.

13. Heidel G, Wündrich B, Dehne A. Our surgical heritage. The Dresden surgeon Johann August Wilhelm Hedenus (1760-1836). On the occasion of the 150th anniversary of his death 29 December 1986. Zentralbl Chir, 1986;111:1551-8.

14. Basedow CA von. Exopthalmos Durch Hypertrophie des Zellgewebes in der Augenhöhle. Wochenschr Gesamte Heilkunde, 1840.

15. Wells SA, Chi DD, Toshima K, et al. Predictive DNA testing and prophylac- tic thyroidectomy in patients at risk for Multiple Endocrine Neoplasia Type 2A. Ann Surg, 1994: 220:237-47.

16. Wolff J, Chaikoff IL. Plasma inorganic iodide as a homeostatic regulator of thyroid function. J Biol Chem, 1948; 174:555-64.

17. Dunhill T. Remarks on Partial Thyroidectomy, with special reference to exophthalmic goitre, and observations on 113 operations under local anaesthesia. Br Med J, 1909; 1:1222-5.

18. Kocher T. Ueber kropfextirpation und ihre folgen. Arch Klin Chir, 1883.

19. Kocher T. Ueber Jodbasedow. Arch Klin Chir, 1910.

bildirdi. Dunhill’in bu gözlemleri pek ilgi görmedi. Bunun üzerine Dunhill Avusturalya’dan Birleşik Krallığa oradan da Amerika’ya gitmeye karar verdi. ABD’de Dunhill’in becerisi, yöntemleri ve verileri önde gelen cerrahlarca kuşkuyla karşı- landı. Çünkü Dunhill’in önerileri, onların yeğlediği hiperti- roidi cerrahisine uyum göstermiyordu.

Bu aşamada diğer bir dönüm noktası Charles Mayo, Henry Plummer ve Walter Boothby’in, 1920’lerde “Wolff Chaikoff etkisi”ni gündeme taşıyıp, ağızdan yüksek dozda iyot kullanılarak, tiroit fırtınası risk ve olasılığının azaldığını göstermeleriydi. Yayınlanan 600 hastada perioperatif morta- lite %5’den %1’in altına inmişti. 1942’de radyoaktif iyot teda- visinin 1943’de antitiroit ilaçların gündeme gelmesi, hiperti- roidinin tedavi yönteminde değişikliklere yol açtı.

1950’lerde tanı yöntem ve gereçlerinde belirgin bir artış gözlendi. Uyarıcı antikorların otoimmun doğası kanıtlandı.

Plummer’in önerdiği girişim öncesi yüksek dozda iyot tedavisi- nin yerini, özenli hormonal düzenlemelerle girişim zamanlama- sına olanak sağlayan antitiroit ilaçlar almaya başladı. 1965’lerde beta blokerlerin devreye girmesi uygulamaya katkı sağladı. Hi- pertiroidinin güncel cerrahi tedavisinde; otoimmun hipertiro- idide tama yakın veya total tiroidektomi, multinodüler toksik guatr’da tama yakın tiroidektomi ve toksik adenomlar için lo- bektomi olmak üzere farklı yaklaşımlar gerektiği bildirildi.

Farklı tiroit kanseri türlerinin ayırt edilmesi ve sınıflama- sında patolojinin değerli katkıları vardır. Patoloji biliminin ayrıntılı çalışmaları, tiroit kanserlerinin aynı tür kapsamında olsalar bile farklı biyolojik davranış gösterebileceğini orta- ya çıkartarak, cerrahların girişim boyutlarını belirlemesine yardımcı oldu. Tiroit kanser cerrahisinde bir diğer önemli adım; tümör boyutu, lenf düğümü metastazı, uzak metastaz (TNM), AGES (yaş, grade, tiroit dışı yayılım, tümör boyutu, AMES (yaş, uzak metastaz, tiroit dışı yayılım, tümör boyutu ve MACIS (uzak metastaz, yaş, yetersiz cerrahi girişim, in- vazyon, tümör boyutu) dahil prognostik değerlendirme yön- temlerinin, tümüyle kabul görmese de gündeme getirilmesi oldu. Bu kuralların biliniyor olması ve bilimsel olarak aynı sınıflandırmaların kullanılması, değişik birimlerde elde edi- len uygulama verilerinin karşılaştırılmasına olanak sağlandı.

1980’lerden bu yana genetik mutasyonların sonuçta tiroit tümörlerine yol açtığı konusunda önemli ipuçları elde edildi.

Bu bulgular yalnızca tümörlerin özgün genetik değişiklik- lerine göre sınıflandırılabilmesini sağlamakla kalmadı, aynı aileye ilişkin bireylere özgü kanser yatkınlıklarının ayırt edil- mesine de olanak sağlandı. RET protoonkogeni mutasyon- larının periferik kan lenfositlerinde saptanabilmesi sonucu, profilaktik tiroidektomi, kanser önleyici bir önlem olabili- yordu. Dolayısıyla mutasyona uğramış RET protoonkogeni- ni taşıyan bireylerde uygulanan presemptomatik tiroidekto- mi, bir cerrahi endikasyonunun yalnızca genetik temellere dayanan ilk uygulaması oldu.

TÜRKİYEDE CUMHURİYET ÖNCESİ VE SONRASI DÖNEMDE (1890-1965) YAYIMLANAN TİROİDE AİT

MAKALELERE BAKIŞ

7

1947 yılında Ankara’da doğan Dr. Baskan, 1971 yılında Ankara Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Aynı fakültede 1976 yılında Genel Cerrahi uzmanı, 1982 yılında doçent, 1988 yılında profesör oldu.

1985-1989 yılları arasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekan Yardımcılığı, 1989-1991 yılları arasında Erciyes Üniversitesi Tıp Fa- kültesi Dekanlığı, 1991-1996 yılları arasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı görevlerinde bulundu. Kasım 2009 tarihinden itibaren Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı başkanlığı görevini sürdürmektedir.

Erciyes ve Ankara Tıp Fakültelerinde İnfeksiyon Kontrol Komitesi’ni kurdu.

Ankara Cerrahi Derneği’nde 2 dönem Başkanlık ve Yönetim Kurulları’nda çeşitli görevlerde bulunan Dr. Baskan, 1999-2005 yıl- ları arasında Ankara Cerrahi Dergisi Editörlüğü’nü yaptı. 2006-2008 döneminde de Türk Cerrahi Derneği Başkanlığı’nı yaptı ve 2005- 2008 yılları arasında Ulusal Cerrahi Dergisi Editörler Kurulu üyeliği görevlerinde bulundu. 1989 yılında Kayseri Cerrahi Derneği’ni kur- du ve 1989-1991 yılları arasında Kurucu Başkanlık görevini üstlendi.

2003 tarihinde Ankara Meme Hastalıkları Derneği’ni kuran Dr.

Baskan, 2007 yılında da ülkemizdeki mevcut Meme Hastalıkları Dernekleri’nin bir çatı altında toplanması amacıyla Meme Hastalık- ları Dernekleri Federasyonu’nun kurulmasında öncü rolü üstlendi ve bir dönem Federasyon’un Kurucu Başkanlığı’nı yaptı.

1996-2002 ve 2006-2008 yılları arasında Avrupa Cerrahi Board’unun Türkiye temsilcisi olarak görev yaptı. 1994 yılında Türk Tabipler Birliği Uzmanlık Dernekleri Koordinasyon Kurulu’nun ku- ruluşunda yer aldı ve 2003 tarihinde kadar bu kurulun başkanlığını yürüttü. Ayrıca Devlet Planlama Teşkilatı 7, 8 ve 9. “5 Yıllık Kalkın- ma Planları” Sağlık Komisyonu Başkanlığı’nı yaptı.

T.C. Sağlık Bakanlığı’nda 1993-1997 yılları arasında Yüksek Sağ- lık Şurası üyeliği yapan Dr. Baskan, aynı tarihler arasında İlaç Ecza- cılık Genel Müdürlüğü İlaç Ruhsat Komisyon’unda görev aldı ve bir dönem de bu kurulun başkanlığı’nı üstlendi.

TUBİTAK Medical Sciences Dergisi’nde 2006-2009 tarihleri ara- sında yayın kurulu üyeliği görevini üstlenmesi yanı sıra çok sayıda bilimsel ve sosyal derginin yayın kurullarında görev yapmaktadır.

Ayrıca TÜBİTAK Türk Tıp Dizini’nin kurulmasında görev aldı ve bu kurulda 1994-1998 yılları arasında üyelik görevinde bulundu. 2004 yılında yeniden bu göreve seçilen Dr. Baskan halen bu kurulda göre- vini sürdürmektedir.

1991 yılından beri Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cer- rahi Anabilim Dalı’nda Endokrin Cerrahi Ünitesi’nde görev yapmak- tadır. İlgili alanı olan Tiroit, Meme Cerrahisi, Cerrahi İnfeksiyonlar ve Mezuniyet Öncesi ve Sonrası Tıp Eğitimi alanında yurt içi ve yurt dışında yayınlanmış çok sayıda bilimsel yazısı vardır.

Semih BASKAN

2

8

BÖL ÜM I TARİHÇE

1849 yılından 1965 yılına kadar geçen 119 yıllık süre içe- risinde 132 adet tiroit hastalıkları ile ilgili yayın yapılmıştır.

Toplam 7406 makale içerisinde tiroit ile ilgili yayınların ora- nı %1.8’dir.

19. yüzyılda tiroit konusunda sadece 5 makale yayımlan- mıştır. 20. yüzyılda; 1901-1965 yılına kadar olan yayınlara bakıldığında; 1901-1910 arasında; 4, 1911-1920 arasında; 3, 1921-1930 arasında; 13, 1931-1940 arasında; 18, 1941-1950 arasında; 12 makale, 1951-1965 yılları arasında ise 77 makale yayımlandığı görülür. Bunlardan 1890-1920 yılları arasında yayımlanan makaleler aşağıda sıralanmıştır.

İlginç olan 1890-1920 yılları arasında yayımlanan oniki makaleden beşinin Graves-Basedow hastalığı, ikisinin mik- södem, dördünün guatr cerrahisi ve tedavisi birinin ise tiro- itte bulunan kist hidatik olgusu ile ilişkili olmasıdır.

19. yüzyılda yayımlanan makaleler (1890-1900) 1. Sabri, Hüseyin. CÜDREİ MÜCTEMİİN TEDAVİSİ (Gu-

atr Hastalığının Tedavisi). Ceridei Tıbbiyei Askeriye.

1306/1890. Cilt 19. Sayı 221. S. 139-140.

2. Christovitch, Michel. GOITRE PARANCHY MATEUX SUFFOCAN. ENUCLEATION, GUERISON SANS AC- CIDENT TARDIFS (Geç Bir Sekel Bırakmadan Enük- leasyon İle İyileşen Eritematöz Parankimatö Guatr).

Revue Médico-pharmaceutique. 1891. Cilt 4. Sayı 11. S.

193-194.

3. Topuzlu, Cemil. COMMUNICATION SUR TRO- IS CAS DE THYROIDECTOMIE PAR LE PROCEDE D’ENUCLEATION INTRAGALNADULAIRES (İntra- Glandüler Enükleasiyon Metodu İle Tiroidektomi Ya- pılan Üç Olgu Üzerinde Tartışma). Gazette Médicale d’Orient. 1894. Cilt 59. Sayı 9. S. 129-134.

4. Lardy. DU MYXOEDEM. (Mikzödeme Dair). Gazette Médicale d’Orient. 1895. Cilt 40. Sayı 9. S. 129-135.

5. Müellif adı yok. UN CAS DE MIXOEDEM OPETATOI- RE SURVENU (Cerrahi Sonrası Oluşan Bir Miksödem Olgusu). Revue Médico-Pharmaceutique. 1900. Cilt 15.

Sayı 15. S. 172-174.

1901-1910 yılları arasında yayımlanan makaleler 1. Miclescu. LE GOITRE ET SON TRAITEMENT CHI-

RURGICAL (Goitre ve Cerrahî Tedavisi). Révue Médico-pharmaceutique. 1901. Cilt 14. Sayı 7. S. 73-74.

2. Bistis. DE L’EXOPHTALMIE UNILATERALE DANS LA MALADIE DE BASEDOOW (Basedow Hastalığında Bir Taraflı Ekzoftalmi). Gazete Médicale D’Orient. 1904.

Cilt 49. Sayı 13. S. 200-203.

3. Remlinger. UN CAS DE GOITRE EXOPHTALMIQUE CONSECUTIF A UNE EMOTION VIOLENTE (Şiddet- li Bir Heyecanı Takip Eden Ekzoftalmik Bir Guatr Ol- gusu). Gazete Médicale D’Orient. 1906. Cilt 51. Sayı 10. S.

174-175.

Türkiye’de tiroit hastalıkları konusunda ilk yayınların in- celenmesi için başvurulacak tek ve güvenilir kaynak, Dr. Ni- met Taşkıran’ın “Cerrahi Makaleler Bibliografyası”dır. Bu son derece değerli eser, ne yazıktır ki Türkiye’de çok az insan ta- rafından bilinmektedir. 1968 yılında İstanbul’da yayımlanan bu kitap son derece kıymetli bir kaynaktır. Yazar çalışmasını şu şekilde tanıtmaktadır:

“Bu bibliografya, Türkiye’de ilk tıp dergisi- nin yayınlandığı 1849 senesinden 1965 sonuna kadar, yani 116 sene içinde çıkan 2138 yazar tarafından yazılmış 7406 cerrahi makalenin adlarını, yazarlarını, yayınlandıkları yerleri, yayınlanan derginin tarihi, cildi, sayısı ve sa- hifelerini toplu bir halde okuyucuya sunmakta- dır.

Tarihî anıtları bir dereceye kadar temel nite- liğine uygun şekilde onarmak bugünkü bilgi ve teknikle pek âlâ kabildir. Fakat insan zekâsı ve düşüncesinin mahsulü olan yazıları bir kez kay- bolduktan sonra tekrar yerine koymak mümkün olamaz. Zaman aşımına rağmen sarf edilen bu eski emekleri dile getirmek ve yeni çalışmaları- mızın içinde bunlara lâyık oldukları yeri vermek de mutlu bir ödevdir. Genç kuşaklar bunları bil- medikleri ve tanımadıkları için hemen hemen bütün çalışmalarda yabancı kaynakları referans olarak göstermektedirler. Gençlere ve bizlerden sonrakilere, eski çalışmalardan faydalanmayı sağlayabilmek için bu bibliografya hazırlanmış- tır.”

Ülkemizde yapılan araştırmalarda ilk Türk Tıp Dergisi’nin çıktığı 1849 tarihinden itibaren 2 tür derginin yayınlandığı anlaşılmaktadır. Birinci tür Osmanlıca olarak yayınlanan dergiler olup, ikinci tür ise azınlıklar tarafından yabancı dil- de, tercihan Fransızca olarak basılan dergilerdir. 1849’dan eski Türkçe’nin tarihe karıştığı 1928 yılına kadar 29’u Os- manlıca, 5’i Fransızca olmak üzere toplam 34 dergi yayınlan- mıştır. Bunların bazılarında hem Türkçe hem de Fransızca makaleler yer almıştır.

Fransızca azınlık dergileri olarak “Gazette médicale de Constantinople (1849), Gazette médicale d’Orient (1856), Revue Médico-Pharmaceutique (1888), Club Médical de Constantinople (1903), Bulletin Sanitaire de Costantinop- le (1922)” sayılabilir. Bu dergilerin içinde Gazette médicale d’Orient (1856) devrinin Fransız Tıp Dergileri ile tıpa tıp aynı modelidir. Aktüel konuları içermektedir. 19. yüzyılın sonlarına kadar dergide pek az Türk imzalı makalelere rast- lanır. Ancak bu tarihten sonra bu dergide Avrupa’da eğitim- lerini tamamlayarak dönen Türk cerrahların da makaleleri yer almaya başlamıştır.