BÖLÜM II
TÜRKİYE – YUNANİSTAN
TARIM VE GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ
VE
YUNANİSTAN GIDA ÜRÜNLERİ PAZARI
2. TÜRKİYE – YUNANİSTAN TARIM VE GIDA SANAYİ
ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ VE YUNANİSTAN GIDA ÜRÜNLERİ PAZARI
2.1. TARIMSAL ÜRETİM VE HAYVANCILIK
Dağlık arazisi nedeniyle Yunanistan topraklarının yalnızca %30’u işlenebilmektedir. İşlenen alanın
%56’sı düzlük arazilerden oluşmakta olup, kalan kısım ise özellikle zeytinlik ve bağlık alanların bulunduğu dağlık ve yarı dağlık arazilerden oluşmaktadır. İşlenen arazinin yaklaşık %64’ü tarla bitkileri, %32’si meyve, zeytin ve bağ alanları, kalan kısmı ise diğer sebze ve bahçe bitkilerinden oluşmaktadır. Ekili alanların ancak
%37’si sulanabilmektedir. Yunanistan’ın tarımsal üretim değeri içinde bitkisel üretimin ağırlığı %70, hayvansal üretimin ağırlığı ise %30’dur. Yunanistan’da 8,7 milyon baş koyun, 5,4 milyon baş keçi, 1 milyon baş domuz, 580 bin baş sığır ve 1,2 milyon adet arı kovanı bulunmaktadır.
Tablo 2.1. Yunanistan Tarım Alanları (2002) (1000 Ha)
Toplam Alan 12890
Toplam Tarım Alanı 8446
Daimi otlak, mera 4600
İşlenen Alan 3846
Sulanan alan (1000 Ha) 1431
Kaynak: Greece in figures 2004, National Statistical Service of Greece (NNSG)
Yunanistan endüstriyel şeftali üretiminde lider ülkelerden biri olup, domates üretiminde de üst sıralarda yer almaktadır. Ülkenin diğer önemli mahsulleri zeytin, tütün, pamuk ve şeker pancarıdır. Ülke tarım ürünleri bakımından kendi kendine yeten bir ülke sayılmakla birlikte bazı tahıl ve baklagillerin yanı sıra et, süt ve diğer gıda ürünlerinin büyük bir bölümünü ithal etmektedir. Mevsimsel olarak özellikle turizm sezonunda artan talep ithalatı da artırmaktadır.
Tablo 2.2. Yunanistan’ın Seçilmiş Tarım Ürünleri Üretimi (miktar: ton)
2001 2002 2003 2004*
TAHILLAR
Mısır 2192130 2162568 2205700 2300000
Buğday 2187657 2075859 1631700 1800000
Arpa 276070 273125 185500 220000
Pirinç 150192 168682 175000 175000
Yulaf 83470 82272 59100 60000
Çavdar 37942 32425 26300 26000
BAKLAGİLLER
Kuru fasulye 22120 22025 23000 23000
Kuru bakla 5000 5000 5000 5000
Nohut 2447 2076 2000 2000
Mercimek 1000 887 1000 1000
NARENCİYE
Portakal 1022299 1164508 967681 1000000
Mandarin 107516 119335 103600 105000
Limon 174299 151452 110633 110000
Greyfurt 7500 7500 7500 7500
MEYVELER
Zeytin 2249430 2573835 2050260 2300000
Üzüm 1287955 1000000 1200000 1300000
Şeftali, nektarin 927074 739602 1300000 955000
Elma 243150 268998 198996 288000
İncir 80000 80000 80000 80000
Armut 85296 60382 58013 70000
Kayısı 68485 74664 66759 70000
Kiraz 41482 46808 42657 45000
SEBZELER
Domates 1819923 1882500 1800000 1800000
Patates 959819 881871 850000 850000
Karpuz 644186 633000 650000 650000
Lahana 200000 200000 200000 200000
Kuru soğan 207969 209000 200000 200000
Kavun 169000 169000 170000 170000
Salatalık 163000 165000 165000 165000
Yeşil biber 98400 95500 95000 95000
Karnabahar 74330 79000 81000 80000
Kabak 83000 80900 80000 80000
Patlıcan 79000 80000 80000 80000
SERT KABUKLU MEYVELER
Badem 55267 37349 33899 34000
Ceviz 21927 19692 19672 20000
Kestane 12000 12000 12000 12000
Antep fıstığı 7500 8500 8500 8500
Fındık 2500 2500 2500 2500
YAĞLI TOHUMLAR
Pamuk tohumu 750000 620000 550000 590000
Ayçiçek tohumu 22808 23000 14000 23000
ENDÜSTRİYEL BİTKİLER
Şeker pancarı 2890362 2712593 2200000 2300000 Kütlü pamuk 1326458 1282000 1100000 1100000
Tütün 136490 127000 121000 121000
Kaynak: FAOSTAT
* Tahmin
Yunanistan’da yaklaşık 817 bin tarım işletmesi bulunmakta olup, işletmelerin ortalama arazi büyüklüğü 7 ha civarındadır. 100 ha’ın üzerinde araziye sahip işletme sayısı toplam işletme sayısının binde biri oranındadır. Tarım, hayvancılık ve balıkçılık sektöründe çalışanların sayısı ülkedeki toplam çalışanların
%16,5’ini oluşturmakta olup, sektörde 678 bin kişi istihdam edilmektedir. Toplam tarımsal üretim maliyetleri, işgücü maliyetleri hariç tutulduğunda nihai üretim değerinin %25’ini oluşturmaktadır. Başlıca üretim girdileri enerji ve hayvan yemleri olup, küçük tarım aletleri ve gübre diğer girdilerini oluşturmaktadır. Üretici fiyatları ve tarımsal üretim miktarı, genel olarak arz ve talep doğrultusunda şekillenmekle birlikte bazı ürünlerde Ortak Tarım Politikası mekanizmalarının etkisi de vardır.
Yunanistan Akdeniz havzasındaki önemli balık tedarikçilerinden biridir. Yunan balıkçılık filosu, eski ve küçük tekneler için avantaj sağlayan AB programlarından ülkenin yararlanabilmesi için, 1990’ların ortalarından itibaren küçültülmüştür. Yunanistan’da 1991 yılında 9336 adet balıkçı teknesi bulunurken, 1998 yılında 8143 tekne kalmış ve azaltılmaya devam edilerek 2002 yılında 7381’e kadar indirilmiştir. Tekne sayısının azalmasıyla birlikte avlanan balık miktarı da azalmıştır. 1990’lı yılların başlarında 150 bin ton balık avlanmakta iken, bu rakam 1999’da 118 bin tona inmiş ve azalmaya devam ederek 2002’de 90 bin tona düşmüştür. Yunan tekneleri tarafından başta hamsi ve sardalya olmak üzere diğer balık ve su ürünleri avlanmaktadır. Yunanistan’ın su ürünleri avcılığı azalırken, kültür balıkçılığında önemli gelişmeler kaydedildiği görülmektedir. 1990’lı yılların başlarında 35 bin ton civarında olan kültür balığı üretimi, 1996 yılında 50 bin ton, 2002 yılında ise 95 bin ton seviyelerine ulaşmıştır. Yetiştirdiği su ürünlerinin %95’ini levrek (24 bin ton), çipura (38 bin ton) ve Akdeniz midyesi (22 bin ton) oluşturmaktadır. Yetiştirilen başlıca tatlı su ürünleri ise sazan, alabalık ve yılan balığıdır.
Tablo 2.3. Yunanistan’ın Su ürünleri Üretimi
Deniz Balıkçılığı
1998 1999 2000 2001 2002Motorlu Balık tekneleri (adet)
(20 beygir gücü ve üstü) 8143 7716 7627 7705 7381
Avlanan Balık Miktarı (Ton) 108 580 118 771 99 280 94 388 88 983
Kültür Balıkçılığı
1998 1999 2000 2001 2002Yetiştirilen Balık Miktarı (Ton) 59 926 84 274 95 418 97 512 87 928
Kaynak 1. FAOSTAT Yearbook Fishery Statistics
2. Greece in figures 2004, National Statistical Service of Greece (NNSG)
2.2 YUNANİSTAN TARIM VE GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ*
2.2.1 İhracat
Yunanistan’ın 2003 yılındaki Tarım ve Gıda Sanayi ürünleri ihracatı 3,03 milyar Dolardır. Tarıma dayalı ürünlerin ihracat oranı, toplam ihracat içindeki %22,2’lik payı ile diğer AB üyesi ülkelerden çok daha fazladır.
Armonize sistemin (HS) 20. fasılı Yunanistan’ın Tarım ve Gıda Sanayi ürünleri ihracatında % 16,6’lık payı ile en önemli fasılı oluşturmaktadır. Bu fasıl içinde en önemli kalemi 200870 GTİP numarası ile 169 bin ton ve 144 milyon Dolarlık ihracatı olan konserve şeftali oluşturmaktadır. Yunanistan bu üründe
dünya ihracatındaki %25’lik payı ile birinci sırada bulunmakta olup, başlıca ihraç pazarları değer olarak paylarına göre sırasıyla Almanya (%34), İngiltere (%14), Rusya Federasyonu (%7), Polonya (%7) ve İtalya’dır (%4). Bu kalemin ardından 200570 HS numarası altında 112 milyon Dolarlık ihracat ile zeytin gelmektedir. Yunanistan, zeytin ihracatında dünya ihracatındaki %14’lük payı ile İspanya’nın ardından ikinci sırada yeralmaktadır. Önemli ihraç pazarları arasında ABD (%33), İtalya (%12), Avustralya (%11), Kanada (%7) ve Almanya (%7) bulunmaktadır. 20. fasıl içinde diğer önemli ihraç kalemi ise 76,6 milyon Dolarlık ihracatı ile konserve domates olup, önemli ihraç pazarları arasında İngiltere, Hollanda, Almanya, İtalya ve Japonya vardır.
Armonize sistemin 24. fasılında bulunan tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler ise tarım ürünleri ihracatında %15,9’luk (482 milyon Dolar) payı ile ikinci sırada yer almaktadır. Bu fasılın ihracatında bir önceki yıla göre %29 artış olduğu görülmektedir. Bu grupta 320 milyon Dolarlık ihracat rakamıyla yaprak tütün, 150 milyon Dolar ihracat ile de tütün içeren sigaralar en önemli kalemlerdir.
Yunanistan’ın 8. fasıldaki en önemli ihraç kalemini 163 milyon Dolar ile portakal başta olmak üzere narenciye ürünleri oluşturmaktadır. Bu üründe 2003 yılı itibariyle önemli ihraç pazarları Macaristan (%13), Romanya (%11), Slovenya (%11), Polonya (%8) ve Çek Cumhuriyeti (%8) olmuştur. Bu fasıldaki diğer önemli kalemleri yaş üzüm (94 milyon Dolar) ve kuru üzümdür (38 milyon Dolar). Karpuz, elma, şeftali, kayısı ve kivi fasıl altında ihracatı bulunan diğer ürünlerdir.
*Çalışmanın bu bölümünde kaynak olarak ITC Trademap verilerinden yararlanılmış olup, aksi belirtilmedikçe Türkiye’nin dış ticaret verileri de bu kaynağa göre değerlendirilmiştir. Türkiye’nin 2004 yılı verileri ise Dış Ticaret Müsteşarlığı - DTM’den temin edilmiştir.
Tablo 2.4. Yunanistan’ın Fasıllar itibariyle 2003 Yılı Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri İhracatı
FASIL
ÜRÜN ADI 2003 Değeri (1000 ABD Doları)
1999- 2003 Dönemi Büyüme Oranı (%)
2002- 2003 Dönemi Büyüme Oranı (%)
2002- 2003 Dönemi Dünya ihracatı Büyüme Oranı (%)
Ülke İhracatın- daki sırası
Ülke İhracat- ındaki Pay (%)
Ülkenin Toplam Gıda İhracat- ındaki sırası
Ülkenin Toplam Gıda İhracat- ındaki Payı (%)
01 Canlı hayvanlar 2640 34 -47 3 82 0,0 22 0,1
02 Etler ve yenilen
sakatat 17370 -5 29 5 64 0,1 17 0,6
03
Balıklar, kabuklu hayvanlar,
yumuşakçalar, diğer omurgasızlar
328893 3 50 5 13 2,4 5 10,9
04
Süt ve süt mamulleri, kuş ve kümes hayvanlarının yumurtaları, bal
167284 9 43 5 23 1,2 6 5,5
05
Tarifenin başka yerinde yer almayan hayvansal
müstahzarlar
2193 -15 -8 4 85 0,0 23 0,1
06
Canlı bitkiler ve çiçekçilik müstahzarları
3192 7 -13 7 79 0,0 21 0,1
07
Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
111377 6 -12 7 30 0,8 9 3,7
08
Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgil ve kavun kabuğu
445056 -3 4 6 11 3,3 3 14,7
09
Kahve, çay, Paraguay çayı ve baharat
9040 -13 19 -7 76 0,1 19 0,3
10 Hububat 56769 8 -47 2 41 0,4 11 1,9
11
Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta , inulin, buğday gluteni
10305 -9 -27 6 73 0,1 18 0,3
12
Yağlı tohum ve meyveler, sanayi bitkileri, saman, hayvan yemi
50338 9 -18 9 46 0,4 12 1,7
13
Laklar, sakızlar, bitkisel özsu ve hülasalar
6269 4 22 7 77 0,0 20 0,2
14
Örülmeye elverişli bitkisel maddeler, bitkisel müstahzarlar
977 -3 40 1 90 0,0 24 0,0
15
Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların müstahzarları
361747 -10 62 7 12 2,6 4 11,9
16
Et, balık, kabuklu hayvan, yumuşakça vb hayvansal müstahzarlar
29170 -1 49 7 58 0,2 14 1,0
17 Şeker ve şeker
mamulleri 32526 19 42 5 56 0,2 13 1,1
18 Kakao ve kakao
müstahzarları 17976 10 61 11 63 0,1 16 0,6
19
Esasını hububat, un, nişasta, süt teşkil eden müstahzarlar
140581 17 55 9 25 1,0 8 4,6
20
Sebze, meyve, bitki parçaları, sert kabuklu yemiş konserveleri
503386 1 -8 5 9 3,7 1 16,6
21
Yenilen çeşitli gıda müstahzarları
67161 12 31 8 39 0,5 10 2,2
22 Meşrubat, alkollü
içkiler ve sirke 156236 2 29 8 24 1,1 7 5,2
23
Gıda sanayi kalıntı ve döküntüleri, hazır hayvan gıdaları
27619 4 -8 8 60 0,2 15 0,9
24
Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş
maddeler 481707 -1 29 -1 10 3,5 2 15,9
01-24
Toplam Tarım ve Gıda Sanayi Ürün
İhracatı 3029812 22,2 100,0
Kaynak: ITC Interactive TradeMap
Yunanistan’ın 15. Fasıl içindeki en önemli kalemi zeytinyağı olup, bu ürün için 2003 yılı ihracatı 301 milyon Dolardır. Yunanistan dünya zeytinyağı ihracatındaki %12’lik payı ile İspanya ve İtalya’dan sonra üçüncü sırada bulunmaktadır. 2003 yılında ihracatının yöneldiği en önemli ülke %79’luk payı ile İtalya olup, bunu İspanya (%4), ABD (%3), İngiltere (%2) ve Almanya (%2) izlemektedir.
3. Fasılda toplam su ürünleri ihracatı 329 milyon Dolar olup, bunun %80’ini taze soğutulmuş balık ihracatı oluşturmaktadır. Bu grup içinde en önemli ürünler levrek ve çipuradır. 2003 yılı ihracatının değer olarak %45’i İtalya, %25’i İspanya, %10’u Fransa, %8’i İngiltere, %5’i Portekiz ve %2’si ABD’ye yönlenmiştir.
4. Fasılda bulunan süt ve süt ürünleri içerisinde en önemli ihraç kalemlerini ise beyaz peynir (125 milyon Dolar) ve yoğurt (30 milyon Dolar) oluşturmaktadır.
2.2.2 İthalat
Yunanistan 2003 yılındaki 5,3 milyar Dolarlık ithalatı ile Tarım ve Gıda Sanayi Ürünlerinde net ithalatçı konumdadır. Tarım ve gıda ürünlerinin ülkenin toplam ithalatındaki payı %11,8’dir.
Tablo 2.5. Yunanistan’ın Fasıllar itibariyle 2003 Yılı Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri İthalatı
FASIL
ÜRÜN ADI 2003 Değeri (1000 ABD Doları)
1999- 2003 Dönemi Büyüme Oranı (%)
2002-2003 Dönemi Büyüme Oranı (%)
2002- 2003 Dönemi Dünya ithalatı Büyüme Oranı (%)
Ülke ithalatın- daki sırası
Ülke ithalat- ındaki Pay (%)
Ülkenin Toplam Gıda ithalat- ındaki sırası
Ülkenin Toplam Gıda İthalatın- daki Payı (%)
01 Canlı hayvanlar 91301 0 27 0 64 0,2 17 1,7 02 Etler ve yenilen
sakatat 852064 4 21 5 12 1,9 1 16,1
03 Balıklar, kabuklu hayvanlar,
yumuşakçalar, diğer omurgasızlar
331259 7 20 3 27 0.7 5 6.2
04 Süt ve süt mamulleri, kuş ve kümes hayvanlarının yumurtaları, bal
655116 7 23 5 15 1,5 2 12,3
05 Tarifenin başka yerinde yer almayan hayvansal
müstahzarlar
10007 -11 2 1 88 0,0 22 0,2
06 Canlı bitkiler ve çiçekçilik
müstahzarları 54916 1 34 6 72 0,1 20 1,0
07 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
189386 14 29 6 46 0,4 14 3,6
08 Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgil ve kavun kabuğu
276575 14 36 6 33 0,6 7 5,2
09 Kahve, çay, Paraguay çayı ve baharat
67037 0 25 -7 70 0,1 19 1,3
10 Hububat 339454 12 6 2 26 0,8 4 6,4
11 Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inulin, buğday gluteni
35562 6 19 5 78 0,1 21 0,7
12 Yağlı tohum ve meyveler, sanayi bitkileri, saman, hayvan yemi
203025 8 31 8 43 0,5 12 3,8
13 Laklar, sakızlar, bitkisel özsu ve hülasalar
7645 7 45 4 94 0,0 23 0,1
14 Örülmeye elverişli bitkisel maddeler, bitkisel müstahzarlar
1145 -7 -5 -3 98 0,0 24 0,0
15 Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların müstahzarları
213996 24 88 7 39 0,5 11 4,0
16 Et, balık, kabuklu hayvan, yumuşakça vb hayvansal müstahzarlar
115343 13 20 6 58 0,3 16 2,2
17 Şeker ve şeker
mamulleri 68472 -10 61 4 68 0,2 18 1,3
18 Kakao ve kakao
müstahzarları 152642 13 34 11 52 0,3 15 2,9
19 Esasını hububat, un, nişasta, süt teşkil eden müstahzarlar
243993 9 40 9 37 0,5 9 4,6
20 Sebze, meyve, bitki parçaları, sert kabuklu yemiş konserveleri
196552 11 30 4 45 0,4 13 3,7
21 Yenilen çeşitli gıda müstahzarları
237474 7 41 8 38 0,5 10 4,5
22 Meşrubat, alkollü
içkiler ve sirke 371770 7 6 7 25 0,8 3 7,0
23 Gıda sanayi kalıntı ve döküntüleri, hazır hayvan gıdaları
274874 8 21 7 34 0,6 8 5,2
24 Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler
316145 5 13 2 29 0,7 6 6,0
01-24 Toplam Tarım ve Gıda Sanayi
Ürünleri 5305753 11,8 100
Kaynak: ITC Interactive TradeMap
Yunanistan’ın tarım ve gıda sanayi ürünleri ithalatının yaklaşık üçte birini et ve süt ürünleri oluşturmaktadır. 2. fasılda bulunan etler ve yenilen sakatat ithalatta %16,1’lik payı ile birinci sırada yer alırken, süt ve süt ürünleri ithalatı da %12,3’lük payı ile ikinci sırada yer almaktadır. 2. fasılda başta 349 milyon Dolar ile sığır eti olmak üzere, 325 milyon Dolarlık domuz eti , 99 milyon Dolarlık beyaz et ve 54 milyon Dolarlık kuzu eti ithalatı bulunmaktadır. 4. fasılda ise 297 milyon Dolar ile peynir, 263 milyon Dolar ile süt ve krema ve 54 milyon Dolar ile de sütten elde edilen yağlar önemli ithal ürünleridir.
Yunanistan’ın su ürünleri ithalatı toplam gıda ürünleri ithalatında %6,2’lik payı ile 5. sırada
yer almaktadır. Bu grupta ithalatındaki en önemli kalemi 153 milyon Dolarlık ithalat rakamı ile
yumuşakçalar ve kabuklu hayvanlar oluşturmaktadır. Taze ve dondurulmuş balık ithalatı ise 114 milyon Dolardır.
0301 GTİP’inde Yunanistan’ın 3,6 milyon Dolarlık canlı deniz balığı ile büyük bölümü Singapur’dan olmak üzere 1,1 milyon Dolarlık süs balığı ithalatı bulunmaktadır.
0302 GTİP’inde ithalatındaki önemli ürünler somon, dil balığı, uskumru ve diğer soğutulmuş deniz balıklarıdır. Taze soğutulmuş balık grubunda Türkiye %19’luk payı ile ithalatında ikinci sırada yer almaktadır. DTM verilerine göre de Türkiye’nin Yunanistan’a bu gruptaki ihracatı 14,8 milyon Dolardır. 2004 yılında bu rakam 18,2 milyon Dolara ulaşmıştır. Son dönemde Yunanistan’ın Türkiye’den özellikle tekir ithalatının arttığı görülmektedir.
Yunanistan’ın 0303 GTİP’indeki dondurulmuş balık ithalatında önemli ürünler, yılan balığı (5,4 milyon Dolar), kırmızı balık (4 milyon Dolar), çipura (3,3 milyon Dolar), somon (2,9 milyon Dolar) kılıç balığı (1,6 milyon Dolar), uskumru (1,2 milyon Dolar ) ve köpekbalığı (1,6 milyon Dolar)’dır. İthalatında Hollanda, İspanya, Danimarka ve İzlanda başı çekmekte olup, 2003 yılında Yunanistan’ın Türkiye’den dondurulmuş balık ithalatı ise 40 bin Dolar olmuştur. DTM verilerine göre bu üründe Yunanistan’a 2004 yılı ihracatımız 60 bin Dolardır.
Yunanistan’ın, 0304 GTİP’inde 25 milyon Dolarlık dondurulmuş balık filetoları ithalatı bulunmaktadır. Dondurulmuş fileto olarak ithal edilen başlıca ürünler arasında tatlı su balıkları (9,1 milyon Dolar), kömür balığı (2,1 milyon Dolar), ton balığı (2 milyon Dolar) ve morina (1,7 milyon Dolar) bulunmaktadır.
0305 GTİP’i altında Yunanistan’ın ithalatının en fazla olduğu ürün ise 17,1 milyon Dolar ile salamura morinadır. Bunun ardından 4,5 milyon Dolar ile tütsülenmiş somon gelmektedir. Bu ürünlerde ithalatının %70’i Hollanda, Danimarka ve İsveç’ten yapılmıştır.
Yunanistan’ın kabuklu su ürünleri ithalatı 2003 yılında bir önceki yıla göre %37 artarak 41 milyon Dolar olmuştur. Bunun 31 milyon Dolarlık kısmını dondurulmuş karides oluşturmaktadır.
İthalatında önemli ülkeler Avustralya, Danimarka, Arjantin, İngiltere olup, DTM verilerine göre Türkiye’nin de Yunanistan’a 2004 yılında %90’ı dondurulmuş olmak üzere 388 bin Dolarlık karides ihracatı bulunmaktadır.
Yunanistan’ın 0307 GTİP’inden ithalatında önemli kalemler 47,8 milyon Dolar ile dondurulmuş ahtapot ve 46,2 ile dondurulmuş mürekkep balığıdır. Bu GTİP’te Trademap verilerine göre 2003 yılında Yunanistan’ın Türkiye’den toplam ithalatının 5,6 milyon Dolar olduğu, DTM verilerine göre ise Türkiye’den Yunanistan’a 4,2 milyon Dolarlık ihracat yapıldığı görülmektedir.
Türkiye’nin 2004 yılındaki ihracatı da 4,1 milyon Dolar olmuştur.
Dondurulmuş ahtapot ithalatında Fas %21, Moritanya ve İspanya %13, Senegal % 9 paya sahiptir. Türkiye ise 1,6 milyon Dolarlık ihracatı ile Yunanistan’ın ithalatında %3’lük paya sahiptir.
DTM verilerine göre Türkiye’nin ihracatı 2003 ve 2004 yıllarında yaklaşık 1,2 milyon Dolar civarında gerçekleşmiştir.
Mürekkep balığı ithalatında Hindistan %38 , Yeni Zelanda %17, Tayvan ve İspanya ise % 10 paya sahiptir. Türkiye 447 bin Dolar ile ithalatında %1’lik paya sahiptir
Yunanistan’ın yine 0307 GTİP’i altında 7,8 milyon Dolarlık salyangoz (deniz salyangozları
hariç) ithalatı bulunmakta olup, bunun %73’ü Makedonya’dan gelmektedir. Yunanistan’ın
dondurulmuş midye ithalatı ise 2,6 milyon Dolar olup, bunun %46’sı Yeni Zelanda, %25’i İspanya,
%14’ü Şili ve %9’u da Türkiye’den ithal edilmiştir. Trademap verilerine göre 1,5 milyon Dolar olan Yunanistan’ın tarak ithalatının tamamına yakını Türkiye’den gerçekleştirilmiştir. DTM verilerine göre Türkiye’nin bu üründe Yunanistan’a ihracatı 1,1 milyon Dolardır.
Yunanistan’ın kesme çiçek ithalatında Türkiye önemli bir yere sahiptir. Taze karanfil ithalatında %70’lik payı ile Türkiye birinci sırada yer almaktadır. DTM verilerine göre 2004 yılında Türkiye’den Yunanistan’a bu kalemde 1,3 milyon Dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir.
Yunanistan 33,4 milyon Dolarlık taze patates ithalatı ile dünya ithalatında 12. sırada yer almaktadır. 2003 yılında bir önceki yıla göre %21 oranında artan ithalatında Türkiye’nin payı %8 olmuştur. DTM verilerine göre Türkiye’nin 2004 yılında bu üründe ihracatı 4,8 milyon Dolara ulaşmıştır.
Yunanistan’ın 20 milyon Dolarlık taze domates ithalatında %31’lik payı ile Türkiye ilk sırada yer almaktadır. 2004 yılında DTM verilerine göre Türkiye’nin Yunanistan’a domates ihracatı % 60 oranında artarak 8,8 milyon Dolara ulaşmıştır.
Yunanistan’ın 7,3 milyon Dolarlık soğan, 3,3 milyon Dolarlık sarımsak ithalatı bulunmaktadır. Soğan ithalatında %18’lik payı ile Türkiye, Mısır’ın ardından ikinci sırada yer almıştır. 2004 yılında ise ihracatımız 846 bin Dolara gerilemiştir. Yunanistan’ın sarımsak ithalatında Türkiye’nin önemli bir payı bulunmamakta olup, Türkiye’den Yunanistan’a sarımsak ihracatı 2003 yılında 4 ton, 2004 yılında ise 8 ton civarında gerçekleşmiştir.
Yunanistan’ın 10,4 milyon Dolarlık taze biber ithalatında Türkiye %42’lik payı ile birinci sırada yer almaktadır. DTM verilerine göre 3,5 milyon Dolar olan 2003 yılı ihracatımız, 2004 yılında da aynı rakama ulaşmıştır. Ülkemizden en çok ithal edilen ürün çeşitleri tatlı kırmızı, dolmalık sivri ve çarliston tipi biberlerdir.
071010 nolu GTİP altında 8,9 milyon Dolarlık dondurulmuş patates ithalatı ile Yunanistan’ın dünya ithalatında % 5’lik payı bulunmakta olup, 6. sırada yer almaktadır. Bu üründe ithalatının yarısını Fransa’dan karşılamaktadır. Dondurulmuş patateste Türkiye’den Yunanistan’a 2003 yılında gerçekleşen 200 tonluk bir ihracata karşın 2004 yılında hiç ihracat yapılmamıştır.
Türkiye’den 200410 GTİP’inden işlenmiş dondurulmuş patates ithalatı yapılmaktadır.
Yunanistan’ın dondurulmuş bezelye ithalatında da Fransa en önemli ülke olup, Türkiye’den 2003 ve 2004 yıllarında ithalatı bulunmamaktadır. 2,5 milyon Dolarlık dondurulmuş taze fasulye ithalatında Türkiye’nin payı 2003 yılında %9 olmuştur.
071080 nolu diğer dondurulmuş sebzeler GTİP’i altında Yunanistan’ın 2,3 milyon Dolarlık enginar ve 1 milyon Dolarlık kuşkonmaz ithalatı bulunmaktadır. Yunanistan dondurulmuş enginar ithalatının % 83’ünü Mısır’dan yapmıştır. Bu grupta DTM verilerine göre Türkiye’nin ihracatı 2004 yılında 2,9 milyon Dolar seviyesine ulaşmış olup, en çok dondurulmuş bamya, yeşil fasulye ve biber ihracatı olmuştur.
Bakliyatlar içinde Yunanistan’ın 12,4 milyon Dolarlık kuru fasulye, 5,1 milyon Dolarlık
mercimek ve 3,5 milyon Dolarlık nohut ithalatı vardır. Türkiye %14’lük payı ile Yunanistan’ın
kuru fasulye ithalatında Kanada ve Çin’den sonra 3. sırada yer almaktadır. DTM verilerine göre
2004 yılında Türkiye’nin Yunanistan’a kuru fasulye ihracatı azalarak 883 bin Dolara düşmüş, nohut
ihracatı ise artarak 1,3 milyon Dolara yükselmiştir. Mercimek ihracatı da 2004 yılında 76 bin Dolar
seviyesinde kalmıştır.
Yunanistan’ın sert kabuklu meyveler içinde en önemli ithal kalemi bademdir. Ülkenin son yıllarda azalan badem üretimi ile birlikte ithalatının arttığı görülmektedir. 2003 yılında bir önceki yıla göre ithalatı %80 artışla 33,9 milyon Dolar olmuş ve bunun %67’si ABD’den karşılanmıştır.
Türkiye’nin bu kalemde Yunanistan’a ihracatı bulunmamaktadır. Yunanistan fındık ithalatının ise
%90’ı Türkiye’den yapılmakta olup, 2004 yılında DTM verilerine göre Türkiye’nin 13,7 milyon Dolarlık ihracatı olmuştur. Dünya ceviz ithalatında % 5’lik payı ile 6. sırada yer alan Yunanistan, ithalatının %92’sini Ukrayna, Moldova, Romanya ve Bulgaristan’dan karşılamaktadır. Türkiye’den ise ceviz ithalatı bulunmamaktadır. Yunanistan’ın kestane ithalatında Türkiye’nin 2003 yılındaki payı %85 olmuştur. Bu üründe DTM verilerine göre 2004 yılında da 1,2 milyon Dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir. Yunanistan’ın 10 milyon Dolarlık Antep fıstığı ithalatının ise %11’i Türkiye’den gerçekleşmiş olup, bu üründe 2004 yılı ihracatımız da 1 milyon Dolar civarında olmuştur
.Yunanistan’ın yaş meyve sebze ithalatında en önemli kalemi 63 milyon Dolarlık ithalat rakamı ile muz oluşturmaktadır. İthalatının %47’si İtalya’dan yapılmıştır. Ülkenin son yıllarda azalan limon üretimi ile birlikte ithalatı artmıştır. 2003 yılında 16 milyon Dolarlık limon ithalatının
%86’sını Arjantin’den gerçekleştirmiştir. Türkiye’nin Yunanistan’a limon ihracatı DTM verilerine göre 2003 yılında 133 bin Dolar seviyelerinde iken 2004 yılında büyük oranda artarak 9 milyon Dolara çıkmıştır.
Yunanistan’ın portakal ithalatının da artarak 2003 yılında 5 milyon Dolar olduğu ve ithalatında Türkiye’nin %12’lik payı ile ikinci sırada yer aldığı görülmektedir. Türkiye’nin 2004 yılı ihracatı ise 1,8 milyon Dolar olmuştur.
Taze meyveler içinde Yunanistan’ın muzdan sonra en fazla ithal ettiği ürün; 27,6 milyon Dolar ile elmadır. Türkiye’nin 2004 yılında elma ihracatı 200 bin Dolar civarında gerçekleşmiştir.
DTM verilerine göre Yunanistan’a 2004 yılında armut ihracatımız azalarak 400 bin Dolar olmuştur.
Yunanistan’ın kuru meyveler ithalatında en önemli kalem 5,1 milyon Dolar ile kuru eriktir.
Türkiye’nin Yunanistan’a kuru meyveler ihracatında ise en önemli ürün kuru kayısıdır. Türkiye 2004 yılında Yunanistan’a 2,5 milyon Dolarlık kuru kayısı, 605 bin Dolarlık kuru incir, 665 bin Dolarlık kuru üzüm ihraç etmiştir.
Yunanistan’ın baharat ithalatının önemli bir kısmını biberler oluşturmaktadır. 0904 GTİP’i altında yaklaşık 2’şer milyon Dolarlık kırmızı ve karabiber ithalatı bulunmaktadır. Karabiber ithalatında en önemli ülkeler Vietnam, Brezilya ve Malezya kırmızı biber ithalatında ise İspanya, Fransa ve Hollanda’dır. Yunanistan’ın Türkiye’den 2003 yılında 136 bin Dolar olan kırmızı biber ithalatı, 2004 yılında 20 bin Dolar seviyesine gerilemiştir. Yunanistan’ın rezene, anason ve kimyon ithalatının bulunduğu 0909 GTİP’inde ise ürünlerin tamamına yakınını Türkiye’den tedarik edilmektedir. Trademap verilerinde görünmemekle birlikte DTM verilerine göre 0910 GTİP’i altında Türkiye’den Yunanistan’a 2003 yılında 905 bin Dolarlık, 2004 yılında ise 1,2 milyon Dolarlık mahlep ihracatı olmuştur.
Yunanistan’ın az da olsa dondurulmuş meyve ithalatı bulunmakta olup, en önemli kalemler dondurulmuş vişne, kiraz, çilek, ve diğer berry cinsi meyvelerdir. Türkiye’den dondurulmuş çilek ithalatı bulunmaktadır.
Armonize sistemin 10. fasılında yer alan hububatlar içinde Yunanistan’ın 185 milyon
Dolarlık buğday, 75 milyon Dolarlık mısır, 41 milyon Dolarlık arpa ve 14 milyon Dolarlık pirinç
ithalatı bulunmaktadır. Yunanistan’ın bu grupta Türkiye’den ithalatı bulunmamaktadır.
Yunanistan’ın yağlı tohumlar ithalatında en önemli ürün soyadır. Türkiye’den ise pamuk, susam ve haşhaş tohumu ithalatı bulunmaktadır. 2004 yılında Türkiye’nin pamuk tohumu ihracatı 2 milyon Dolar civarında gerçekleşmiştir. Yunanistan, susam tohumu ithalatının %93’ünü Hindistan, Etiyopya ve Sudan’dan karşılamaktadır. Bu üründe Türkiye’nin 2004 yılı ihracatı da 143 bin Dolar olmuştur.
Yunanistan’ın bitkisel yağ ithalatında en önemli ürün ayçiçek yağı olup, %90’ı ham olarak Ukrayna, Rusya ve Romanya’dan ithal edilmektedir. Rafine ayçiçek yağı ise Belçika, İtalya ve İspanya’dan tedarik edilmektedir. Bunun haricinde Yunanistan’ın 14 milyon Dolarlık ham, 9 milyon Dolarlık da rafine mısır yağı ithalatı bulunmaktadır.
Yunanistan’ın 1604 GTİP’i altında konserve balık ithalatının %64’ü ton balığı ve orkinos konservelerinden oluşmaktadır. Ayrıca yaklaşık 7,6 milyon Dolarlık konserve kabuklu hayvan ve yumuşakça ithalatı vardır.
Yunanistan’ın 2003 yılı şekerli ve çikolatalı ürünler ithalatı yaklaşık 144 milyon Dolardır.
Şekerli ve çikolatalı ürünler ithalatının %77’si çikolatalı ürünler, %19’u şekerli ürünler, %4’ünü de ciklet oluşturmaktadır. Yunanistan’ın 1806 GTİP’i altında çikolata ve kakaolu diğer gıda ürünleri ithalatı 112 milyon Doları bulmaktadır. İthalatında en önemli ülkeler İtalya, Almanya ve Belçika’dır. Türkiye’nin 2004 yılında bu ülkeye olan çikolatalı mamul ihracatı ise 266 bin Dolardır.
Şekerli mamuller içinde Yunanistan’ın ithalatında en önemli iki kalem 27 milyon Dolar ile kakao içermeyen şeker mamulleri ve 5,4 milyon Dolar ile ciklettir. Şekerli mamuller ithalatında; %22’lik payı ile karameller ve benzeri tatlılar, %15 ile sakızlı jöleli şekerler, %13 ile beyaz çikolata, %12 ile kaynatılmış şekerler, %11 ile şeker kaplı drajeler, yine %11 ile ezme, helva lokum ve %9 ile de boğaz pastilleri yer almaktadır. 2004 yılında Türkiye’nin Yunanistan’a 406 bin Dolarlık ciklet ve 330 bin Dolarlık da şekerli mamul ihracatı olmuştur.
Yunanistan 2001 GTİP’i altında ithalatının %46’sını Türkiye’den sağlamaktadır.
Türkiye’den özellikle hıyar, kornişon ve biber turşuları ithalatı bulunmaktadır. 2004 yılında Türkiye’nin hıyar ve kornişon turşusu ihracatı 1,2 milyon Dolar olmuştur. Ayrıca 976 bin Dolarlık biber turşusu ve 627 bin Dolarlık zeytin ihracatı gerçekleştirilmiştir.
Yunanistan’ın 200410 GTİP’inde yaklaşık 42 milyon Dolarlık konserve dondurulmuş patates ithalatı bulunmakta olup, Türkiye önemli tedarikçileri arasında yer almaktadır. 2004 yılında bu kalemde Türkiye’nin ihracatı 1,7 milyon Dolar olmuştur.
Yunanistan’ın meyve suyu ithalatında önemli iki kalem elma ve dondurulmuş portakal sularıdır.
Yunanistan’ın Alkollü ve alkolsüz içecekler fasılında viskiler 132 milyon Dolarlık ithalat rakamı ile başı çekmektedir. Bu grupta 60 milyon Dolarlık meşrubat, 29 milyon Dolarlık bira ve 27 milyon Dolarlık da şarap ithalatı bulunmaktadır.
Tütün ve tütün mamulleri ithalatı ise toplam 316 milyon Dolardır. DTM verilerine göre
2003 yılında Türkiye’den ithalatı saplı damarlı tütünde 2,1 milyon Dolar, tütün içeren sigaralarda
ise 8,9 milyon Dolar iken 2004 yılında ithalatı sırasıyla 3,1 milyon Dolar ve 2,2 milyon Dolar
olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 2.6. Yunanistan’ın 2003 Yılında Seçilmiş Ürünler İtibariyle Ülkelere Göre Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri İthalatı
GTİP NO ÜRÜN ADI
İthal Ettiği Ülkeler
Değer (1000 ABD
Dolar)
İthalattaki payı
% değer
Miktar (ton)
1999-2003 dönemi,
% büyüme
2002-2003 dönemi,
% büyüme
0301 CANLI BALIKLAR
Toplam 5403 100 2220 -15 23
Güney Kıbrıs 1237 23 9 -11 -29
İtalya 950 18 675 -35 7
Fransa 927 17 1337 -20 577
Danimarka 626 12 131 114 35
Singapur 482 9 13 6 13
Türkiye 223 4 5 12
İspanya 195 4 40 215
İngiltere 187 3 1 392
0302
BALIK (TAZE/SOĞUTULMUŞ)
Toplam 77142 100 13912 7 16
Senegal 15817 21 1528 0 2
Türkiye 14604 19 3025 25 -5
Fas 11468 15 800 9 17
İtalya 6949 9 2078 -18 16
İspanya 6205 8 1590 7 61
Umman 4621 6 755 87 60
Fransa 4297 6 751 12 59
Danimarka 2902 4 949 30 37
Tunus 2611 3 825 23 35
0303
BALIKLAR (DONDURULMUŞ)
Toplam 37111 100 17047 -2 23
Hollanda 8893 24 1632 31 85
İspanya 4220 11 3175 -16 2
Danimarka 3252 9 1138 13 0
İzlanda 2613 7 1090 37 23
Arjantin 1944 5 1260 -17 -29
İtalya 1668 4 988 -36 27
Senegal 1639 4 468 6 107
Uruguay 1357 4 965 228
Singapur 1351 4 575 -5 -12
Güney Kore 1284 3 837
İsveç 982 3 197 53 514
Fas 823 2 677 -2 25
Umman 717 2 345 69 -7
Almanya 678 2 306 -21 31
Moritanya 667 2 448 -2 -38
0304
BALIK FİLETOLARI VE DİĞER BALIK ETLERİ (TAZE/SOĞUTULMUŞ/DONDURULMUŞ)
Toplam 28834 100 9059 18 19
Tanzanya 4652 16 1270 35 -2
Hollanda 3794 13 1147 -9 53
Almanya 2687 9 1136 56 73
Kenya 2004 7 539 2
Uganda 1859 6 483 52 7
Danimarka 1814 6 546 24 -26
İspanya 1811 6 830 12 -33
İzlanda 1738 6 588 135 103
İsveç 1391 5 317 122 1706
İngiltere 1382 5 156 3 382
Kolombiya 1357 5 417 209
Arjantin 1314 5 761 -9 -22
Çin 1122 4 306 8 835
0305
BALIKLAR KURUTULMUŞ /TUZLANMIŞ/SALAMURA EDİLMİŞ/TÜTSÜLENMİŞ
Toplam 29814 100 5933 -6 6
Hollanda 9144 31 1694 -2 -8
Danimarka 6624 22 1342 -9 -5
İsveç 6316 21 1279 -13 51
Kanada 1527 5 667 3 10
Almanya 1170 4 170 -11 -7
Belçika 1106 4 50 4 62
İngiltere 859 3 49 -10 3
Portekiz 814 3 176 8 -46
0306
KABUKLU HAYVANLAR (CANLI/TAZE/SOĞUTULMUŞ/DONDURULMUŞ /KURUTULMUŞ/TUZLANMIŞ)
Toplam 41042 100 4631 15 37
Avustralya 5810 14 710 33 267
Danimarka 4741 12 557 1 31
Arjantin 4501 11 427 35 -3
İngiltere 4498 11 864 39 8
İspanya 3397 8 256 21 -37
Fransa 2660 6 193 27 263
Hollanda 1449 4 196 12 86
Hindistan 1140 3 181 8 777
Tanzanya 1130 3 90 143 400
0307
YUMUŞAKÇALAR (CANLI/TAZE/SOĞUTULMUŞ/DONDURULMUŞ /KURUTULMUŞ/TUZLANMIŞ)
Toplam 111913 100 36455 15 22
Hindistan 18247 16 7855 17 12
İspanya 13111 12 3417 22 10
Fas 10202 9 1277 9 -48
Yeni Zelanda 8937 8 8355 13 13
Moritanya 6638 6 796 39 220
Makedonya 5667 5 976 10 31
Türkiye 5570 5 1670 73 98
Tayvan 5476 5 1716 27 36
Senegal 4513 4 753 -8 86
Çin 4478 4 1528 15 332
İtalya 3626 3 864 -4 -50
Gana 3140 3 517 52 148
Güney Afrika 2500 2 487 75 204
Tanzanya 2413 2 462 80 235
Tunus 1901 2 242 36 62
ABD 1540 1 1017 -14 55
Şili 1419 1 329 99
040700
KUŞ VE KÜMES HAYVANLARININ YUMURTALARI
Toplam 3389 100 1076 -15 -22
Almanya 1138 34 336 -22 -19
İngiltere 776 23 284 273
Belçika 497 15 165 110
Hollanda 344 10 102 -34 -82
G.Kıbrıs 323 10 96
Fransa 153 5 37 9 -32
İtalya 50 1 23 -42 -15
İspanya 49 1 19 188
060310 TAZE KESME ÇİÇEK
Toplam 21486 100 4463 -2 54
Hollanda 14383 67 2811 -7 72
Türkiye 1527 7 792 109 201
İtalya 1218 6 197 6 -17
İsrail 947 4 119 15 25
Singapur 691 3 64 10 -23
Güney Afrika 503 2 74 42 -12 070190
PATATES; DİĞERLERİ (TAZE/SOĞUTULMUŞ)
Toplam 33412 100 137713 4 21
Mısır 9983 30 32123 8 -28
Fransa 8380 25 32291 9 60
Hollanda 3055 9 11835 14 171
Türkiye 2743 8 11419 270 421
G.Kıbrıs 2736 8 6169 135 158
Almanya 2237 7 7903 -9 -21
İsrail 1857 6 5626 227
İtalya 1107 3 26947 3 87
Avusturya 662 2 1931 -2 -16
Belçika 593 2 1262 13 57
070200
DOMATES (TAZE/SOĞUTULMUŞ)
Toplam 20409 100 17865 65 83
Türkiye 6385 31 5918 96 0
Almanya 4841 24 3919 394 209
Belçika 4391 22 3390 54 617
Hollanda 2275 11 1663 27 387
Makedonya 881 4 1423 78 6
070310
SOĞANLAR VE SALOTLAR (TAZE/SOĞUTULMUŞ)
Toplam 7332 100 29984 64 66
Mısır 2676 36 11387 59 23
Türkiye 1311 18 7690 81 10
Almanya 1146 16 2684 183 193
Hindistan 780 11 3710
Hollanda 541 7 1617 42 168
Avusturya 256 3 838 -7 2744
070320
SARIMSAKLAR, (TAZE/SOĞUTULMUŞ)
Toplam 3298 100 2142 3 46
Hollanda 1265 38 552 7 -3
Arjantin 687 21 519
Almanya 571 17 315 39 78
Çin 359 11 460
İspanya 187 6 86 98 -7
Bulgaristan 106 3 94
070960
CAPSICUM/PIMENTA CİNSİ MEYVALAR (TAZE/SOĞUTULMUŞ)
Toplam 10481 100 10830 37 17
Türkiye 4379 42 7399 196 27
Hollanda 3138 30 1291 22 18
İsrail 1803 17 787 34 142
Almanya 360 3 181 88 -16
Fransa 200 2 189 125 11
Bulgaristan 166 2 418 77 435
İtalya 125 1 66 -17 -88
Mısır 114 1 44 36 90
071010
PATATES (DONDURULMUŞ)
Toplam 8941 100 23367 8 72
Fransa 4302 48 4385 1 98
Belçika 3134 35 15027 106 34
Almanya 933 10 2580 31 872
Avusturya 260 3 690 -31 -17
Hollanda 164 2 249 -35 -15
071021
BEZELYE (DONDURULMUŞ)
Toplam 6483 100 8160 23 12
Macaristan 2560 39 3312 64 17
Belçika 1277 20 1101 8 25
İngiltere 878 14 1120 41 295
Sırbistan 736 11 1134 9 -14
Almanya 603 9 1030 20000
İtalya 147 2 95 41 99
Hollanda 103 2 137 -9 178
İsveç 62 1 74 28 -93
Polonya 43 1 59
071022
FASULYE (DONDURULMUŞ)
Toplam 2425 100 2911 22 9
Belçika 1075 44 1254 9 29
Bulgaristan 625 26 850 130 1
Macaristan 225 9 270 71 38
Türkiye 222 9 240 32 54
İtalya 155 6 137 31 -32
Sırbistan 76 3 118 -9 -63
071080
DİĞER SEBZELER (DONDURULMUŞ)
Toplam 13506 100 11054 19 18
Bulgaristan 3604 27 2681 16 9
Belçika 2372 18 2501 17 -19
Mısır 1960 15 884 41 22
Türkiye 1331 10 1178 42 72
Almanya 1169 9 825 85 515
Fransa 651 5 318 -5 -23
İspanya 581 4 347 -17 219
071320
NOHUT; KABUKSUZ (KURU)
Toplam 3566 100 4803 1 -3
Meksika 2391 67 3130 0 -3
Türkiye 621 17 968 -12 357
Kanada 310 9 462 -23 -57
Portekiz 182 5 156 -5
Fas 24 1 25
071333
ADİ FASULYE (BEYAZ FASULYE DAHİL, KABUKSUZ, TANELERİ İKİYE AYRILMIS)
Toplam 12474 100 15369 6 -9
Kanada 2540 20 4080 12 -37
Çin 2465 20 3592 44 8
Türkiye 1751 14 2284 24 76
ABD 1212 10 1693 -16 -41
Polonya 1087 9 589 91 12
Arnavutluk 882 7 525 8 -15
Portekiz 617 5 585 37
İspanya 569 5 510 11 6
071340
MERCİMEKLER; KABUKSUZ (KURU)
Toplam 5151 100 10068 0 -11
Kanada 3882 75 8054 -3 -15
ABD 719 14 1318 18 -11
Portekiz 386 7 476 57
Türkiye 56 1 104 -10 -27
Hollanda 55 1 37
080212
BADEM (KABUKSUZ)
Toplam 33874 100 9162 40 80
ABD 22568 67 6733 37 100
İspanya 10128 30 2155 69 60
Almanya 832 2 187 23 79
Fransa 228 1 59 5 -21
İsrail 65 0 15
Hollanda 35 0 8 68 -80
080222
FINDIK (KABUKSUZ)
Toplam 11385 100 3810 4 24
Türkiye 10161 89 3383 4 20
Gürcistan 1022 9 349 11 118
İtalya 179 2 73 2 -16
Hollanda 15 0 3
080232
CEVİZ (KABUKSUZ)
Toplam 14952 100 4744 35 -11
Ukrayna 4667 31 1544 163 -29
Moldova 3755 25 1178 33 25
Romanya 3196 21 1046 41 3
Bulgaristan 2203 15 644 14 80
Hindistan 966 6 293 -3 -60
Çin 54 0 14 -8 -27
080240 KESTANE
Toplam 1641 100 776 23 22
Türkiye 1389 85 644 30 15
Portekiz 212 13 96
Fransa 10 1 2 3 -83
080250 ANTEP FISTIĞI
Toplam 10182 100 2995 9 8
Almanya 4211 41 1231 28 1780
Iran 2319 23 673 -14 -71
İngiltere 1329 13 404 9 44200
Türkiye 1121 11 275 13
İspanya 539 5 156 542
Suriye 272 3 63
Hollanda 160 2 105 1355
ABD 123 1 45
080300
MUZ (TAZE/KURUTULMUŞ)
Toplam 63235 100 80470 -3 18
İtalya 30002 47 35307 -18 60
Ekvator 20605 33 27774 47 -26
Kosta Rika 6946 11 9487 3614
Panama 3702 6 4825 10 -26
Guatemala 630 1 680
Kolombiya 590 1 1414 -38 73
Hollanda 506 1 614 -32 -56
080510
PORTAKAL (TAZE/KURUTULMUŞ)
Toplam 4932 100 7355 49 161
Güney Afrika 2979 60 4825 384 351
Türkiye 598 12 845 211
Almanya 487 10 449 19 133
Hollanda 168 3 187 -7 171
Arjantin 166 3 287 -36 -60
Uruguay 149 3 270 15 35
Fransa 134 3 187 570
İspanya 121 2 143 572
080550
LİMON VE TATLI LİMON (TAZE/KURUTULMUŞ)
Toplam 15974 100 23620 24 20
Arjantin 13769 86 20931 37 51
Almanya 832 5 1013 31 61
İspanya 773 5 968 -9 113
Türkiye 146 1 194 143 -95
Fransa 121 1 114
080610 ÜZÜM (TAZE)
Toplam 2151 100 1341 0 54
İtalya 630 29 459 -3 -21
Şili 469 22 291 15 284
Hollanda 356 17 161 -4 37
Almanya 241 11 132 -16 194
İspanya 202 9 123 1736
Güney Afrika 85 4 60 27 10
Belçika 38 2 15
Türkiye 35 2 27 400
080711
KARPUZLAR (TAZE)
Toplam 3307 100 5937 24 816
Fransa 1096 33 295 174 906
Türkiye 471 14 1902 2844
G.Kıbrıs 314 9 646
İngiltere 296 9 21
Almanya 230 7 938 858
080810 ELMA (TAZE)
Toplam 27621 100 29858 31 19
İtalya 12834 46 14300 45 12
Almanya 3824 14 3456 76 -13
Şili 3628 13 3719 4 207
Hollanda 1873 7 1999 32 122
İspanya 1470 5 1713 99 -39
Avusturya 1184 4 1317 43 115
ABD 1027 4 1022 16 -35
Fransa 430 2 470 1 54
Türkiye 406 1 518 298
Arjantin 402 1 565 -20 6
080820
ARMUT VE AYVA (TAZE)
Toplam 17438 100 18648 13 8
İspanya 8588 49 8640 10 -15
İtalya 3012 17 2606 32 152
Türkiye 1699 10 1749 160 -3
Almanya 1192 7 1188 122 256
Hollanda 1027 6 1068 7 131
Güney Afrika 674 4 1841 -19 486
Arjantin 410 2 538 -9 40
080910
KAYISI (ZERDALİ DAHİL) (TAZE)
Toplam 1520 100 896 54 433
Bulgaristan 476 31 329
İspanya 338 22 246
Türkiye 240 16 126
İtalya 226 15 101 110 361
Fransa 122 8 53 31 72
Hollanda 111 7 34 20 -19
080920
KİRAZ (VİŞNE DAHİL) (TAZE)
Toplam 875 100 305 82 365
Türkiye 510 58 224 454
Almanya 108 12 34 80
İspanya 97 11 15
Hollanda 77 9 13 -1 328
İtalya 42 5 10 25 1300
Fransa 24 3 3 100
080930
ŞEFTALİ (NEKTARİN DAHİL) (TAZE)
Toplam 12809 100 9213 88 1367
İspanya 6048 47 4537 74 8927
İtalya 2499 20 1541 165 1162
Türkiye 1413 11 1232
Fransa 1345 11 600 101 311
Almanya 687 5 562 450
Hollanda 507 4 204 15 234
Bulgaristan 113 1 81
081050
KİVİ TAZE
Toplam 3900 100 2111 8 145
Belçika 2215 57 1099 35 626
Hollanda 879 23 425 6 233
Şili 413 11 363 14 -46
İtalya 171 4 110 -33 53
İspanya 169 4 84 90 20
080420
İNCİR (TAZE/KURUTULMUŞ)
Toplam 1054 100 498 87 34
Türkiye 772 73 356 158 18
Hollanda 120 11 55 28 26
Almanya 85 8 66 347
Fransa 57 5 8
İtalya 17 2 9 25 6
080620
ÜZÜM (KURUTULMUŞ)
Toplam 2305 100 2749 -17 361
Iran 836 36 1062 17 2359
Şili 276 12 220 306
Türkiye 272 12 697 27 332
Avustralya 235 10 227
Almanya 181 8 113 -24 45
Güney Afrika 114 5 109 62 396
Hollanda 101 4 70 1343
081310
KAYISI (ZERDALİ DAHİL)KURUTULMUŞ
Toplam 1870 100 689 26 -9
Türkiye 1839 98 682 24 18
İngiltere 15 1 4 -6 25
081320
ERİK KURUTULMUŞ
Toplam 5125 100 2136 31 49
Fransa 2418 47 865 11 44
ABD 1693 33 744 95 42
Şili 331 6 200 968
Almanya 308 6 82 36
0811
MEYVALAR VE SERT ÇEKİRDEKLİ MEYVALAR (DONDURULMUŞ)
Toplam 3758 100 3117 39 34
Bulgaristan 1065 28 1073 89 92
Türkiye 572 15 538 66 10
Polonya 555 15 461 54 77
Almanya 488 13 338 49 30
Sırbistan 216 6 154 20 -26
Belçika 175 5 76 -2 6
Fransa 135 4 74
İngiltere 133 4 106 101 16
0904
PIPER, CAPSICUM VE PIMENTA CİNSİ BİBERLER (KURUTULMUŞ)
Toplam 4039 100 1835 -9 26
Vietnam 805 20 504 -11 -16
İspanya 466 12 304 6 25
Fransa 441 11 22 50 124
Almanya 435 11 64 59 78
Brezilya 378 9 190 -7 -44
Hollanda 321 8 102 4 118
Malezya 215 5 114
İtalya 160 4 71 111 385
0909
ANASON, REZENE, KİŞNİŞ, KİMYON, KİMYON TOHUMU VE ARDIÇ MEYVALARI
Toplam 1080 100 1072 10 29
Türkiye 840 78 717 16 111
Suriye 80 7 69 -19 -53
Çin 44 4 19 32 47
Almanya 35 3 206 74 218
Hollanda 28 3 15 460
0910
ZENCEFİL, SAFRAN, ZERDECAL, KEKİK, DEFNE YAPRAKLARI, KÖRİ VE DİĞER BAHARAT
Toplam 2021 100 447 20 135
Almanya 602 30 91 23 83
Avusturya 343 17 3 138 8475
İspanya 320 16 4
Hollanda 178 9 105 5 32
İtalya 136 7 12 26 72
Pakistan 98 5 68 68 58
Hindistan 72 4 77 -3 6
İngiltere 65 3 14 3 141
100110
MAKARNALIK BUĞDAY (DURUM BUĞDAYI)
Toplam 22795 100 87590 9 1037
Fransa 11211 49 42892 74 852
Kanada 5761 25 28103
İtalya 4126 18 11477 -24 1244
Almanya 844 4 4400
Hollanda 631 3 3
İspanya 181 1 474 5 113
Bulgaristan 32 0 227 -91
Meksika 0 0 0
Hindistan 0 0 0
100190
DİĞER BUĞDAYLAR VE MAHLUT
Toplam 162587 100 1002608 15 0
Rusya Fed. 53719 33 400741 -33
Kanada 27582 17 143952 28 214
Fransa 25416 16 150208 -19 614
Almanya 18758 12 108027 -19 63
Ukrayna 9073 6 40605 -57
İngiltere 8038 5 51625 -30 2493
100300 ARPA
Toplam 41291 100 293969 15 20
Rusya Fed. 13635 33 142790 -31
Fransa 12347 30 66725 -3 45
İngiltere 9453 23 50829
Almanya 3128 8 20799 -53 104167
Belçika 1329 3 3792
Bulgaristan 1238 3 8454 37
Hollanda 55 0 5 -26 1000
100590 MISIR
Toplam 75201 100 423371 2 -9
Fransa 22980 31 133067 -20 -48
Macaristan 11691 16 80498 45
Bulgaristan 9758 13 57064
Sırbistan 9451 13 61194 630
Hırvatistan 6326 8 41106 -16
İtalya 5946 8 4091 19 -61
Romanya 3652 5 18942
Hollanda 1913 3 9230 -22 -59
Ukrayna 1487 2 9600
120100 SOYA FASULYESİ
Toplam 107624 100 391357 17 41
ABD 42686 40 154436 12 16
Brezilya 32662 30 121170 59 89
Arjantin 24586 23 89377 10 23
Ukrayna 3159 3 10531
120600 AYÇİÇEĞİ TOHUMU
Toplam 12175 100 42891 -9 46
Romanya 3893 32 13791 1719
Rusya Fed. 3850 32 14168 -23 163
Ukrayna 3096 25 12510
ABD 629 5 827 19 62
120720 PAMUK TOHUMU
Toplam 16489 100 7869 15 -20
ABD 5286 32 1927 -5 -48
Avustralya 3971 24 1611 54 2
Fransa 3967 24 1611
Türkiye 1757 11 391 -30
İsrail 889 5 58 -8 63
120740 SUSAM TOHUMU
Toplam 18833 100 21703 6 32
Hindistan 6856 36 7936 6 27
Etiyopya 5782 31 6640 155
Sudan 4836 26 5684 -7 -17
Burkina Faso 649 3 772 86 303
Hollanda 262 1 254 -13 55
Belçika 133 1 69
Türkiye 110 1 82 6 -2
Çin 71 0 74
151211
AYÇİÇEĞİ TOHUMU YAĞLARI; HAM
Toplam 91694 100 45243 97 471
Ukrayna 82077 90 29671 287 674
Rusya Fed. 6091 7 10104 49
Romanya 1695 2 3069
Portekiz 774 1 702
151219
AYÇİÇEĞİ TOHUMU YAĞLARI; DİĞER
Toplam 12199 100 11845 3 52
Belçika 6077 50 6791 91 49
İtalya 4835 40 4438 20 48
İspanya 1160 10 453
1604
HAZIRLANMIŞ/KONSERVE EDİLMİŞ BALIKLAR; BALIK YUMURTASI VE HAVYAR
Toplam 46936 100 12096 9 21
İtalya 20419 44 3815 6 45
Almanya 9408 20 2640 29 36
İspanya 3143 7 907 28 16
Tayland 2681 6 1118 22 13
Fas 1796 4 680 23 -7
Filipinler 1602 3 836 9 -11
Danimarka 1306 3 230 58 -15
Maldivler 1128 2 380 48 8
1605
HAZIRLANMIŞ/KONSERVE EDİLMİŞ KABUKLU HAYVANLAR, YUMUŞAKÇALAR
Toplam 7591 100 2521 2 -17
Tayland 2045 27 492 6 23
Almanya 1869 25 347 133 97
ABD 892 12 491 -20 -77
Danimarka 822 11 103 15 -44
İspanya 801 11 273 26 95
İtalya 361 5 28 15 47
Hindistan 255 3 70 15 96
Türkiye 116 2 21
170410 CİKLET
Toplam 5370 100 1272 -4 -1
Kolombiya 844 16 355 -21 -25
İspanya 805 15 94 2 19
İtalya 789 15 189 3 -60
Danimarka 698 13 104 32
Meksika 477 9 129 102 553
Türkiye 476 9 127 -3 9
Almanya 410 8 96 -5 68
Fransa 255 5 47 -26 163
İngiltere 157 3 12 3 1108
170490
KAKAO İÇERMEYEN DİĞER ŞEKER MAMULLERİ
Toplam 26718 100 6836 10 28
Almanya 5785 22 1744 11 16
İspanya 3725 14 599 -2 3
İtalya 3484 13 616 18 58
İngiltere 3132 12 787 -2 7
Fransa 2826 11 858 13 41
Avusturya 2317 9 539 40 139
Hollanda 2074 8 592 12 9
Belçika 1474 6 470 32 73
Çin 347 1 48 50 3
Polonya 331 1 125 117 24
Danimarka 223 1 51 -1 86
Türkiye 177 1 75 84 97
İsveç 110 0 19 31 93
Rusya Fed. 90 0 61 23 55
1806
ÇİKOLATA VE KAKAO İÇEREN DİĞER GIDA MUSTAHZARLARI
Toplam 112109 100 24759 12 34
İtalya 34962 31 4762 2 13
Almanya 29611 26 8023 23 54
Belçika 17712 16 3381 21 112
Fransa 9137 8 2867 24 24
İngiltere 5925 5 1385 -2 14
Hollanda 5419 5 1332 14 2
İspanya 3468 3 957 19 31
Avusturya 3113 3 1362 42 30
İsviçre 1020 1 205 -7 -6
Danimarka 348 0 63 -12 -6
Portekiz 223 0 85 1294
Polonya 186 0 90 34 1450
190530
TATLI BİSKÜVİLER WAFFLE VE GOFRETLER
Toplam 37803 100 18518 7 60
İtalya 15572 41 4216 -2 48
Almanya 8310 22 3206 23 74
İngiltere 3268 9 1113 12 227
İspanya 3142 8 1477 29 70
Belçika 2947 8 713 20 57
Avusturya 1184 3 346 -1 25
Portekiz 733 2 244 207 36
Danimarka 609 2 157 3 53
Hollanda 597 2 204 -26 92
Türkiye 371 1 223 45 43
190590
DİĞER EKMEKÇİ MAMULLERİ
Toplam 43105 100 15467 17 16
İtalya 14323 33 4083 41 22
Almanya 12669 29 5561 32 9
Belçika 4104 10 1015 -19 16
İspanya 3196 7 1434 38 42
Hollanda 2950 7 1058 22 17
İngiltere 1359 3 442 16 8
Fransa 1319 3 852 -15 5
Avusturya 1125 3 324 99 122
ABD 692 2 128 17 -11
İsrail 363 1 168 89 -15
Danimarka 265 1 62 42 -56
Türkiye 137 0 58 68 496
2001
SEBZE, MEYVA, SERT KABUKLU MEYVA VE YENİLEN DİĞER BİTKİ PARÇALARI
Toplam 7204 100 6503 26 155
Türkiye 3287 46 3543 49 3001
Almanya 1811 25 1386 24 41
Hollanda 679 9 372 -1 -5
Belçika 222 3 150 34 3071
İspanya 177 2 132 139 40
İtalya 167 2 82 16 114
Makedonya 165 2 201 88 18
200410
PATATES (SİRKE/ASETİK ASİTTEN BAŞKA USULDE HAZIR. KONSERVE) (DONDURULMUŞ)
Toplam 41826 100 49583 8 31
Fransa 24402 58 23814 2 164
Hollanda 7235 17 10813 -5 26
Belçika 5616 13 8687 22 -50
Almanya 2526 6 3529 78 -37
Türkiye 1368 3 2105 130 5
Avusturya 246 1 388 4 17
İspanya 242 1 107 -6 1413
İtalya 132 0 54 4 35
Danimarka 42 0 66 -10 -55
200911
PORTAKAL SUYU (DONDURULMUŞ)
Toplam 12118 100 8567 -6 20
Belçika 4964 41 3543 393 49
Hollanda 4886 40 3385 -22 0
ABD 1340 11 912 -11 -8
Brezilya 405 3 340
Almanya 193 2 48 2 4
200970
ELMA SUYU (BRIX DEGERI 20'DEN AZ)
Toplam 10337 100 14175 2 18
Almanya 6028 58 9709 16 19
İtalya 1292 12 1087 -13 -5
Hollanda 1224 12 951 -8 38
Çin 951 9 1418 79
Fransa 214 2 264 -18
İspanya 199 2 144 195 6
2202
SULAR (TATLANDIRICILI, LEZZETLENDİRİLMİŞ)
Toplam 60442 100 94390 26 84
Almanya 27054 45 53310 65 84
İtalya 13892 23 15580 67 334
İspanya 4616 8 10276 33 49
Hollanda 2845 5 3707 -7 161
2203 BİRALAR
Toplam 29375 100 40473 -1 -29
Almanya 14068 48 22610 12 54
Hollanda 6326 22 8911 -5 -53
İtalya 3572 12 2638 -6 76
Fransa 1446 5 1815 63 -89
İngiltere 752 3 655 -11 67
240120
TÜTÜN (TAMAMEN VEYA KISMEN SAPLARI KOPARILMIŞ, DAMARI ÇIKARILMIŞ)
Toplam 98575 100 15966 4 6
Belçika 44863 46 4615 766 11
Almanya 16261 16 1406 -1 60
Brezilya 10669 11 3093 48 -11
Zimbabwe 7709 8 1639 -8 -7
Malavi 5051 5 1463 48 33
240220
TÜTÜN İÇEREN SİGARALAR
Toplam 164157 100 10977 6 17
Hollanda 59642 36 4469 9 -3
Almanya 36668 22 2483 -4 29
İngiltere 34824 21 2120 6 28
Danimarka 16049 10 883 10 -2
Belçika 10073 6 555 185 6042
Kaynak: ITC Interactive TradeMap
2.3. TÜRKİYE -YUNANİSTAN TARIM VE GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ TİCARETİ
Türkiye’nin Yunanistan’a Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri İhracatı 1996 yılında 38 milyon Dolar iken, özellikle son dört yılda ortalama % 30 artarak 2004 yılında 118 milyon Dolara ulaşmıştır. Dış ticaret dengesi de Türkiye lehinde gelişmekte olup, 2004 yılında Türkiye’nin Yunanistan’a ihracatında 97 milyon Dolar fazla verdiği görülmektedir. Yunanistan Türkiye’nin tarım ve gıda sanayi ürünleri ihracatında 2004 yılında 12. sırada yer almıştır.
Tablo 2.7. Türkiye -Yunanistan Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri Ticareti (1000 Dolar) Yıllar Türkiye’nin
İhracatı Türkiye’nin
İthalatı Denge
1996 38487 15247 23240
1997 43724 19525 24199
1998 43880 9371 34509
1999 46101 10419 35682
2000 41463 19732 21731
2001 53908 8522 45386
2002 71567 8348 63219
2003 94285 6091 88194
2004 118608 20834 97774
Kaynak: DTM
Ürünler itibariyle incelediğimizde Ege’nin iki yakasında bulunan Türkiye ile Yunanistan’ın ürün yelpazesi büyük ölçüde benzerlik göstermesine rağmen özellikle Yunanistan’ın üretiminin yetersiz kaldığı ürünlerde Türkiye’nin ihracatının arttığı görülmektedir. Yunanistan gerek iç talebe gerekse de re-eksporta yönelik olarak ithalatını gerçekleştirmektedir.
2.3.1. Türkiye’nin Yunanistan’a İhracatı
Yunanistan’a ihracatımızda en önemli kalemin su ürünleri olduğu görülmektedir. Özellikle son yıllarda taze balık ihracatında önemli gelişmeler kaydedilmiş olup, 2004 yılında Yunanistan’a olan toplam tarım ve gıda ürünleri ihracatımız içinde taze balık ihracatının payı %15,3’e ulaşmıştır.
Yunanistan’a başta tekir olmak üzere sargoz, orfoz, ve mırmır ihraç edilen başlıca balıklardır. Su ürünlerinde diğer önemli kalem ise Yunanistan’a toplam gıda ihracatımızda %3,5’lik payı ile ahtapot, mürekkep balığı, tarak ve midye gibi yumuşakçalardır.
Tablo 2.8. Türkiye’nin Yunanistan’a İhracatı (M: 1000 ton D:1000 Dolar)
2001 2002 2003 2004 GTİP Ürün adı
M D M D M D M D 030269 Diğer balıklar taze/soğutulmuş) 1891 5649 3989 14080 3151 14334 3567 17425 080222 Fındık (kabuksuz) 3914 11361 3564 8038 3258 9693 2507 13696 080550 Limon (taze/kurutulmuş) 3701 1252 6706 2439 241 133 17266 9196 070200 Domates (taze/soğutulmuş) 5045 2682 9164 4301 6714 5518 8494 8832 070190 Patates (taze/soğutulmuş) 11059 1597 2251 413 12081 2374 25551 4827 070960 Capsicum/pimenta cinsi
meyvalar (taze/soğutulmuş) 3791 1232 10160 2444 7097 3488 6163 3536 240110 Tütün (saplı, damarlı) 500 2967 350 1719 441 2126 649 3157 071080 Diğer sebzeler (dondurulmuş) 650 458 1054 737 1117 1130 2359 2919 200819 Diğer sert kabuklu meyve ve
karışımlarının konserveleri 2759 2946 2706 2724 2541 2549 2459 2909 210690 Diğer gıda müstahzarları 47 233 108 355 128 844 362 2605 081310 Kayısı kurutulmuş 609 698 703 1634 691 1656 836 2481 240220 Tütün içeren sigaralar 0 0 11 1237 64 8863 4 2161 200190 Diğer sebze ve meyve vs.
(sirke, asetik asit/konserve)
49 45 330 211 975 771 2219 2013
120720 Pamuk tohumu 20 60 687 2198 361 1149 664 2011 070990 Diğer sebzeler
(taze/soğutulmuş)
675 334 701 470 1953 1493 2087 1919 080510 Portakal (taze/kurutulmuş) 11 3 271 84 854 450 2947 1833 200410 Patates (sirke/asetik asitten
başka usulde hazır. konserve) (dondurulmuş)
912 372 2253 1015 2054 1066 2961 1745
200590 Diğer sebze karışımı(sirke, asetik asitten başka şekilde konserve)(dondurulmamış)
90 116 393 444 1256 1346 1445 1506
060310 Buket yapmaya elverişli/kesme çiçek ve tomurcuklar (taze) (birimi adet)
2233 87 15221 513 42648 1460 38319 1336
170250 Kimyaca saf fruktoz 1180 570 2560 1462 2640 1196 2760 1289 071320 Nohut; kabuksuz (kuru) 374 217 245 142 1067 622 1691 1272 200110 Hıyarlar ve kornişonlar (sirke,
asetik asit/konserve edilmiş)
667 310 1599 801 2277 1216 2057 1210
091099 Diğer baharatlar 95 301 60 389 92 913 103 1198
080240 Kestane 574 954 898 1073 702 1403 622 1168
030759 Ahtapotlar (dondurulmuş) 77 183 188 776 224 1178 165 1149
080250 Antep fıstığı 45 149 227 976 290 1201 214 1015
Diğer 19131 20892 26112 24200
01-24 Toplam 53908 71567 94285 118608
Kaynak: DTM
Türkiye’nin Yunanistan’a ihracatında ikinci en önemli ürün 13,7 milyon Dolarlık ihracat ile
fındıktır. Sert kabuklu meyveler ihracatı içinde diğer önemli ürünler 1,1 milyon Dolar ile kestane
ve 1 milyon Dolar ile antep fıstığıdır. Ayrıca Yunanistan’a 200819 GTİP’inde 2,3 milyon Dolarlık leblebi ihracatımız bulunmaktadır.
2004 yılında olimpiyatların da etkisiyle Yunanistan’ın talebinin artması sonucu başta domates, patates ve narenciye ürünleri olmak üzere bu ülkeye olan yaş meyve ve sebze ihracatımız önemli ölçüde artmıştır. 070660 GTİP’i altında 3,5 milyon Dolarlık taze kırmızı biber, dolmalık biber ve yeşil biber ihracatımız olmuştur. 070990 GTİP’inde ise en fazla ihraç edilen kalem 1,4 milyon Dolar ile taze sakız kabağı olmuştur.
Hem ülkemizde hem de Yunanistan’da yetiştirilen ürünlerden biri olan tütün ve tütün mamulleri de Yunanistan’ın üretimine göre değişmekle birlikte ihracatımızda yer alan önemli bir kalemdir.
Yunanistan’a toplam 5,1 milyon Dolarlık dondurulmuş sebze ihracatımızın büyük bölümünü oluşturan dondurulmuş patatesin (1,7 milyon Dolar) yanı sıra dondurulmuş fasulye, biber, bamya ve diğer dondurulmuş sebzeler de ihraç edilmektedir. Dondurulmuş meyve olarak toplam 313 bin Dolarlık dondurulmuş çilek ve vişne ihracatımız vardır.
200110 ve 200190 GTİP’inde bulunan salatalık ve biber turşuları ihracatı ise sırasıyla 1,2 milyon Dolar ve 800 bin Dolar olmuştur.
Kuru meyveler ihracatımızda en önemli kalem kuru kayısıdır. Bunun haricinde Yunanistan’ın da üretiminin bulunduğu kuru incir (845 bin Dolar) ve kuru üzüm (665 bin Dolar) gibi ürünlerde ihracatımız da bulunmaktadır.
Baklagillerden nohut ihracatımız 1,2 milyon Dolar olup, bunun haricinde fasulye ve mercimek ihracatımız da vardır.
Yunanistan’a 1,3 milyon Dolarlık kesme çiçek ihracatımızın tamamına yakınını taze karanfiller oluşturmaktadır.
091099 GTİP’indeki diğer baharatlar grubundan Yunanistan’a 1,2 milyon Dolarlık mahlep ihracatımız bulunmaktadır.
2.3.2. Türkiye’nin Yunanistan’dan İthalatı
Yunanistan’dan ithalatımız 2004 yılında bir önceki yıla göre 2,5 kat artarak 21 milyon Dolar olmuştur. İthalatın %70’ini pamuk tohumu, ham soya yağı ve hayvan yemleri oluşturmaktadır. Bu ürünler haricinde Yunanistan’dan istikrarlı olarak ithal edilen önemli bir ürün bulunmamaktadır.
Tablo 2.9. Türkiye’nin Yunanistan’dan İthalatı (M: 1000 ton D:1000 Dolar)
2001 2002 2003 2004 GTİP Ürün Adı
M D M D M D M D
120720 Pamuk tohumu 16733 1640 1864 178 2177 282 30944 6424 150710 Soya yağı fraksiyonları; ham 3949 1498 3636 1628 3275 1711 10416 6256 230990 Hazır diğer hayvan yemleri 6 9 1165 1047 172 172 1861 2166 080620 Üzüm (kurutulmuş) 510 688 380 456 288 516 579 859 100110 Makarnalık buğday (durum) 5337 865 5723 1121 0 0 2600 604 170230 Glikoz ve glikoz şurubu 0 0 0 0 504 211 1191 541
080250 Antep fıstığı 1 2 15 93 0 0 98 525
130190 Tabii sakızlar, reçineler 0 0 1 58 2 195 4 403
151800 Hayvansal ve bitkisel katı ve
sıvı yağlar vb. frak. 745 209 821 237 1002 326 1128 388 230610 Pamuk yağı üretiminden
kalan küspe ve katı atıklar 0 0 6664 628 0 0 2939 384
200980 Diğer meyve/sebzenin suyu 0 0 0 0 0 0 392 339
030269 Diğer balıklar
(taze/soğutulmuş) 0 0 0 0 212 200 297 279
200799 Diğer reçel, jöle, marmelat,
meyve püresi ve pastları 0 0 63 26 46 28 186 203
060220 Meyvaları veya sert kabuklu meyvaları yenilen ağaçlar, çalılar (aşılı/aşısız)
18 41 52 71 163 348 52 133
120991 Sebze tohumları 0 6 0 0 0 70 0 124
030199 Diğerler balıklar (canlı) 0 0 0 0 0 0 1 123
110812 Mısır nişastası 114 25 726 217 1215 372 394 120
Diğer 3539 2589 1660 966
01-24 Toplam 8522 8349 6091 20835
Kaynak: DTM
2.4. YUNANİSTAN GIDA PAZARI
Yunanistan’da yiyecek, içecek ve tütün mamullerinde toplam tüketim harcamaları yıllar itibariyle artış göstermektedir. 2003 yılında toplam gıda harcamaları bir önceki yıla göre %3 oranında artarak 23,6 milyar Euro olmuştur. Tüketimdeki artış diğer Güney Avrupa ülkeleri ile hemen hemen aynı orandadır. Ancak, Yunanlı tüketiciler gelirlerinin daha büyük bir bölümünü gıda harcamalarına ayırmaktadır. Yunan tüketicisinin gıda harcamaları, %20’lik payı ile toplam tüketim harcamaları içinde önemli bir yere sahiptir. Et, süt, yumurta ve peynir gıda harcamaları içinde ilk sıralarda bulunmaktadır.
Tablo 2.10. Yunanistan’ın Toplam Gıda Harcamaları (milyon Euro)
Ürünler 1999 2000 2001 2002 2003
Et 3620,5 3622,2 3810,6 4060,4 4315,1
Süt,peynir,yumurta 2943,1 3034,4 3362,1 3546,5 3593,0 Ekmek ve kahvaltılık hububat 2012,0 2091,9 2151,1 2394,0 2482,4 Taze sebze 1834,3 1961,3 2217,0 2310,0 2347,0
Tütün 1751,0 1786,0 1873,0 1945,0 1923,0
Taze Meyve 1251,1 1338,7 1452,8 1493,8 1569,7
Balık 1210,0 1289,4 1347,4 1435,4 1489,8
Şekerli ve çikolatalı ürünler 1035,1 1056,9 1094,4 1124,0 1207,0 Su, Meşrubat ve meyve suları 920,1 929,8 1044,0 1139,0 1183,3 Katı ve sıvı yağlar 794,7 802,8 859,0 893,1 896,5 Distile alkollü içecekler 622,9 627,4 669,3 698,3 701,2 Kahve,çay ve kakaolu içecekler 553,0 582,8 599,9 616,2 630,3
Şarap 452,0 469,4 505,3 522,0 550,3
Bira 401,6 403,5 454,3 502,6 501,0
Diğer gıda ürünleri 273,2 230,9 233,7 264,8 246,0 Toplam gıda harcamaları 19674,6 20227,4 21673,9 22945,1 23635,6 Kaynak: Eurostat – Global Market Information Database
