Ayak ve Ayak bileği kinezyolojisi
Ayak ve ayak bileği
esneklik ve stabilitenin bir arada bulunduğu dinamik bir yapıdır.
Topuk vuruşu esnasında şok absorbe eden bir
yapı olarak hareket ederken, yerle temas
sırasında zeminin şekline
uyum sağlar.
Ayağın yerden kalkışı esnasında ise sert bir yapıya dönüşür.
Ayak vücut ağırlığını taşıdığı ve
çevreyle temas sağladığı için
zedelenme olasılığı yüksektir .
Ayak 7 tarsal, 5 metatars ve 14 falanks olmak üzere 26 kemik ve bu eklemin oluşturduğu 33 eklem ile komleks bir yapıya
sahiptir.
Ayak elastik bir kavis oluşturan yapıdır.Bu kavsin tepesini talus
oluşturur ve kalkaneusun tepesine oturur.
Talus ayağın bacakla olan
bağlantısını sağlar.Vücut
ağırlığını alıp ileten güç
ve sağlamlığa sahip bir
kemiktir.
Ayak kemiklerinden en büyüğü kalkaneustur.Vücut ağırlığının çoğunu talustan alıp yere iletir.
Küboid kemikler ayağın lateral yüzünde palpe edilir.
Navikular kemik ayağın medialinde çıkıntı olarak palpe edilir.
Ayağa arkadan bakıldığında kalkaneus gözlenmelidir.Kalkaneus
nötral pozisyonda yada hafif valgus pozisyonundadır.
Distal tibia ve fibulanın talus ile yaptığı bir eklemdir.Bu eklem yük verme esnasında kuvvetin ayağa iletimini sağlar.Bu kuvvet vücut ağırlığının on katına kadar ulaşabilir.
Dorsifleksiyon ve plantar fleksiyon hareketleri bu eklemde gerçekleşir.
Malleollerin uçlarını birleştiren çizgi ayak bileği aksını oluşturur.
Talokrural (tibiotalar) eklem
Talus ve kalkaneusun arasındaki eklemdir.
Yük verme sırasında yaklaşık ağırlığın %50 si metatarslara,
%50 si topuklara biner.
Baş parmağın yük taşıması diğer parmaklara göre 2 kat daha fazladır
Subtalar Eklem
Ayak bileği bütün eksenlerde hareket yapabilir ancak en temel hareketi
horizonto-frontal düzlemdedir
Ayak eklemi yaklaşık 65 derece fleksiyon ve ekstansiyon yapar.
Normal yürüme sırasında yaklaşık 30ºlik hareket (10º dorsifleksiyon, 20º plantar fleksiyon) yeterlidir.
Ayak yaklaşık 35 derece inversiyon 20
derece eversiyon hareketine sahiptir.
Tarsometatarsal eklemlerde hareket minimaldir ancak hep birlikte ayağa bir miktar esneklik sağlar.
1. metatarsal eklem diğerlerine göre daha fazla açıda hareket yapar.
Metatorsofalengial eklemlerin abd ve add hareketleri
vardır.
Arka grup kaslar
M. Triseps sura (M. Gastroknemius, m. Plantaris ve m. Soleus), m.
Tibialis posterior, m. Fleksör digitorum longus ve m. Fleksör hallusis longus kaslarıdır.
M. Triseps sura kasları plantar fleksiyon yaptırırlar.
Soleus kası postür kası olarak rol alır.
AYAK BİLEĞİ VE AYAĞIN KASLARI
Tek bacak üzerinde durma sırasında soleusta vücut ağırlığının yarısı kadar kuvvet oluşmaktadır.
Parmak ucuna kalkma sırasında hem gastroknemius hem de soleus kasları kasılır.
Koşma, sıçrama sırasında gastroknemius kası ön
plandadır.
M. Tibialis posterior subtalar eklemin invertörü olmanın yanısıra ayak arkına dinamik destek sağlar.
Bu kasın paralizisinde ayak arkı çöker ve pes planus deformitesi gelişir.
M. Fleksör digitorum longus ve m. Fleksör hallusis longus kasları ayağın longitudinal arkını desteklerler ve yürümenin itme
fazında zemine kuvvet uygulamak için
kasılırlar.
Lateral grup kaslar
Peroneal kaslardır.
Ayağın evertörleridir.
Paralizisinde ayak bileği stabilitesi bozulur ve inversiyon
zedelenmeleri oluşur.
Ön grup kaslar
M. Tibialis anterior, m. Ekstensör hallusis longus, m. Ekstansör digitorum longus, m.
Peroneus tertius kaslarıdır.
Bu kasların paralizisinde düşük ayak gelişir.
Ayak arkları
1.Medial longitudinal ark 2.Lateral longitudinal ark 3.Transvers ark
Arkları, sitatik ligaman fasia desteği ve dinamik kas kontraksiyonu ile sağlanır.
Vücut ağırlığı arklar sayesinde ayağa dağıtılır.
Medial longitudinal ark
Kalkaneus, talus, naviküler, medial kuneiform ve ilk metatarsal kemiklerden oluşan bu ark, en uzun ve en yüksek arktır.
Lateral longitudinal ark
Kalkaneus, kuboid ve 5. metatarstan oluşur. Daha düşüktür.
Transvers ark
Orta tarsal ve tarsometatarsal alanlarda medialden laterale
doğru iç bükeydir.
Arklar ayağın gücüne stabilitesine, hareketliliğine ve esnekliğine katkıda bulunurlar.
Yük taşıma sırasında bu arklar şok absorbe eder ve yükün uygun dağılımını sağlarlar.
Arkların derinliğinin kaybolması pes planus
derinliğin fazla olması ise Pes Kavus olarak değerlendirilir.
Ayak iz değerlendirme çalışmaları ile belirlenebilir.
Ayakta durma sırasında ağırlık kalkaneus ve metatarsal başlara yarı yarıya dağıtılır.
