Dr. İlyas Yılmazer, Bergama'da Yortanlı Barajı'nın tehdit ettiği Allianoi antik kentinin bir "koruma duvarı"yla korunması önerisine "Bu bir mühendislik projesi değil, tam anlamıyla katliam projesi" sözleriyle tepkisini dile getiriyor.
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim-Enerji-Deprem-Ulaştırma (EDU) Ulusal çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. İlyas Yılmazer , Bergama'da Yortanlı Barajı'nın tehdit ettiği Allianoi antik kentinin bir "koruma duvarı" yla korunması önerisine "Bu bir mühendislik projesi değil, tam anlamıyla katliam projesi" sözleriyle karşı çıktı. Dağdan akan suların önce "koruma duvarı" denilen duvarın içine hapsedilen Allianoi'yi örteceğine, sonra duvarı aşıp baraja ulaşabileceğine dikkat çeken Yılmazer, 2000 yıllık tarihi kentin tamamen yok olacağını vurguladı.
Bilindiği gibi, dünyada ilk ameliyatın yapıldığı yer olarak bilinen Allianoi antik kenti ve etrafındaki ovalar Yortanlı sulama barajının suları altında yok edilmek üzere... Bir süre önce duyarlı çevre ve bilim insanlarının girişimleriyle Allianoi'nin kurtulduğu gazetelerde yayımlandı.
Cumhurbaşkanlığı düzeyinde yapılan girişimler sonuç vermiş, 26 Aralık 2006 tarihinde sonsuza dek korunmak üzere Allianoi ve çevresi Kültür ve Turizm Bakanlığı'na devredilmiş, bu karar Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmişti.
Ancak İzmir 2. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Korumu Kurulu, Devlet Su İşleri'nin (DSİ) hazırladığı "koruma duvarı"
projesini olumlu bularak uygulamaya karar verdiğini Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın ilgili birimlerine iletti.
Bölgeyi bilmeyen herkes için tarihi kent kurtulmuştu. Gerçekten öyle miydi? Prof. Dr. İlyas Yılmazer'e göre,
"Kesinlikle hayır..."
"Suyun baraja ulaşması için önce Allianoi'yi gömmesi gerekir. Sonra da duvarın üzerinden taşıp baraja gider" diyen Yılmazer, "Zihinsel özürlü insanlar bile bunu yapmaz. Böyle bir ihanette bulunamaz" sözleriyle projeye sert tepki gösteriyor. Projenin yanlış olduğunu vurgulayan Yılmazer, "Hiçbir geçerliliği olmayan ihanet projesi... Koruma duvarı değil, tersine daha çabuk yok etme duvarı. çünkü su yukarıdan doğru geliyor, dağdan doğru geliyor. Bu bir
mühendislik projesi değil, tam bir katliam projesidir. Bu haliyle mühendislik ilkeleriyle bağdaşır yanı yoktur" diyor.
"Para için vatanını satan pek çok insanla karşılaştık" diyen Yılmazer, taşınması uygun görülen parçaların Bergama Müzesi'ne kaldırılmak istenmesini de eleştirerek "Müzeye kaldırılan her bir parça, yapılan katliamın canlı birer belgesidir. O eserler ancak ve ancak yerinde anlamlı ve değerlidir.
Dört duvarın arasında değil" diye konuştu. Yortanlı Barajı'nın ilk planlandığında şu anki yerinden 15 kilometre yukarıda, Yortanlı Köyü yakınında olduğunu anlatan Prof. İlyas Yılmazer, ancak Allianoi'ye zarar varmeyen bu projeden sonra vazgeçilerek baraj yerinin adeta "Allianoi'yi yok etmek için" Aşağı Paşaköy yakınına taşındığını belirtti. "Bunlar vatan haini, bunlar insanlık düşmanı" sözleriyle tepkilerini dile getiren Yılmazer'in hem Allianoi'yi hem de çevredeki tarım arazilerini kurtaracak, ayrıca 20 bin dönümlük birinci sınıf bahçe tarım alanını ortaya
çıkaracak projesi de hazır. Doğa ve insanın öncelikli olduğu projede çözüm, "Seldağınık-Toriçelli sisteminin Yortanlı ve çınarlı çayı havzalarında uygulanması" ndan geçiyor: "Benim önerim, o bölgede 3 önemli ana havza var. Yortanlı, çınarlı ve İlyas havzası. Dolayısıyla bu önerim her üç havzada da uygulanabilir. 1908 yılından beri de bu seldağınık, yani yeraltına depolama sistemi bütün dünyada kullanılıyor. Dağın başından itibaren başlanıyor. Ama yerin altında, kimse görmüyor.
Bu bizim mesleğimizle ilgili, depoluyorsunuz suyu dağın içine, bunun yöntemleri var. Bu yöntemle, hem de doğayla barış halinde, daha fazla su ve tarım alanı kazanabilirsiniz. Mesela suyu bin koduna depoladınız. Aşağı çıplak yamaçlardan borularla baraja doğru taşırken yer yer 8 metre koduna kadar çıkacaksınız. Vanalar koyabilir, suyu akıttığınızda buralar sulanabilir istenirse. Kışın depoluyorsunuz, yazın da kullanıyorsunuz. Doğayla barışık halde.
Doğaya ve çevreye zarar vermeden. Bunlar mühendisliğin ulaştığı harika projeler. Doğaya zarar verdiğiniz zaman mühendislik projesi olamaz, katliam projesidir. Doğa, tarih ve kültür katliam projesidir.
Yeraltı depolama sistemiyle şu kazanımlar da sağlanacaktır: 1- Daha fazla su sağlanacaktır, 2- Kamulaştırmaya gereksinim yoktur, 3- çevre kıyımı olmayacaktır, 4- Erozyon sıfırlanacaktır, 5- 20 bin dönüm birinci sınıf bahçe tarım
alanı ortaya çıkarılabilecektir. Bu da öneri projemizi uygulamak için harcanacak paranın en az 10 katı değerinde tarım alanı demektir, 6- Projenin uygulanması, ilgili köy ve kasabada yaşayan kişilerce yaşama geçirilebilecektir, 7- Yasal düzenleme yapılarak projemizle birlikte elde edilecek tarım alanlarının ilgili yerel idare veya ortaklıklara bırakılması durumunda, sıfır harcama yapılmış olacaktır."
'Para pul istemiyorum'
Projeden özellikle para istemediğini vurgulayan ve uzun soluklu bir proje olduğuna dikkat çeken Prof. Yılmazer, çaresizce "Bizi dinlemiyorlar bile" diyerek bir önemli konuya daha parmak basıyor:
"Faaliyete geçirilmek istenen baraj, başlangıçta 70 milyon metreküp ve giderek azalan oranda su sağlayacak. Yaklaşık 40 yıl sonra da işlevini yitirmiş olacak. Kamulaştırma, ovaların ulusal servet değeri, yapım masrafları ve diğer
giderler göz önünde tutulduğunda barajın 40 yıl sonraki getirisi, götürüsünün ancak yüzde 41'i kadardır. Allianoi uygarlık anıtlarının bedeline ise paha biçilemez. Ayrıca asırlardır hizmet veren yerısı (jeotermal) gizilgücünün değeri barajın getirisinden daha da fazladır."
SEVİM ERTEMUR 04.03.2007 Cumhuriyet
