Hastanelerde umumî hizmet yerleri. Mimar Naci Meltem. i"

H a s t a n e l e r d e u m u m î h i z m e t y e r l e r i .

kazan dairesi, kömür deposu, merkezi teshin tesisatı, makine dairesi, atelyeler, mutfak, çamaşırhane, dezenfeksiyon servis- leri mahalli zikredilebilir.

Hastane inşa olunacak mevki intihap olunurken civar- da mevcut kuvvei muharrikei elektrikiyeden istifade edilip edilemiyecefini ve bunun da ne dereceye kadar iktisadi ola- cağını düşünmek lâzımdır.

İstifade imkânı varsa hastanenin hizmeti çok kolaylaş- mış, müstahdemin adedi azalmış ve bir çok mahzurların önü- ne geçilmiş olur. Bununla beraber daima yedek bir ufak yar- dımcı tesisat yapmak lâzımdır.

Civardaki elektrik kudretinden istifade imkânı olmadığı ve hastane paviyonlar halinde bulunduğu takdirde muhtelif umumi hizmet mahalleri ayrı ayrı olmalıdır. Bir binada kazan ve makineler, bir diğerinde mutfak, bir ü - çüncüde çamaşırhane ve ilh... olarak yapılır.

Bu muhtelif hizmet binaları yekdiğeri ile münase- bettar olacağı gibi hastane ile de sıkı bir irtibatı temin edil- melidir. Hastaneye nazaran bu binaları o mıntakadaki hâkim rüzgârların istikametine yapmıyarak bu suretle dumanlardan hastane binasını vikaye etmek lâzımdır.

Merkezi teşkilâtlı hastanelerde ise bütün umumi hizmet kısımları ayni bina içinde bulunur.

M u t f a k — Mutfağın mevkiinin tayini her hastane için mühim bir mesele teşkil eder. Mutfak binası, erzakın ha- riçten alınarak pişen yemeğin hastalara dağılmasına kadar devam eden iaşe hizmeti ile çok sıkı surette münasebettar- dır. Diğer hizmetlerle karışmaması ve mutfak dahilinde üze- rinde yemek nakledilecek olan hususi arabaların girip çık- masına müsait ufkî bir tevzi sahası düşünülmüş olmasıdır.

Yemek tevzi etme servisinin nasıl işliyeceği kat'î surette ka- rarlaştırıldıktan sonra sıra mutfak dairesinde hususî bir mu- rakıp tarafından çok dikkatli olarak muayeneden geçirilme- si lâzım gelen erzak ve iaşenin kabul edileceği odaya gelir. Mut- fak dairesinin yanmda mutfak ve tabak takımları dairesi ile bunların yıkanmasına mahsus bir daire, kiler ve soğukhava deposu bulunması zaruridir.

Yemekler asansörlere üstü kapalı veya tahtezzemin ga- lerilerden geçirilmek suretile sevkedilir.

Merkezî teşkilâtlı hastanelerde mutfaklar ya bodrum ka- tında, ya nısfı toprak içinde olmak üzere ikinci bir bodrumda yahut ta zemin katında tesis edilirler.

Bununla beraber mutfak esas bina bünyesine amud bir parçanın ortasında ve üst katta çatı veya terasada da tesis edilebilir. Orta Avrupada halen mutfakları üst katlarda tesis etmiye doğru mühim bir temayül hâsıl olmuştur.

Bunun aksine olarak Amerikada üst katlarında mut - fak tesis edilmiş hastaneler tamir veya tevsi edilir- ken mutfaklar bodrum katına indirilmiştir. Fransada bu işle uğraşan mütehassislar mutfağı zemin ve bodrum katında tesis etmeği, İtalyanlar büyük hastanelerde mutfağı hususi bir binada ve küçük mikyastaki hastanelerde de üst katta bu- lundurmağı tavsiye etmektedirler. Yekdiğerine muarız olan bu fikirlerden çıkan netice hastanelere mutfağın yerinin ta- yininde bir faide olmayıp, her yerin hususiyetine göre dok- tor ve idare adamlarının da bu husustaki fikrini alarak mut- fağın en müsait yerde tesisi icap etmektedir. Maahaza mut- fağın alt katlarda tesis edilmesi, erzakın bilhassa ağır sandık- ların ve çuvalların, süt güğümlerinin kolaylıkla nakledilmesi,

müteahhidlerle münasebatın bu katta daha kolay oluşu ve- zin ve teslim muamelelerinin suhuleti noktai nazarından mü- sait görünmektedir.

Zepıln katlarının diğer katlara nazaran daha serin ol- ması, koridorlarda yemek nakliyatının kolaylıkla ve üst kat- lardaki şerVisi bozmıyacak surette yapılabilmesi de göze çar- pan faideler meyanında zikredilebilir. Diğer taraftan bodrum ve zemin katında-tesis edilen mutfaklarda motör gürültüleri- nin diğer fcatjara intişar edebilmesi ihtimali, zemin rutubeti- nin önüne:' geçilmemiş ise bunun müstahdemin için gay- ri sıhhî oluşu bu sistemin mahzurlu kısımlarını teşkil eder.

Ç a m ' a ş ı r y ı k a m a m a h a l l i . Modern bir hastanede çamaşır yıkama servisi gsrek ikti- sadi gerek idarî noktai nazardan göründüğünden çok daha ehemmiyetlidir.

Çamaşır yıkama mahallinde nazarı itibare alınacak hu- susat şunlardır:

1 - 2 — 3 — 4 —

Kirli çamaşırların kabulü,

> ayrılması,

» nakli,

» yıkanması, 5 — » » yamanması, 6 — » » tasnif ve tevzii. ^ Bu altı muhtelif ameliye için gerek ufkî, gerek şakulî istikamette nakliyata, tevzi odalarına, makine dairesine, kurutma odaları ile, yıkıma dairesine, çamaşır tamir atel- yesine, merkez çamaşır deposuna ve muhtelif katlarda ça- maşır odalarına ihtiyaç vardır.

Çamaşırhane hastane binası dahilinde olursa buhar ve kokular dahile yayılabilir. Bilhassa mücerrid maddelere rağ- men kâmilen itfa edilemiyen makine gürültüleri işitile- bilir. Binaenaleyh hastanenin dahilinde ayrı bir mahalde çamaşır yıkama mahallinin tesisi muvafıktır.

Buna imkân hâsıl olamadığı takdirde her halde ikamet edilen kısımların altında veya yanında tesis edilmemelidir.

Çamaşırhane bodrumda veya bodrumsuz bir zemin katın- da yapılırsa bir dereceye kadar gürültülerin intişarına mani olunabilir. Tâkim servisi çamaşırhaneye ilhak edilerek her iki- si de kazan ve makine dairesi yanında yapılabilir.

Kirli ve sari hastalıklara ait çamaşırların bunlardan ay- rı bir mahalde muamele göreceklerini ilâveye lüzum yoktur.

Tâkim servisinde biri hikemî diğeri kimyevî usul ile muamele yapılacak daireler bulunmalıdır.

Bu iki ameliyatın şekli bu dairelerin çamaşırhane ve ka- zan dairesine yakın olması lâzımgeleceği lüzumunu gösterme- ğe kâfidir.

Son yapılan Alman hastanelerinde yapılan tetkikat ne- ticesinde beher yatak adedi için 1,40 ilâ 1,60 metre murabbaı mutfak sahası ve 0,50 ilâ 0,80 metre murabbaı da çamaşırha- ne sahası hesap etmek lâzımgeldiği anlaşılmıştır.

Yüz kişiye yemek hazırlıyabilecek bir mutfağın vasatî o- larak bizim paramıza tahvil edilmiş nisbeti 5,800 ilâ 6,800 li- raya baliğ olduğu gibi beher yatak için çamaşırhane masrafı da yine bizmi paramıza göre 80 ilâ 100 lira arasında tehalüf etmektedir.

Bunu takip edecek yazımızda da tedavi, ameliyat, radyo- loji, terapötik banyolar ve bunların mevkileri ile cinsleri ve tesisatın icap ettirdiği hususî inşaat hakkında yapılan araştır- malar hakkında bazı malûmat vereceğiz.