HAREKETLİ BÖLÜMLÜ
PROTEZLERDE ASTARLAMA VE KAİDE YENİLEME İŞLEMLERİ
PROF.DR.FUNDA AKALTAN
Astarlama işlemi, protez kaidesinin destek dokulara daha uyumlu olabilmesi için, doku yüzeyinin yenilenmesidir.
Kaide yenileme işlemi ise tüm protez kaidesinin
yeni materyalle değiştirilmesidir. Pratik olmaması
sebebiyle pek tercih edilmez.
Astarlama işleminin yapılabildiği durumlar:
Protez kaidesinin uyumunu az miktarda kaybettiği durumlar,
Uyumlandırma sonrasında oklüzyonun basit işlemlerle düzeltilmesi,
Metal alt yapının dişlerle uyumlu olması
durumunda,
Protez kaidesinin durumu iyi olduğunda,
Protez dişlerinde aşınma, kırılma veya herhangi bir nedenle bozulma olmaması durumunda,
Protezin estetik görünümü iyi olduğunda,
Protezin hudutları nisbeten doğru ve ileri
derecede düzeltme gerektirmediğinde.
Kaide yenileme işleminin endikasyonları:
Protez kaidesinin uyumu bozulduğunda,
Protez kaidesi kötü durumda olup, önceden birkaç defa tamir yapıldığında veya flanjların uzatılması gerektiğinde,
Astarlama amacıyla otopolimerizan akrilik kullanılmış olup materyal renklendiğinde.
Protez kırılmış ve protez dişleri aşırı miktarda
aşınmış olduğunda, kaide yenileme yerine protezin yeniden yapılması tercih edilir.
Astarlama işlemi direkt ve indirekt yöntemle yapılabilir:
- Otopolimerizan akriliklerin yardımıyla, tek seansta ve direkt olarak ağız içinde
tamamlanabilir.
- Ölçü alınarak muflalama işlemiyle
laboratuvarda yapılabilir.
Her iki işlem için de protez kaidesi modifiye
edilerek, açık veya kapalı ağız tekniği ile kaşık olarak kullanılır ve yeni bir ölçü elde edilir.
Ölçü malzemeleri :
metalik oksit ölçü patı (ZOE),
lastik esaslı veya silikon elastomerler,
doku iyileştirici malzemeler
ölçü mumları olabilir.
Astarlama veya kaide yenileme işlemleri için ölçü alımında iki amaç vardır:
Rezidüel krette oluşan rezorpsiyon
sonucunda destek dokular ve protez kaidesi arasındaki boşluk doldurulur.
Protez kaidesinin kenarları hastanın rahat
edebileceği sınıra kadar uzatılır.
ÖLÇÜ ALIRKEN;
Diş destekli bir vakada ölçü yönteminin açık ağız veya kapalı ağız olmasının önemi yoktur.
Mukoza reziliensinin fazla olduğu serbest sonlu vakalarda açık ağız yöntemi tercih edilir.
Metal alt yapının pozisyonunun bozulmamasına çalışılır.
Ölçü işleminden önce destek dokuların sağlığının düzelmiş olması gerekir.
Diş Destekli Protez Kaidelerinin Astarlanması Endikasyonlar:
Protez kaidesi altındaki uyumsuzluk sonucu gıda artıklarının protez kaidesi ve rezidüel kret arasında birikimi ve hijyenik olmayan duruma yol açması,
Protez kaidesi altındaki boşluğun hoş olmayan görünüm yaratması,
Protez kaidesi altındaki boşluğun hastayı
rahatsız etmesi
Diş destekli kaideler genellikle metal kaide şeklinde olduğundan,
astarlama işlemine uygun değildir.
mekanik retansiyon oluşturulsa da başarı şansı sınırlıdır.
Erken doku değişiklikleri beklenen durumlarda diş destekli kaidelerde de
yapımı planlanmalıdır.
metal-akrilik kaide
Diş destekli protez kaidelerinde, fulkrum hatları etrafında rotasyon riski oluşmadığından kapalı ağız tekniği rahatlıkla kullanılabilir.
Ağız dokularının anatomik formunu taklit eden
herhangi bir ölçü maddesi tercih edilebilir.
Diş destekli protezlerde yapılan direkt astarlama tekniğinin işlem basamakları:
Protez kaidesinin kenarlarından daha az olmak kaydıyla, doku yüzeyi aşındırılarak rahatlatılır. Böylece :
- yeni astar malzemesi için yer temin edilirken,
- malzemenin hapsedilmesi nedeniyle
oluşabilecek doku sıkışmaları da önlenir.
Protez kaidesinin cilalı yüzeyleriyle dişler
üzerine izolan madde sürülerek, astarlama için kullanılan rezinin protez yüzeyini kirletmesi
önlenir.
Otopolimerizan akrilik rezin gereken oranlarda
karıştırılarak hazırlanır.
Malzemenin istenilen kıvama ulaşması beklenirken, hastanın ağzını soğuk suyla çalkalaması istenir.
Protez ağıza terminal pozisyonunda yerleştirilip, hastanın dişleri hafifçe
oklüzyona getirilir. Bu esnada taşan rezinin dişlerin üzerine gelip dikey boyutu arttırmamasına dikkat edilir.
Rezin materyali yoğunlaşmaya başlayıp, hala
akıcı kıvamdayken protez kaidesinin doku yüzeyi
ve sınırlarına yerleştirilir.
Daha sonra hastanın ağzı açık iken yanak- dudak hareketleri yaptırılarak, taşan rezinin protez kaidesinin sınırlarıyla uyumlu olarak şekillenmesi sağlanır. Protez alt çenede ise lingual sınırlarının şekillenmesi için dil
hareketleri de yapılır.
Taşan rezin fazlalıkları henüz yumuşak iken keskin bir alet yardımıyla uzaklaştırılır.
Hastanın ağzı soğuk suyla çalkalanır ve protez yeniden ağıza yerleştirilerek dişler oklüzyona getirilir.
Protez tekrar ağızdan uzaklaştırılır ve hızla
suda yıkandıktan sonra havayla kurutulup,
doku yüzeyine fırçayla gliserin sürülerek
monomerin buharlaşması önlenir.
Protez soğuk suya daldırılarak polimerizasyonu beklenir. Tesfiye ve polisaj için 20-30 dak
beklenmesi tavsiye edilse de bu işlem rezin sertleştikten hemen sonra da yapılabilir.
Protez 15 dak süreyle 20 psi basınç altında sıcak su içinde tutularak, polimerizasyon
başarısı arttırılabilir.
Direkt astarlama tekniği, uzun dişsiz boşluklara
sahip vakalar dışındaki tüm diş destekli hareketli
bölümlü protezler için uygundur.
Serbest Sonlu Protez Kaidelerinin Astarlanması Serbest sonlu kaidelerin :
daha sonraki dönemlerde astarlama işlemine uygun olabilmesi için akrilik rezinden yapılması istenir.
astarlama ihtiyacını belirlemek için stabilite ve oklüzyonlarının periyodik kontrollerle takibi
gerekir.
Hastalara protez teslimi esnasında, rezorpsiyon sonucu zamanla protezlerinin desteğini
kaybetmesi nedeniyle astarlama ihtiyacının
doğacağı mutlaka bildirilmelidir.
Serbest sonlu protez kaidelerinin astarlanması için endikasyonlar:
Karşıt protez veya doğal dişler arasındaki temasın kaybolması,
Serbest sonlu kaideler üzerine parmak basıncı
uygulandığında rotasyon hareketi söz konusu
olduğunda ki; bu durumda indirekt tutucular da
dişlerden uzaklaşır.
Astarlama işlemi esnasında indirekt
tutucuların ve terminal desteklerdeki tırnakların yerine oturmuş olması gerekir.
İşlem esnasında bu temasın devamlılığının korunması için
serbest sonlu protez kaidelerinin
astarlanması açık ağız yöntemiyle
ölçü alınmasını gerektirir.
Serbest sonlu protez kaidelerinin astarlama işlemi fonksiyonel ölçü yöntemine benzer:
Protez kaidesinin doku yüzeyi rahatlatılır.
Protez kaidesinin iç yüzeyindeki doku
andırkatları düzeltilerek muflalama sırasında problem yaşanması engellenir.
