HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE FONKSİYONEL ÖLÇÜ
HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE FONKSİYONEL ÖLÇÜ
Prof. Dr. Funda AKALTAN
akaltanfunda@gmail.com
Dersin hedefi: Hareketli bölümlü
protezlerde vakaya uygun doğru ölçü tekniğini uygulayabilme
Dersin içeriği:
• Fonksiyonel Ölçünün Amacı
• Fonksiyonel Ölçünün Yararları
• Güncel Fonksiyonel Ölçü Yöntemleri
HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE
FONKSİYONEL ÖLÇÜ
Hareketli bölümlü protezlerin ölçüsü iki şekilde kaydedilir:
ANATOMİK
FONKSİYONEL
HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE ÖLÇÜ
Anatomik ölçü, elastik ölçü materyaliyle elde edilen tek aşamalı bir ölçüdür.
Kısmi dişsiz bir ağızda farklı destek dokular arasındaki
fonksiyonel ilişkiyi yansıtmaz.
Sert ve yumuşak dokuların
istirahat halindeki şeklini
ölçüye yansıtır.
ANATOMİK ÖLÇÜ
Anatomik ölçüyle elde edilen protezde;
protez kaidesi istirahat durumundaki dişsiz alanlar üzerine yerleşir.
diş destekli protezlerde kaide üzerine çiğneme yükü uygulandığında, tırnaklar aracılığıyla dişlerden destek alır ve bir sorun olmazken,
serbest sonlu protezlerde kaide üzerine çiğneme yükü uygulandığında, kaide
dokulara doğru gömülür ve destek dişte tork etkisi oluşturur.
Serbest Sonlu Kaide Desteğini Etkileyen Faktörler
1. Dişsiz kretin şekli ve kalitesi 2. Dişsiz kretin uzunluğu
3. Ölçünün tipi ve netliği 4. Protez kaidesinin uyumu
5. Protezin metal alt yapı planlaması
6. Kaideye gelen çiğneme yükü
SERBEST SONLU PROTEZLERDE ÖLÇÜ
Anatomik ölçüden elde edilen HBP,
çiğneme kuvvetinin çoğunu destek
dişlere, bir kısmını da dişsiz krete iletir.
Sonuçta, alveol kemiğinde rezorpsiyon ve
destek dişte lüksasyon oluşabilir.
SERBEST SONLU PROTEZLERDE ÖLÇÜ
Serbest sonlu protezlerde,
yumuşak doku tek başına yük taşıyamaz.
Alveol kemiği üzerindeki yumuşak doku, çiğneme kuvvetlerinin karşılanması ve dayanıklılık için yastık etkisi oluşturur.
Çiğneme yükünün en geniş alana dağıtılması hem dişsiz kret hem de destek dişleri yüklerin zararlı etkilerinden korur.
Serbest sonlu vakalarda ölçünün; destek mukoza dokusunu
• en geniş ve doğru şekilde
• yük taşıma kapasitesine göre
kaydetmesi gerekir.
SERBEST SONLU PROTEZLERDE ÖLÇÜ
Çözüm: Basıncı yönlendirerek dokuların ölçüsünü kaydetmek
Çiğneme kuvvetlerini taşıyabilen primer destek alanlarınının fonksiyonel formda
(basınç altında), kuvveti taşıyamayan alanların anatomik formda (basınçsız)
elde edileceği fonksiyonel bireysel kaşık ile ölçüsü alınır.
FONKSİYONEL ÖLÇÜNÜN AVANTAJLARI
• Destek dişler ve dişsiz alanlardan elde edilen “destek”, “stabilite” ve
“tutuculuk” daha net ve doğru olur.
• Destek dişler ve dişsiz alanlar arasındaki reziliens farkı azalır.
• Basınç, yükü taşıyabilen ve daha sağlıklı alanlara yönlendirilir.
• Protez çiğneme kuvvetlerinin etkisi altındayken, protez kaidesi daha az hareket eder; kuvvetler destek dişler ve dişsiz alanlarda dengeli olarak dağılır; destek dişler ve dişsiz kretteki mukoza ve kemik korunur.
• Çiğneme yükleri altında kaide daha az gömüldüğünden, karşıt doğal dişlerle
protez dişleri arasındaki okluzal temas korunur; çiğneme etkinliği artar.
FONKSİYONEL ÖLÇÜ
Fonksiyonel ölçü yönteminin amacı; HBP kaidesi için en avantajlı desteği oluşturmaktır.
Sadece dişsiz alanın mümkün olduğu kadar geniş miktarda ölçüsünü almak değil; kretin reziliens sınırları içinde şeklini kaydetmek ve kuvveti stresi taşıyabilen alanlara yönlendirmek amaçlanır.
Dişsiz dokuların ölçüsü fonksiyonel yükleme altında olduğu durumda;
fonksiyonel formda kaydedilir.
Anatomik formdan ne kadar farklı şekilleneceği, kret üzerindeki
mukozanın kalınlığı ve hareketliliğine göre değişir.
FONKSİYONEL ÖLÇÜ
(A) Bukkal düzlük (primer destek) (B) Retromolar yastık (bölgedeki
doku yoğunluğuna göre primer veya sekonder destek).
(C) Rezidüel kretin eğimleri (sekonder destek).
(A) Posterior rezidüel kret alanları (kret tepeleri: primer destek, kret eğimleri:
sekonder destek).
(B) Sert damağın horizontal parçaları (primer destek).
PRİMER DESTEK ALANLARINA, fonksiyonel ölçü esnasında daha fazla basınç uygulanır.
Mandibular Kennedy Class I and II vakalarında fonksiyonel ölçü daha kritiktir.
Protezin üst çenede kapladığı alan daha geniş ve sert damak daha sıkı mukoza yapısında olduğundan, aşırı rezorbe olmayan maksiller serbest sonlu vakalarda fonksiyonel ölçü zorunlu
değildir.
FONKSİYONEL ÖLÇÜ
FONKSİYONEL ÖLÇÜ
Kuvveti taşıyabilen alanlara basınç yönlendirip, taşıyamayan alanlardan uzaklaştırmanın farklı yöntemleri vardır.
Tek aşamalı:
• Bireysel kaşıkta farklı rölyef miktarları kullanmak
• Bireysel kaşıkta deliklerin sayısını veya çapını değiştirmek İki aşamalı:
• Farklı kıvamdaki ölçü maddelerini bir arada kullanmak
FONKSİYONEL ÖLÇÜ
Basınç yönlendirme yöntemleri:
1. Fonksiyonel kaşıkta; primer destek alanlarında belirgin olarak ve dişsiz kretlerin tamamında rölyef mumu daha ince, dişli bölgelerde daha kalın kullanılır.
2. Fonksiyonel kaşıkta; dişsiz bölgelerde daha az sayıda veya daha küçük çaplı delik hazırlanır veya delik yapılmaz.
3. Fonksiyonel ölçü 2 aşamada alınır.
Bireysel kaşıkta dişli ve dişsiz bölgelerde rölyef ve delik farkı yapılmaz.
Dişsiz kretlerde yoğun kıvamlı, dişli bölgelerde ise hafif kıvamlı ölçü malzemesi kullanılır.
Basınç; açık ağız yöntemiyle, hekim tarafından veya kapalı ağız yöntemi ile hasta
tarafından uygulanabilir.
FONKSİYONEL ÖLÇÜ YÖNTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI
Hastanın Kendi Isırma Kuvveti ile Oluşturulan
Hekimin Uygulayacağı Kuvvet İle Oluşturulan
Kullanılan Ölçü Maddesinin Akışkanlığına Bağlı
Olanlar
Protez sonrası
hastanın aktif olduğu durumlar
•Konvansiyonel
fonksiyonel besleme
•Steffel
Protez öncesi
hastanın aktif olduğu durumlar
•Mclean
•Lejoyeux
•Grove Broering
•Hindels
•Rapuano
•Rout
•Mclean
•Lejoyeux
•Leach-donovan
•sykora
•Applegate
•Holmes
•Miller-unsicker
•James
•Rout-applegate
Birçok ölçü yöntemi olmasına karşın; başlıca 3 güncel yöntem vardır:
• Applegate’in çok aşamalı ölçü yöntemi (Değiştirilmiş model tekniği)
• İki aşamalı fonksiyonel ölçü yöntemi
• Tek aşamalı fonksiyonel ölçü yöntemi
• İki kıvamlı materyal ile fonksiyonel ölçü yöntemi
• Astarlama Yöntemi ile Fonksiyonel Ölçü
FONKSİYONEL ÖLÇÜ YÖNTEMLERİNİN
SINIFLANDIRILMASI
Değiştirilmiş Model Tekniği
1. Anatomik ölçü alınır ve anatomik modelde metal alt yapı hazırlanır.
2. Dişsiz kret bölgesinde akrilik eğer hazırlanır ve stenç ile kenar şekillendirmesi yapılır.
3. ZOE ile dişsiz kretin ölçüsü alınır. Ölçü alırken, sadece tırnaklar ve dişsiz krette stop bölgesine basınç uygulanır.
Değiştirilmiş Model Tekniği
4. Anatomik modelden, dişsiz kret bölgesi kesilerek uzaklaştırılır.
Modelde retansiyon olukları hazırlanır.
5. Fonksiyonel ölçü anatomik modele yerleştirilir ve kutulama işlemi yapılır.
6. Ölçüye alçı dökülür ve ana model elde edilir.
İki Aşamalı Fonksiyonel Ölçü Yöntemi
Dişsiz kretlerin ölçüsü ZOE ile hazırlandıktan sonra,
dişli bölgeler, fabrikasyon kaşık ve lastik esaslı silikon ölçü malzemesi ile alınabilir.
Tek Aşamalı Fonksiyonel Ölçü Yöntemi
Dişli bölgede delik veya daha fazla rölyef ile fonksiyonel kaşık hazırlanır.
Açık ağız yöntemi uygulanır.
Dişli bölgede delik veya daha fazla rölyef ve mum duvarlar ile fonksiyonel kaşık hazırlanır.
Kapalı ağız yöntemi uygulanır.
İki Kıvamlı Materyal ile Fonksiyonel Ölçü Yöntemi
Dişsiz bölgenin ölçüsü ölçü mumuyla alınır.
Fonksiyonel ölçüyle
şekillendirilmiş ana model
Tüm çenenin ölçüsü
hidrokolloid ölçü
malzemesi ile alınır.
Astarlama Yöntemi ile Fonksiyonel Ölçü
Anatomik ölçü ile protez bitirilir.
Açık ağız yöntemi ile tırnaklardan basınç uygulanarak astarlama için ölçü alınır.
1. Yöntem: Sadece dişsiz kretlerin ölçüsü şekillendirilir.
2. Yöntem: Protez ağızdayken fabrikasyon kaşıkla da
ölçü alınır.
Teşekkürler…
İyi Çalışmalar.
akaltanfunda@gmail.com
1. Can G, Akaltan F. Hareketli Bölümlü Protezler. Planlama. 4.Baskı,Yurtmim Yayıncılık, 2018.
2. Carr AB, Brown DT. McCracken's Removable Partial Prosthodontics. 13th Edition. Mosby, 2017.
3. Sakar O. Removable Partial Dentures.A Practicioner’s Manual. 1st Edition, Springer, 2016.
