• Sonuç bulunamadı

ANTALYA ÇEVRESİNDE TÜRKLERİN YAPTIĞI ESKİ SU SARNIÇLARI

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "ANTALYA ÇEVRESİNDE TÜRKLERİN YAPTIĞI ESKİ SU SARNIÇLARI"

Copied!
3
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

A N T A L Y A Ç E V R E S İ N D E

T Ü R K L E R İ N Y A P T I Ğ I

E S K İ S U S A R N I Ç L A R I

Y I L M A Z Ö N G E M i m a r İ.T.Ü.

Antalya ş e h r i v e civarı, bilindiği gibi çok eski d e v i r l e r d e n b e r i çeşitli medeniyetlere s a h n e o l m u ş t u r . B u n -lardan k a l a n bazı su tesislerinin b i r kısmını şehrin k u z e y i n d e k i M u r a t Paşa çiftliği d e n i l e n arazi p a r ç a s ı içinde g ö r ü y o r u z . U m u m i y e t l e k i t a beleri v e y a t a r i h î v e s i k a l a r d a k a y ı t -ları b u l u n m a y a n b u y a p ı l a r ı n en es-kisini k a t i s u r e t t e tesbit e t m e k ol-dukça z o r d u r . Çünki, A n a d o l u ' d a yerleşen h e r t o p l u l u k , k e n d i n d e n

ön-cekilerin m e y d a n a g e t i r m i ş olduğu y a p ı l a r a y e n i l e r i n i d e ilâve e t m e k l e b e r a b e r , m e v c u t l a r ı n ı da k ı s m e n t a -dil v e y a t a m i r suretiyle k u l l a n m a yo-l u n a gitmişyo-lerdir.

A n t a l y a , jeolojik yapısı b a k ı m ı n -dan, s u y u geçiren k a l k e r l i b i r arazi-y e sahip v e iklimi dolaarazi-yısiarazi-yle şiddet-li su ihtiyacının d u y u l d u ğ u b i r böl-ge o l d u ğ u n d a n , şimdilik t e t k i k ede-bildiğimiz M u r a t P a ş a Çifliği gibi m a h d u t b i r arazi içinde d a h i çok

sa-yıda v e b i r i b i r i n e y a k ı n sarnıç v e k u y u l a r a Taşlanmaktadır. S a r n ı ç l a r , t o p r a k s a t h ı n d a k i yağ-m u r v e k a r s u l a r ı n ı t o p l a yağ-m a k için yapılmış ü z e r i açık v e y a k a p a l ı h a -v u z l a r d ı r . T o p r a k d e r i n l i k l e r i n d e k i s u l a r da k u y u l a r vasıtasiyle t o p l a n ı r . T e t k i k edebildiğimiz s a h a d a k i k a p a l ı sarnıçlar, s u y u n toplandığı k a r e v e y a d i k d ö r t g e n planlı b i r h a -vuz ile b u n u n ü z e r i n i örten, moloz t a ş t a n inşa edilmiş b i r k u b b e v e y a

K A U Ç U K S A N A Y İ İ T E S İ S L E R İ YAKININDAKİ SARNIÇ

Y.ONJC

(2)

Kepez kahvesi önündeki sarnıç Kauçuk sanayii tesisleri yanındaki sarnıç

t ü r b e ş e k l i n d e k i s a r n ı ç l a r ı gözden geçireceğiz. B u n l a r ı n içinde t a h m i n i -mize g ö r e en eskisi A n t a l y a - B u r d u r şosesi g ü z e r g â h ı ü z e r i n d e v e K a u ç u k Sanayii tesisleri y a k ı n ı n d a k i sarnıç-tır.

Bu sarnıç, dıştan dışa t a k r i b e n 8.30 x 8.30 m. e b a d ı n d a k a r e p l â n l ı bir k a i d e üzerinde, d ö r t t a r a f t a 4.10 m . lik v e k ö ş e l e r d e 2.90 m . lik d a h a d a r c e p h e l e r teşkil eden sekizgen b i r g ö v d e y e sahiptir. Sıralı moloz t a ş t a n h o r a s a n h a r c ı ile y a p ı l m ı ş d u v a r l a r ı -n ı -n kalı-nlığı 70 cm. dir. G ö v d e y i -n e moloz t a ş t a n k a b a c a işlenmiş ince b i r silmeyle n i h a y e t l e n i r . B u n u n ü z e r i n de de kavisli k o n i k b i r k ü l â h y ü k s e -lir. D a h i l d e ise, özengi seviyeleri he-m e n h e he-m e n giriş kapısı seviyesinde b a ş l a y a n d ö r t sivri k e m e r l i t r o m p l a k a r e kaide, önce sekizgene, sonra da basit p a n l a r l a sovan ş e k l i n d e k i k u b -b e n i n dairevî eteğine -b a ğ l a n ı r . Bu etek k ı s m ı n d a eskiden m e v c u t olan ahşap gergilerin izleri görülür. S a r n ı -cın sivri k e m e r l i k a p a n d a n girişte taş bir s a h a n l ı k m e v c u t t u r . Giriş ist i k a m e ist i n d e b i r k a ç b a s a m a k l a h a v u -zun t a b a n ı n a inilir. Bu m e r d i v e n , ge-rektiği z a m a n h a v u z u n içine inilerek t - m i z l e n e b i l m e s i n e v ? sarnıç içinde az su b u l u n d u ğ u v a k i t k o l a y c a su a -l ' i m a s m a v a r a r . H a v u z u n , giriş isti-k a m e t i n e diisti-k b i r b ö l m e d u v a r ı ile iisti-ki eşit su haznesine ayrılmış olduğu y a n

Yukarıdaki sarnıçm kubbe ve köşe trompları

d u v a r l a r d a k i izlerden a n l a ş ı l m a k t a -dır. Bu g ü n sarnıcın içi moloz v e ça-m u r dolu o l d u ğ u n d a n b u b ö l ça-m e n i n f o n k s i y o n u a n l a ş ı l a m a m a k t a d ı r .

Kavisli k o n i k külâhı, Hamitoğul-ları d e v r i e s e r l e r i n d e n K o n y a - Sey-dişehir, Seyyit H a r u n Velî t ü r b e s i k ü l â h ı ile ve sovan şeklindeki iç k u b b e y i de K a r a m a n o ğ u l l a r ı n a ait İçel -M u t Hocenti t ü r b e s i n i n k u b b e s i ile m u k a y e s e ederek, bu sarnıcın XIV. asrın ikinci yarısında, Hamitoğulla-r ı n m biHamitoğulla-r k o l u olan T e k e o ğ u l l a Hamitoğulla-r m ı n A n t a l y a ' y a h a k i m b u l u n d u k l a r ı bir d e v i r d e yapıldığını t a h m i n ediyoruz. t o n o z d a n ibarettir. A r a z i n i n m e y l i n e u y g u n o l a r a k , p l a n a g ö r e s i m e t r i k v e y a a s i m e t r i k b i r şekilde t o p r a k ze-m i n seviyesinde açılze-mış k ü ç ü k delikl e r d e n su içeriye a k a r . H a v u z u n t a -b a n ı v e d u v a r l a r ı k a l ı n -b i r t a -b a k a t e ş k i l eden h o r a s a n h a r c i y l e sıvan-mıştır. Sarnıca, k e m e r l i k ü ç ü k b i r k a p ı d a n girilir. K a p ı ö n ü n d e t a ş t a n b i r s a h a n l ı k ve b u r a d a n h a v u z t a b a -n ı -n a i-nile-n t e k veya çift kollu t a ş b i r m e r d i v e n m e v c u t t u r . S a r n ı c ı n dışı da t o p r a k seviyesine k a d a r h o r a s a n h a r ç l ı b i r sıva ile sıvanmıştır.

Biz b u yazımızda m i m a r î f o r m b a k ı m ı n d a n bilhassa ilgi çekici olan

(3)

Sarnıcın t a k r i b e n ikiyüz m e t r e ilerisinde h a l e n k u l l a n ı l m a k t a olan b i r k u y u v a r d ı r . B u k u y u n u n moloz t a ş t a n az y ü k s e k bir k a i d e ü z e r i n d e y i n e moloz t a ş t a n alçak b i r bileziği m e v c u t t u r . C i v a r d a k i diğer k u y u l a r gibi, içi h o r a s a n sıvalı olup t o p r a ğ ı n d e r i n l i k l e r i n e d o ğ r u d a m a c a n a biçi-m i n d e genişleyen bir şekilde örül-m ü ş t ü r .

Y u k a r ı d a bahsettiğimiz sarnıca çok b e n z e y e n diğer b i r sarnıç da ay-nı güzergâh ü z e r i n d e v e F e r r o - K r o m tesisleri y a k ı n ı n d a d ı r . Dıştan dışa t a k r i b e n 8.00 x 8.00 m. ebadında k a -r e planlı b i -r k a i d e üze-rinde, d ü z g ü n sekizgen b i r gövde ve kavisli k o n i k bir k ü l â h l a şekillendirilmiştir.

Du-v a r kalınlığı 75 cm. dir. S o Du-v a n şek-l i n d e k i iç k u b b e s i n i n tepesi çökmüş, b i l â h a r e moloz t a ş t a n düz b i r t a v a n l a k a p a t ı l m ı ş t ı r . K u b b e örgüsünde, üç f a r k l ı hizada ahşap gergilerin k u l l a -nılmış olduğu, k a l a n izlerden anla-ş ı l m a k t a d ı r . Bu sarnıçta diğerinden değişik olarak, giriş sahanlığının iki y a n ı n d a t e r t i p l e n m i ş b a s a m a k l a r l a h a v u z u n t a b a n ı n a i n i l m e k t e d i r . U m u -mî k o m p o z i s y o n u n d a k ı olgunluğu d i k k a t e a l a r a k , b u sarnıcın b i r evvel-ki ö r n e k t e n b i r ilâ bir b u ç u k asır sonra yapıldığını t a h m i n ediyoruz. B u n u n da 20 m . y a k ı n ı n d a bir k u y u m e v c u t olup b ü t ü n hususiyetleriyle y u k a r ı d a bahsettiğimiz k u y u y a b e n -z e m e k t e d i r .

Bir b a ş k a örnek, a y n ı yol ü z e r i n d e v e K e p e z k a h v e s i ö n ü n d e b u l u n -m a k t a d ı r . Dıştan dışa 7.00 X 2.00 -m . e b a d ı n d a olan b u s a r n ı c ı n da girişin-de bir s a h a n l ı k v e aksiyal d o k u z ba-s a m a k l ı b i r m e r d i v e n i v a r d ı r . Boş ol-d u ğ u için ölçülebilen h a v u z u n t a b a n kotu, dıştaki t o p r a k seviyesinden 3.00 m. aşağıdadır. Sivri k e m e r l i gi-riş k a p ı s ı ü z e r i n d e k i b o ş l u k t a evvel-ce b i r k i t a b e n i n b u l u n d u ğ u anlaşıl-m a k t a d ı r . Y a k ı n ı n d a , öncekilerin eşi b i r k u y u s u b u l u n a n b u sarnıcın da F e r r o - K r o m tesisleri y a n ı n d a k i sar-nıçla a y n ı z a m a n d a y a p ı l m ı ş olduğu-n u t a h m i olduğu-n ediyoruz.

İVİCİ

ARK. — 744

EŞYALARINI EN ZARİF, EN ÜSTÜN EVSAFTA

İMAL EDEN TEK MÜESSESEDİR.

KURULUŞ: 1944 ADRES:

CUMHURİYET CADDESİ 223/A T E L E F O N — BÜRO : 47 79 44 — FABRİKA : 44 50 87 — P. K. 549 — Beyoğlu TELGRAF : MASİSÇELİK — İSTANBUL

ÇELİK EŞYA SANAYİİ

— BÜRO

— OTEL

Referanslar

Benzer Belgeler

Uygur Çocuk Tiyatrosu 13.00 / Çocuk Tiyatrosu Üçü Bir Arada İstanbul Halk Tiyatrosu 20.30 / Yetişkin Oyunu 23 Şubat Pazar. Burnunu Kaybeden Palyaço Uygur Çocuk Tiyatrosu 13.00

Faktör 6’da üretici birliği ortakları öncelikli olarak, üretici birliğine kolayca ortak olunabiliyor ve istediğim zaman üretici birliği yöneticileriyle kolayca

“Kadınlarımızın toplumumuzdaki yeri ve önemini daha iyi anlayabilmemiz için tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de her yıl 8 Mart tarihinde 'Dünya Kadınlar Günü'

Bu çalışmanın amacı, mısır (Zea mays L.) ve soya (Glycine max L.) yetiştiriciliği yapılan bir yarı-kurak iklim bölgesi tarım toprağından meydana gelen

Zengin renk çeşidi vardır, renkler çatlamaz aşınmaz Asitlerden müteessir olmaz.. Elâstikdir,

“Ama bunlardan da önce İstanbul ve diğer kentler için suyun nasıl kullanıldığına bakmak lazım ki bu konuda pek iç aç ıcı bir durum yok” diyen Üstün, var olan

• Kontrol listeleri ve değerlendirme ölçekleri: Üstün yetenekli ve üstün zekalı çocukların davranışlarının gözlenebilmesine olanak sağlamakta, karma grup içinde

Further, no person shall manufacture, import, distribute, sell, hire, lease, store or exhibit for sale any steel & steel products given in the said Table-1, which do