1) Akut Böbrek Yetmezliği
Saatler yada günler içerisinde vücut da üre ve diğer atıkların birikmesi ile sonuçlanan renal fonksiyon kay- bının olduğu bir durumdur. Bu durum sağlıklı bireylerde veya kronik böbrek hastalığı olanlarda akut alevlenme şeklinde görülür. 3’e ayrılır.
PRERENAL akut böbrek yetmezliği: %60-%70 ora- nında görülür. Kusma, diyare, su içememe gibi hipovo- lemi ve hipotansiyona neden olan durumlarda ve da- mar hastalıklarında renal perfüzyonun azalmasında görülebilir. Susama hissi, halsizlik, ortostatik baş dön- mesi, idrar çıkışında ve deri turgor tonusunda azalma vardır.
İNTRİNSİK akut böbrek yetmezliği: %30-40 oranın- da görülür. İskeminin en sık neden olduğu renal paran- kim hasarı vardır. Renal parankim hasarına neden ola- bilen sistemik hastalıklar, damar hastalıkları da etiyo- loji vardır. Yine acil serviste sık kullanılan intravenöz kontrast madde ve çeşitli ilaçlar (NSAİD,antibiyotikler, diüretikler ) da neden olabilir.
POSTRENAL akut böbrek yetmezliği: %5 den az gö- rülür. Mesane-üretra çıkışı darlıkları, prostat hastalık- ları, tümörler, üretra taşları, travma, norolojik hastalık-
Elif Çelikel
Nefrolojik Aciller
Kit ap Bölümü
DERMAN
DOI:10.4328/DERMAN.4353
Received: 30.01.2016 Accepted: 02.02.2016 Published Online: 02.02.2016 Corresponding Author: Elif Çelikel, Acil Tıp Kliniği, Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara, Türkiye. E-Mail: drelifkaya@gmail.com
lar, cerrahi gibi nedenleri olabilir.
Son yıllarda böbrek yetmezliği sınıflamasında Rifle sı- nıflaması kullanılmaya başlamıştır (Tablo 1).
Klinik: Bulgular ciddi üremi gelişen kadar genellikle si- liktir. Bulantı, kusma, uyku halinden komaya kadar ge- niş bir skala vardır. Hipotansif, taşikardik , turgor to- nusu azalmış, mukoz membranlar kuru olabilir. Akut böbrek yetmezliğine neden olan sistemik hastalıklar açısından muayene iyi yapılmalıdır. Vücuttaki dökün- tüler, hematüri veya koyu renkli idrar, eşlik eden he- moptizi, yüksek ateş ve diğer semptomlar dikkatli sor- gulanmalıdır.
Laboratuar: Tam kan sayımı, kan üre azotu, serum kreatini , elektrolitler, kalsiyum, idrar ozmolaritesine bakılmalıdır. Ciddi potasyum yüksekliğinde EKG’de T sivriliği görülebilir, akciğer grafisi ile sıvı yüklenmesi tespit edilebilir. Ultrason görüntülemede ilk kullanıla- bilecek yöntemdir. Hastalarda mesanede idrar miktarı, tıkayıcı patoloji, hidronefroz var mı diye kullanılabilir.
Kontrastsız tomografi tıkayıcı patolojilerde tıkanıklı- ğın yeri ve derecesi ile ilgili daha detaylı bilgi verebilir.
Tedavi: Durumu ağır hastalarda resusitasyon ön plan- dadır. Hayatı tehdit edici durumlar acil olarak tedavi edilmelidir. Hipovolemi durumu daha da kötüleştirece-
Tablo 1. Rifle sınıflaması
Risk Glomeruler Fİltrasyon Hızı İdrar Çıkışı Risk Kreatin 1,5 kat artması 6 saatte 0,5ml/kg/st İnjury (yaralanma) Kreatin 2 kat artması 12 saatte 0,5 ml/kgst Failure (yetmezlik) Kreatin 3 kat artması
Kreatin büyük 4 veya 0,5 mg/dl den ani artış
24 saatte 0,3 ml/kg/sy veya anüri
Loss(kayıp) 4 haftadan uzun süren böbrek fonksiyon kaybı End-stage
renal disease
3 aydan uzun süren böbrek fonksiyon kaybı ve renal replasman tedavisi ihtiyacı
ği için hastalar kardiak rezervine göre yeterli miktar- da hidrate edilmelidir. Hastalara idrar sondası takıla- rak idrar çıkışı takip edilmelidir ve postrenal yetmezli- ğe neden olan olay, alt üriner sistem kaynaklı ise tes- pit edilmiş ve tedavi edilmiş olur. Elektrolit bozuklukla- rı giderilmelidir. Eğer hastalarda verilen tedaviye rağ- men klinik ve laboratuvar olarak düzelme tespit edil- mezse acil diyaliz gerekebilir.
2) RADYOKONTRAST NEFROPATİSİ
Acil serviste kontrastlı tomografi sık çekildiği için has- talar risk altındadır. Riskli hastalar bilinen renal hasta- lığı olan hastalar, diyabetikler, hipovolemi, sepsis tab- losu olanlar, nefrotoksik ilaç kullananlardır. Önlem al- mak daha önemlidir. Tetkikin gerekliliğine durumun aciliyetine göre karar verilmelidir. Kontrast madde do- zunu az vermek, hastayı iyi hidrate etmek ve nefrotok- sik ilaçlardan uzak durmak gereklidir.
3) ACİL DİYALİZ
Son dönem renal fonksiyonları bozukluğu ve uygun te- davilerin cevapsız kaldığı hastalarda yapılan bir teda- vidir.
Hemodiyaliz: Hastanın heparinize kanı ekstrakorpo- ral dolaşıma doğru pompalanır. Ve orda filtre edilerek hastaya artık maddeler uzaklaşmış olarak geri verilir.
Gerekirse hasta da sıvı çekilmesi de yapılabilir.
Endikasyonları
1.Tedaviye rağmen düzelmeyen asidemi veya metabo- lik alkaloz
2.Elektrolit bozuklukları (kontrol edilemeyen hiperkale- mi, hiponatremi hipernatremi)
3.Toksin ya da aşırı dozda ilaç alımı 4.Sıvı yüklenmesi ve hipoksi
5.Üremi,üremik perikardit, üremiye sekonder kanama 6.Lityum, aspirin, metanol, etilen glikol veya teofilin gibi ilaç toksikasyonlarında
7.İlerleyici üremik/metabolik ensefalopati,nöbetler
Üremi Komplikasyonları: Hipotansiyon, kas krampla- rı, bulantı kusma , baş ağrısı, göğüs ağrısı kaşıntı, ateş ve titreme, anafilaksi, aritmi, kardiak tamponad, bayıl- ma, hemoliz, hipoksi görülebilir.
Eritropoetin eksikliğine bağlı anemi görülebilir. Löko- sitlerde fonksiyon kaybına bağlı enfeksiyonlara açık durumdadırlar. Norolojik ve kardivasküler hastalık riskleri normal populasyona göre artmıştır.
Hemodiyaliz komplikasyonlar: Fistül oluşturmak için arter ve ven arasında yapılan anastomozlarda tıkanma olması, fistül enfeksiyonu, tromboz ve stenoz görülebi- lir. Hemodiyaliz esnasında hipotansiyon sık görülür. Bu hipotansiyona neden olabilecek diğer sistem bulguları da sorgulanmalıdır.
4) PERİTON DİALİZ
Peritoneal membranın süzücü olarak kullanıldığı bir di- yalizdir. Peritonit sık görülen komplikasyondur ve ateş, karın ağrısı, rebound tespit edilebilir. Gönderilebiliyor- sa periton sıvısında örnek alınmalıdır. Kateter enfeksi- yonu olabilir. Hafif vakalar ayakta tedavi edilirken, cid- di vakalarda yatış gerekebilir.
5) RABDOMYOLİZ
İskelet kas liflerinin akut nekrozu ve hücresel elemanla- rının dolaşıma sızması, sonucu gelişen klinik bir durum- dur. Alkol ve madde bağımlılığı, kas hastalıkları, nöro- leptik malign sendrom, nöbetler, ateşli hastalıklar, ağır fiziksel aktiviteler sonucu gelişebilir. Klinik akut baş- langıçlı güçsüzlük, halsizlik, bulantı, kusma, karın ağrı- sı, koyu renkli idrar, taşikardi ve üremiye sekonder no- rolojik tablo ile hasta başvurabilir. Artmış kreatini ki- naz düzeyleri güvenli bir göstergedir.
Hastane öncesi tedavide hidrasyon yeterlidir. Acil ser- viste agresif sıvı tedavisi gereklidir.
6) PiYELONEFRİT
Piyelonefrit renal parankim ve toplayıcı sistemin et-
kilendiği bir enfeksiyon tablosudur. Hasta klinik ola- rak ateş , yan ağrısı, kostovertebral hassasiyet görü- lürken tetkiklerinde lökositoz C reaktif protein ve se- dimantasyon yüksekliği tespit edilebilir. Genç hasta- larda özellikle bayanlarda görülebileceği gibi yaşlılar- da , yatalaklarda, debil ya da oral alımı azalmışlar , im- münsuprese hastalarda da görülebilir. Basit vakalarda ayaktana kinolon grubu antibiyotikler yeterli olurken , ağır vakalarda hastaneye yatış gerekebilir.
Kaynaklar
1. Uchino S, Bellomo R, Goldsmith D, Bates S, Ronco C.An assessment of the RİFLE criteria for acute renal failure in hospitalized patients. Crit Care Med.
2006;34(7):1913-7
2. Thandhani R, Pascual M; Bonventre JV. Acute renal failure. N Engl J Med.1996; 334
3. Herrington W, Haynes R, Staplin N, Emberson J, Baigent C, Landray . Eviden- ce for the prevention and treatment of stroke in the dialysis patients. Semi- nars in dialysis. 2015;28(1):35-47
4. Chonchol M. Neutrophil Dysfunction and Infection Risk in End-Stage Renal Disease .Seminars İn dialysis. 2006;19(4):291-296
5. Shahrbaf FG, Assadi F. Drug-induced renal disorders. J renal Inj Prev.2015;
4(3): 57–60.
6. Sood P, Sinson GP, Cohen EP. Sundural hematomas in chronic dialysis patients:significant and increasing. Clin J Am Soc Nephrol 2007;2(5):956-59 7. Sacchetti A, Stuccio N, Panebianco P, Torres M. ED hemodialysis for treat- ment of renal failure emergencies. 1999;17(3):305-7
8. Kavalcı C, Çelikel E, Yılmaz MS, Demir A, Durukan P.The value of serum Ngal in determination of dialysis indication. JPMA, 2014;64(7):739-742
