• Sonuç bulunamadı

KOBİ LERDE LEASING, FAKTORING VE FORFAITING

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "KOBİ LERDE LEASING, FAKTORING VE FORFAITING"

Copied!
9
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

ve

TÜRKİYE SEMPOZYUMU 1-2 Ekim 2012

KOBİ’LERDE LEASING, FAKTORING VE FORFAITING

Yücel AYRIÇAYa Meltem KILIÇb

aDoç.Dr., KSÜ, İİBF, İşletme Bölümü, Kahramanmaraş

bKSÜ, SBE, İşletme ABD, Kahramanmaraş

ÖZ

Küçük ve Orta Boy İşletmelerin (KOBİ) ülke ekonomisi içindeki önemi her geçen gün artmakta ve bu işletmelerin üretim, ihracat ve yatırım içindeki payı önemli büyüklüklere ulaşmaktadır. Türkiye ekonomisinde de önemli bir yere sahip olan KOBİ’lerin bir çok avantajı ve dezavantajı bulunmaktadır. KOBİ’lerin en büyük sorunlarının başında yetersiz finansman yapıları gelmektedir. KOBİ’ler ticari kredi dışındaki diğer finansman araçlarından yeterli ölçüde yararlanmamaktadır. Bu nedenle ek finansman kaynakları niteliği taşıyan leasing, faktoring ve forfaiting ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, KOBİ’lerin hangi finansman kaynağını kullandığının belirlenmesi, leasing, faktoring ve forfaiting yöntemlerini kullanım düzeylerinin ve kullanım amaçlarının tespit edilmesi amaçlanmaktadır.

Anket yöntemiyle gerçekleştirilen çalışmada Kahramanmaraş ilinde farklı sektörlerde faaliyet gösteren 120 KOBİ’ye ulaştırılan anket sorularına 40 KOBİ’den yanıt gelmiştir. Araştırma bulgularına göre, KOBİ’ler finansman aracı olarak büyük ölçüde ticari kredilerden yararlanmakta, sabit varlık yatırımlarında orta vadeli banka kredileri kullanmakta, alacaklarını tahsilde zorluk çekmeleri nedeniyle kısa vadeli finansman sorunu yaşamaktadırlar. Elde edilen bir diğer bulguya göre, işletmelerin %47,5’i kadarı leasing yoluyla finansman yöntemini tercih etmektedir. Ankete katılan işletmelerin leasing kullanma amaçları ise, kolay sağlanması ve ödenmesi, maliyet avantajı sağlaması ve likiditeyi daha karlı alanlarda kullanabilmeleridir. KOBİ’lerin faktoring kullanma amaçları alacaklarını takip etmek, tahsilini sağlamak ve riskini azaltmak olarak belirlenmiştir. İşletmelerin forfaiting yöntemiyle ilgili olarak fikirlerinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelime: KOBİ, Leasing, Faktoring, Forfaiting

SMEs LEASING, FAKTORING AND FORFAITING

ABSTRACT

Small and Medium-Sized Enterprises (SMEs) in the country’s economy is growing the importance of with each passing day and this businesses is increasing the share of manufacturing, exports and investment. SMEs have an important place in the economy of Turkey which has a lots of advantages and disadvantages. The beginning of the biggest problems of SMEs is inadequate funding structures. Adequate means of financing SMEs not benefit from other than commercial loans.For this reason additional sources of finance which aries of serve as leasing, factoring and forfeiting. This study has used the financial resources to determine which of SMEs, leasing, factoring and forfaiting is aimed to determine the methods and aims of usage levels.

The survey method, the study carried out in the province of Kahramanmarai 120 SMEs operating in different sectors has been delivered to the questionnaire by 40 SMEs. Accoring to the finding, largely as a means of financing SMEs benefit from commercial loans, fixed asset investments using medium-term bank loans, short-term financing problem live in collecting its reeivables due to the difficulty picks. Other evidence obtained by the businesses 47,5% are much preferred methos for financing through leasing. However, participate in the survey businesses using the purpose of leasing, provide and pay for an easy, cost-effectiveness and to provide liquidity to exercise more profitable areas.

SMEs using the purpose of to follow faktoring determined receivables, to ensure collection and reduce the risk.

Businesses ideas about forfaiting method has been reported.

Key Words: SMEs, Leasing, Factoring and Forfaiting

(2)

1.GİRİŞ

Türkiye ekonomisinde, tüm işletmeler içinde yaklaşık %99,9’unu ve toplam istihdam içinde ise yaklaşık olarak

%78’lik payı KOBİ’ler oluşturmaktadır. Ayrıca KOBİ’lerin üretime, istihdama yaptığı katkılar son derece büyük öneme sahiptir. Genel bir KOBİ tanımı yapmak gerekirse: “KOBİ’ler, ekonomik yapının çeşitlenmesini sağlayan, konjonktürel dalgalanmalara daha az duyarlı olan, endüstride gereken esnekliğin ve yeniliğin sağlanmasına katkı sağlamaktadır.

Küçük birikimlerin doğrudan yatırıma aktarılmasında önemli rol oynamakta ve büyük endüstri işletmelerinin girdilerinin ve ara mallarının üretici konumuna gelerek onların gelişimini tamamlayıp ekonomide yan sanayi oluşturmaktadır. Ayrıca KOBİ’ler tekelciliği önleyen, istihdamı arttırılmasına büyük katkı sağlayan, üretim ve sanayileşmenin yurt geneline yayılmasında etkin bir araç olarak görülmektedir. Teknolojik gelişmelerin kırsal yörelere ulaşmasını sağlayan ve daha çabuk karar verme olanaklarına sahip olduklarından ve daha az faaliyet giderleri ile çalıştıklarından hızlı ve ucuz üretimde bulunabilen işletmeler” olarak tanımlanmaktadırlar (Çelik ve Ozan, 2006:189- 190).

KOSGEB (2011), küçük ve orta ölçekli işletme (KOBİ) tanımını şu şekilde yapmıştır: ikiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu yirmibeş milyon Türk Lirasını aşmayan ve bu yönetmelikle mikro işletme ve orta büyüklükteki işletme olarak sınıflandırılan ve kısaca “KOBİ” olarak adlandırılan ekonomik birimlerdir.

Ülkemiz de, AB ülkelerince yapılan tanıma benzer şekilde KOBİ tanımı özetle 05.03.1999 tarihinde ve 23630 Sayılı Resmi Gazetede şu şekilde ifade edilmektedir (Çetin ve Bıtırak 2009: 121):

Tablo:1 Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler İşletme Ölçeği En fazla çalışan

sayısı

En fazla ciro veya bilanço toplamı

Bağımsızlık

Orta 250 50 milyon €/43 milyon € Başka firma hissesi %25’i

geçmeyecek

Küçük 50 10 milyon € /10 milyon €

Mikro 10 2 milyon € /2 milyon €

Türkiye’de KOBİ’lerin ekonomi için önemi 1990’lı yıllardan sonra artmaktadır. Türkiye KOBİ gerçeğinin farkına vararak bu tarihten itibaren yeni düzenlemelere gitmektedir. KOBİ’ler ülkemizde politika ve stratejilerin belirlenmesinde önemli bir yere sahip olduğu söylenebilmektedir. Sadece ülkemizde değil tüm dünyada, KOBİ’nin önemi ve ülke ekonomisinde büyümeye, sosyal birleşmeye, istihdam, bölgesel kalkınmaya sağladığı katkıları fark edilmektedir (Çatal, 2007: 335).

KOBİ’lerin az sermaye kullanımı ile birlikte daha çok el emeği kullanarak faaliyet gösterme, çabuk karar verme yeteneğine sahip olma ve ucuz üretim gerçekleştirme gibi bir çok avantajı vardır. Bu avantajların yanı sıra KOBİ’ler bir çok dezavantaja ve sorunlara da sahiptir. KOBİ’lerin en önemli sorunu finansman sorunudur. KOBİ’lerin finansman sorunları genel ekonomik ortamla ilgili olabileceği gibi işletmenin kendi iç yapısınından da kaynaklanabilmektedir (Çondur, vd., 2008: 2). KOBİ’lerin yaşadığı finansman sorunlarını şu şekilde sıralayabiliriz; özsermaye yetersizliği, işletme sermayesi yetersizliği, kredi temin edilmesinde karşılaşılan güçlükler, sermaye piyasasından fon elde etmede karşılaşılan güçlükler, yöneticileri finansman kaynağını kullanma ve yönetme konusundaki yetersizliklerdir (Yörük, 2001: 48). KOBİ’lerin özkaynağına dayalı finansman yapısı, başka bir ifadeyle, kredi temini olan dış finansman olanaklarının KOBİ’ler için sınırlı olması, toplam kaynak miktarının daha düşük düzeylerde gerçekleşmesine yol açmaktadır. Oluşan kaynak sorunu, büyümeme ve teknolojik yeniliklere ayak uyduramama, düşük kaliteli mal ve hizmet üretimi, kurumsallaşamama ve markalaşamama gibi problemlerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır (Ayrıçay ve Kök, 2009:110).

KOBİ’ler faaliyetlerini finanse etmek için kendi öz kaynağı dışında farklı finansman kaynağı kullanmaktadır.

Leasing, Factoring ve Forfaiting bu finansman kaynağından bazılarıdır. KOBİ’lerin faaliyetlerini finanse etmek için kullandığı bu finansman kaynağını şu şekilde açıklamak mümkündür.

2.Leasing

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde leasing kuruluşları genellikle küçük ve orta büyüklükteki işletmelere yönelik faaliyette bulunmakta ve ülke ekonomisinin yapısına göre çok çeşitli alanlarda çalışmaktadır. Orta ve uzun vadeli fon piyasasındaki durgunluğu aşmaya yönelik araçlardan biri olan leasing 10.06.1985 tarihinde 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu ile çıkartılmıştır (Öztürk, vd. 2007: 69).

Bir finansman kaynağı olan leasingin tanımı şu şekilde ifade edilmektedir: “Leasing, belirli bir süre için kiralayan (lessor) ve kiracı (lessee) arasında imzalanan ve üreticiden kiracı tarafından seçilip, kiralayan tarafından satın alınan bir malın, mülkiyetini kiralayanda, kullanımını ise kiracıda bırakan bir sözleşme olup, malın kullanımı belirli bir kira ödemesi karşılığında kiracıya bırakılmaktadır” (Ceylan ve Korkmaz, 2008: 94). Ekonomik literatürde leasing kavramı

“finansman güçlüğü içinde bulunan kuruluşların, hatta kişilerin sahip olmak istedikleri taşınır ya da taşınmaz duran varlıkları, belli süre için, bir kira bedeli karşılığında kiralayarak, orta ve uzun vadeli finansman kolaylıkları elde etmesi”

olarak da tanımlanmaktadır (Özgüner, 1991:26; Çondur vd. 2008: 3).

Bir finansman kaynağı olarak leasing kullanan KOBİ’lerin sağlayacağı başlıca avantajlar şunlardır (Öztürk vd.

2007:9, Çondur, vd. 2008:10; Yıldırım, vd. 2006:365):

a) Leasing ile yapılan yatırımlarda KDV oranı daha düşüktür ve vergi avantajı sağlamaktadır.

b) Leasing işlemlerinde, Leasing şirketi yatırım malının mülkiyetini elinde bulundurduğu için banka kredilerinden daha az teminatla kredi verebilmektedir.

c) KOBİ’ler kendi nakit akışlarına göre uygun ve esnek kira taksitli ödemelerini planlayabilmektedir.

(3)

d) Leasing faizleri, banka kredilerine uygun Banka sigorta muamele vergisi ve kaynak kullanım destekleme fonu gibi vergi ve fonlardan muaftır.

e) Yatırımın tümü Leasing yöntemi ile finanse edilebilmektedir.

f) Leasing’in yapılmasıyla Özkaynaklar yatırım harcamalarında kullanılmadığından işletme sermayesi olarak kullanılabilmektedir.

Leasing’in yönteminin bir çok avantajı bulunmaktadır. Ayrıca Leasing’in avantajlarının yanında bazı dezavantajları da bulunmaktadır. Leasing’in dezavantajlarından bazıları şunlardır (Çondur, vd. 2008:12; Yıldırım, vd. 2006:367):

a) Kiralanan malın kullanım serbestliği satın alınan mala göre sınırlı olmaktadır.

b) Kiralanan malın hurda değerinden kiracı yoksun kalmaktadır.

c) Leasing’in maliyetinin yüksek olmasıdır. Başka bir ifadeyle kira sözleşmelerinde yer alan saklı komisyonlar ve faiz oranlarının yüksek olabilmektedir.

d) Firma yatırım indiriminden yararlandığında önemli sayılabilecek vergi avantajı sağlamaktadır. Leasing yapıldığında ise firma bu avantajdan yararlanamamaktadır.

e) Enflasyonun neden olduğu değer artış durumunda yatırımcı firma bundan yararlanamayacaktır.

f) Leasing konusu olan mal için yüksek teminatlar istenmektedir.

İşletmeler tarafından uygulanan leasing yönteminin türleri ise şunlardır: yurtiçi leasing, yurtdışı leasingdir.

3.Faktoring

Diğer bir finansman kaynağı olan faktoring’in tanımı şu şekildedir: “firmanın mal ve hizmet satışından doğan kısa vadeli alacaklarının faktör adı verilen bir kuruluşa belirli şartlarla devir edilmesi, alacağın bu şahıs eliyle bir ücret vb.

karşılığında tahsil edilmesi, tahsil edilinceye kadar alacağın belirli bir kısmının firmaya peşin ödenmesi veya belirli bir faiz oranı ile kredi açılması, tahsil edilememe riskinin karşılanması ve yasal kayıtların tutulması işlemi” olarak tanımlanmaktadır (Okka, 2009:504). Kısacası faktoring, kredili satış yapan işletmelerin, bu satıştan doğan alacak haklarının faktoring şirketleri tarafından satın alınmasına dayanan bir finansman yöntemidir ( Coşkun, 2008:205).

Faktoring şirketi, satıcının kısa vadeli alacaklarını devralarak ve mal/hizmet satış bedelinin %80’ini vadesinden önce satıcıya ödemektedir. Ayrıca satıcının alacaklarını kredilendirir. Satıcı faktoring ile ticari alacaklarını likit hale dönüştürdüğünden likidite sıkıntısı ile karşılaşmamaktadır. (Özdemir, 2005:199). Faktoring işlemleri yurt içi ve yurt dışı olmak üzere iki açıdan incelenmektedir.

Faktoring’in işletmelere sağladığı avantajlar ise şu şekildedir sıralanmaktadır (Ceylan ve Korkmaz, 2008:22-23):

a) Faktoring şirketleri ihracat artışına önemli katkılar sağlamaktadır.

b) İşletmelerin alacaklarını tahsil edememe riski ve likidite sorununu çözmektedir.

c) Faktoring, işletmeye zaman ve gider tasarrufu sağlamaktadır.

d) Faktor’e devredilen alacaklar, işletmelerin likiditesini olumsuz yönde etkilemez.

e) Faktoring yoluyla sağlanan finansman kaynağı, diğer finansman kaynaklarına göre daha esnektir.

f) İşletme, faktor’ün vereceği ön ödeme ile hammadde alımında iskonto sağlayarak üretim maliyetini düşürebilir.

g) KOBİ’lerin tahsilat sorunları çözülerek, sağlıklı bir şekilde büyümelerine yardımcı olunur.

Faktoring’in sağladığı dezavantajlar ise şu şekilde sıralanmaktadır (Özdemir, 2005:207):

a) İşletme faktoring şirketine faktoring harcı ödemektedir.

b) Faktoring tutucu işletmeler tarafından tehlikeli bir finansman tekniği olarak görülmektedir.

c) Faktoring işletmelerinin yurt geneline yayılmasından dolayı anlayış farklılıkları ortaya çıkmaktadır.

d) Uygun muhabir faktoring şirketinin bulunamamaktadır.

4.Forfaiting

Forfaiting, çoğunlukla ihracatla ilgili olarak ortaya çıkmaktadır. belirli ödeme planına bağlanmış ve vadesi 10 yıla kadar varan alacakların geri rücu hakkı olmaksızın tahsilatçı bir bankaya veya bu konuda uzmanlaşmış olan bir forfaitere belirli bir komisyon ve iskonto karşılığında devredilmesi olarak tanımlanmaktadır. Forfaitinge konu olan alacaklar poliçe ve bonolara bağlanmış alacaklar olarak ifade edilmektedir ( Okka, 2006:171).

Forfaiting için daha genel bir tanım yapmak gerekirse, “genellikle mal ve hizmetlerin dış satımından doğan ileri bir tarihte vadesi gelecek alacakların, daha önce bu alacakları elerinde bulunduranlara başvurma hakkı olmaksızın satın alınması” şeklinde ifade edilmektedir (Özdemir, 2005:211).

Alacakların finansmanında kullanılan forfaitingin avantajlarını ise şu şekilde sıralayabilir (Ceylan ve Korkmaz, 2008:64):

a) Forfaiting kredili mal satışından doğan alacaklarının tahsil edememe riskini ve işletmenin alacağını takibini ortadan kaldırmaktadır.

b) Forfaiting işlemi, işletmeye sabit faizli finansman sağlamaktadır.

c) İşletme alacağını nakde çevirebildiğinden, likiditesi artmakta, banka ve diğer Kaynakçaya olan azaltmaktadır.

d) İthalatçı hakkında bilgi toplama ve ülke riskini değerlendirmek gibi sorunları ortadan kaldırmaktadır.

e) Kredili satış işleminin neden olduğu risk, forfaiter tarafından üstlenildiğinden, ihracat kredi sigortasına gereksinin duyulmamaktadır.

(4)

Forfaiting’in işletmeye sağladığı dezavantajlar ise şu şekildedir (Ceylan ve Korkmaz, 2008:65):

a) Garantörün güvenilirliğinin işletme tarafından forfaiter’a anlatılması gerekmektedir.

b) İthalatçı ülkenin, bono, poliçe, garanti ve aval konusundaki mevzuatın hakkında işletmenin bilgi yetersizliği riskleri artırmaktadır.

c) Forfaiting yoluyla finansmanda söz konusu olacak riskler, forfaiter tarafından üstlenildiğinde, bu tür finansmanın işletmeye maliyeti diğer finansman alternatiflerinden daha yüksek olmaktadır.

Forfaiting KOBİ’ler tarafından daha az kullanılan finansman tekniğidir. Risk yüksek olan forfaitingin diğer kısa vadeli finansman yöntemlerine karşılık tercih edilmesi ve kullanılmasının teşvik edilmesi uzun vadede en doğru karar olacaktır (Özdemir, 2005:221).

5.Araştırmanın Amacı, Kapsamı ve Yöntemi

Araştırmanın amacı, Kahramanmaraş İlinde faaliyet gösteren KOBİ’lerin faaliyetlerini finanse etmek için hangi finansman kaynağını kullandıklarını tespit edebilmek ve leasing, faktoring ve forfaiting gibi finansman kaynağından yararlanma ya da yararlanmama nedenlerini ortaya koymaktır. Anket yöntemiyle gerçekleştirilen çalışmada Kahramanmaraş ilinde farklı sektörlerde faaliyet gösteren 120 KOBİ’ye ulaştırılan anket sorularına 40 KOBİ’den yanıt gelmiştir. Anket sonuçları SPSS programında analiz edilerek değerlendirilmeye çalışılmaktadır.

6.Bulgular ve Yorum

Kahramanmaraş Bölgesindeki KOBİ’lerin Demografik Yapıları

Kahramanmaraş ilinde ankete katılan KOBİ’lerin demografik özelliklerini tespit etmek amacıyla sorulan soruların sonuçları Tablo 2’de gösterilmektedir.

Tablo 2: KOBİ’lerin Demografik Özellikleri

Genel Bilgiler Sayı % Genel Bilgiler Sayı %

İşletmenin faaliyette bulunduğu alan Faaliyette bulunduğu yıl

Gıda-İçki ve Tütün 2 5,0 1 Yıldan az 3 7,5

Orman ürünleri ve mobilya 4 10,0 1-5 Yıl 14 35,0

Dokuma giyim 8 20,0 6-10 Yıl 7 17,5

Metal 2 5,0 11-15 Yıl 7 17,5

Metal eşya-makine, techicat ulaşım araçları, Mesleki aletler

2 5,0 16 Yıl ve üstü 9 22,5

Taş ve Toprağa Dayalı 4 10,0

Diğer 18 45,0

Hukuki yapısı Aylık cirosu

Gerçek Kişi İşletmesi 5 12,5 2-5.000 TL 1 2,5

Limited Şirket 18 45,0 6-10.000 TL 2 5,0

Anonim Şirket 15 37,5 11-25.000 TL 7 17,5

Halka Açık Anonim Şirket 2 5,0 26-49.0000 TL 4 10,0

50.000 TL ve Üstü 26 65,0 İşçi Sayısı

10 Kişiden az 5 12,5

10-49 Kişi 15 37,5

50-149 Kişi 9 22,5

150-249 Kişi 5 12,5

250 Kişi ve Üstü 6 15,0

Ankete katılan KOBİ’lerin %5’i gıda-içki ve tütün, %10’u orman ürünleri ve mobilya, %20’si dokuma giyim, %5’i metal, %5 makine, techizat, ulaşım araçları, mesleki aletler, %10’u taş ve toprağa dayalı, %45’i ise farklı alanlarda faaliyet göstermektedir. İşletmelerin faaliyet yıllarına bakıldığında %7,5 1 yıldan az, %35’i 1-5 yılları arasında, %17,5’i 6-10 yılları arasında, %17,5 11-15 yılları arasında, %22,5’i ise 16 yıl ve üstü yıllardır faaliyet göstermektedir. KOBİ’lerin hukuki yapılarına bakıldığında ise %12,5 gerçek kişi işletmesi, %45’i Limitet şirket, %37,5’i anonim şirket, %5’i ise halka açık anonim şirkettir. Ankete katılan KOBİ’lerin %65’inin aylık cirosu 50.000 TL ve üstü olarak elde edilmektedir.

KOBİ’lerin belirleyici özelliklerinden olan çalışan işçi sayısı ankete katılanların %12,5’unun 10 kişiden az, %37,5 10-49 kişi arasında, %22,5 50-149 kişi arasında, %12,5’i 150-249 kişi arasında, %15’i ise 250 kişi ve üstü işçi çalıştırmaktadır.

KOBİ’lerin Alacaklarını Finansmanı için Kullandığı Finansman Yöntemler

Kahramanmaraş’taki KOBİ’lere uygulanan anket çalışmasında kredili satışları sonucunda alacaklarını finanse etmek için başvurdukları finansman yöntemleri işletmelere önermeler haline dönüştürülerek sorulmuş ve onlardan önermeleri değerlendirmeleri istenmiştir. İşletmelerde ankete cevap veren katılımcıların bu değerlendirmeleri yaparken “1 Kesinlikle Katılmıyorum, 2 Katılıyorum, 3 Fikrim Yok, 4 Katılıyorum, 5 Tamamen Katılıyorum” ölçeğini kullanmaları istenmiştir.

(5)

Tablo 3: Kredili Satış Sonrası Oluşan Alacakların Finansmanı için Başvurulan Finansman Yöntemleri 1*

n %

2 n %

3 n %

4 n %

5 n %

AO s

Ticari Kredi 4

12,5 2 6,3

5 15,6

15 46,9

6 18,8

3,53 1,244

Banka Kredisi 6

18,2 3 9,1

5 15,2

12 36,4

7 21,2

3,33 1,407

Finansman Bonosu 9

34,6 8 30,8

5 19,2

2 7,7

2 7,7

2,23 1,243 Alacak senetlerinin iskonto ettirilmesi 7

26,9 7 26,9

5 19,2

6 23,1

1 3,8

2,50 1,241

Factoring 11

40,7 6 22,2

8 29,6

1 3,7

1 3,7

2,07 1,107

Forfaiting 11

42,3 6 23,1

8 30,8

1

3,8 -

1,96 0,958 1 Kesinlikle Katılmıyorum, 2 Katılıyorum, 3 Fikrim Yok, 4 Katılıyorum, 5 Tamamen Katılıyorum

Ankete katılanların verdikleri cevapları ışığında kredili satışlardan doğan alacaklar için başvurdukları finansman yöntemleri içerisinden en yüksek başvurulan finansman yöntemi “Ticari krediler” (AO=3,53) önermesi bulunmaktadır.

İkinci sırada “Banka kredisi” (AO=3,33) yer almaktadır. Kredili satışlardan doğan alacakları finanse etmek için kullandıkları finansman yöntemlerinden en az tercih ettikleri yöntem ise “Forfaiting” (AO=1,96) yöntemidir. Bu önermeyi “Factoring” (AO=2,07) izlemektedir.

Sabit Varlık Yatırımlarında Kullanılan Finansman Yöntemi

Kahramanmaraş’taki KOBİ’lerin sabit varlık yatırımlarında kullandıkları finansman yöntemi önermeler halinde sunulmakta ve katılımcıların bu önermeleri ayrı ayrı cevaplamaları istenmektedir.

Tablo 4: Sabit Varlık Yatırımlarının Finansmanında Kullanılan kaynaklar 1*

n %

2 n %

3 n %

4 n %

5 n %

AO s

Kısa vadeli banka kredileri 4

13,8

4 13,8

4 13,8

15 51,7

2 6,9

3,24 1,215

Orta vadeli banka kredileri 4

13,3

5 16,7

4 13,3

10 33,3

7 23,3

3,37 1,377 Grup şirketten/holdingden fon aktarımı 6

27,3

5 22,7

6 27,3

3 13,6

2 9,1

2,55 1,299

Yabancı ülkelerde borçlanma/kredi 10

41,7

6 25,0

4 16,7

2 8,3

2 8,3

2,17 1,308

Ticari borçlanma 6

20,0

3 10,0

4 13,3

14 46,7

3 10,0

3,17 1,341

Tahvil finansman bonosu ihracı 9

45,0

5 25,0

5 25,0

1

5,0 -

1,95 1.099

Sermaye artışı 5

17,9

2 7,1

5 17,9

15 53,6

1 3,6

3,18 1,219

Bünyede bırakılan fonlar 5

19,2

4 15,4

5 19,2

9 34,6

3 11,5

3,04 1,341

Gayrimenkul veya iştirak satışı 6

26,1

1 4,3

7 30,4

8 34,8

1 4,3

2,87 1,290

Leasing yoluyla 8

34,8

3 13,0

6 26,1

5 21,7

1 4,3

2,48 1,310 1 Kesinlikle Katılmıyorum, 2 Katılıyorum, 3 Fikrim Yok, 4 Katılıyorum, 5 Tamamen Katılıyorum

Ankete cevap veren katılımcıların verdikleri cevaplar ışığında sabit varlıklarını finanse etmek için KOBİ’leri en çok

“Orta vadeli banka kredileri” (AO=3,37) kaynağından yararlandığı tespit edilmektedir. İkinci sırada ise “Kısa vadeli banka kredileri (AO=3,24) yer alırken bunu “Sermaye artışı” izlemektedir. Ankete katılan katılımcıların verdikleri cevaplara göre sabit varlıkları finanse etmekte en az kullandıkları finansman kaynağı “Tahvil finansmanı bono ihracı”

(AO=1,95) yer almaktadır. Bunu takip eden kaynaklar ise “Yabancı ülkelere borçlanma/kredi” (AO=2,17) ve “leasing yoluyla” (AO=2,48)’dır.

Ankette katılan KOBİ’lerin verdikleri cevaplar doğrultusunda alacaklarını finansmanda kullandıkları yöntem ve sabit varlık yatırımında hangi varlıkları daha çok kullandıkları konusunda istatistiki verilere ulaşılmıştır. Daha sonra bu işletmelere finansman yöntemlerinde leasing, faktoring ve forfaiting yöntemlerini kullanıp kullanmadıkları sorulmuştur. Eğer bu yöntemleri kullanıyorlarsa neden kullandıkları, kullanmıyorsa neden kullanmadıkları hakkında bilgi alınmaya çalışılmaktadır.

Leasing Yöntemi

(6)

Kahramanmaraş’ta faaliyet gösteren ve ankette katılan KOBİ’lerden leasing yoluyla finansman yöntemini kullanan işletmelerin hangi tür leasing kullandığı sonucuna Tablo 5’te ulaşılmaktadır.

Tablo 5: Leasing

Leasing yöntemi kullanıyorsanız hangi tür Leasingden için yararlanıyorsunuz?

N %

Yurtiçi leasing 10 52,6

Yurtdışı leasing 1 5,3

Her ikisi de 8 42,1

Ankette katılanların verdikleri cevaplar doğrultusunda Kahramanmaraş’taki KOBİ’lerin 19 tanesi leasing yoluyla finansmandan yararlanmaktadır. Bunlardan %52,6’sı Yurtiçi leasing, %5,3 Yurtdışı leasing ve %42,1 ise her iki leasing yöntemini kullanmaktadır.

Tablo 6: Leasing Yöntemi Kullanma Amaçları

1*

n % 2 n %

3 n %

4 n %

5 n %

AO s

%100’e varan finansman sağlaması 3

23,1 4 30,8

3 23,1

3 23,1

3,46 1,127 Daha uygun maliyeti nedeniyle maliyet avantajı

sağlamak

1 5,9

4 23,5

10 58,8

2 11,8

3,76 0,752

Kira tutarlarının/maliyetin sabit olması 6

40,0 4 26,7

5 33,3

3,93 0,884

Vergi avantajı sağlamak 1

5,6 1 5,6

5 27,8

8 44,4

3 16,7

3,61 1,037

Kolay sağlanması ve ödeme esnekliği 5

27,8 8 44,4

5 27,8

4,00 0,767

Ek kredi bulma olanağımızın saklı kalması 2

11,1 4 22,2

8 44,4

4 22,2

3,78 0,943 Likidetimizi daha karlı alanlarda kullanmaya olanak

sağlamak

1 5,3

2 10,5

6 31,6

1 5,3

9 47,4

3,79 1,316

Daha az risk üstlenmek 1

6,3 1 6,3

5 31,3

7 43,8

2 12,5

3,50 1,033

Yeni tesisi kurma amacıyla 1

8,3 2 16,7

4 33,3

3 25,0

2 16,7

3,25 1,215

Yenileme amacıyla 1

7,1 1 7,1

5 35,7

4 28,6

3 21,4

3,50 1,160

Genişleme amacıyla 1

8,3 1 8,3

5 41,7

3 25,0

2 16,7

3,33 1,155 1 Kesinlikle Katılmıyorum, 2 Katılıyorum, 3 Fikrim Yok, 4 Katılıyorum, 5 Tamamen Katılıyorum

Araştırmada leasing yöntemi kullanan işletmelerin bu yöntemi neden kullandıkları önermeler halinde sorulmuştur.

Leasing yoluyla finansmanı kullanan işletmelerin en çok tercih etme nedeni olarak “Kolay sağlanması ve ödeme esnekliği” (AO=4,00) sonucuna ulaşılmıştır. İkinci sırada “Kira tutarlarının/maliyetlerin sabit olması” (AO=3,93) yer alırken bu önermeyi “Likidetimizi daha karlı alanlarda kullanmaya olanak sağlamak” (AO=3,79) takip etmektedir.

Anketti cevaplayanların leasing yoluyla finansmanı tercih etmeme nedenleri ile ilgili önermeler ise Tablo 7’de gösterilmektedir.

Tablo 7: Leasing Yöntemi Kullanmama Nedenleri

1*

n % 2 n %

3 n %

4 n %

5 n %

AO s

Borç yükünü daha fazla artırması 1

4,0 1 4,0

8 32,0

12 48,0

3 12,0

3,60 0,913 Diğer seçeneklerin vergi avantajlarının daha fazla

olması

1 5,0

4 20,0

8 40,0

6 30,0

1 5,0

3,10 0,968 Borçlanmak gerektiğinde teminat sorunları

yaşanması

1 4,3

2 8,7

7 30,4

8 34,8

5 21,7

3,61 1,076

Yurtdışı leasinglerde kur riski 1

5,0

14 70,0

3 15,0

2 10,0

3,30 0,733 Sahip olmanın sağladığı itibarı kiralamanın

vermemesi

2 8,3

5 20,8

9 37,5

3 12,5

5 20,8

3,17 1,239 Leasinge konu olan varlığın kullanım serbestisinin az

olması

1 5,9

2 11,8

7 41,2

5 29,4

2 11,8

3,29 1.047 Yatırımın indiriminden yararlanılamaması 2

10,0 6 30,0

7 35,0

3 15,0

2 10,0

2,85 1,137

(7)

Elden çıkarmanın büyük sorun olması 2 10,0

2 10,0

7 35,0

6 30,0

3 15,0

3,30 1,174 1 Kesinlikle Katılmıyorum, 2 Katılıyorum, 3 Fikrim Yok, 4 Katılıyorum, 5 Tamamen Katılıyorum

Araştırma sonucunda leasing yöntemiyle finansmanı tercih etmeyen işletmelerin tercih etmeme nedenleri önermeler halinde sorulmuştur. Bu sorulara verilen cevaplar doğrultusunda leasing yöntemini tercih etmeme sebeplerinin en başında “Borçlanmak gerektiğinde teminat sorunları yaşanması” (AO=3,61) sonucuna ulaşılmıştır. Bir sonraki tercih etmeme nedeni ise “Borç yükünün daha fazla artması” (AO=3,60) tespit edilmiştir. Leasing yoluyla finansmanı tercih etmemelerinde en az etkili olan neden “Yatırım indiriminden yararlanılamaması” (AO=2,85) bu önermeyi “Diğer seçeneklerin vergi avantajının daha fazla olması” (AO=3,10) takip etmektedir.

Faktoring Yöntemi

Ankette katılan KOBİ’lerin faktoring yöntemi kullanıp kullanmadığı ve hangi alacakları için bu yöntemi tercih ettiği sonucu Tablo 8’de verilmektedir.

Tablo 8: Faktoring

Faktoring Yöntemi kullanıyorsanız hangi tür alacaklarınız

için yararlanıyorsunuz? N %

Yurtiçi alacaklar 3 33,3

Yurtdışı alacaklar 2 22,2

Her ikisi de 4 44,4

Tablo 8’in sonuçlarına göre ankette katılan 40 işletmeden 9’u faktoring yöntemi kullanmaktadır. Bu yöntemi kullananların %33,3 Yurtiçi alacakları, %22,2’si Yurtdışı alacaklarını %44,4 ise her iki alacağı içi faktoringi kullanmaktadır.

Faktoring yöntemini kullanan işletmelerin bu yöntemi kullanma amaçlarını belirlemek için sorulan önermelere verdikleri cevaplar Tablo 9’da gösterilmektedir.

Tablo 9: Faktoring Yöntemi Kullanma Amaçları

1*

n %

2 n %

3 n %

4 n %

5 n %

AO s Alacakların takip ve tahsili

--- ---

5 50,0

3 12,5

2 20,0

3,70 0,823

İş yükünü hafifletme 1

12,5

1 12,5

4 50,0

1 12,5

1 12,5

3,00 1.195 Çek senet tahsilini yasal yollarla gerçekleştirme --- 1

11,1 5 55,6

2 22,2

1 11,1

3,33 0,866

Alacakların vadesinden önce tahsili --- 1

10,0 4 40,0

4 40,0

1 10,0

3,50 0,850

Senetleri iskonto etme ---

1 11,1

6 66,7

1 11,1

1 11,1

3,22 0,833 Alacak devri sayesinde işletmemizin riskini azaltma --- 1

10,0 5 50,0

2 20,0

2 20,0

3,50 0,972 Alacaklardan doğan nakit girişleri kesinleştiğinde

daha uzun vadeli planlar yapma --- ---

6 60,0

2 20,0

2 20,0

3,60 0,843 1 Kesinlikle Katılmıyorum, 2 Katılıyorum, 3 Fikrim Yok, 4 Katılıyorum, 5 Tamamen Katılıyorum

Bu önermelere cevap veren KOBİ’lerin faktoring yöntemini kullanma amaçlarından en önemlisi “Alacakların takip ve tahsili” (AO=3,70) olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Bu yöntemi tercih etmelerindeki diğer bir amaç ise

“Alacaklardan doğan nakit girişleri kesinleştiğinden daha uzun vadeli planlar yapma” (AO=3,60) olduğu tespit edilmektedir. Forfaiting yöntemini seçmelerindeki amaçlardan en az etkili olan önerme “İş yükünü hafifletme” yer alırken bu önermeyi “Senetleri iskonto etme” takip etmektedir.

Araştırmaya katılanlardan forfating yöntemini kullanmayan KOBİ’lerin neden bu yöntemi tercih etmedikleri Tablo 10’daki önermelerde sorulmaktadır.

Tablo 10: Faktoring Yöntemi Kullanmama Nedenleri 1*

n % 2 n %

3 n %

4 n %

5 n %

AO s

Bu finansman yöntemini biliyorum 1

6,7 5 33,3

4 26,7

3 20,0

2 13,3

3,00 1,195 Maliyeti diğer seçeneklere göre yüksek 1

5,6 2 11,1

7 38,9

6 33,3

2 11,1

3,33 1,029 Kullanma ihtiyacı duymuyorum

---

2 10,0

4 20,0

9 45,0

5 25,0

3,85 0,933 Yararlanırsam işletmemizin zayıf olduğu izlenimi

doğar

1 7,1

4 28,6

6 42,9

1 7,1

2 14,3

2,93 1,141 Alacaklarımızı tahsil etme sorunumuz yok 1

6,3 3 18,8

7 43,8

3 18,8

2 12,5

3,13 1.088

(8)

1 Kesinlikle Katılmıyorum, 2 Katılıyorum, 3 Fikrim Yok, 4 Katılıyorum, 5 Tamamen Katılıyorum

Bu önermelere cevap verenlerden işletmelerinde faktoring yöntemini tercih etmemelerin en önemli nedeni

“Kullanma ihtiyacı duymuyorum” (AO=3,85) olduğu tespit edilmektedir. Bu yöntemi tercih etmemelerinde en az öneme sahip olan önerme “Yararlanırsam işletmemizin zayıf olduğu izlenimi doğar” (AO=2,93) sonucuna ulaşılmaktadır.

Forfaiting Yöntemi

Anket sorularını cevaplayanlar arasında forfaiting yöntemini bilen çok az kişi bulunmaktadır. Forfaiting yönteminin kullanılma amaçları ile ilgili önermeler Tablo 11’de verilmektedir.

Tablo 11: Forfaiting Yöntemi Kullanma Nedenleri 1*

n % 2 n %

3 n %

4 n %

5 n %

AO s

Alacaklarımızın takip ve tahsili ---

1 20,0

3 60,0

1

20,0 ---

3,00 0,707 Daha kolay/hızlı şekilde ve sabit faizli finansman

imkanı ---

1 16,7

3 50,0

1 16,7

1 16,7

3,33 1,033 Alacağımızı nakde çevireceğimizden likidetimizi

artırmak ---

1 14,3

3 42,9

2 28,6

1 14,3

3,43 0,976 Kredi değerliliğimiz ve kredi alabilme potansiyelimizi

artırmak ---

1 16,7

3 50,0

1 16,7

1 16,7

3,33 1,033 İthalatçılar hakkında bilgi toplamak ve ülke riskini

değerlendirmek ---

1 20,0

3 60,0

1

20,0 ---

3,00 0,707 Kredi sigortasından kurtulmak

---

1 20,0

3 60,0

1

20,0 ---

3,00 0,707 1 Kesinlikle Katılmıyorum, 2 Katılıyorum, 3 Fikrim Yok, 4 Katılıyorum, 5 Tamamen Katılıyorum

Tablo 11’in sonuçlarına genel olarak bakıldığında bu önermelere cevap veren çalışanların bu yöntemi kullanılma amaçları hakkında fikirlerinin olmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

7.SONUÇ

Bu çalışmada, Kahramanmaraş ilinde faaliyet gösteren 40 KOBİ’nin Kredili satışlardan doğan alacaklarının finansmanında başvurdukları finansman yöntemleri ve sabit varlık yatırımlarında kullandıkları finansman kaynakları bir anket aracılığıyla araştırılmaktadır. Ayrıca çalışmada KOBİ’lerin leasing, faktoring ve forfaiting yöntemlerini kullanıp kullanmadıkları ve eğer kullanıyorlar ise kullanma amaçları araştırılmaktadır. Araştırma bulguları şu şekilde özetlenebilir:

Örneklemi oluşturan firmaların kredili satışlardan doğan alacaklarını finanse etmek için daha çok ticari kredilere başvurdukları sonucuna ulaşılmaktadır. Ticari kredilerin daha fazla tercih edilme nedeni, fon sağlama kapasitesi sınırlı olan KOBİ’lerin bu kredileri tercih ederek herhangi bir ödeme yapmadan malı satın almaları ve ödeme için belirli bir süre tanınmasıdır. KOBİ’lerin en az tercih ettikleri finansman yöntemleri ise faktoring ve forfaitingdir. Sabit varlık yatırımlarında en çok kullandıkları finansman kaynağı ise orta vadeli banka kredileridir. Bunun nedeni orta vadeli banka kredilerinin bir yıldan daha uzun süreli olması ve ödeme esnekliklerinin olmasıdır. En az tercih edilen finansman kaynağı ise Tahvil finansmanı bono ihracıdır. Örneklemi oluşturan KOBİ’ler sabit varlıklarını leasing yoluyla finanse etmeyi ise banka kredileri ve diğer bazı finansman kaynağından daha az tercih ettikleri bir yoldur.

Anket çalışmamıza cevaplayan KOBİ’lerde leasing, faktoring ve forfaiting yöntemlerinin uygulanıp uygulanmadığına bakıldığından leasingi uygulayanlar toplam içindeki payı %47,5, faktoringi uygulayan %22,5 işletmedir. Örneklem içindeki firmalarda anketi cevaplayanların forfaiting hakkında genel bir bilgilerinin olmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

Anket sorularına cevap verenler arasında bir finansman kaynağı olarak leasing yöntemini kullanan işletmelerin bu yöntemi tercih etmelerindeki en önemli nedeni kolay sağlanması ve ödemedeki esneklik olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Bir finansman kaynağı olarak bu yöntemini kullanmama nedenleri ise borçlanmalarda teminat sorunları yaşanmalarıdır. Ankette katılanların finansman kaynağı olarak faktoring kullanma amaçları ise alacaklarını daha kolay takip ve tahsil etmektir. Faktoring kullanmayan işletmelerin kullanmama nedenleri ise daha önce kullanma ihtiyacı duymamalarıdır.

Çalışmanın sonucunda, Kahramanmaraş’taki KOBİ’lerin alacaklarını ve sabit varlıklarını finanse etmek için daha çok ticari kredilere ve orta vadeli banka kredilerine başvurdukları tespit edilmektedir. Leasing ve faktoring finansman yöntemlerini ise çok tercih etmedikleri tespit edilmiştir. Forfaiting yöntemi hakkında ise genel bir bilgiye sahip olmadıkları sonucuna ulaşılmaktadır.

KAYNAKÇA

Ayrıçay, Y., Kök D., (2009), “KOBİ’lerin Finansmanında Kredi Kullanım Düzeyini Etkileyen Faktörler: Kahramanmaraş Örneği”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:6, Sayı:11, ss:109-131

Ceylan, A.; Korkmaz, T., (2008), Finansal Teknikler, 6. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, s.509

Coşkun, M, (2008), Sermaye Piyasası SPK Lisanslama ve Meslek Sınavlarına Yardımcı, Genç Copy Center, Eskişehir, s. 623

(9)

ÇATAL, F, M. (2007), “Bölgesel Kalkınmada Küçük ve Orta Boy İşletmelerin (KOBİ) Rolü”, Atatürk Üniversitesi E-Dergi, ss:333-352

Çelik, A.; Ozan E., (2006), “KOBİ’lerde Yeniden Yapılanma Stratejileri Araştırması: Kahramanmaraş Örneği, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:15, ss:189-215.

Çetin A. C., Bıtırak İ. A., (2009), “Antalya İli Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerinde Finansal Yönetim, İşletme Sermayesi ve Yatırım Bütçelemesi Uygulamaları” Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 1/1, ss:119-137

Çondur, F.; Evlimoğlu, U.; Bozdağlıoğlu, E. Y., (2008), “Finansal Yenilikler Kapsamında Leasingin KOBİ’lerde Kullanımına İlişkin Bir Araştırma” Ekonomik ve Sosyal Araştırma Dergisi, Cilt:4, Yıl:4, Sayı:2, ss: 1-26

Okka O., (2009), Finansal Yönetim, Finans serisi A2, 2. Baskı Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, s. 630 Okka O., (2006), İşletme Finansmanı, Finansman Serisi A4, 3. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, s.308

Özdemir, Z., (2005), “Dış Ticaret Finansman Tekniklerinden Faktoring ve Forfatining İşlemleri” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:10 Sayı:2005/2, ss:194-224

Öztürk, V.; Bal H.; Bal E. Ç., (2007), “Finansal Kiralama ve İMKB’de İşlem Gören Şirketlerde Kullanılma Düzeyi” Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:2, ss: 67-86

KOSGEB, (2005), Yönetmelik, Resmi Gazete, Sayı:25997

Yıldırım, S.; Albez A.; Küçük O., (2006), “KOBİ’lerde Finansal Kiralamadan (Leasing) Yararlanma Düzeyi: Bir Uygulama”

Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:8, Sayı:2, ss:361-376

Yörük, N., (2001), “KOBİ’lerin Kredi Yoluyla Finansmanında Karşılaştıkları Sorunlar ve Tokat İlinde Bir Uygulama”, I.

Orta Anadolu Kongresi, KOBİ’lerin Finansman ve Pazarlama Sorunları, Erciyes Üniversitesi, Nevşehir İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, KOSGEB, ss: 47-58

Referanslar

Benzer Belgeler

5018 sayılı Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan sosyal güvenlik kurumları, 2007, 2008 ve 2009 yıllarına ilişkin bütçe tahminleri ile 2006 yılı bütçe

Buradan hareketle 27 Ekim tarihinde açıklanacak olan Enflasyon Raporu’nda 2016’ya dair herhangi bir revizyon yapılmayacağı, 2017 yılı için 0.5 puan yukarı

 Hisse senedi ihracı yerine dönüştürülebilir menkul kıymet ihracı, hisse senetlerin cari fiyatlarla ihraç edilmesini önleyerek, özsermayenin zayıflatılmasını

Program döneminde; yüksek katma değerli mal ve hizmet ihracatının artırılmasına, ihracatın ve yurt içi üretimin ithalata olan bağımlılığının azaltılmasına ve

2010 yılında yüzde 12,6 oranında gerçekleşen dünya ticaret hacmi artış hızı, küresel ekonomik faaliyetlerdeki yavaşlamaya bağlı olarak 2011 yılında yüzde 5,8’e

Küresel kriz Türkiye ekonomisini dış ticaret, finansman ve beklentiler olmak üzere üç kanaldan etkilemiştir. 2008 yılının ikinci çeyreğinden itibaren daralmaya

Program döneminde yurtiçi tasarrufları artırmaya ve ekonominin üretim yapısının ithalata olan yüksek bağımlılığını azaltmaya yönelik politikaların da

iv) Başta yurtiçi tasarruf yetersizliği ve cari açık olmak üzere, büyüme ortamının sürdürüle- bilirliğini tehdit eden unsurlarla mücadelede vergi