Kültür Yatırımları ve Girişimlerine 5225 Sayılı Kanunla Getirilen Teşvikler
FERHAT ALEMDAR Hesap Uzmanı
İRİŞ:
Küreselleşme bireyleri ve toplumları kendi kimliklerini tanıtmak ve farklılıklarını yaşatma arayı- şına sürüklemektedir. Bu arayış da, kültürün sosyal yaşamdaki önemini giderek arttırmakta ve her toplum kendi kültür potansiyeline her geçen gün daha da fazla yönelmektedir. Kültür ve tarih mirasımız, kültür varlıklarımız ve değerlerimiz hepimizin ortak malı- dır. Her köşesinde bir uygarlık kalıntısı bulunduran ve her yöresinde ayrı bir kültür zenginliği yaşayan Anadolu, bu uygarlıkların maddi ve manevi değerle- rini bünyesinde barındırmaktadır. Bu kültür varlıkla- rımızın ve değerlerimizin, tarihsel ve kültürel gelişi- min esaslı bir unsuru olduğu göz ardı edilemez.
Halk tarafından yaratılan ve toplumsal yaşam sürecinin kültürel ürünlerinden oluşan somut olma- yan kültür mirasımız ile kültürel koruma ve kullanma dengesi içerisinde hak ettiği değere ulaşmayı bekle- yen kültür varlıklarımıza yönelik yatırım ve girişim süreçlerinin desteklenmesine yeni bir dinamizm kazandırılması kaçınılmaz hale gelmiştir.
Bununla birlikte; bireysel ve toplumsal kültür gereksinimlerinin çağın gerekleri doğrultusunda kar- şılanabilmesi, her türlü sanatsal ve kültürel değerlerin üretimine katkı sağlanması ve vatandaşlarımızın kül- türel iletişim ve etkileşim imkânlarının güçlendiril- mesi için kültür merkezleri ile diğer kültürel mekan- lara yönelik yatırım ve girişimleri desteklemek de
kültürel gelişimin olmazsa olmazı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu kültür potansiyelinin, korunması, yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla kültür poli- tikalarının gözden geçirilmesi, daha etkin ve daha verimli yeni yaklaşım ve stratejilerin geliştirilmesi gerekmektedir.
Nitekim Anayasanın, "Tarih, kültür ve tabiat var- lıklarının korunması" başlıklı 62 nci maddesinde Devlete; tarih, kültür ve tabiat varlıklarının ve değer- lerinin korunmasının sağlanması amacıyla destekle- yici ve teşvik edici tedbirleri alma görevi verilmiş ve bu kapsamda hak sahiplerine yapılacak yardımlar ve tanınacak muafiyetlerin kanunla düzenleneceği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, "Planlama" başlıklı 166 ncı maddesinde de; sosyal ve kültürel kalkınma- yı planlamak da Devletin görevleri arasında sayılmış- tır.1
Bu noktadan hareketle Temmuz 2004'de Resmi Gazete'de yayımlanan 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu2ile kültür yatırımı ve girişimlerinin teşvik edilmesinin yasal zemini oluştu- rulmuştur. Anılan Kanunla, Devletin kültür varlıkları- nın korunması ve yaşatılması ilkeleri çerçevesinde yatırımcıların, girişimcilerin, bu işe gönül verenlerin önünü açacak, onları yönlendirecek, destekleyecek ve teşvik edecek destek unsurlarının neler olacağı hükme bağlanmıştır. Kanunda, uygulamaya ilişkin
G
1 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu Gerekçesi 2 21/7/2004 tarihli ve 25529 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.
usul ve esasların belirlenmesi konusunda Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Bakanlık da kendisine verilen bu yetkiye dayanarak konuyla ilgili olarak hazırladığı ve 14 Temmuz 2006 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan "Kültür Yatırım Ve Girişimle- rine Gelir Vergisi Stopajı, Sigorta Primi İşveren Payı ve Su Bedeli İndirimi İle Enerji Desteği Uygulama- sına Dair Yönetmelik3" i yürürlüğe koymuştur.
Bunun yanında Maliye Bakanlığı 20.02.2009 tarih ve 27147 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1 Seri No.lu "5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu Genel Tebliği4" ile 5225 sayılı kanun- da yer alan "gelir vergisi stopaj indiriminin" uygulan- masına yönelik açıklamalar yapmıştır.
Yazımızda, 5225 sayılı Kanun, ilgili Tebliğ ve Yönetmelik hükümlerinden hareketle kültür yatırım- larına ve girişimlerine sağlanan teşvikler ve bu teş- viklerden yararlanmanın usul ve esasları açıklanmak- tadır.
I. 5225 sayılı Kanun Kapsamında Teşvik veya İndirime Konu Olacak Faaliyetler:
5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu kapsamına;
3 Kültür merkezlerinin yapımı, onarımı ve işletil- mesi,
3 Kütüphane, arşiv, müze, sanat galerisi, sanat atölyesi, film platosu, sanatsal tasarım ünitesi, sanat stüdyosu ile sinema, tiyatro, opera, bale, konser ve benzeri kültürel ve sanatsal etkinliklerin ya da ürünlerin yapıldığı, üretildiği veya sergilen- diği mekanlar ile kültürel ve sanatsal alanlara yönelik özel araştırma, eğitim veya uygulama merkezlerinin yapımı, onarımı veya işletilmesi, 3 2863 sayılı Kanun kapsamındaki taşınmaz kül- tür varlıklarının, 5225 sayılı Kanunun amacı doğ- rultusunda kullanılması,
3 Kültür varlıkları ile somut olmayan kültürel mirasın araştırılması, derlenmesi, belgelendiril- mesi, arşivlenmesi, yayınlanması, eğitimi, öğreti- mi ve tanıtılması faaliyetleri,
girmektedir. ( 5225 s. Kanun md.4)
II. Kültür Yatırımı Belgesi veya Kültür Girişi- mi Belgesi:
5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu kapsamında faaliyette bulunmak iste-
yenlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı'na müracaat ederek, Kültür Yatırımı Belgesi veya Kültür Girişimi Belgesi almaları gerekmektedir. Yatırımların belirle- nen süreler içinde başlaması, tamamlanması ve işlet- me aşamasına geçilmesi zorunludur. Ancak, mücbir sebeplerden dolayı Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca bu süreler uzatılabilir. (5225 s. Kanun md.4)
III. 5225 sayılı Kanun ile Kültür Yatırımı ve Girişimcilerine Sağlanan Teşvikler:
a. Taşınmaz Mal Tahsisi:
Kültür ve Turizm Bakanlığı (Yazımızın ilerleyen bölümlerinde Bakanlık olarak da anılacaktır), 5225 sayılı Kanun kapsamında yatırımda bulunacaklara Hazineye veya Kamu İdareleri ile Mahalli İdarelere ait olan taşınmaz malları tahsis etme yetkisine sahip- tir. Bakanlıkça tahsisi uygun görülen taşınmaz mal- lardan;
- Hazine adına tescilli olanlar Bakanlığın talebi üzerine Maliye Bakanlığı'nın uygun görüşü ile en geç üç ay içerisinde,
- Mülkiyeti 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun eki (II) sayılı cetvelde yer alan kamu idareleri ile mahalli idarelere ait olanlar, Bakanlığın talebi üzerine ilgili idarenin uygun görüşü ile en geç üç ay içinde bedelsiz olarak Hazine adına tapuya tescil edilerek, Bakanlığa tahsis edilir.
Hazineye ait olup halen Bakanlığa tahsisli taşın- maz mallar, bu Kanun kapsamında Bakanlıkça tahsis edilebilir.
Bu taşınmaz malların tahsisi, kiralanması ve bun- lar üzerinde bağımsız ve sürekli üst hakkı tesisine ilişkin esaslar ile süreler, taşınmaz malın bulunduğu yer itibariyle bedeller, hakların sona ermesi ve diğer şartlar, Bakanlık ve Maliye Bakanlığı'nca 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'na bağlı olmaksızın müştereken tespit edilir.
Bu taşınmaz mallar üzerinde bağımsız ve sürekli nitelikli üst hakları dahil olmak üzere irtifak hakkı tesisi ve bunlardan alt yapı için gerekli olanlar üze- rinde, alt yapıyı gerçekleştirecek kamu kurumu lehi- ne bedelsiz irtifak hakkı tesisi, Bakanlığın uygun görüşü üzerine, Maliye Bakanlığınca belirlenen koşullarla ve bu Bakanlık tarafından yapılır.
3 14/8/2006 tarihli ve 26228 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.
4 20/2/2009 tarihli ve 27147 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.
Bu Kanuna göre tahsis edilen, ancak tahsisi iptal edilen veya tahsis süresi sona eren taşınmaz mallar üzerinde bulunan yapı, tesis ve müştemilat bedelsiz olarak Hazineye intikal eder. İlgililer, bunlar için her- hangi bir hak veya bedel talep edemez.
İl özel idareleri ile belediyeler, mülkiyetlerinde olan taşınmaz malları, Bakanlığın uygun görüşü üze- rine bu Kanun hükümlerine göre tahsis edebilirler. ( 5225 s. Kanun md.5-a)
b. Gelir Vergisi Stopajı İndirimi:
5225 sayılı Kanun uyarınca belge almış kurumlar vergisi mükellefi yatırımcı veya girişimcilerin, mün- hasıran belgeli yatırım veya girişimde çalıştıracakları işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi- nin;
3yatırım aşamasında üç yılı aşmamak kaydıyla
%50'si,
3işletme aşamasında ise yedi yılı aşmamak kay- dıyla %25'i,
verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahak- kuk eden vergiden terkin edilecektir.
20.02.2009 tarih ve 27147 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 1 Seri No.lu "5225 sayılı Kültür Yatırım- ları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu Genel Tebliği"
ile 5225 sayılı kanunda yer alan "gelir vergisi stopaj indiriminin" uygulanmasına yönelik olarak aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır.
lGelir Vergisi Stopaj İndiriminden Yararlana- cak Mükellefler:
Gelir vergisi stopajı indiriminden, kültür yatırımı ve kültür girişimi belgesi almış kurumlar vergisi mükellefleri yararlanacaklardır.
İndirimin uygulanmasında tam veya dar mükelle- fiyet esasında vergilendirilmenin bir önemi bulunma- makta olup kamu kurum ve kuruluşlarına ait iktisadi işletmeler kurumlar vergisi mükellefi olması koşu- luyla bu indirimden yararlanacaktır.
l Gelir Vergisi Stopajı İndiriminden Yararlan- ma Süresi ve Oranları:
Mükelleflerin gelir vergisi stopajı indiriminden yararlanabilmeleri için bu Kanun uyarınca kültür yatırımı belgesi veya kültür girişimi belgesi almış olmaları gerekmektedir.
Mükelleflerin ilgili idareye verecekleri aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri, münhasıran
belgeli yatırım veya işletmede çalıştıracakları işçile- rin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin;
3 Yatırım aşamasında üç yılı aşmamak kaydıyla
% 50'si,
3 İşletme aşamasında ise yedi yılı aşmamak kay- dıyla % 25'i,
verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahak- kuk eden vergiden terkin edilecektir.
Kültür yatırımı belgesi veya kültür girişimi belge- si, yatırım veya işletmenin nitelik ve nicelikleri esas alınarak düzenleneceğinden, yatırım veya girişim belgesi yukarıda belirtilen sürelerden daha kısa olma- sı halinde, belgede yer alan süre kadar yararlanılabi- lecektir. Ancak, belgelerde yer alan sürenin daha uzun olması durumunda, indirimden yararlanılacak süre her halükarda yatırım aşaması için üç yılı, işlet- me aşaması için de yedi yılı aşamayacaktır.
Örnek 1 :
Bursa ilinde 03/02/2009 tarihinde belgeli kültür yatırımına başlamış olan (X) Limited Şirketi, aylık prim ve hizmet belgesinde 20 işçi istihdam ettiğini bildirmiştir.
Mükellefin yatırım aşamasında istihdam ettiği 20 işçinin 2009 Şubat ayı ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarı 1.800 TL'dir.
Bu durumda, mükellefin indirim kapsamında olan 20 işçi dolayısıyla muhtasar beyanname (Şubat ayına ait olup Mart ayında verilen muhtasar beyanname) üzerinden tahakkuk eden vergiden mahsup edilmek suretiyle terkin edilebilecek azami tutar, işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan vergi tutarının %50'si (900 TL) olacaktır.
İndirimin devam ettiği süreler içinde işçi çıkarıl- ması veya emeklilik nedenleriyle işçi sayısında azal- ma olması halinde, terkin edilecek vergi tutarının tes- pitinde, işyerinde kalan ve fiilen çalışan işçi sayısı dikkate alınacaktır.
lFiilen Çalışma Zorunluluğu:
Gelir vergisi stopajı indirimi, sadece kültür yatırı- mı ve girişimi belgesi olan yerlerde fiilen çalıştırılan işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanacak gelir vergisi açısından geçerlidir. Bu işyerlerine ilişkin bordrolarda gösterilmiş olsa dahi, fiilen bu işyerlerin- de çalışmayan işçiler açısından indirimden yararlanıl- ması mümkün değildir. Ancak, izin, hastalık ve ben- zeri nedenlerle fiilen çalışılmaması bu şartın ihlali anlamına gelmemektedir.
l Gelir Vergisi Stopajı İndiriminde Asgari Geçim İndirimi Uygulaması:
5225 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin (b) bendi kapsamında gelir vergisi indiriminden yararlanan işverenlerce istihdam edilen ücretlilerle ilgili asgari geçim indirimi, Gelir Vergisi Kanunu'nun 32 nci maddesi ile 265 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebli- ği'nde5belirtilen usul ve esaslara göre hesaplanacak- tır.
İşçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir ver- gisi esas alınarak terkin edilecek azami tutarlar belir- lendikten sonra asgari geçim indirimi tutarı mahsup edilecektir.
Örnek 2:
Bayburt ilinde kurumlar vergisi mükellefi (A) Limited Şirketi yapılmakta olan kültür girişimi nede- niyle toplam 2 işçi istihdam etmektedir. Şubat-2009 döneminde çalışanlarından tevkif ettiği gelir vergisi ve asgari geçim indirimi tutarları her işçi için aşağı- daki şekildedir:
Brüt Gelir Vergisi Asg. Geç.
Ücret (TL) Tutarı (TL) İnd. Tutarı (TL)
Birinci işçi 666 84,91 74,92
İkinci işçi 3.000 382,5 67,43
Toplam 3.666 467,41 142,35
Buna göre, (A) Limited Şirketi'nin 2 işçi için yararlanacağı terkin tutarı şöyle hesaplanacaktır:
Birinci İkinci Toplam işçi (TL) işçi (TL) (TL) a Hesaplanan
gelir vergisi tutarı 84,91 382,50 467,41 b Terkin edilecek
azami tuta (a x%25=) 21,23 95,63 116,86 c Mahsup edilecek
asgari geçim indirimi 74,92 67,43 142,35 d Asgari geçim
indiriminin mahsubundan sonra
kalan tutar (a-c=) 9,99 315,07 325,06 e Terkin edilecek tutar
(b veya d satırlarındaki tutarlardan küçük
olanından fazla olamaz)9,99 95,63 105,62 f Vergi dairesine
ödenecek tutar [a-(c+e)=]- 219,44 219,44
İndirim, teşvik kapsamında çalıştırılacak azami personel sayısı dikkate alınarak çalıştırılan işçi bazın- da uygulanmaktadır. Bu nedenle, örnekte her bir çalı- şanın ücret gelirleri üzerinden hesaplanan gelir vergi- sinden öncelikle teşvik kapsamında yararlanılabile- cek azami tutar hesaplanmıştır. Hesaplanan gelir ver- gisinden; önce asgari geçim indirimi sonra terkin edi- lebilecek indirim tutarı mahsup edilmiştir. Mahsup sonucu kalan gelir vergisi tutarı vergi dairesine öde- necektir.
l İndirimden Yararlanmak İçin Mükellefler Tarafından Yapılacak İşlemler:
Gelir vergisi stopajı indiriminden yararlanacak olan mükellefler, ilgili döneme ilişkin verecekleri muhtasar beyannameleri ile birlikte "1 Seri No.lu 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu Genel Tebliği" ekinde yer alan "Kültür Yatı- rımları ve Girişimleri Teşvikine Ait Gelir Vergisi Sto- pajı İndirimine İlişkin Bildirim" formunu ve kültür belgesinin tasdikli örneğini bağlı bulundukları vergi dairelerine vermeleri gerekmektedir.
İndirimden yararlanacak işçi sayısının tespitinde esas alınacak olan belgeler (Yatırıma veya işletmeye başlandığı tarihte ilgili idareye verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgeleri), en geç muhtasar beyanna- menin verileceği tarihe kadar bu beyannamenin veril- diği vergi dairesine, birden fazla vergi dairesine muh- tasar beyanname verilmesi halinde ise kurumlar ver- gisi bakımından bağlı olunan vergi dairesine verile- cektir.
lVergi Dairelerince Yapılacak İşlemler:
Mükellefler tarafından verilen muhtasar beyanna- meler üzerinden ilgili vergi dairesince gerekli tahak- kuk işlemi yapılacaktır. 5225 sayılı Kanun hükümle- ri çerçevesinde terkine konu edilen tutar muhtasar beyannamenin (18/b) no'lu satırında gösterilmiş oldu- ğundan, vergi dairesince ayrıca bir terkin işlemi yapılmayacaktır.
Bildirimin verildiği vergi dairesinin sınırları içeri- sinde yer almayan işyerlerindeki istihdam dolayısıyla indirimden yararlanılmışsa, bildirimin bir örneği vergi dairesi tarafından gerekli kontrollerin yapılma- sı açısından işyerinin bulunduğu ilgili vergi dairesine ayrıca gönderilecektir.
5 04/12/2007 tarihli ve 26720 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
lDiğer Hususlar:
5225 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesinin ikinci fık- rası uyarınca, gelir vergisi stopajı indiriminden yarar- lananlar için başka bir teşvik mevzuatında da benzer teşvik ve indirimlerin bulunması halinde, lehe olan hükümler uygulanır.
5225 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesi gereği bel- geli kültür yatırımlarını veya işletmelerini Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izni ile kiralayan veya devralan kurumlar vergisi mükellefleri de kalan süre için indi- rim uygulamasından yararlanacaklardır. Belge sahibi tüzel kişiliğin şirket ana sözleşmesinin, ortaklık sta- tüsü veya yapısının Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izni ile değiştirilmesi hali de kalan süre için indirim- den yararlanılmasına engel değildir. Belirtilen esaslar çerçevesinde yatırım veya işletmeyi kiralayan veya devralanların indirimden kalan süre kadar yararlan- maları için, bu durumun Kültür ve Turizm Bakanlı- ğı'ndan alınan belgelerle tevsik edilmesi gerekmekte- dir. İndirimin, kültür belgeli işletmelere tanınması nedeniyle Kanunda belirtilen sürelerin tamamlanma- sı halinde işletmeleri devralan kurumlarca indirimden faydalanılamaz.
5225 sayılı Kanun'un amacı bir yandan kültür yatırımı ve işletmelerinde bulunan kurumlar vergisi mükellefleri için istihdamın maliyetinin azaltılması, diğer yandan da bu tür yatırımların devamlılığını sağ- lamak olduğundan yatırım ve işletmelerin tamamlan- ması gerekmektedir. Yatırım aşamasında gelir vergisi stopajı indiriminden yararlanan mükelleflerin yatı- rımlarını işletme aşamasına geçirmemeleri durumun- da yararlanılan indirim tutarları kendilerinden tahsil edilecektir.
5225 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası uyarınca gelir vergisi stopajı indiriminden yararlanmaya başlayan girişimci veya yatırımcıların yatırım ve işletmelere;
- Vergi Usul Kanunu'nda belirtilen mücbir sebep- ler dışında son vermeleri halinde,
- Bir yıl içinde tekrar başlamamaları halinde, yatırım aşamasında indirim konusu yapılan tutar- lar, 213 sayılı Kanun ile 6183 sayılı Kanun hükümle- ri çerçevesinde gerekli müeyyideler uygulanarak tah- sil edilecektir.
Kültür yatırımı ve girişimlerinde indirim kapsa- mında çalıştırılacak personelin azami sayısı, nitelik- leri ve seçimine ilişkin usul ve esaslar; Kültür Yatırı- mı ve Girişimlerinde Teşvik Kapsamında Çalıştırıla-
cak Personele İlişkin Usul ve Esaslara Dair Tebliğ ile belirlenmesi nedeniyle gelir vergisi stopajı indirimi uygulanabilir hale gelmiştir. Söz konusu tebliğin yayımından önce (20.02.2009 tarihinden önce) kültür belgesi almış olanlar, kültür yatırımı veya girişimi belgeleri kapsamında çalışan azami personel sayısı- nın, belgelerine işlendiği tarihi takip eden aydan iti- baren yatırım aşamasında üç yıl, işletme aşamasında yedi yılı aşmamak kaydıyla gelir vergisi stopajı indi- riminden faydalanacaklardır.
c. Sigorta Primi İşveren Payı İndirimi:
Kurumlar vergisi mükellefi olan kültür belgeli yatırımcı veya girişimcilerin, münhasıran belgeli yatırım veya girişimde fiilen çalıştıracakları işçilerin, Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 72 ve 73 üncü madde- leri uyarınca prime esas kazançları üzerinden hesap- lanan sigorta primi işveren paylarının; yatırım aşa- masında üç yılı aşmamak üzere yüzde ellisi, işletme aşamasında yedi yılı aşmamak üzere yüzde yirmi beşi oranındaki tutar, Kültür ve Turizm Bakanlığı Bütçesi- ne konulacak ödenekten karşılanacaktır.
Sigorta primi işveren payı indiriminden yararlana- bilmek için çalıştırılacak sigortalılara mahsus olarak düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesinin 506 sayı- lı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 79 uncu maddesinde belirtilen süre ve şekilde Sosyal Güvenlik Kurumu'na verilmiş olması şartı da aranmaktadır.
Bu kapsamda; kültür yatırım veya girişimlerinin nitelikleri de dikkate alınarak işverenlerce çalıştırıla- bilecek azami işçi sayısını belirleme yetkisi Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu Bakanlığa verilmiştir.
d. Enerji Desteği:
5225 sayılı Kanun kapsamında kültür belgeli yatı- rımcı veya girişimcilere sağlanan enerji desteği, kül- tür belgeli yatırım veya girişimlerin münhasıran bel- geli yatırım veya girişimde kullandıkları ve bedelini fatura döneminde peşin olarak ödemiş oldukları fatu- ralarda kayıtlı doğalgaz ile aktif elektrik enerjisi tüketim bedeli üzerinden beş yıl süreyle yüzde yirmi oranında uygulanır. Beş yıllık süre kültür belgesinin verildiği, belgeli olarak faaliyete başlanmışsa faaliye- te başlandığı tarihten itibaren başlar.
Enerji desteğinde faturalara kayıtlı aktif enerji gideri ile fiilen kullanılan doğalgaz gideri esas alınır.
Vergiler ile gecikme bedelleri teşvik ödemesinde dik- kate alınmaz. Geçmiş dönem borcu olanlar borçlarını
tamamen ödedikten sonra enerji desteğinden yararla- nabilirler.
Enerji desteğinden yararlanacak belgeli yatırım veya girişimlerin elektrik veya doğalgaz sayaçlarının müstakil olması gerekir. Firmalara ödenmesi gereken enerji desteği tutarları, Bakanlık Bütçesinden öden- mek üzere Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nez- dinde bu amaçla açılan hesaptan her üç ayda bir ilgi- lilerin banka hesabına aktarılır.
Diğer teşvik unsurlarında koşul istenmemesine rağmen bahsedilen enerji teşvikinin sağlanması husu- sunda Kanun uyarınca belge sahibi olan yatırımcı veya girişimcilerin aşağıda belirtilen bilgi ve belge- lerle birlikte Kültür ve Turizm Bakanlığı'na müracaat etmeleri gerekmektedir:
a) "Kültür Yatırım Ve Girişimlerine Gelir Vergisi Stopajı, Sigorta Primi İşveren Payı ve Su Bedeli İndi- rimi İle Enerji Desteği Uygulamasına Dair Yönet- melik" ekinde yer alan örneğe uygun olarak hazırlan- mış bilgi formu,
b) "Kültür Yatırım Ve Girişimlerine Gelir Vergisi Stopajı, Sigorta Primi İşveren Payı ve Su Bedeli İndi- rimi İle Enerji Desteği Uygulamasına Dair Yönet- melik" ekinde yer alan örneğe uygun olarak hazırlan- mış taahhütname,
c) Kültür yatırım veya girişim belgesi sureti, ç) T.C Ziraat Bankası şube adı ve hesap numarası.
Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca uygun görülen yatırımcı veya girişimciler, enerji desteğinden yarar- lanmak için her ay destekten yararlanılacak döneme ait doğalgaz ve aktif elektrik enerjisi tüketim fatura veya ödeme belgelerinin asılları ile birlikte il müdür- lüğüne başvururlar. İl müdürlükleri, bu Yönetmelik esasları çerçevesinde uygulanacak enerji desteği tuta- rını belirleyerek Bakanlığa bildirir. Başvuru belge ve bilgilerinde varsa eksiklik il müdürlüğü tarafından tamamlattırılır.
e. Su Bedeli İndirimi:
Kültür belgeli yatırım veya girişimler, münhasıran belgeli yatırım veya girişimde kullanılan su bedelini yörede uygulanan en düşük tarifeden öderler. Yörede su dağıtım hizmetini yürüten kuruluşlar, kültür belge- li yatırım veya girişimlerce kültür belgesi ve su tüke- tim faturalarının ibrazı halinde gerekli işlemleri yapar.
Su bedeli indirimi, kültür belgesinin geçerli oldu- ğu sürece uygulanır. Su bedeli indiriminden yararla-
nacak yatırım ve girişimlerin su sayaçlarının bağım- sız olması gerekmektedir.
f. Yabancı Uzman Personel ve Sanatçı Çalıştı- rabilme:
Belgeli yatırım veya girişimlerde, Bakanlık ve İçişleri Bakanlığı'nın görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca verilen izinle yabancı uzman personel ve sanatçı çalıştırılabilir.
Ancak bu şekilde çalıştırılan yabancı personelin sayısı toplam personelin %10'unu aşamaz. Bu oran Bakanlıkça %20'ye kadar artırılabilir. Bu personel en erken, işletmenin faaliyete geçmesinin üç ay öncesin- den itibaren çalışmaya başlayabilir.
g. Hafta Sonu ve Resmi Tatillerde Faaliyette Bulunabilme:
Belgeli girişimler ile belge kapsamındaki diğer birimler belgede belirlenen çalışma süresi içinde hafta sonu ve resmi tatillerde de faaliyetlerine devam edebilirler.
IV. 5225 sayılı Kanun ile Sağlanan Teşviklere İlişkin Genel Hükümler:
5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu ile getirilen teşviklerin uygulama süreleri, kültür belgesinin alındığı ve faaliyete baş- landığı tarihten itibaren hesaplanır.
5225 sayılı Kanun ile getirilen teşvik ve indirim unsurlarından, başka bir teşvik mevzuatında benzer teşvik veya indirimlerin bulunması halinde yatırımcı veya girişimci lehine olan hükümler uygulanacaktır.
Benzer mahiyetteki teşvik veya indirimler birlikte kullanılamayacaktır.
Kültür Belgeli yatırım veya girişimin Kültür ve Turizm Bakanlığı izni ile devri mümkündür. Devre- dilen belgelerde, belgenin ilk verildiği tarih ve eski belge numarasının belirtilmesi belirtilir. Bu durumda devir alanlar, devir tarihinden itibaren kalan süreler içinde teşvik ve indirimlerden yararlanabilirler.
Aynı yatırımcı veya girişimcinin birden fazla bel- geli yatırım veya girişiminin bulunması halinde, 5225 sayılı Kanun ve ilgili Tebliğ ve yönetmelikler çerçe- vesinde uygulanan teşvik ve indirimler her bir yatı- rım veya girişim için ayrı ayrı tespit edilir.
5225 sayılı Kanun kapsamında teşviklerden yarar- lanan mükelleflerce, ilgili kurum veya kuruluşlara yanlış veya yanıltıcı bilgi ve belge verilmesi, verilen belgelerde tahrifat yapılması veya teşviklerden yarar- lanma hakkını kaybetmiş olmalarına rağmen teşvik-
ten yararlanmaya devam ettiklerinin sonradan anla- şılması halinde, verilen bu mali teşvikler, genel hükümlere göre tahsil edilir ve ayrıca 5225 sayılı Kanun'un cezai hükümleri uygulanır.
V. SONUÇ:
Kültürel varlıkları ve değerleri koruyan, korurken kullanan, kullanırken yaşatan ve gelecek nesillere aktaran sürdürülebilir bir kültür anlayışı çerçevesin- de; somut olmayan kültürel miras ve kültür varlıkla- rının korunmasına, bireysel ve toplumsal kültür gereksinimlerinin karşılanmasına, kültürel iletişim ve etkileşim olanaklarının güçlendirilmesine yönelik kültür yatırımı ve kültür girişimlerinin teşvik edilme- sinin amaçlandığı6 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu ile kültür yatırımı ve girişimcilerine;
3 Taşınmaz Mal Tahsisi, 3 Gelir Vergisi Stopajı İndirimi,
3 Sigorta Primi İşveren Paylarında İndirim, 3 Su Bedeli İndirimi ve Enerji Desteği,
3 Yabancı Uzman Personel ve Sanatçı Çalıştıra- bilme,
3 Hafta sonu ve Resmi Tatillerde Faaliyette Bulunabilme,
olarak sıralayabileceğimiz teşvikler sağlanmış bulunmaktadır.
Ülkemizdeki kültürel yatırımlarını ve girişimleri- ni özendirmek, bu alanda girişimcilere destek sağla- mak amacıyla yürürlüğe konulan 5225 sayılı Kanun, ilgili tebliğ ve yönetmeliklerde düzenlenmiş olan söz konusu teşviklerin;
3 Kültürel mirasın korunması ve geliştirilmesi ile gelecek kuşaklara aktarılmasına katkı sağlayaca- ğı,
3 Anadolu'nun pek çok şehrinde bulunan çok farklı kültürlere ait taşınmazların korunup, yaşa- tılmasının ülkemizin turizm potansiyeline olumlu katkı sağlayacağı,
3 Kültürel mirasın korunması, geliştirilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Sonuç olarak; 5225 sayılı Kanunla, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca belgeye bağlanacak yatırımlara taşınmaz mal tahsisi, gelir vergisi stopaj indirimi, SSK işçi payı ve su bedeli indirimi ve enerji desteği gibi teşvik ve indirim kalemlerinden yararlanma imkanı yaratılması suretiyle, kültür ve tabiat varlıkla- rımızın korunması hususunda önemli bir adım atıl- mıştır.
Kaynakça:
1) 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu
2) 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu Gerekçesi
3) Kültür Yatırım ve Girişimlerine Gelir Vergisi Stopajı, Sigorta Primi İşveren Payı ve Su Bedeli İndi- rimi ile Enerji Desteği Uygulamasına Dair Yönetme- lik
4) 1 seri No.lu 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu Genel Tebliği
5) Sağlam, Erdoğan; 'Kültürel Sponsorluk Harca- malarının Vergi Matrahından İndirilmesi ve Kültürle İlgili İstisna ve Teşvikler (5225, 5226 ve 5228 sayılı
Kanunlar)', Vergi Dünyası
Dergisi,Eylül2004,Sayı:277,www.vergidunyasi.com.
tr.
6 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu Gerekçesi
