ISTANBUL ONIVERSITESI KARDIYOLOJI ENSTITOSO KAN DONORLERINDE HBsAg TARAMASI

(1)

Viral Hepatit Detg 2002; 8(3): 532-534

ISTANBUL ONIVERSITESI KARDIYOLOJI ENSTITOSO KAN DONORLERINDE HBsAg TARAMASI

Emine K0c;:0KATE$, Bekir KOCAZEYBEK,

Ha~im

MUTLU, Emine Nolan KARAYEL

OZET

GUnOmOzde kan hastahklanmn tedavisindeki geli~meler, kardiyovaskUier cerrahi, kemik iligi transplantasyonu gibi neden- lerle kan transfOzyonunun kullantm s1khg1 artm1~t1r. Bununla birlikte transfUzyonla bula~an hastaltklar problemi ortaya c;tkmt~ttr.

Kan merkezlerine gelen donOrlere yapilan tarama testleri sonuc;lan, toplumun sosyo-ekonomik c;e~itliligini temsil etmesi nedeniyle o bOigedeki populasyonun seroprevalanst hakk1nda bilgi verilebilir. infeksiyon hastahklann1n tan1 ve tedavisinde sagltkll populasyonun seroprevalans sonuc;lan c;ok Onemlidir.

<;ah~mamtzda istanbul Oniversitesi Kardiyoloji EnstitUsU'ne Ocak 1990-Arallk 2000 tarihleri arasmda ba~vuran 99.447 donOrUn HBsAg pozitifligi ELiSA metoduyla ara~t1nlm1~t1r. 99.447 denDrOn 3.751'inde (%3.77) HbsAg pozitif olarak sap-

tanmt~ttr.

Anahtar kelimeler: HBsAg, seroprevalans, kan donOrleri

SUMMARY

SCREENiNG HBSAG iN BlOOD DONARS OF UNiVERSiTY OF ISTANBUL INSTiTUTE OF CARDiOLOGY Nowadays, the frequency of blood transfusions has increased due to advences in the treatment of blood diseases, cardiovascular surgery and bone marrow transplantation. However, the infections transmitted by transfusions have appeared as a problem.

Blood transfusion, which is used as a common medical procedure has given rise to the problem of infection due to transfusion. Since these blood donors represent the population from various socio-economical groups,. results of the screening tests will give a good idea about the seroprevalence of hepatitis B. Healthy population seroprevalence results are very important for diagnosis and treatment of infec'tious diseases.

In this study from January 1990 to December 2000, University of istanbul Institute of Cardiology 99447 blood donors have been investigated with respect to HBsAg positivity. Among the 99447 serum samples 3751 (3.77%) were HBsAg positive by ELISA method.

Key words: HBsAg, seroprevalance, blood donors

Giri~ almaktadtr. HBV'u da bunun en Onemli nedenlerinden birisidir

TOrkiyede ve dOnyada viral hepatitlerin yaygmltgm1 belirleyen c;alt~malann temelini kan donOrleri olu!?turur {1.2). Tedavi amacly- la kan ve kan OriJnlerinin kullandmast c;e~itli infeksi)'on hastaltkla- n etkenlerinin altetya aktanlmasmda kaynak olu!?turabilmektedir.

TransfUzyon komplikasyonlan arasmda bu yoldan bula~an hastallk- lar Onemli bir yer tutmaktad1r. TransfOzyonla bula~an hastaltklar arasmda viral hepatitler Onemli bir yer alir. PdsttransfOzyonel hepatit (PTH) dendiginde ilk akla gelen etken hepatit B virOsO(HBV)dOr.

Ancak 1970'Ii ytllarda, HBsAg'nin saptanmas1 amactyla geli~tirilen duyarlt tarama testlerinin yaygm olarak uygulanmast; aynca tek kullantmltk enjektOrlerin gOndeme gelmesi, HBV'na bagh PTH ol- gulannm say1smda belirgin azalmalara yol ac;mt~ttr (3.4).

HBV'nun kronikle!?meye egilimi, kronik karaciger hastaltklan- na, siroza ve hepatoseiiOier karsinomaya neden olmas1 dolay1styla hepatit B virOsO bOyilk bir ilgi ve dikkatle incelenmektedir. Hepa- toselloler karsinoma en stk gOrOien birkac; kanser tOrO arasmda yer

532

(5.6).

<;alt~mamtzda istanbul Oniversitesi Kardiyoloji EnstitosO'ne ba!? vuran kan vericilerinde HBsAg pozitifligini ara!?t1rmay1 amac;la- dik.

Gerec; ve YOntem

istanbul Oniversitesi Kardiyoloji EnstitOsO'ne Ocak 1990- Ara- lik 2000 tarihleri arasmda ba!?vuran 99.447 donOrOn HBsAg pozitifligi ELiSA medoduyla {MonoUSA HBsAg, Diagnostik Pasteur) ara~ttnlm1~t1r.

Bulgular

DonOr taramalarmda hepatit B virus i<;in kulland1g1mlz HBsAg

istanbul Oniversitesi Kardiyoloji Ensti!Usli, Haseki, istanbul

(2)

testi ile 99.447 donOriln 3.751'inde (%3.77) HBsAg pazitif alarak HBV infeksiyanunun dilnyadaki dag1hm1 cagrafik bOigelere gOre

saptanm1~t1r. farkhllklar gOstermektedir. Bu farkllllklar nedeniyle dilnya dil~ilk,

DonOrlerin ya~lan 18 - 54 arasmdad1r. 99.447 donOriln orta ve yilksek endemisite bOigelerine aynlm1~t1r (5.6). HBV ende- 16.389'u (% 16.48) kad1n, 83058'i (%83.52) erkek idi (Tabla 1 ). Ka- misitesinin dO~i.ik aldugu bOJgelerde HBV ta~w•cll1k prevalans1 dmlann 454'i.inde (%2.77), erkeklerin ise 3.297'sinde (% .. ) %2'den azd1r. Dil~ilk endemisite profili Kuzey Amerika, Kuzey Ba- HBsAg pozitif idi. HBsAg pazitifliginin y1llara gOre dagll1m1 tabla t1 Avrupa, Avusturalya, Yeni Zellanda gibi geli~mi~ Ulkelerde g0rill-

2'de gOsterilmektedir. mektedir (5.8). Orta endemisite profili CUney ve Dagu Avrupa,

CUney ve Orta Amerika, Orta Asya ile Tilrkiye'nin de it;inde bu- Jundugu Ortadagu'da gOri.ilmektedir. Bu grupta toplumdaki HBsAg pozitifligi %2- 10 arasmda degi~mektedir (5).

Tablo 1. Cinsiyete gOre

Cinsiyet Say•

Kadm 16.389

Erkek 83.058

Toplam 99.447

HBsAg pozitif sonut;larm daglltml

% HBsAg(+) %

16.48 454 2.77 83.52 3.297 3.96 100.00 3.751 3.77

Afrika ve Asya gibi yilksek endemisite gOsteren bOigelerde HBV infeksiyonun epidemiyolojik paterni t;ak farklld1r. Toplumun

%1 O'dan fazlas1 HBV ile kronik olarak ilgilidir (5.8).

Tilrkiye'deki HBsAg seroprevalanst, ELISA yOntemi ile bolge- den bOigeye degi~mek ilzere %3.9- 12.5 olarak belirlenmi~tir. CU- neydogu Anadolu bOigesinden, Ozellikle Diyarbaktr'dan genellik- le %10'un ilzerinde deSerler bildirilmektedir (9). Tilrkiye'de HBV ile infekte insan saytsmm 4 milyon civannda oldugu tahmin edil- mektedir (5). Dilnyada ise 400- 500 milyon civannda HBV ta~tyt-

Tart•~ma CIS! oldugu samlmaktad•r (7).

Tablo 2. Kan donOrlerinde HBsAg pozitlfJigin ytllara gOre Dilnyada ve Tilrkiye'de viral hepatitlerin yaygni•S•n• belirleyen da~'il'afll1epatitler posttransfilzyon infeksiyonlan arasmda en yay- t;ah~malann temeli kan donOrleridir. Tilrkiye'de bOigeden bOigeye

Y1l Sayt HBsAg(+) %

1990 5.908 275 4.65

1991 6.272 376 5.99

1992 6.949 439 6.31

1993 7.435 405 5.44

1994 7.677 335 4.36

1995 9.836 424 4.31

1996 10.996 371 3.37

1997 11.726 250 2.13

1998 11.534 312 2.70

1999 11.902 337 2.83

2000 9.212 227 2.46

Iqtat 99 447 3 ⁷⁵¹ ^{3 77}

gm olamd1r. Posttransfilzyonel hepatit (PTH) denince ilk akla gelen HBV'dir. Kan ve kan Urilnlerinde ELiSA gibi duyarll testlerle HBsAg taranmaya ve kan ihtiyacmm kar~1lanmasmda profesyonel donOrler yerine gOnUJIUierin kullammmdan sonra transfUzyon arae~llg•yla HBV'nin bula~1m1 t;ok azalm1~t1r. Nadirde elsa HBsAg negatif bulu- nan kanlarla da posttransfilzyon hepatit B olu~abilmektedir. Bu du- ruma taramalarda kullamlan kitlerin duyarhhk farkldtklan yanmda, HBsAg negatif infeksiyOz HBV sagllklt ta~1y1cdann variiSt neden olabilmektedir. Pthtda~ma fakt6r preparatlan binlerce ki~inin ka- nmdan olu~an plazma havuzlanndan elde edilir. Bu tip preparatlar gOsterilmeyecek kadar az alan HBsAg di.izeyleri nedeniyle bula~ma kolayllg1 olabilir (5).

HBV di.inyada ve Ti.irkiye'de Onemli bir saghk sorunudur (3,4).

degi~mek ilzere ve 1 O.OOO'den fazla sivil donOril alan kan merkezlerindeki t;ah~malarda HBsAg pozitifligi %4 ile 10 arasmda bil- dirilmi~tir (10). <;all~mam1zda 11 yda ait HBsAg pozitiflik oran1 3.77 olarak bulunmu~tur. HBsAg pozitiflik oram Anogul ve ark.

(11) 26.047 donorde %3.9, AStrba~ll ve ark. (12) 1.013 donOrde

%3.3, Kdtt; ve ark. (13) 65.068 donOrde %7.93, Ayaz ve ark. (14) 3.361 donOrde %8.9, Otag ve ark. (15) 31.394 donorde %3.74 olarak saptanm1~t1r. OJkemiz genelinde elde edilen sonut;lar bizim verilerimize benzemektedir.

Sonu~ olarak kan merkezlerindeki kanlarm etkin bir ~ekilde denetimi, gereksiz transfilzyonlann yapllmasmt Onlemek ve s1k1 bir kan merkezi ve klinik i~birligi kan kaynakh bula~malan bilyilk bir oranda Onleyecektir.

KAYNAKLAR

1. M1st1k R, Balik i: TGrkiye'de viral hepatitlerin epidemiyolojik analizi. "K. K1hc;turgay, Badur S (ed): Viral Hepatit 2001 "Viral Hepatitle Sava~1m Dernegi Yay1n1, istanbul, 2001 :10- 55.

2. Sobeslavsky 0: Prevalence of markers of hepatitis B virus in fection in various countries: A WHO collaborative study, Bull WHO, 1980, 58' 621-628.

3. Badur 5: Pottransfilzyon hepatit sorunu. TUrk Mikrobiyol Cern Derg, 1991, 21:234-242.

4. Bilgic; A, Ozacar T: Hastane infeksiyonu yOnGyle viral hepatit fer. "K.Kd1c;turgay (ed): Viral Hepatit'98" Viral Hepatitle Sava~1m Dernegi Yay1n1, istanbul, 1998: 312 - 31 8.

5. Ta~yaran MA: HBV infeksiyonu epidemiyolojisi. "K.K1Iu;turgay,

533

(3)

Badur 5 (ed): Viral Hepatit 2001 ", Viral Hepatitle Sava~1m Oernegi Yay1m, istanbul, 2001: 121 - 128.

6. Balik i: Hepatit B epidemiyolojisi. "K.Kil1c;turgay {ed): Viral Hepatit' 94", Viral Hepatit Sava~1m Oernegi Yaym1, istanbul, 1994: 91.- 101.

7. Moradpour 0, Wands JR: Understanding Hepatitis B virus infecti on. N. Engj Med, 1995,332:1092-1093.

8. Robinson WS: Hepatitis B virus and Hepatitis 0 virus. Mandell GL, Bennett jE, Dolin R {eds).Principles and Practice of infecti<_Jus Di seases, 4 th edition, New York, Churchill Livingstone,

1995; 1406- 1439.

9. Yen~.n 0~: Hepatit B. Wilke Topc;u A, 56yletir G, Ooganay M (eds).

infeksiyon Hastaliklars1, 1. bask1, istanbul, Nobel T1p Kitabevleri, 1996,664 c 691.

10. M1st1k R, Balik i: TUrkiye'de viral hepatitlerin epidemiyolojisi: Bir metaanaliz." K.Kil1c;~urgay {ed): Viral Hepatit '98", Viral Hepatitle Sava-

534

~1m Dernegi Yay1m, istanbul, 1998: 10-39.

11. Anogul 5: Kan donOrlerinde HbsAg prevalans1. infeksiyon Oerg, 1987, 1: 289 - 294.

12. Ag1rba~l1 H, Yalman N, Devecioglu 0, Anak 5, Ridolfi F, Bilgen H, Gedikoglu G: Hematoloji onkoloji hastalannm donOrlerinde he patit B, hepatit C, HIV ve VORL taramas1. Viral Hepatit Derg, 1998, 2' 145-148.

13. K1l1c; NB, DUndar iH: C:::okurova bOigesindeki kan donOrlerinde HBsAg ve Anti-HCV testlerinin sonuc;lan. Viral Hepatit Derg, 1996, 2:119-122.

14. Ayaz C, Solaman Z, GUI K, Venice N: Diyarbak1r'da kan donOrle rinde HBsAg veAnti-HlV Antikoru Ara~t1rmas1. Klimik Derg, 1992

s,

23- 24.

15. Otag F, Erdogan E: Cerrahpa~a T1p FakUitesi Kan Merkezi DonOrlerinin Oc;."YIIhk Taraina·. Testlerinin 5onuc;lan.

TOrk Mikrobiol Cern Derg, 1998, 28: 85 - 90.