GÜNÜMÜZDE KADININ MESLEKİ EĞİTİMDEKİ DURUMU. Müzeyyen ÖZHAVZALI

(1)

GÜNÜMÜZDE KADININ MESLEKİ EĞİTİMDEKİ DURUMU

Müzeyyen ÖZHAVZALI

(2)

GÜNÜMÜZDE KADININ MESLEKİ EĞİTİMDEKİ DURUMU

¹

Müzeyyen ÖZHAVZALI²

1Bu kitaptaki veriler, 2019/M-105 Nolu İçişleri Bakanlığı destekli “Şehit Ailelerine Yönelik Sosyal İçerme” projesinde yapılan saha çalışmasının olup kitabın uygulama örneğinde kullanılmıştır.

2Dr. Öğr. Üyesi, Kırıkkale Üniversitesi, Fatma Şenses Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, İşletme Programı, Kırıkkale/Türkiye, ORCID: 0000-0003-0518-3021 tmuzeyyen@ kku.edu.tr

(3)

in any form or by

any means, including photocopying, recording or other electronic or mechanical methods, without the prior written permission of the publisher, except in the case of

brief quotations embodied in critical reviews and certain other noncommercial uses permitted by copyright law. Institution of Economic Development and Social

Researches Publications®

(The Licence Number of Publicator: 2014/31220) TURKEY TR: +90 342 606 06 75

USA: +1 631 685 0 853 E mail: iksadyayinevi@gmail.com

www.iksadyayinevi.com

It is responsibility of the author to abide by the publishing ethics rules.

Iksad Publications – 2021©

ISBN: 978-625-8423-41-9 Cover Design: İbrahim KAYA

December / 2021 Ankara / Turkey Size: 16x24 cm

(4)

ÖNSÖZ

Bir ülkenin gelişmesi, insanlarının hayat boyu eğitime imkanlarının olması ve insanların sürekli niteliklerini, bilgi ve becerilerini be eğitimlerle desteklenerek değişen işgücü ihtiyaçlarına cevap verebilmesi ile mümkündür. Bu bakış açısı ile dünya nüfusunun neredeyse yarısını oluşturan kadınların istihdamda göz ardı edilemeyecek bir ekonomik kaynak olduğu gerçeği ile hayat boyu süren bu mesleki eğitimlerden yararlanması sağlanmalıdır. Bu gerçekleri fark eden ülkeler, kadın işgücünü milli gelire kazandırmak için kalkınma planları ve hükümet programları oluşturmuş hatta zaman zaman çeşitli faaliyetler ve projeler için planlar hazırlamak hatta çeşitli kampanyalar uygulamak zorunda kalmışlardır.

Bu kitaptaki uygulama olarak verilen araştırma sonuçları birincil kaynak olarak kadınlardan elde edilmiştir. Burada, kadınların mesleki eğitimlere katılma durumları ve mesleki eğitimlere genel olarak bakış açıları araştırılıp elde edilen sonuç ve önerilerin İlde, bölgede, Türkiye’de ve dünyada kadınların birçok alanda istihdamına katkı vererek mesleki eğitimin planlanmasında etkili olacaktır. Bu çalışmanın, kadınların mesleki eğitimleri üzerine çalışan kurum, kuruluş ve araştırmacılara yol gösterici olmasını diliyorum. Özellikle bu kitaptaki alan araştırmasının uygulanmasını gerçekleştiren Kadın Dayanışma ve Destekleme Derneği’nin Projede değişik görevlerde yer alan ve başarı ile bu görevleri gönüllü olarak, fedakarlıkla yerine getiren Proje ekibine, Dernek Yönetimine ve Proje sırasında çeşitli faaliyetlerin

(5)

gerçekleştirilmesinde Kırıkkale Üniversitesinin proje ortaklarına ve toplumsal katkı kapsamında destek veren gönüllü tüm öğrencilerimize çok teşekkür ederim.

1 Aralık 2021

Dr. Öğr. Üyesi Müzeyyen Özhavzalı

(6)

TEŞEKKÜR

İçişleri Bakanlığı tarafından 2019/M-105 protokol no ile desteklenen ve Kadın Dayanışma ve Destekleme Derneği’nin 2019’da gerçekleştirdiği

‘Şehit Ailelerine Yönelik Sosyal İçerme’ Projesinde yapılan saha çalışmasından elde edilen verilerin, bu kitapta kullanılmasından Proje yürütücüsü olarak onur duymaktayım. Kadın Dayanışma ve Destekleme Derneği yönetimine bu emekleri için çok teşekkür ederim.

Bu projede kadınlara verilen çeşitli mesleki eğitimlerin Covid-19 pandemiden önce tamamlanmış olmasından dolayı dünyanın ve ülkemizin karşı karşıya kaldığı pandemi döneminde alınan kapanma tedbirleri sırasında kadınların evde küçük çapta ticari veya hobi olarak çeşitli ürünleri yapılmasına katkı vermiş olması ayrıca bizi çok mutlu etmiştir.

Bu projede 30 şehit ve gaziler yakını kadınlarla, dezavantajlı gruplardan işsiz, vasıfsız ve üretime katılmak isteyen kadınlar kursa katılarak çeşitli mesleki alanlarda eğitimler almıştır. Projede dezavantajlı kadınların öncelikli olması ile ilde, bölgede ve Türkiye’de kadının mesleki olarak gelişmeleri destek verilmiş, tüm sektörlerde birçok alanda istihdamına katkısına destek verilmiş ve dezavantajlı gruplarına kursiyer olarak ulaşabilirliliği gerçekleştirildi. Bu kitabı Vatan uğruna can veren Kırıkkaleli şehit ve gazilerimiz olmak üzere tüm şehit ve gazilerimizin ailelerine ithaf ediyorum.

Dr. Öğr. Üyesi Müzeyyen Özhavzalı

(7)

(8)

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ... i

TEŞEKKÜR ... iii

İÇİNDEKİLER ... v

KISALTMALAR ... vi

1.GİRİŞ ... 7

2. LİTERATÜR TARAMASI ... 9

2.1. Kadının Mesleki Eğitimdeki Durumu ... 9

2.2. Kadınların Mesleki Eğitimde Yer Almasını Etkileyen Faktörler ... 11

2.3. Kadının Mesleki Eğitimde Olması ile Kadın İstihdamı Arasındaki İlişki Durumu ... 14

3. UYGULAMA ... 17

3.1. Uygulamanın Amacı ... 17

3.2. Uygulamanın Yöntemi ve Metodolojisi ... 17

3.3. Araştırma Sonuçları ... 18

3.3.1. Demografik Özelliklerine İlişkin Sonuçlar ... 19

3.3.2. Çapraz Tablolar ve Sonuçlar ... 33

SONUÇ VE ÖNERİLER ... 55

KAYNAKÇA ... 59

EKLER: ... 62

(9)

KISALTMALAR

TÜİK :Türkiye İstatistik Kurumu

AB :Avrupa Birliği

STK :Sivil Toplum Kuruluşu

SGK :Sosyal Güvenlik Kurumu

YÖK :Yükseköğretim Kurulu

İŞKUR :İş ve İşçi Bulma Kurumu

HİA :Hanehalkı İşgücü Araştırması

(10)

1.GİRİŞ

Günümüzde her sektörde gerçekleşen çok hızlı teknolojik gelişmelerle birlikte bilgiye her an ve hızlı şekilde erişilebilmesi, ülkeler arasındaki mesafelerin kalkması, her alanda çok hızlı değişim yaşanmasına neden olmuştur. Dünyadaki diğer ülkeler gibi bu değişimden Türkiye’de çok büyük etkilenmiştir. Bu değişimle birlikte, ekonomik sistemlerde bilgi iletişim teknolojilerinin kullanılarak üretimin ve pazarlamanın yapılış şekli değişmiştir. Geleneksel üretim ve pazarlama teknikleri yerine dijital üretim ve pazarlama yöntemlerin yer aldığı görülmektedir. Bu değişime çok hızlı uyum sağlayamayan toplumların rekabet ortamında başarılı olamadığı da bir gerçektir. Hem erkekler hem de kadınlar için ekonominin her sektöründeki kaçınılmaz yapısal dönüşüm ve yaşanan krizlerle beraber dijital üretimin çalışan sayısının azaltmasına neden olmasıyla birlikte işsizlik oranı da artmaktadır. Ülkeler ise artan işsizlik ve yoksulluğu önlemek amacıyla tüm kaynaklarını etkin kullanmak durumunda kalmıştır. Bu süreçte ülkeler ekonomideki bahsi geçen yapısal sorunları aşmada izlediği politikalar ile karşılaşılan işsizliği azaltmada yetersiz kalmaktadır. Dünya tarihine bakıldığında her zaman istihdam sorunu ile karşı karşıya kalan kadın işgücü, bu süreçte tüm Türkiye’de de istihdam ve işsizlik sorunundan yine en çok etkilenen kesim olmuştur.

Dünyada ekonomik krizler kısa vadede gerçekleştikleri zaman diliminde, orta ve uzun zaman vadede ülkelerin ekonomisini etkilemesi ve beraberinde getirdiği sorunların büyük olması nedeniyle doğal olarak bireylerin istihdam olanaklarını azaltmıştır. Bu krizler aynı

(11)

zamanda var olan mesleklerin kendini yeni ekonomik sisteme göre uyarlaması veya değiştirmesi gerekliliğini hatta yeni iş ve meslek imkanlarını da ortaya çıkarmıştır. Değişim sürecine adapte olma veya yeni mesleklerde çalışabilen kalifiye elemen bulma ve istihdamdaki bu daralma bireylerin yeteneklerinin zayıflama ile ekonomiye aktarılmasında birtakım sorunlarla karşı karşıya kalınmasına neden olmuştur. Bu durum aynı zamanda istihdam boyutuyla milli servetin kaybına sebep olmaktadır. Bu değişim, kayıp ve sorunlar istihdamın önemli bir parçası olan kadın işgücünün çalışma hayatına daha çok kazandırılmasını, kadın işgücünün daha çok desteklenmesini ve katılımının sağlanmasını ülkeler için gündeme getirmiştir. Bu gündemde kadınların işgücüne katılımı ve kadın istihdamının artırılmasında kadının mesleki hayatta eğitimlerle desteklenmesi gerekliliği önemli bir unsur olduğu gerçeğine dikkat çekilmiştir.

Günümüzde teknolojideki çok hızlı değişimler neticesinde dünya ekonomisindeki yapısal değişimler; toplumlardaki ekonomik, sosyal ve kültürel değişimlerle beraber özellikle emek piyasasındaki çalışanları daha da esnek yapıya sahip olmaları ile karşı karşıya bırakmıştır.

Burada bahsedilen boyutları ile kadınların ücret karşılığında her sektörde yer almaya başlaması ile birlikte zaman zaman kadının istihdamındaki mesleki yeterlilikleri ile ilgili sorunlar ortaya çıkmış ve bu sorunların giderilmesinde kadınlara yönelik verilen mesleki eğitimlerin sadece bir hobi olarak değil aynı zamanda kadın istihdamını artıracak ve kadınların çalıştıkları mesleklerde çağın gerektirdiği yetenek, bilgi ve becerilere yönelik eğitimler alarak sürece entegre

(12)

olmalarını destekleyebilmek için mevcut durumun analizi ve analize göre yeni politikalar belirlemek maksadıyla değişik çalışmalar yapılmıştır. Dolayısıyla bu çalışmada, öncelikle dünyada ve Türkiye’de kadının mesleki eğitimdeki durumu incelenecektir. Daha sonra ise günümüzde kadınların mesleki eğitimlerle ilgili düşünceleri araştırılacak ve araştırma sonucunda elde edilen saha çalışması verileri kullanılarak kadınların mesleki eğitime bakış açıları ortaya konulacak olup elde edilen bilgilerle kadınların mesleki eğitimiyle ilgili yeniliklere ve gelişmelere katkı verecek önerilerde bulunulacaktır. Bu sonuçlar ışığında hem ilde, hem de bölge ve Türkiye ekonomisinde kadınların iş gücüne katılmalarını sağlamak, mesleki gelişimlerine katkı vermek için planlama yapan ilgili kurumlara destek sağlanabilecektir.

2. LİTERATÜR TARAMASI

2.1. Kadının Mesleki Eğitimdeki Durumu

Kadın yaşamın her döneminde, toplumlar için önemli bir konumdadır.

Farklı kültürlerin, kadınlar için uyguladıkları politikalar, tanınan haklar verilen yükümlülükler, beklenilen görevler farklılık göstermektedir.

Kadınlara verilen haklar ve bu hakların uygulama şekilleri ülkelerin gelişmişlik seviyesinin göstergesidir. Kadınların sosyal hayatta var olabilmesi için kadının eğitiminin önemi kaçınılmazdır. Bu bağlamda kadın eğitim oranın artırılması, kadının iş yaşamında var olması için kaçınılmaz bir gerçektir.

(13)

“Yaşamboyu eğitim; toplumun ve bireylerin bilgi, beceri, tutum, davranış ve yetenekleri ile mesleki yeterliliklerini sürekli olarak geliştirme, güncelleştirme ve hayata uyumları için yaşamları boyunca örgün ve/veya yaygın eğitim kurumlarında ve işletmelerde yaptıkları eğitim ile bireysel öğrenme faaliyetleri ve rehberlik çalışmalarını ifade etmektedir” (MEB, 2008). Yaşamboyu eğitim; yaşamboyu, gönüllü ve motivasyona dayalı bir öğrenme biçimidir. Kapsanan eğitim türleri itibarıyla, yaşamboyu öğrenmenin genel olarak dört ana kategorideki eğitimi kapsadığı belirtilmektedir; yetişkin eğitimi, sürekli eğitim, mesleki eğitim ve öz yönetimli öğrenmedir. (Toprak ve Erdoğan, 2012:

70).

Değişen ve sürekli gelişen teknoloji ile birlikte kadın-erkek tüm bireyler bu değişimi yakalamak ve nitelik, bilgi ve becerilerini artırmak için mesleki eğitimden yararlanmaktadır. Ülkemizde halk arasında daha çok bu işi yaygın olark Halk Eğitim Merkezlerinin yaptığı bilinmektedir.

Ülkemizde son zamanlarda kadınların meslek eğitimleri için yapılan çalışmalar artırılmış, kadınlar için devlet destekli eğitimlerin yanı sıra özel sektörde verilen eğitimlerin sayısıda artmıştır. Üniversitelerde kurulan Kadın ve Aile Araştırma Merkezleri de bu eğitimlere destek olmuştur. Bu merkezlerde, kadınların eğitimlerine yönelik önemli projeler hazırlanmaktadır.

Türkiyede meslek eğitimi üzerine yapılan çalışmalarda; Şen 2016 yılında aktif işgücü piyasası politikaları kapsamında Türkiye’de mesleki eğitim kurslarının analizi üzerine çalışmış; Acar ve Yabanova

(14)

2017 yılında yaptıkları çalışmada Kütahya ilinde İŞKUR’un mesleki eğitim faaliyetlerini incelemiş; Özkazanç ve diğerleri 2018 yılında yaptıkları meslek eğitimini toplumsal cinsiyet açısından araştırarak ve meslek teknik lise kız öğrencileri ile çalışmışlardır. Ayrıca 2017 yılında gerçekleştirilen Kadınların Mesleki Eğitimi ve Kadın İstihdamı Sempozyumunda kadınların yönetim kademesinde bulundukları yer ve mesleki eğitimdeki konumları üzerinde durmuştur. Kadınların amaçlanan istihdam oranı ve mevcut durum arasındaki farkın neden ortaya çıktığı ve bu durumu ortadan kaldırmak için neler yapılabilecekler üzerine bazı önerilerde bulunulmuştur. Söz konusu bu öneriler iş ve aile arasındaki denge, zihinsel dönüşüm, kadınların toplumdaki ön yargıları kırmak için daha çok çalışmasının gerektiği şeklindedir.

2.2. Kadınların Mesleki Eğitimde Yer Almasını Etkileyen Faktörler

Son yıllarda işgücü piyasasının talep ettiği nitelik ve özelliklere sahip olmak en önemli istihdam güvencesidir. Sürekli ve çok hızlı değişen işgücü piyasasının istediği nitelik ve özelliklere uyum sağlamak mesleki eğitim bu nedenle daha da önemli hale gelmektedir. Bu da sürekli değişen ve gelişen işgücü piyasasında sürdürülebilir değişim ve gelişim mesleki eğitim için de de bir zorunluluk haline getirmektedir.

(Acar ve Kazancı, 2017, 94) Kadınların istihdamdaki önemi ve istihdamı artırmak için eğitimin gerekliğinin kabul edilmesi ile birlikte Üniversiteleri, Milli Eğitim Bakanlığı, KOSGEB, İŞKUR; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, pek

(15)

çok özel vakıf, sivil toplum örgütleri ve dernekler kadınlara yönelik mesleki eğitimleri artırmışlardır. Devlet politikası olarak kabul edilen özel sektör tarafından da desteklenen mesleki eğitimler istihdam sürecinde kadınların niteliklerini artırarak kadınların meslek sahibi olarak çalışmalarını sağlayacaktır.

Mesleki eğitim alan kadın sayısı artmasına rağmen bazen kadınları korumak gibi sosyal etmenler bazen ise sonucunun olmayacağı düşüncesi ile kadınların söz konusu eğitimlere katılmaları engellenmektedir. Yetersiz katılım ise mesleki eğitimin önünde bir engel olmaktadır. Ancak bu durum yetersiz kadın eğitiminin yine eğitimsizlikten kaynaklı işsizliğini ortaya çıkarmaktadır. Bu döngünün kırılması için kadın meslek eğitimi, iş başı eğitim, sürekli eğitim uygulamalarının genişletilmesi şarttır.

Ermiş (2009) ele aldığı çalışmasında Türk bayanlarının eğitim alabileceği alanların miktarıyla çalışma yaşamında yer almalarının arasındaki farklılığı incelemiştir. Çalışmada Türk kadının eğitim ile iş hayatına katılım oranı arasındaki dengenin diğer ülkelerden farklı bir durum gösterdiğini tespit etmiştir. Bu etkenler için diğer Avrupa ülkelerine bakıldığında birincil etken olduğu görülmektedir. Ermiş, çalışmasında, kadının eğitiminin artmasının iş hayatında yer almasında olumlu etkisini tespit ederken medeni durum, eşinin eğitim durumu ve çocuk sahibi olma vb. göz önüne alındığında çalışma hayatındaki bu olumlu etkinin zayıfladığını ifade etmiştir. İnce ve Demir (2006), kadının işgücüne katılımını araştırdığı çalışmasında eğitim düzeyi, büyüme oranı ve işsizlik gibi diğer insani kalkınma göstergeleri

(16)

değişken olarak kullanmış ve bu çalışmasında; eğitim düzeyinin kadınların işgücü piyasasına katılımlarında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir etkisi olduğunu ve eğitim düzeyi kadınlarda yükseldikçe işgücüne katılımda müspet bir eğilim olduğunu tespit etmiştir. Yine bu çalışmada Türkiye’de kadınlarda eğitim düzeyinin, işgücünde kendini geliştirmede çeşitli kurslara katılma durumu eşitliğinin sağlanmasında önemli etkisi olduğunu belirtmiştir.

Ev ve bakım işleri, Türkiye’de eğitim seviyesi düşük ve vasıfsız kadınlar açısından bir diğer önemli istihdam alanıdır. “Türkiye’de çocuk ve yaşlı bakım hizmetlerinin aileye ait bir sorumluluk olması, kurumsal bakım hizmetlerinin desteğinin sınırlılığı, özellikle uzman mesleklerde çalışan eğitimli kadınları ev ve bakım işlerini piyasadan temin etmeye yöneltmektedir (Türkiye’de Kadın İşgücü Profili ve İstatistiklerinin Analizi, 2014)”.

“Kadının işgücü piyasasına girmesinde Türkiye’de toplumsal cinsiyete dayalı iş bölümü ve bu iş bölümüne bağlı olarak kadınların ev işleri ve çocuk bakımından sorumlu görülmesi, özellikle çocuk bakım hizmetlerinde kamusal destek kurumlarının yetersizliği kadınların iş gücü piyasasına katılımını ve iş aramasını büyük ölçüde engellemektedir (Toksöz,2009, der: Mütevellioğlu, Sönmez).” Bu faktörler aynı zamanda kadının mesleki eğitim almasında da en önemli faktörler olarak tespit edilmesi, bu konuda alınması gereken önlemlerin ve verilecek olan desteklerin hangi faktörler üzerine olacağı yönünde bize çok önemli işaretler vermektedir.

(17)

2.3. Kadının Mesleki Eğitimde Olması ile Kadın İstihdamı Arasındaki İlişki Durumu

Dünyada ülkelerin sosyo-ekonomik, kültürel ve toplumsal yapısı değiştikçe özellikle çalışma koşulları ve meslek çeşitlerinin ortaya çıkması değiştikçe kadının çalışma hayatındaki durumu değişmekte ve bu değişime uyum sağlama noktasında kadınların mesleki eğitimlerinin desteklenmesi gerekmektedir. Buradaki hem değişim hem de destek toplumlara göre farklılık göstermektedir. Örneğin “Türkiye’de toplumsal cinsiyete dayalı iş bölümüne göre kadınlar en baştaki sorumluluğu görevi evde tüm işlerden ve çocuk bakımından sorumludur. Yine Türkiye’de çocuk bakım hizmetlerinde kamusal desteğin kurumlar tarafından yetersiz verilmesi kadınların iş gücü piyasasına katılımı ve iş aramasının önünde büyük ölçüde engel olan faktörler arasındadır” (Toksöz, 2009, der: Mütevellioğlu, Sönmez).

Diğer yandan Türkiye’de kadın nüfusunun çoğunluğunu 18-65 yaş arası kadınlar oluşturmaktadır. Özellikle bu yaş grubundaki kadınların ekonomik hayatta yer aldığı veya iş aramayı sürdürdüğü görüldüğünden (Özhavzalı ve Kayhan, 2020) bu grubun mesleki gelişime daha çok ihtiyacı olduğu ve bu yaş grubu tarafından da çok mesleki kurslara talep olduğu söylenebilir. Yine bu yaş grubu dışında kalan kadınların arasında çoğunlukla ev hanımı ve talebe, hastalık tarzı sebeplerle, ekonomik faaliyetler içermemektedir. Bayanların işgücüne dahil olma oranının az olmasının ya da çalışma hayatına girebilen bayanların çalışma hayatlarını kısa bir süre zarfında tamamlamasının veya kariyerde tırmanma eğrisinde bütün potansiyelini ortaya

(18)

çıkartamamasının altında yatan en önemli sebebin, kültürel bakış açısı olarak ortaya çıktığı sonucunun görmezden gelinmemesi gerekmektedir (Türkiye’de Kadın İşgücü Profili İstatistiklerinin Analizi, 2014).

Kadınların ekonomiye katılım sağlayamayanların oranları ve nedenleri arasında da cinsiyetler arası önemli farklar olduğu gözlemlenmektedir.

Örneğin, İş Gücüne Katılmama Nedenleri başlıklı TÜİK verilerine göre 2016 yılında Bu çalışmada kadınların yaklaşık 11 milyonu, “ev işleriyle meşgul” olduğu için iş gücüne katılım sağlayamadığını belirtilmiştir.

Bu nedenler kadınların mesleki eğitime katılmama nedenleriyle aynıdır (http://www.doğrulukpayı.com/bulten/2018-de kadin-istatistikleri).

Türkiye ortalaması olarak kadınların işten çıkma nedenlerine bakacak olursak ilk sırada (%30,8) işini beğenmeme gelirken bunun belirli süreli bir iş olması (%25,7) ve işten kovulma (%20,8) oranıyla takip etmektedir. Öte yandan erkeklerde işi bırakma sebeplerine baktığımızda sırasıyla geçici bir iş olması (%40,7), işten kovulma (%24,5) ve iş memnuniyetsizliğidir (%19,5). Burada işsizler ile işgücü dışında olanların işten çıkma sebepleri açısından farklılıklar vardır.

Örnek olarak kadınlara göre işin geçici olması (%23.6) oran ile birinci sıradayken ikinci sırayı (%14.7) mevsimlik çalışma almakta, üçüncü sırada eşinin isteği doğrultusunda işten ayrılma veya birliktelik (evlilik) (%12.6) oranıyla yer almaktadır. Bayanların işgücünün dışında kalmasının arasındaki en önemli nedenin ev kadını olmasıyken erkeklere baktığımızda bu durum emeklilik ve yahut eğitim ve öğretim sebebiyle işgücünün dışında kalabilmektedir.

(19)

Yapılan araştırmalarda kadınların istihdam olmamasının sebeplerinin arasında “Eski işini geri alabilmeyi bekliyor/sezonluk çalışma”, “Daha önce çok aradı ancak bulunamadı ”, “Kendi vasfına göre bir iş bulabileceğine inanmama”, “Eğitime devam etmesi”, “Ev işleri ile ilgilenmek”, “Emekli, ailedeki çocuklarla ilgilenme”, “Ailedeki bakıma el mahkum yetişkinlerle ilgilenme”, “Hem ailedeki çocuklara hem de bakıma el mahkum kişilere hizmet”, “Diğer ailevi veya kişisel sebepler”, “Özürlü veya hasta ve yaşlı (65 yaş ve üzeri) bakımı” gibi sebepler sıralanabilir (HİA, 2013:57, 60, 61). Başka bir açıdan kadınların işgünden saf dışında kalma nedenlerinden çocuk veya yaşlı bakım hizmetlerinin neden kadınlar aracılığıyla yapıldığı sebeplerine bakıldığında ise “Bu tür bakım servislerin çok masraflı olması”, “Bu tür bakım hizmetlerinin kalitesine şüphe duyma ve evine yakın mesafede bu tür servisler sunan yerlerin olmaması” ve “Kişisel tercihi” olarak sıralayabiliriz.

(20)

3. UYGULAMA

3.1. Uygulamanın Amacı

Bu çalışmanın temel amacı, kadınların mesleki eğitime bakış açılarını ortaya koymaktır. Araştırmanın verileri Kırıkkale’de yaşayan 18-65 yaştaki kadınlara yönelik anket yöntemi ile toplanmıştır. Kırıkkale’de yaşayan ve İlin merkezinde bulunan 1.100 kadına tesadüfi olarak uygulanmıştır.

3.2. Uygulamanın Yöntemi ve Metodolojisi

Bu uygulamada Kırıkkale İlinde tesadüfi olarak seçilen birincil kaynak olarak 1.100 kadınlara yüz yüze görüşme ile bir tarama modeli kullanılmıştır.

Çalışma grubu belirlenirken, Adrese Dayalı Sistemi, 2019 verilerine göre Türkiye'nin 41 milyon 433 bin 861 kişilik kadın nüfusu bulundurmaktadır. Tabloda örnekleme hatasını azaltmak için örneklem büyüklüğünün arttırılması gerektiği, diğer yandan seçilen hata payına göre belli bir değerden sonra örneklem büyüklüğünün artmasına gerek olmadığı söylenebilir (Yazıcıoğlu ve Erdoğan,2004). Yazıcıoğlu ve Erdoğan (2004) tarafından verilen Evren Büyüklüğü Tablosu değerlendirildiğinde çalışma grubu yaklaşık 1.100 gönüllü 18-65 yaş grubu kadınların katılımcı olması hedeflendi. Daha sonra alanda uygulanan bu anketlerden eksiksiz olarak 1.000 adet anket değerlendirmeye alınmıştır.

(21)

Anket soruları iki bölüm olarak hazırlanmıştır. Birinci bölümde kadınların demografik ve gelir, çalışma durumu, medeni vb. ilgili bilgiler, ikinci bölümde mesleki eğitimle ilgili durumu araştıran sorulara yer verilmiştir. Bu bölümdeki bazı sorular Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Anket Sisteminden alınarak çalışmaya uyarlanmıştır. Anket formunun güvenirlilik ve geçerliliği için ön test Kırıkkale Merkezde, Merkez Halk Eğitim Müdürlüğüne yeni kurs başvuru veya hali hazırda kursa devam eden 65 kadına uygulanmıştır.

Elde edilen veriler için güvenirlilik testi yapılmış ve güvenilirlik analizi Alpha değeri(Cronbach's Alfa) 0,789 olarak hesaplanmıştır. Sosyal araştırmalarda Cronbach’s Alpha değerinin 0,70 ve üzerinde olması güvenilirlik için yeterli görülmektedir (Özdamar, 2014:633). Böylece bu çalışma için oluşturulan yeni anket formu yüksek güvenirlilikte çıktığı tespit edilmiştir. Bu uygulamadaki araştırmanın en önemli kısıtı Kırıkkale Merkezdeki kadınlara uygulanmasıdır.

3.3. Araştırma Sonuçları

Bu kitapta bir uygulama olarak verilen saha çalışmasındaki amaç Kırıkkale İlinde kadınların mesleki eğitim alma, mesleki eğitimlere katılma durumları ile kadınların bu eğitimler hakkındaki düşüncelerini tespit ederek, mesleki eğitimdeki ihtiyaçlarını belirlemektir. Araştırma sonuçları aşağıda bulunmaktadır.

(22)

3.3.1. Demografik Özelliklerine İlişkin Sonuçlar

Araştırmaya katılan kadınların demografik özelliklerine ilişkin sonuçlar aşağıdaki gibidir:

Tablo 1: Katılımcıların Uyruğu

f %

TC vatandaşı 993 99,3

Diğer 4 0,4

Cevaplamayanlar 3 0,3

Kadınların Yaşları

18-26 224 22,4

27-32 229 22,9

33-39 124 12,4

40-46 217 21,7

47-54 94 9,4

Medeni Durum

Bekâr 420 42,0

Evli 532 53,2

Dul 45 4,5

Toplam 997 99,7

Çocuk Sayısı

Çocuk yok 88 8,8

1 102 10,2

2 96 9,6

3 24 2,4

3+ 25 2,5

Toplam 1000 100,0

Araştırmaya katılan kadınların %99,3’i TC vatandaşı iken %0,4’ü TC vatandaşı değildir. Bu araştırmadaki kadınların %22,9’i 27-32 yaş,

%22,4’i 18-26 yaş, ve %21,7’i 40-46 yaş aralığındadır. Yukarıdaki

(23)

Tablo incelendiğinde araştırmadaki kadınların medeni durumları

%53,2’i evli, %42,0’i bekâr, %4,5’i ise duldur. Araştırmadaki kadınların %9,6’u 2 çocuk, %10,2’i 1 çocuk ve %2,4’i 3 çocuk ve

%2,5’ü 3den fazla çocuk sahibidir (Bknz. Tablo 1).

Tablo 2: Öğrenim Durumu

f %

Okur-Yazar Değil 2 0,2

Okur- Yazar 29 2,9

İlkokul 167 16,7

Orta Okul 98 9,8

Lise 264 26,4

Üniversite 393 39,3

Toplam 1000 100,0

Araştırmadaki kadınların eğitim durumuna bakıldığında %9,8’i ortaöğretim, %26,4’i lise, %16,7’i ilkokul, %39,3’i üniversite ve %2,9’i okur-yazar olduğu tespit edilmiştir (Bkz. Tablo 2).

Tablo 3: Katılımcıların Meslek Durumu

f %

Çalışıyor 74 7,4

Çalışmıyor 336 33,6

Öğrenci 158 15,8

Emekli 73 7,3

Ev hanımı 354 35,4

Diğer 1 0,1

Toplam 1000 100,0

Katılımcıların işe sahip olanların %7,4’u çalışıyor, %7,3’u emekli,

%15,8’ü öğrenci, %35,4’ü ev hanımıdır (Bknz. Tablo 2, 3).

(24)

Tablo 4: Eşin Demografik Özellikleri

f %

Eşin Yaşı

27-32 70 7,0

33-39 142 14,2

40-46 150 15,0

47-54 70 7,0

55+ 68 6,8

Eşin mesleği

Çalışıyor 106 10,6

Çalışmıyor 29 2,9

İşçi 96 9,6

Emekli 152 15,2

Memur 101 10,1

Toplam 484 48,4

Eşin Öğrenim Durumu

Okur-Yazar Değil 1 0,1

Okur- Yazar 5 0,5

İlkokul 54 5,4

Orta Okul 28 2,8

Lise 233 23,3

Üniversite 188 18,8

Toplam 1000 100,0

Araştırmada yer alan kadınların eşlerinin %14,1’i 33-39 yaş, %15,0’ı 40-46 yaş, %7,0’ü 47-54 yaş ve %6,8’i 55 yaş ve üzeridir. Araştırma kapsamındaki kadınların %10,6’i eşlerinin işe sahip olduğunu, %2,9’i işe sahip olmadıklarını belirtmişlerdir. Katılımcıların eşlerinin işe sahip olanların %9,6’u işçi, %15,2’u emekli, %10,1’i memur olarak çalışmaktadır (Bknz. Tablo 3, 4). Araştırmadaki kadınların eşlerinin eğitim durumuna bakıldığında %23,3’ı lise, %5,4’ı ilkokul, %2,8’i ortaöğretim %18,8’i üniversite ve %0,1’ü okuma yazmasının olmadığı tespit edilmiştir(Bknz. Tablo 3, 4).

(25)

Tablo 5: Aylık Gelir Durumu (TL)

Gelir f %

0-1000 183 18,3

1001-2000 88 8,8

2001-3000 294 29,4

3001+ 161 16,1

Toplam 1000 100,0

Yukarıdaki Tablo incelendiğinde araştırmadaki ailelerin ortalama aylık gelirleri %18,3’i 1000TL’den az, %16,1’ı 3001TL ve daha fazla,

%29,4’ü 2001-3000TL olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 6: Sosyal Güvencenizin Durumu Nedir?

f %

Eşimden dolayı sosyal güvencem var 362 36,2

Bireysel emekliliğim var 44 4,4

İsteğe bağlı emekliliğim var (Bağkur-SSK-

Emekli Sandığı) 248 24,8

Hiçbir sosyal güvencem yok 156 15,6

Toplam 1000 100,0

(26)

Grafik 2: Sosyal Güvencenizin Durumu Nedir?

Yukarıdaki Tablo ve Grafik 2 incelendiğinde kadınların sosyal güvenceleri arasında %36,2’ı “Eşimden dolayı sosyal güvencem var”,

%24,8’i “İsteğe bağlı emekliliğim var (Bağkur-SSK-Emekli Sandığı)”,

%15,6’ı “Hiçbir sosyal güvencem yok” ve %4,4’ü “Bireysel emekliliğim var” diyerek cevap vermişlerdir.

Tablo 7: Kursa Gelme Amacınız Nedir? *

f %

Kişisel gelişimimi artırmak 537 53,7

Sosyal faaliyetlerde bulunmak 243 24,3

Kursun iş bulmada yardımcı olması 139 13,9

Kursun iş bulmada yardımcı olması 2 0,2

Mesleki gelişimimi artırmak 54 5,4

Halen çalıştığım işte ilerlemek 1 0,1

Halen çalıştığım işten başka bir işe girebilmek/başka

bir iş kurabilmek 24 2,4

*Birden fazla seçeneği işaretleyebilirsiniz

Missing Hiçbir sosyal güvencem yok İsteğe bağlı emekliliğim var (Bağkur-SSK-Emekli Sandığı) Bireysel emekliliğim var Eşimden dolayı sosyal güvencem var

Sosyal güvencenizin durumu nedir?

(27)

Grafik 3: Kursa Gelme Amacınız Nedir?*

*Birden Fazla Seçeneği İşaretleyebilirsiniz

Araştırmada, “Kursa gelme amacınız nedir?” diye sorulduğunda katılımcıların %53,7’i, “Kişisel gelişimimi artırmak”, %24,3’ü “Sosyal faaliyetlerde bulunmak”, %13,9’u “Kursun iş bulmada yardımcı olması” diye cevap vermişlerdir (Bknz.Tablo 7, Grafik 4).

Tablo 8: Halk Eğitimi Merkezleri kurs faaliyetlerinden nasıl haberdar oldunuz?

f %

Çevremden 567 56,7

Internet Sitesinden 230 23,0

Yerel/ulusal gazete, dergi, televizyon, afiş, ilan, broşür vb. 153 15,3 Sergi, fuar, yarışma, gezi, sempozyum vb. türü

etkinliklerden 48 4,8

Öğretmenlerin yaptığı alan tarama çalışmalarından 20 2,0

* Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz

Halen çalıştığım işten başka bir işe

girebilmek/başka bir iş kurabilmek Halen çalıştığım işte ilerlemek Mesleki gelişimimi artırmak Kursun iş bulmada yardımcı olması Kursun iş bulmada yardımcı olması Sosyal faaliyetlerde bulunmak Kişisel gelişimimi artırmak

Kursa gelme amacınız nedir? (Birden fazla seçeneği işaretleyebilirsiniz

(28)

Grafik 4: Halk Eğitimi Merkezleri Kurs Faaliyetlerinden Nasıl Haberdar Oldunuz?

*Birden Fazla Seçenek İşaretleyebilirsiniz

Araştırmada, “Halk Eğitimi Merkezleri kurs faaliyetlerinden nasıl haberdar oldunuz?” diye sorulduğunda katılımcıların %56,7’i,

“Çevremden”, %23,0’ı “Internet Sitesinden”, %15,3’u “Yerel/ulusal gazete, dergi, televizyon, afiş, ilan, broşür vb.” diye cevap vermişlerdir (Bknz. Tablo 8, Grafik 4).

Tablo 9: Sizin Kursa Devamınızı Aşağıda Belirtilen Durumlardan Hangisi/Hangileri Etkiler?*

f %

Küçük çocuklarımın bakımı 123 12,3

Ulaşım sıkıntısı 143 14,3

Eşimi ikna etmek 69 6,9

Aile büyüklerini ikna etmek (kaynana, anne vb.) 68 6,8

Kursun iş saatlerimle çakışması 120 12,0

Hiçbiri 451 45,1

Diğer 22 2,2

*Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz

Öğretmenlerin yaptığı alan tarama çalışmalarından Sergi, fuar, yarışma, gezi, sempozyum vb. türü etkinliklerden Yerel/ulusal gazete, dergi, televizyon, afiş, ilan, broşür vb.

İnternet Sitesinden Çevremden

Halk Eğitimi Merkezleri kurs faaliyetlerinden nasıl haberdar oldunuz?(Birden fazla seçenek

işaretleyebilirsiniz):

(29)

Grafik 5: Sizin Kursa Devamınızı Aşağıda Belirtilen Durumlardan Hangisi/

Hangileri Etkiler?*

Bu araştırmada, “Sizin kursa devamınızı aşağıda belirtilen durumlardan hangisi/hangileri etkiler?” diye sorulduğunda katılımcıların %14,3’ü Ulaşım sıkıntısı, %12,3’ı “Küçük çocuklarımın bakımı”, %12,0’u

“Kursun iş saatlerimle çakışması”, %6,9’u “Eşimi ikna etmek”, %6,8’i

“Aile büyüklerini ikna etmek (kaynana, anne vb.)” diye cevap vermişlerdir. (Bknz. Tablo 9, Grafik 5 ).

Tablo 10: Açılmasını İstediğiniz Kursları Yazınız*

f %

Çini atölyesi 96 9,6

Bakır atölyesi 221 22,1

Bilgisayar Kursu 37 13,7

Hazır giyim atölyesi 342 34,2

El sanatları atölyesi 81 8,1

Resim atölyesi 90 9,0

Yabancı dil kursu 120 12,0

Missing Diğer Hiçbiri Kursun iş saatlerimle çakışması Aile büyüklerini ikna etmek (kayınvalide, anne vb.)

Eşimi ikna etmek Ulaşım sıkıntısı Küçük çocuklarımın bakımı

Sizin kursa devamınızı aşağıda belirtilen durumlardan hangisi/hangileri etkiler?(Birden fazla seçenek

işaretleyebilirsiniz)

(30)

Yukarıdaki Tabloya göre kadınların açılmasını istediği kurslar arasında

%34,1’i Hazır giyim atölyesi, %22,1’ı Bakır atölyesi, %13,7’i Bilgisayar kursu, %12’, Yabancı dil kursu olarak ifade ettiği tespit edilmiştir(Bknz. Tablo 10).

Tablo 11: Kaç Kez Mesleki Kursa Katıldınız?

f %

Hiç katılmadım (Başvuru için geldim) 116 11,6

1 kez 321 32,1

2 kez 126 12,6

3 kez 332 33,2

3+ kez 81 8,1

Toplam 1000 100,0

Araştırmada, “Kaç kez mesleki kursa katıldınız?” diye sorulduğunda katılımcıların %323’i,” 3 kez, %32,1’ı “1 kez”,% 12,6’u “2 kez diye cevap vermişlerdir( Bknz. Tablo 11).

Tablo 12: Alınan Kurslar

f %

Çini atölyesi 116 11,6

Bakır atölyesi 321 32,1

Aşçılık atölyesi 126 12,6

Hazır giyim atölyesi 332 33,2

El sanatları atölyesi 81 8,1

Toplam 976 97,6

Bu araştırmada, alınan kurslara bakıldığında katılımcıların %32,1’i,”

Hazır giyim atölyesi, %32,1’ı Bakır atölyesi, %12,6’u Aşçılık atölyesi olduğu tespit edilmiştir(Bknz. Tablo 12).

(31)

Tablo 13: Kursun Açıldığı Mekân

f %

Halk Eğitim 813 81,3

Belediye 24 2,4

İŞKUR 23 2,3

Diğer 1 0,1

Toplam 1000 100,0

Yukarıdaki açılan kursların mekânları için katılımcıların verdiği cevaplara göre %81,3’i Halk Eğitim, %2,4’ı Belediye, %236’u İŞKUR

‘dur (Bknz. Tablo 13 ).

Tablo 14: Alınan Kursun Süresi

f %

1 ay 815 81,5

2 ay 24 2,4

3 ay 23 2,3

4 + ay 1 0,1

Toplam 1000 100,0

Araştırmada, alınan kursun süresi sorulduğunda katılımcıların %81,5’i, 1 ay, %2,4’ü 2 ay ve %2,3’ü 3 ay diye cevap vermişlerdir (Bknz. Tablo 14).

Tablo 15: Aldığınız Kursun Süresini Hakkında Düşüncenizi Belirtiniz

f %

Uzun 58 5,8

Yeterli 754 75,4

Kısa 186 18,6

Toplam 998 99,8

Toplam 1000 100,0

(32)

Yukarıdaki Tabloya göre kursların süreleri ile ilgili katılımcıların

%75,4’ü,” “Yeterli”, %18,6’ı “Kısa”, %5,9’u “Uzun” diye cevap vermişlerdir(Bknz. Tablo 15).

Tablo 16:Katıldığınız Kurs İçin Genel Değerlendirmeniz Nedir?

f %

Kötü 246 24,6

Zayıf 566 56,6

Orta 133 13,3

İyi 5 0,5

Toplam 950 95,0

Toplam 1000 100,0

Bu araştırmadaki kadınlar katıldıkları kurs/lar için genel değerlendirme yapması istendiğinde %56,6’ı kursları “Zayıf”, %24,6 ‘ı “Kötü”,

%13,3’u “Orta” diye cevap vermişlerdir.

(33)

Tablo 17: Kurslar Hakkında Düşünceler

Tablo 17 incelendiğinde araştırmada, “Kurs başında öğretmen kursun amacı, kapsamı ve etkinliklerine yönelik açıklamalar yaptı.”

Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Tarafsızım Katılıyorum Tamamen Katılıyorum

f % f % f % f % f %

Kurs başında öğretmen kursun amacı, kapsamı ve etkinliklerine yönelik açıklamalar yaptı.

21 2,1 1 0,1 79 7,9 400 40,0 499 49,9

Kurs ve kursiyerlerden kaynaklanan sorunlar idareciler tarafından dikkate alındı ve çözümler üretildi.

2 0,2 47 4,7 281 28,1 399 39,9 265 26,5 Kursta öğrenmek istediğim konular

işlendi. 1 0,1 24 2,4 187 18,7 340 34,0 448 44,8

Kurs sonunda eğitimini aldığım

konulara karşı ilgim arttı 26 2,6 186 18,6 357 35,7 431 43,1

Kurs sonunda eğitimini aldığım konularda kendime olan güvenim arttı.

5 0,5 1 0,1 158 15,8 380 38,0 455 45,5

Kurs boyunca kullanılan örnekler

çok yararlı oldu. 27 2,7 2 0,2 208 20,8 397 39,7 368 36,8

Eğitimin yapıldığı ortam ve fiziki koşullar (temizlik, ulaşım,

aydınlatma, ısınma vb.) Yeterli. 7 0,7 6 0,6 323 32,3 366 36,6 304 30,4 Kullanılan araç gereç ve materyaller

öğrenmemizi kolaylaştırdı. 1 0,1 5 0,5 130 13,0 481 48,1 383 38,3 Eğitim aldığımız yerdeki araç gereç

yeterli sayıdadır. 22 2,2 28 2,8 284 28,4 350 35,0 315 31,5

Öğretmen anlattığı konuya yeterince

hâkimdi. 1 0,1 4 0,4 143 14,3 368 36,8

485 48,5 Öğretmen dersi işlerken bizim de

derse katılmamızı sağladı. 1 0,1 25 2,5 161 16,1 308 30,8 505 50,5 Öğretmen, bize anlayışlı ve saygılı

davrandı 2 0,2 45 4,5 99 9,9 317 31,7 537 53,7

Öğretmen derste zamanı iyi

kullandı. 1 0,1 68 6,8 79 7,9 343 34,3 509 50,9

Merkezlerin çağın gerektirdiği değişim ve gelişimi takip ettiğini

düşünüyorum. 24 2,4 72 7,2 172 17,2 351 35,1 378 37,8

Halk Eğitimi Merkezi kurslarını çevremdeki diğer kişilere de tavsiye ederim.

1 0,1 91 9,1 121 12,1 353 35,3 432 43,2

Kurs sonunda aldığım eğitim/belge

ile bir iş bulabileceğime inanıyorum. 45 4,5 232 23,2 134 13,4 336 33,6 250 25,0 Eğitim aldığım alanla ilgili olarak iş

olanakları hakkında bilgilendirildim. 64 6,4 189 18,9 155 15,5 276 27,6 313 31,3 Eğitim aldığım Merkezinde hayat

boyu rehberlik hizmeti aldım. 73 7,3 194 19,4 183 18,3 244 24,4 214 21,4

(34)

düşüncesine katılımcıların %49,9’i, “Tamamen Katılıyorum”, %40,0’ı

“Katılıyorum”, % 7,9’u “Tarafsızım” diye cevap vermişlerdir. “Kurs ve kursiyerlerden kaynaklanan sorunlar idareciler tarafından dikkate alındı ve çözümler üretildi.” düşüncesine katılımcıların %26,5’i,

“Tamamen Katılıyorum”, %39,9’ı “Katılıyorum”, % 28,1’u

“Tarafsızım” diye cevap vermişlerdir. Diğer yandan bu araştırmada

“Kursta öğrenmek istediğim konular işlendi.” düşüncesine katılımcıların %44,8’i, “Tamamen Katılıyorum”, %34,0’ı

“Katılıyorum”, % 18,7’u “Tarafsızım” diye cevap vermişlerdir. Yine “ Kurs sonunda eğitimini aldığım konulara karşı ilgim arttı.” düşüncesine katılımcıların %43,1’i, “Tamamen Katılıyorum”, %35,7’ı

“Katılıyorum”, % 18,6’u “Tarafsızım” diye cevap vermişlerdir.

Çalışmada “Kurs sonunda eğitimini aldığım konularda kendime olan güvenim arttı.” düşüncesine katılımcıların %45,5’i, “Tamamen Katılıyorum”, %38,0’ı “Katılıyorum”, % 15,8 “Tarafsızım” diye cevap verirken Kurs boyunca kullanılan örnekler çok yararlı oldu.”

düşüncesine katılımcıların %36,8’i, “Tamamen Katılıyorum”, %39,7’ı

“Katılıyorum”, % 20,8’u “Tarafsızım” diye cevap vermişlerdir. Ayrıca

“Eğitimin yapıldığı ortam ve fiziki koşullar (temizlik, ulaşım, aydınlatma, ısınma vb.) Yeterli..” düşüncesine katılımcıların %30,4’i,

“Tamamen Katılıyorum”, %36,6’ı “Katılıyorum”, % 32,3’u

“Tarafsızım” diye cevap vermişler ve “Kullanılan araç gereç ve materyaller öğrenmemizi kolaylaştırdı.” düşüncesine katılımcıların

%38,3’i, “Tamamen Katılıyorum”, %48,1’ı “Katılıyorum”, % 13,0’u

“Tarafsızım” diye cevap vermişlerdir. Bu araştırmada “Eğitim aldığımız yerdeki araç gereç yeterli sayıdadır.” düşüncesine

(35)

katılımcıların %31,5’i, “Tamamen Katılıyorum”, %35,0’ı

“Katılıyorum”, % 28,4’u “Tarafsızım” demişlerdir. “Öğretmen anlattığı konuya yeterince hâkimdi.” düşüncesine katılımcıların

%48,5’i, “Tamamen Katılıyorum”, %36,8’ı “Katılıyorum”, % 14,3’u

“Tarafsızım” derken “Öğretmen dersi işlerken bizim de derse katılmamızı sağladı.” düşüncesine katılımcıların %50,9’i, “Tamamen Katılıyorum”, %30,8’ı “Katılıyorum”, % 16,1’u “Tarafsızım” diye cevap vermişlerdir. Yine “Öğretmen, bize anlayışlı ve saygılı davrandı.” düşüncesine katılımcıların %53,7’i, “Tamamen Katılıyorum”, %31,7’ı “Katılıyorum”, % 9,9’u “Tarafsızım” diye cevap vermişlerdir. Bu araştırmada katılımcılar “ Öğretmen derste zamanı iyi kullandı.” düşüncesine %50,9’i, “Tamamen Katılıyorum”, %34,7’ı

“Katılıyorum”, % 9,9’u “Tarafsızım” diye cevap vermişlerdir.

Diğer yandan araştırmada “Kurs başında öğretmen kursun amacı, kapsamı ve etkinliklerine yönelik açıklamalar yaptı.” düşüncesine katılımcıların %49,9’u, “Tamamen Katılıyorum”, %40,0’ı

“Katılıyorum”, % 7,9’u “Tarafsızım” şeklinde cevap verirken;

“Halk Eğitimi Merkezi kurslarını çevremdeki diğer kişilere de tavsiye ederim.” düşüncesine katılımcıların %43,2’i, “Tamamen Katılıyorum”,

%35,3’ı “Katılıyorum”, % “12,1’i “Tarafsızım” diye cevap vermişlerdir.

Bu çalışmada “Kurs sonunda aldığım eğitim/belge ile bir iş bulabileceğime inanıyorum.” düşüncesine katılımcıların %25,0’i,

“Tamamen Katılıyorum”, %33,6’ı “Katılıyorum”, %23,2’u

(36)

“Katılmıyorum” diye cevap verirken “Eğitim aldığım alanla ilgili olarak iş olanakları hakkında bilgilendirildim.” düşüncesine katılımcıların %31,3’i, “Tamamen Katılıyorum”, %27,6’ı

“Katılıyorum”, %18,9’u “Katılmıyorum” diye cevap vermişlerdir. Yine

“Eğitim aldığım Halk Eğitim Merkezinde hayat boyu rehberlik hizmeti aldım.” düşüncesine katılımcıların %21,4,’i, “Tamamen Katılıyorum”,

%24,4’ı “Katılıyorum”, %19,4’u “Katılmıyorum” diye cevap vermişlerdir.

3.3.2. Çapraz Tablolar ve Sonuçlar

Bu araştırmada kurslara başvuru yapmaya gelen ve kurslara devam eden kadınların medeni durum ve kurslara katılma durumu şeklindeki farklı değişkenlere göre kikare testi sonuçları aşağıda verilmiştir.

Tablo 18: Kurslara Katılma Durumu İle Medeni Durum Arasındaki İlişki Durumu*

Medeni Durum

Bekâr Evli Dul Toplam

Kurslara katılma durumu

Evet 348 523 45 916

Hayır

49 9 0 58

Toplam 397 532 45 974

*p=0,000

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile medeni durum arasında anlamlı, önemli bir farklılık vardır (Bknz. Tablo 18, p<0,01, sd=15, f=49,039).

(37)

Tablo 19: Kurslara Katılma Durumu İle Çocuk Sayısı Arasındaki İlişki Durumu*

Çocuk Sayısı

Kurslara katılma durumu Çocuk yok 1 2 3 3+ Toplam

Evet 88 99 96 23 25 331

Hayır 10 13 10 10 10 53

Toplam 98 112 106 33 35 384

*p=0,12

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile çocuk sayısı durumu arasındaki benzerlik bulunmaktadır (Bknz. Tablo 19, p>0,05, sd=4, f=6,962).

Tablo 20: Kurslara Katılma Durumu İle Öğrenim Durumu Arasındaki İlişki Durumu*

Öğrenim Durumu

Okur- Yazar Değil

Okur-

Yazar İlkokul Orta

Okul Lise Üniversite Toplam

Evet 1 28 167 98 208 370 872

Hayır 1 1 0 0 34 22 58

Toplam 2 29 167 98 242 392 930

*p=0,000

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile öğrenim durumu arasında anlamlı, önemli bir farklılık vardır (Bknz. Tablo 20, p<0,01, sd=5, f=50,08).

Tablo 21: Kurslara Katılma Durumu İle Katılımcıların Meslek Durumu Arasındaki İlişki Durumu*

Katılımcıların meslek durumu Kurslara katılma

durumu Çalışıyor Çalışmıyor Öğrenci Emekli

Ev

hanımı Diğer Toplam

Evet 48 311 134 68 354 1 916

Hayır 4 25 23 5 0 0 57

Toplam 52 336 157 73 354 1 973

*p=0,000

(38)

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile katılımcıların meslek durumu arasında anlamlı, önemli bir farklılık vardır (Bknz.

Tablo 21, p<0,01, sd=15, f=46,066).

Tablo 22: Kurslara Katılma Durumu ile Eşin Yaşı Arasındaki İlişki Durumu*

Kurslara katılma

durumu Eşin Yaşı

27-32 33-39 40-46 47-54 Toplam

Evet 69 142 147 69 427

Hayır 10 10 13 10 43

Toplam 79 152 160 79 470

*p=0,09

Kurslara katılma durumu ile eşin yaşı arasında arasındaki benzerlik vardır (Bknz. Tablo 22, p>0,05, sd=3, f=20,757).

Tablo 23: Kurslara Katılma Durumu ile Eşin Mesleği Arasındaki İlişki Durumu*

Eşin mesleği

Kurslara katılma

durumu Çalışıyor Çalışmıyor İşçi Emekli Memur Toplam

Evet 105 25 96 152 100 478

Hayır 10 14 10 10 10 54

Toplam 115 39 106 162 110 522

*p=0,08

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile eşin mesleği arasında benzerlik bulunmuştur (Bknz. Tablo 23, p>0,05, sd=4, f=40,568).

(39)

Tablo 24: Kurslara Katılma Durumu ile Eşin Öğrenim Durumu Arasındaki İlişki Durumu*

Eşin Öğrenim Durumu

Okur- Yazar

Değil Okur-

Yazar İlkokul Orta

Okul Lise Üniversite Toplam

Evet 5 12 53 28 232 185 512

Hayır 10 8 10 5 7 7 57

Toplam 15 23 63 33 239 192 569

*p=0,12

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile eşin öğrenim durumu arasında benzerlik bulunmuştur (Bknz. Tablo 24, p>0,05, sd=5, f=56,113).

Tablo 25: Kurslara Katılma Durumu İle “Aylık gelir durumu” Arasındaki İlişki Durumu*

Aylık Gelir Durumu (TL) Kurslara katılma

durumu 0-1000 1001-2000 2001-3000 3001+ Toplam

Evet 164 84 134 289 671

Hayır 19 3 5 5 32

Toplam 183 87 139 294 703

*p=0,000

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile aylık gelir durumu arasında anlamlı, önemli bir farklılık vardır (Bknz. Tablo 25, p<0,01, sd=3, f=20,356).

Tablo 26: Kurslara Katılma Durumu İle “Sosyal güvencenizin durumu nedir?”

Arasındaki İlişki Durumu*

Sosyal güvencenizin durumu nedir?**

Eşimden dolayı sosyal güvencem

var

Bireysel emekliliğim

var

İsteğe bağlı

emekliliğim var Hiçbir sosyal

güvencem yok Toplam

Evet 362 43 212 138 755

Hayır 0 1 14 17 32

Toplam 362 44 226 155 787

*p=0,000, **Bağkur-SSK-Emekli Sandığı vb.

(40)

Bu çalışmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile “Sosyal güvencenizin durumu nedir?” sorusuna verilen cevaplar arasında anlamlı, önemli bir farklılık vardır (Bknz. Tablo 26, p<0,01, sd=3, f=37,258).

Tablo 27: Kurslara Katılma Durumu ile “Kursa gelme amacınız nedir?”

Kursa gelme amacınız nedir?**

Kişisel gelişimimi artırmak Evet Hayır Toplam

Sosyal faaliyetlerde bulunmak 493 43 536

Kursun iş bulmada yardımcı olması 232 11 243

Kursun iş bulmada yardımcı olması 138 10 149

Mesleki gelişimimi artırmak 20 10 30

Halen çalıştığım işte ilerlemek 51 23 74

Halen çalıştığım işten başka bir işe girebilmek/başka bir

iş kurabilmek 18 13 31

*p=0,07, **Birden fazla seçeneği işaretleyebilirsiniz

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile “Kursa gelme amacınız nedir?” sorusu arasında benzerlik bulunmuştur (Bknz. Tablo 27, p>0,05, sd=6, f=18,654).

Tablo 28: Kurslara Katılma Durumu ile “Halk Eğitimi Merkezleri kurs faaliyetlerinden nasıl haberdar oldunuz?” Arasındaki İlişki Durumu

Halk Eğitimi Merkezleri kurs faaliyetlerinden nasıl haberdar oldunuz?**

Kurslara katılma durumu Evet Hayır Toplam

Çevremden 510 51 566

Internet Sitesinden 202 6 208

Yerel/ulusal gazete, dergi, televizyon, afiş, ilan, broşür

vb 150 5 155

Sergi, fuar, yarışma, gezi, sempozyum vb. türü

etkinliklerden 40 5 45

Öğretmenlerin yaptığı alan tarama çalışmalarından 8 6 14

*p=0,08 , **Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz

(41)

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile “Halk Eğitimi Merkezleri kurs faaliyetlerinden nasıl haberdar oldunuz?” sorusuna verdikleri cevaplara göre aralarında benzerlik bulunmuştur (Bknz.

Tablo 28, p>0,05, sd=4, f=22,714).

Tablo 29: Kurslara Katılma Durumu İle “Sizin kursa devamınızı aşağıda belirtilen durumlardan hangisi/hangileri etkiler?” Arasındaki İlişki Durumu*

Sizin kursa devamınızı aşağıda belirtilen durumlardan hangisi/hangileri etkiler?**

Kurslara katılma

durumu Küçük

çocuklarımın bakımı

Ulaşım sıkıntısı

Eşimi ikna etmek

Aile büyüklerin

i ikna etmek (kaynana

vb.)

Kursun iş saatlerimle

çakışması Hiçbiri Diğer Toplam

Evet 121 136 66 67 94 410 22 916

Hayır 2 6 3 1 26 19 0 57

Toplam 123 142 69 68 120 429 22 973

*p=0,000, **Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile “Sizin kursa devamınızı aşağıda belirtilen durumlardan hangisi/hangileri etkiler?”

arasında anlamlı, önemli bir farklılık vardır (Bknz. Tablo 29, p<0,01, sd=6, f=64,676).

Tablo 30: Kurslara Katılma Durumu İle “Kaç kez mesleki kursa katıldınız?”

Kaç kez mesleki kursa katıldınız?

Hiç katılmadı

m 1 kez 2 kez 3 kez 3+ kez Toplam

Evet 102 259 124 331 79 895

Hayır 14 39 2 1 2 58

Toplam 116 298 126 332 81 953

*p=0,000

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile “Kaç kez mesleki

(42)

kursa katıldınız?” durumu arasında anlamlı, önemli bir farklılık vardır (Bknz. Tablo 30, p<0,01, sd=4, f=58,557).

Tablo 31: Kurslara Katılma Durumu İle “Alınan Kurslar” Arasındaki İlişki Durumu*

Alınan Kurslar(atölyeler) Kurslara

katılma durumu

Çini Bakır Aşçılık Hazır

giyim El sanatları Toplam

Evet 102 259 124 331 79 895

Hayır 14 39 2 1 2 58

Toplam 116 298 126 332 81 953

*p=0,000

Bu araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile “Alınan Kurslar” arasında anlamlı, önemli bir farklılık vardır (Bknz. Tablo 31, p<0,01, sd=4, f=58,757).

Tablo 32: Kurslara Katılma Durumu İle “Kursun açıldığı mekân” Arasındaki İlişki Durumu*

Kursun açıldığı mekân

Kurslara katılma durumu Halk Eğitim Belediye İŞKUR Toplam

Evet 744 23 23 790

Hayır 39 5 5 48

Toplam 790 24 23 838

*p=0,08

Araştırmadaki kadınların kurslara katılma durumu ile “Kursun açıldığı mekân” arasında benzerlik tespit edilmiştir (Bknz. Tablo 32, p>0,05, sd=3, f=0,263).