Thyroids 2
Osman Müftüoğlu
Bu yazıyı, geçen hafta görüştüğüm bir hastanın tedavi yanlışlarını görünce yazmaya karar verdim. O hastanın neredeyse on yıldır tiroit yetmezliği vardı, buna rağmen hastalığı, özellikle tedavisi konusunda son derece yanlış bilgilere sahipti.
Bana gelme nedeni de zaten bu yanlış ve noksanlıklardan kaynaklanan bazı sorunlardı.
TİROİT hastalıklarının en sık görüleni tiroit bezinin tembelliği, yani Hipotiroiti’dir.
Özellikle son yıllarda Haşimato hastalığının daha sık görüldüğünü hipotiroitiye yakalananların bir hayli çoğaldığını biliyoruz. Hipotiroitinin tek nedeni Haşimato hastalığı değil, daha birçok nedeni var. Ama en sık karşılaşılanı bu olunca hipotiroiti denilince akla hemen Haşimato hastalığı geliyor.
Kimler risk altında
Hipotiroiti orta yaşlarda sık rastlanan bir sağlık sorunu.
Kadınlarda erkeklerden daha çok görüldüğü de kesin!
Bununla birlikte çocuklar, hatta bebeklerde bile görülebiliyor, yaşlılarda görüldüğünde de hayret etmemek gerekiyor. Üstelik “yaşlandırmayı hızlandırdığı” için yaşlılar için önemli bir tehlike kabul ediliyor.
Tiroit hastalıklarına yakalanma bakımından bazıları daha şanssız. İsterseniz onları da bir hatırlatalım: Yeni doğum yapmış kadınlar, önceden guatrı olanlar, ailesinde tiroit hastalığı bulunanlar, elli yaş üzeri
dönemdeki kadınlar en önemli adaylar.
Ayrıca daha önceden tiroit hastalığı geçirmiş ya da tiroit bezi ameliyatı uygulanmış kişilerde de bu olasılık fazla. Şeker hastalarında, diğer bazı bağışıklık sistemi hastalıklarına önceden yakalanmış olanlarda, lityum ve benzeri ilaçları uzun süre kullananlarda, kolesterolü yüksek olanlarda tiroit yetmezliğine yakalanma ihtimali artıyor.
Belirtileri neler
Tedavi yanlışlarına girmeden önce tiroit bezinin yetersiz çalışması halinde ne gibi belirti ve problemlerin
ortaya çıkacağını da kısaca gözden geçirelim.
İşte ‘Doğru’ sanılan yanlışlar
- ÇOĞU hasta, hâlâ tiroit bezi yetersizliğini ortadan kaldırmak için kullandığı tiroit hormonu hapları konusunda yanlış şeyler yapıyor, yanlış şeyler biliyor!
Mesela bazıları bu ilaçların kilo aldırdığını düşünüyor. Oysa tiroit hormonlarını kullanmayan hipotiroiti hastaları kolay kilo alıyor.
- Bazı hastalar bu ilaçların tüylenmeye yol açtığını, hormon dengesini alt üst ettiğini
zannediyorlar ki her ikisi de yanlıştır. Ayrıca bu ilaçların kemik erimesi problemi yaptığı da doğru değildir. Doz aşımı yapmazsanız böyle bir sorun ortaya çıkmaz. Önlem olarak yine de özellikle elli yaş üstündeyseniz kalsiyum desteği almanız mümkündür. Bu ilaçların hafızayı bozduğu kalbe zarar verdiği de doğru değildir.
- Bazı hastalar tiroit haplarını nasıl kullanacaklarını da bilmiyor. Mesela aç karna değil, tok karna alıyor. Oysa bu hapların sabah aç karna alınması lazım. En iyi sonuç yemekten yarım saat önce alındığında elde ediliyor. İstisnai olarak aç karna alınca midede rahatsızlık ortaya çıkıyorsa tok karna almak da mümkün ama prensip olarak aç karna almak lazım. Eğer sürekli olarak tok karna almak durumunda kalırsanız doktorunuzla bu noktayı mutlaka görüşmeniz gerekiyor. Çünkü çoğu zaman ilacın dozunu arttırmak mecburiyeti ortaya çıkıyor.
Rastgele kullanmayın
- Çok önemli bir nokta da şu: Bazı hanımlar hatta bazı diyet uzmanları- daha da önemlisi bazı doktorlar- bu ilaçları kilo vermek amacıyla kullanıyorlar. Eğer kilo problemi tiroit bezi
tembelliğinden kaynaklanmamışsa ve vücudunuz yeteri kadar tiroit hormonu üretiyorsa tiorid haplarını rastgele kullanmak özellikle kilo vermek amacıyla suiistimal etmek çok ama çok tehlikelidir.
- Yeri gelmişken internetten veya el altından satılan bazı zayıflama ilaçlarının içine ?etiketinde beyan edilmeden, yani tüketiciyi aldatma pahasına- tiroit hormonu karıştırıldığı da biliniyor. Bu nedenle özellikle tiroit hormonu kullananların ?ama genelde herkesin- zayıflama haplarına ellerini bile sürmemelerini öneriyorum.
İlacı sakın kesmeyin
- Özellikle bazı vitamin üreticileri “metabolizma hızlandırıcı” haplar ürettiklerini iddia ederek kilo kaybı için çare arayanları yanlış bilgilendiriyorlar.
- Bu hapları iyilik olsun fayda sağlasın diye danışanlarına veren diyet uzmanları, egzersiz danışmanları beslenme merkezleri var.
- Bunların çoğunun içinde tiroit hormonu olmasa bile iyottan zengin yosun özleri, “kelp” ya da doğrudan “iyot”
destekleri var. Bu ürünlerin kilo vermeye faydası olmadığı gibi tiroit metabolizmasını bozucu yan etkileri de olabiliyor.
- Ayrıca özellikle Haşimato hastalığına bağlı tiroit yetmezliğinde bırakın iyotlu haplar yutmayı, içinde iyot bulunan vitaminler bile tavsiye edilmiyor. Bilindiği gibi bu hastalara iyotlu tuz da önerilmiyor.
- Tiroit hastalarının sık yaptıkları hatalardan biri de tedaviye başlar başlamaz ortaya çıkabilecek ilaca bağlı sıradan bazı sorunları bilmedikleri ya da korktukları için fazlaca büyütmek ve ilacı tümüyle kesmektir.
- Bu ilaçları kullananlarda özellikle yeni başlayanlarda çarpıntı, uyku kaçması, göğüs ağrısı, sinirlilik, ayak krampları, ellerde titreme, nefes darlığı, baş ağrısı gibi yakınmalar ortaya çıkabilir. Geçici olarak saç dökülmesi, adet düzensizlikleri olabilir.
- Böyle durumlarda ilacı kesmek yerine doktorunuzla konuşmanız ve çözüm aramanız daha doğru olacaktır.
Sigaraya yaklaşmayın
- EĞER tiroit sorununuz varsa sigara içmeyiniz.
- Sigara içilen yerlerde oturmayınız. Herhangi bir ilaç kullanacağınızda doktorunuza bilgi veriniz. İçinde iyot bulunan hapları şurupları doktorunuzun izni olmadan asla içmeyiniz.
- Çarpıntıya yol açabilecek kafein zengini içecekleri (çay, kahve, kola) tercih etmeyiniz.
- İlacınızın dozunu değiştirmek gerekebileceğini aklınızdan çıkarmayınız ve çok özel bazı durumlar dışında
hipotiroitinin ömrü boyu sürdüğünü ve hormonların çoğu zaman ömrü boyu kullanılması gerektiğini bir kenara
not ediniz.
Çünkü çoğumuzun aklına hala hipotiroiti denince kabızlık, ciltte kuruma, sarımsı soluk bir renk alma, ilerleyici kilo kazanımı veya kilo vermede
zorlanma, ödem hali, ses kalınlaşması veya sertse kısılma, çatallanma, saç dökülmesi, kaşlarda dökülme, tırnaklarda kırılma, terlemede azalma gibi belirtiler gelir.
Oysa sıradan bir “kolay yorulma” belirtisi özellikle ilerleyici bir bitkinliğe, enerji azlığına dönüşmüşse, unutkanlık sorunu giderek ilerlemeye başlamış,
odaklanma güçlüğü ve düşünme hızında yavaşlamaya yol açmışsa, sabah yorgunlukları, anlamsız yere üşümeler varsa bunlar da ufuktaki bir
hipertiroitinin ilk görüntüleri olabilir.
Kolesterole dikkat
ÖZELİKLE kadınlarda depresyon işaretleri olduğu zaman arka planda bir hipotirodinin bulunup bulunmadığı da araştırılmalıdır.
İnatçı ve gezici kas ve eklem ağrıları varsa, kas krampları, karıncalanma,
uyuşma, el ve kollarda ağrı gibi sorunlar da başlamışsa hipotiroiti akla gelmeli.
Ayrıca herhangi bir kan analizinde saptanan sürpriz kolesterol yükseklikleri de hipotiroitiden kaynaklanabilir.
Ayrıca cinsel istekte azalma ve cinsel güç kaybı da hipotiroite işaret edebilir.
Gebe kalma güçlüğü, adet düzensizlikleri gibi değişimlerde de hipotiroiti hatırlanmalıdır.
Özetle hipotiroitinin oldukça farklı enteresan işaretleri olabilir.
HASHİMOTO TİROİDİ İLE İLGİLİ GERÇEKLER
Her zaman yorgunsunuz. Kilo aldınız. Soğuğa dayanıklılığınız azaldı. Ve her zamankinden biraz daha halsiz görünüyorsunuz.
Yaptırdığınız kan testi, tiroidinizin yetersiz kaldığını mı gösteriyor? Peki bu Hashimoto’dan kaynaklı bir tiroid sorunu olabilir mi?
Hashimoto, bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına saldırmasıyla ortaya çıkan bir durumdur, en sık 40 ve 60 yaşları arasında teşhis edilir.
Çocukları da etkileyen Hashimoto’da aile öyküsü de büyük bir rol oynar.
"Hashimoto hastalığı olarak da adlandırılan Hashimoto tiroiditi, otoimmün bir hastalıktır ve bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına karşı saldırmasına neden olan bir bozukluğudur.
Hashimoto'lu insanlarda, bağışıklık sistemi tiroide saldırır. Bu, vücudun ihtiyacı olan için tiroid hormonunun yeterli miktarda üretilmediği hipotiroidizme yol açabilir. Boynunuzun ön tarafında bulunan tiroid bezi metabolizmayı kontrol eden hormonlar üretir. Bu, kalp atış hızınızı ve
vücudunuzun yediğiniz gıdalarda bulunan kaloriyi ne kadar hızlı kullanacağını belirler.«
Hashimoto tiroiditinin belirtileri
"Hashimoto'nun belirtileri başlangıçta hafif olabilir veya gelişmesi yıllar alır. Hastalığın ilk bulgusu genellikle guatr adı verilen genişlemiş bir tiroiddir. Guatr, boynunuzun önünün şişmeye neden olabilir. Büyük bir guatr yutkunma zorluğuna neden olabilir. Hashimoto'nun diğer belirtileri şunları içerebilir: Kilo almak, yorgunluk, solgunluk veya yüz şişmesi, eklem ve kas ağrısı, kabızlık, üşüme, hamile kalma zorluğu, eklem ve kas ağrısı, saç dökülmesi veya inceltilmesi, kırılgan saçlar,
depresyon, nabız yavaşlamasıdır. Hashimoto tiroidinin semptomları diğer başka rahatsızlıklarla
benzer olabileceğinden, teşhisi için doktora görünmeniz gerekir."
Hashimoto'nun tedavisi yoktur, ancak hormon ilaçlarıyla hormon seviyeleri düzenlenir ve metabolizmanız normal hale getirilir.
Tiroid hormonu ilacının dozu hastanın durumuna göre belirlenir.
Yaş, kilo, hipotiroidinin şiddeti, diğer sağlık sorunları, tiroid hormonlarıyla etkileşime girebilecek diğer ilaç kullanımları dikkate alınır.
Tedaviye başladıktan sonra, tiroid işlevini izlemek ve doğru dozu almanıza yardımcı olmak için tiroid stimüle edici hormon (TSH) testi adı verilen bir laboratuvar testi istenir.
Gerek görülürse tiroid hormonu tedavisi uygulanır.
Tiroid fonksiyon testleri
TSH ve serbest T4 seviyeleri tiroid fonksiyonlarını değerlendirmede en önemli testlerdir.
Alınan kan örneğinden çalışılırlar.
Bağışıklık sistemimizin kendi vücudumuzda bulunan yapılara karşı verdiği yanıt sonucu çeşitli otoantikorlar ve bunun sonucunda da otoimmün hastalıklar ortaya çıkabilir.
Antitiroglobulin, antitiroidperoksidaz (antiTPO), antiTSHR gibi
otoantikorlar kan testleri ile bakıldığında bu hastalıkların tanısına yardımcı olur.
Tiroglubulin seviyeleri genellikle kanser nedeniyle tiroid bezi çıkarılan tiroidektomili hastalarda takip amaçlı ölçülür.
Kalsitonin seviyeleri tiroid C hücrelerinden gelişen
meduller tiroid karsinomu gibi tümörlerin tanısında yardımcı
olabilir.
Regulation of thyroid hormone synthesis
Regulation:
• The hypothalamus in the brain secretes thyroid releasing hormone, TRH, that target the pituitary gland which, in turn, secretes thyroid stimulating hormone, TSH. The pituitary gland’s sensitivity toward TRH varies with the body’s need for thyroid hormones.
• Protirelin is a synthetic TRH causes increase secretion of TSH used for diagnostic purpose
Beyindeki hipotalamus, tiroid uyarıcı hormon, TSH salgılayan hipofiz bezini hedefleyen tiroid salgılatıcı hormon, TRH salgılar. Hipofiz
bezinin TRH'ye duyarlılığı vücudun tiroid hormonlarına olan ihtiyacına
göre değişir. Protirelin, tanı amaçlı kullanılan TSH salgısının artmasına
neden olan sentetik bir TRH'dir
TSH is absorbed into the thyroid, stimulating the thyroid to absorb iodine and synthesize hormones.
Thyroid hormones provide negative feedback for TSH production via a “homeostatic feedback loop.”
TSH tiroid içine emilir, tiroidin iyotu emmesi ve hormonları sentezlemesi için uyarılır. Tiroid hormonları TSH üretimi için
“homeostatik geri besleme döngüsü” ile olumsuz geri bildirim sağlar.
Regulation of
thyroid
hormone
synthesis
Tiroid hormon sentezi, aktif taşıma, tiroglobulin biyosentezi, oksidasyon ve
iyodürün tiroglobüline bağlanması ve bu proteinin matrisi içinde iyodür alımını
iki iyodotirozin ile iyodotironinlere bağlayarak gerektirir
Anatomy and Physiology of the Thyroid Gland
• Member of the Endocrine System
• Secretes thyroid hormones, thyroxine and calcitonin, which regulate metabolism and growth.
• Located in neck adjacent to the 5 th cervical vertebra (C5).
• Composed of epithelial cells which specialize in the absorption of iodine and, of course, secretion of thyroid hormones.
• Follicles surround a protein core, the colloid, where thyroglobulin, a substrate in thyroid hormone synthesis, and thyroid hormones are stored.
Endokrin Sistem Üyesi
Metabolizmayı ve büyümeyi düzenleyen tiroid hormonları, tiroksin ve kalsitonin salgılar. 5. servikal vertebraya (C5) bitişik boyunda bulunur. İyot emilimi ve elbette tiroid hormonlarının salgılanması konusunda uzmanlaşmış epitel hücrelerinden
oluşur. Foliküller, bir protein çekirdeğini, kolloidi çevreler, burada tiroglobulin, tiroid
hormon sentezindeki bir substrat ve tiroid hormonları depolanır
Synthesis of Thyroid Hormones
Thyroid hormones are synthesized by iodination of tyrosine residues on thyroglobulin within the lumen of the thyroid follicle.
The thyroglobulin is endocytosed and thyroxin (T4) and triiodothyronine (T3) are secreted.
Synthesis and secretion of T3 and T4 are regulated by thyroid-stimulating hormone (TSH; thyrotrophin) and influenced by plasma iodide.
Tiroid hormonları, tiroid folikül lümeni içindeki tiroglobulin üzerindeki tirozin
kalıntılarının iyotlanmasıyla sentezlenir. Tiroglobulin endositozlanır ve tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) salgılanır. T3 ve T4'ün sentezi ve salgılanması tiroid uyarıcı hormon (TSH; tirotrofin) tarafından düzenlenir ve plazma
iyodüründen etkilenir.
Synthesis of Thyroid Hormones
There is a large pool of T4 in the body; it has a low turnover rate and is found mainly in the circulation.
There is a small pool of T3 in the body; it has a fast turnover rate and is found mainly intracellular .
Vücutta büyük bir T4 havuzu var; düşük ciro oranına sahiptir ve esas olarak
dolaşımda bulunur. Vücutta küçük bir T3 havuzu vardır; yüksek bir devir hızına
sahiptir ve esas olarak hücre içi bulunur.
Detail of Synthesis:
• The oxidation of iodide and its incorporation into thyroglobulin (termed the organification of iodide) is catalysed by thyroperoxidase TPO, an enzyme situated at the inner surface of the cell at the interface with the colloid. The reaction requires the presence of hydrogen peroxide (H2O2) as an oxidising agent.
• Tyrosine residues are iodinated first at position 3 on the ring, forming monoiodotyrosine (MIT) and then, in some molecules, on position 5 as well, forming di-iodotyrosine (DIT). While still incorporated into thyroglobulin, these molecules are then coupled in pairs, either MIT with DIT to form T3, or two DIT molecules to form T4.
• The mechanism for coupling is believed to involve a peroxidase system similar to that involved in iodination. About one-fifth of the tyrosine residues in thyroglobulin are iodinated in this way.
