MASTERS OF MODERN A R T Yazan: Alfred H. Barr, Jr.
«Museum of Modem Art» Kolleksiyonlar Müdürü
Bu kitap, zamanımızın, resim, heykel- traşlık, baskı, mimarî, mobilya, fotoğraf ve film san'atları hakkında mükemmel canlı bir eserdir. Bu ekspoze Müzenin ilk tesis edildiği tarihtenberi toplanmış olan binler- ce san'at eseri meyanından ayrılan şaheser- lerle resimlendirilerek takviye edilmektedir.
Müzenin 25 nci yıldönümü münasebetile intişar eden en mühim eser olarak tab'edil- miştir. Mr. Barr tarafından yazılan teksten maada tanınmış selâhiyetli kalemler ve Mü- zenin kısım şefleri olan şahıslar tarafından muhtelif mevzular hakkında yazılar vardır:
Filmler hakkında : Richard Griffith Mimarî hakkında : Philip C. Johnson Baskılar hakkında : NVilliam S. Lieberman Fotoğrafçılık hakkında : Edward Steichen
in yazıları vardır.
Kitaptaki modern resim hakkındaki bölümde, bir çok memleketlerin sanatkâr- larından bahs edilmektedir. Fransız üstad- lan Cezanne'dan, Bernard Buffet, İtalyan futuristlerinden, Alman ekspresiyonİst ve abstre sanatın piyoniyerlerinden,, İngiliz ressam ve heykeltraşlarından, İspanya Nor- veç ve İsveç, Belçikalı sanatkârlardan bahs etmektedir. Kitap, ayrıca Avrupa modern mimarisinden Fransız, İskandinav ve Rus filmciliğinden, Lâtin Amerikanın san'at e- serlerinden bahs etmektedir.
Mimarî ve tezyinî sahalarda Müzenin oynadığı büyük rol, Mimarlık ve tezyinat Bölümü şefi Philip C. Johnson tarafından tebarüz ettirilmiştir. 19 uncu asrı 20 nci asra bağlıyan şaşaalı devirden bu güne ka- dar geçen zamana ait olan ve Müzenin kol- eksiyonları arasında bulunan iskemleler, daktilo makineleri, meşhur evlerin model- leri, kiliselere ait teçhizat, âletler, makina parçaları, yemek takımları ve afişler gibi çeşitli şeylerin estetik vasıfları ile tarihî kıymetleri ortaya konmuştur.
Masters of Modern Art kitabının ön sözünü yazmış olan Müze müdürü Rene d'Harnoncourt bu yazısında, Müzenin 25 senelik faaliyeti esnasında kültürel sahada yaptığı tesiri gözden geçirmektedir. Fahrî mürakabe heyeti reisi John Hay Whitney bu kitap için yazdığı iddialı bir ön sözde Müzenin takip ettiği politikanın ana hat- larını izah etmekte ve şöyle demektedir,
«Hür Cemiyetin inkişafına daimî suret- te bir engel ve tehlike teşkil eden otoriter baskıların tatbik edildiği bir devirde, san'- at mevzuuna dönmek ve bu mevzuun bahş ettiği düşünce ve kanaat hürriyetindeki canlılığı ve değişiklikleri görmek, bilhassa gönül ferrahlatıcı, bir hadisedir.
Bir şahsın bünyesinde mündemiç bulu- nan kabiliyetleri serbestçe kullanması saye- sinde Cemiyetin bütününe kazandırdığı se- mereli işlere karşı olan hürmetimizi ve biz- zat şahıslara karşı olan hürmetimizi «Mu- seum of Modern Art» "in kolleksiyonları ve neşredilen bu eser iyi bir şekilde temsil eder kanaatindeyiz. Sözü geçen bu hürri- yetin demokratik Cemiyetin temel taşını teşkil ettiği hakkındaki inancımızı da ay- rıca tebarüz ettirmek isteriz.
Neşr eden : The Museum of Modern Art 11 WEST 53 Street, New York 19, N. Y.
TURİSTİK TESİSLER Plan numuneleri
Hazırlayan: Y. Mimar AdlîYener Basın - Yayın ve Turizm Genel Mü- dürlüğü
Kitap bir buçuk sahifalık bin ön sözle başlamakta, arkasından turistik tesislere ait örnek planlardan müteşekkil muhtelif planş- lar gelmektedir.
Bu planşlarda, memleketimizde bilhas- sa iç turizmin gelişmesi için ne gibi bina tesislerinin yapılması düşünülmüş ve plan örnekleri verilmiştir. Bunlar en küçük kamp odasından başlanarak, auberge, motel, kır kahvesi, kasaba oteli gibi çeşitli mevzulara aittir.
Kitapdan bilhassa Belediyeler fikir al- mak üzere geniş istifade sağlayabileceklerin- den,
tavsiye ederiz.
ADRİAN HEATH, Pasmore'un realist devresinin tesirinde kalmış ve 1950 de tar- zını değiştirmiştir. Hendesî şekillerin bir- biriyle olan ahenkli nisbetlerini arar. Buna rağmen eserlerinde kuru bir disiplin görül- mez.
Meçhul kalmış sanat harikaları elan mevcut mudur?
Courrier de l'UNESCO'un dünyaca az tanınan hakikî şaheserlere tahsis edilen son numarasının başlığına inanmak icap ederse, evet!
Bu sayının fasikülleri Mısır, Avustral-
Le Courrier No 11 - 1954 Merveilles İnconnus de L'ART
«MEÇHUL SANAT HARİKALARI»
ya, Norveç, Yugoslavya, Hindistan'dan bahs etmektedir.
Eski Mısır medeniyeti çok iyi tanındı- ğı halde, eski Mısır resmi uzun zaman ba- sit bir sanat telâkki edildiğini itiraf etme- lidir.
«Courrier» Avustralya'nın şimal böl- gesindeki mağara duvarlarında yeni keş- fedilmiş Arnhemli yerlilerin boyadıkları sanat eserlerinden haber vermektedir.
Norveç'te dahi; herkesin bilmediği harika eserlerden bahs edilebilir. Zira «Sta- rekirke» adlı harika şakulî-ahşap-kilise an- cak 1820 senesinde bizzat Norveç'tiler ta- rafından keşf edilmiştir.
Yugoslav'yada XIV ve X V inci yüz yıllarda Türkler Balkanları zabt ettikleri zaman kilise ve manastırlarda alçı ile ka- patılmış 500 seneden daha eski zamanlara ait şayanı dikkat kıymetli fresklerin mey- dana çıkarılması için yapılan ciddî araştır- malar ve mesaî vardır.
«Courrier» Hind'de Ajanta grotların- da Keşiş-sanatkârlarm 900 sene ve daha önce mezbah ve manastırlarda hâk ettik- leri yeni keşf edilen acaip bir güzellikteki heykeller ve resimlerden bahs etmektedir.
Dünyanın nazarından saklı kalmış sa- nat harikalarına hususî bir sayı tahsis eden
«Le Courrier» yi tavsiye ederiz.
Z. S.
n i n e a b s t r a c t a r t i s t s
Dokıtz abstre sanatkâr.
Tâbi: Alec Tirantİ Ltd. Londra Metin: Lawrence Allovvay
KENNETH MARTİN, non-figüratife 1949 da başlamıştır. Resimde ifadenin mah- dut olduğuna kanaat getiren ve aldatıcı me- kân ifadesinden ziyade, mekânı yaratmak isteyen sanatkâr 1951 de ilk mobil heyke- lini yapmıştır. Eserlerinde Calder'in tesiri görülmekle beraber, sürrealist bir espri, kendisini, mobilin mucidi bu heykeltraştan ayırmaktadır.
ROGER HİLTON, senelerce Paris ekolünün tesirinde kalmış ve ancak 1950 de kendini bulmuştur. Romantik bir şahsiyete sahiptir. Bir esere başlarken ne şekilde neticeleneceğini bilmez. Kendi fikirlerine göre «Abstre bir ressam meçhule tâbi olur».
WİLLİAM SCOTT, abstreye, stilize bir realizmden gider. Bu kitaptaki sanat- kârlar arasında, tabiattan istifade eden ye- gâne ressamdır. Fakat bazı işlerinde «con- cret» bir abstraksyona varabiliyor.
Bu kitap İngiliz sanatını tamamen tem- sil etmemekle beraber, bugünkü en iyi sa- natkârlardan bahsetmektedir. H . B.
Neşreden: Alec TİRANTİ Ltd.
72 Charlotte Street London, W. I TERRY FROST formların mutlak fi- ziolojik tesirleri olduğuna kanidir. Frost, Hilton ve Scott'la beraber matematik ve entelektüel non-figüıatif sanatın zıt kısmım temsil ederler.
ROBERT ADAMS, tedricen inkişaf et- miştir. 1949 senesine kadar figüratif ele- manlarla meşgul olan sanatkâra MOORE tesir etmiştir. Bu tesirle abstre işlerinde bile «modeleur» dür. Son eserlerinde, hey- kelin formu ile etraftaki espas arasında ahenkli bir muvazene mevcuttur. Heykelle- rinde malzemenin fizikî varlığı hâkimdir.
Robert Adams, Terry Frost, Adrien Heath, Anthony Hill, Roger Hilton, Ken- neth Martin, Mary Martin, Victor Pasmore ve William Scott'un eser ve teorilerinden bahseden bu kitabın tahlili:
1933 senesinde, siyasî sebeplerden do- layı İngiltere'ye iltica eden bir çok beynel- milel şöhretler, İngiliz plâstik sanat anlayı-
Kenneth Martin
şına tesir etmişler ve modern sanatın doğ- masında büyük rol oynamışlardır.
İkinci Dünya Harbinden evvel İngiliz non-figüratif sanatının beynelmilel bağları olmasına rağmen, 1950 senesine kadar abs- tre sanatkârlar bu sahada mühim bir mevki işgal etmiyorlardı.
1933 senesindenberi non-figüratif re- sim ve heykel yapan ve bu kitapta ismi geçmeyen Ben Nicholson gibi bir iki sa- natkâr hariç, kitapta bahsedilen ressam ve heykeltraşların hepsi, abstre sanat anlayışın- da büyük hamlelerini ancak 1950 senesinde yapmışlar ve beynelmilel sanat dünyasın- da kendilerinden bahsettirmeğe başlamışlar- dır.
Bu dokuz sanatkârın içinde en mühim- ini addedilen ve kendi kendini araştırarak kolay yoldan kaçan, mütemadiyen değişen VİCTOR PASMORE abstre anlayışa 1947 senesinde girmiş ve ilk konstrüksyon hey- kelini 1951 de yapmıştır. Son işlerinde MONDRİAN'ın neoplastik teorilerine dö- nerek, bazı satıhları değiştirip birbirine amut vaziyete getirmekle Rölyef-tablo an- layışında yeni bir prensip bulmuştur. Hey- kellerinde alüminium ve plexiglass satıhlar kullanan ve nisbetler münasebetinde daima daha cür'etkârane formüller arayan Pas- more, önceleri kendisiyle beraber çalışmış olan Adams, Hill, Kenneth Martin ve Heath'e tesir etmiştir.
MARY MARTİN, 1950 de ilk non- figüratif heykelini yapan ve 1951 de rölyefe meyleden bu heykeltraşın son eserlerinde modern mimarînin tesirleri görülmektedir.
Fondan, muhtelif istikametlerle öne gelen veya derinliğe giden tahta rölyeflerinde, heykeltraş, riyaziyeyi zekice kullanmaktadır.
ANTHONY HİLL yalnız ressam ol- duğundan sanatının bir kısmını yazı ile ifa-
Mary. Martin
A. HİLL
de etmiştir. İlk işleri sübjektiftir. Son eser- lerinde basitleşmiş şekiller ve matematik esas göze çarpar. Non-figüratif teorilerini gayet iyi bildiği resimlerinden anlaşılır.
193
A D R İ A N HEATH, Pasmor'un rea- list devresinin tesirinde kalmış ve 1950'de tarzını değiştirmiştir. Hendesî şekillerin bir- biriyle olan ahenkli nisbetlerini arar. Buna rağmen eserlerinde kuru bir disiplin görül- mez.
GLİ EDİFİCİ PER LE İNDUSTRİE
1953
Arch. Armando MELİS Bu kitap endüstri binalarının inkişafı ve organizasyon meselelerinden bahsetmek- tedir. Dokuz bölüme ayrılan kitapta sıra- sile, fabrika binalarının umumî tasnifi ve fabrikalarda organizasyon meselesi, inşaatta ekonominin ehemmiyeti, plânlama, fabrika- larda nafi sahalar - fabrika arazisi - fabrika inşasında muhtelif inşa sistemlerinin tahlili (bu kısım oldukça geniş tutulmuştur) - Ener- ji, su havalandırma, aydınlatma, yangına karşı korunma tedbirleri, nakliyat ve depo- lama meseleleri - Fabrikalarda müştemilât ve tamamlayıcı binalar - Sosyal tesisler, tıbbî servisler, kültür fizik tesisleri, kreşler - Şehircilik ve sanayi binalarının münase- beti - Sanayi binalarında estetik meseleleri - İtalyanca olarak nefis surette basılmış 350 sayfa, 200 resimden ibarettir.
Tagsiye ederiz. Z. S.
Neşreden: S. LATTES et C. Editori Torino — İtalie
NEUE İNDUSTRİEBAUTEN Herausgegeben von H. und T. Maurer
Arch. BDA und R. P. Lohse SWB.
Zamanımızda yeni sanayi müessesele- ri ve mevcutların tadili inşaatı pek fazla çoğalmıştır. Bu fazla faaliyete rağmen bazı sahalara münhasır kalmak üzere hususî ve mahdut tetkikler dışında sanayiciler ve mimarlar için fabrika inşaatına dair neşri- yat bulunmaması dikkate şayandır.
Sanayi inşaatı meselelerini yakından tanıyanlar bunların ne kadar çeşitli oldu- ğunu muhtelif kollara ait ihtiyaçların bir- birinden ne derece farklı bulunduğunu, yeni yapılarda, bu ihtiyaçların pratik ola- rak ehemmiyetli müşküller meydana getir- diğini, takdir ederler. Sanayi inşaatı mimar- lığın en fazla zorluk arzeden bir koludur.
Devamlı surette hazırlanan plân ve yapı sistemlerinin, ve tekniğin inkişafı, ilerle- mesi karşısında daima geri kaldığı mü- talâası herhalde yerinde olsa gerektir.
Bu vaziyet karşısında gerek sanayici- ler gerek mimarların yeni neşredilen
« Y e n i E n d ü s t r i İ n ş a a t ı » ki- tabında itina ile seçilmiş yeni fabrika in- şaatına ait misallerden esaslı surette fay- dalanacakları kanaatile bu eseri mimarla- rımıza tavsiye etmeği vazife telâkki ettik.
S. T.
Neşreden: Verlag Otto Maier Ravensburg
Allemagne M. L. R. Koleksiyonu COURS D'ARCHİTECTURE
P. De Lagarde tarafından İngenieur E. C. P., Architecte D. P. L. G.
1 ciltte 21 x 27 eb'adında 260 sahife ve 289 şekil vardır.
Mimarlık ve mühendislik tahsili yapan talebeler için yeni bir eser: «Cours Ele- mentaire d'Architecture» Eser, mühendise bir bina projesini yapmak için icap eden bilgileri vermekten ziyade tercihan mimarın tasavvur şeklini ve teşkil tarzını zikret- mektedir.
Yazar, eserinde sert bir rasyonalizmin mimarî anlayışında bir metod olmadığını iknaa çalışmaktadır. Bununla beraber ya- zar, mühendislere hitap edebilmek için bil- hassa son senelerde bulunmuş olan yeni
teorilere istinat ederek riyazî bir dil kul- lanmaktadır.
Mimarlar da eserden istifade edebile- ceklerdir. İçinde günümüzün icaplarına göre birçok problemler ele alınmıştır.
Genç mimarî talebeleri ilk etüdlerinde bu metodla çalıştıkları takdirde zamandan bir hayli kazanacaklardır.
İ ç i n d e k i l e r :
Bazı estetik bilgiler — Mimarîde tat- bikat — Klâsik mimarî — Prensipler ve mimarî kelimeler — Hareket ve plâstik sa- natta umumî bilgiler — Nizamların etüdü:
Toskan nizamı, Dorik nizamı, Korentien ve kompozit nizamı — Kompozisyon mev- zuunda teorik ve pratik bazı tavsiyeler.
Neşreden: Librairie Eyrolles
61 Boulevard St. Gennain Paris V.
TARİHTE BATI ANADOLU
(Fas i kül: I)
Yazan: RÜSTEM D U Y U R A N - İzmir: 1954 — Fiyatı: 300 Kr.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Rüstem Duyuran tarafından yazılan ve Ege Turizm Cemiyeti tarafından yayınlanan (No. 8) bu eser, aynı müellifin adı geçen Cemiyet yayınları arasında ve Türkçe, Fransızca ve İngilizce olarak neşredilmiş olan Batı Anadolu Arkeoloji Haritası (İz- mir: 1952 No. 5) nda geçen tarihî ve coğ- rafî yerler hakkında kısa ve fakat en lü- zumlu bilgileri vermektedir.
Önsözünden anlaşıldığına göre eser dört fasikülden terekküp edip (450) den fazla mevki hakkında bilgi verecektir. Neş- redilmiş olan I. ci fasikülde (115) madde mevcuttur.
Temiz ve tertipli bir şekilde basılmış ve birçok güzel fotoğrafla süslenmiş olan bu eseri, tarih, arkeoloji ve turizm ile ilgili okurlarımıza tavsiye ederiz.
