K A Y B E T T İ Ğ İ M İ Z D E Ğ E R L E R :
A B I D I N M O R T A Ş
1904 — 1963
22 Nisan 1963 de hayata gözlerini ka-payan iyi insan ve değerli mimar Abidin MORTAŞ'ın kısa biyografisi şöyledir:
1904 de Divrik'te doğdu. Babasının adı Hüseyin, annesinin Hasene'dir. İlk tah-silini İstanbul'da Samatya'da İttihadı Te-rakki, orta tahsilini Yedikule Alman Okulu ve İstanbul Lisesinde yaptı. Güzel Sanatlar Akademisine 1923 de girdi, 1928 de Yük-sek Mimarlık diploması alarak mezun oldu.
Küçüklüğünden beri güzel sanatlara karşı istidadı vardı. Müzik, edebiyat, felsefe ve kozmoğrafya'ya büyük ilgi gösteriyordu. Almancayı çok iyi bilir, bu lisandan fikrî ve meslekî sahada faydalanırdı. Meslek faaliyeti yanında devamlı okur ve takip ederdi. Bu fikrî faaliyet onun düşünüş ve formasyonunun tekâmülüne çok yaradı.
Akademiden çıktıktan sonra Cemil FINCI, Faruk ÇEÇEN ile bir büro kurdu-lar. 1931 den itibaren de beraber çalışmağa ve ARKİTEKT'i neşretmeğe başladık.
1940'a kadar süren müşterek çalışmalarımız karşılıklı bir anlayış içinde devam etti. Bu süre içinde Abidin'in meziyetlerini daha iyi
tanımak fırsatını buldum. 1941 de MOR-TAŞ büyük ve daha geniş bir iş sahası bul-du. HAYMİL İnşaat şirketiyle ortaklık ku-rarak, memleketin her tarafında ve bilhassa Ankara'da büyük binalar inşa etti. Bunlar arasında Dil Tarih Fakültesi, Devlet De-miryolları Umum Müdürlük binası, Eti-bank. Emekli Sandığı, Amerikan Sefaret-hanesi, İzmir ve Kayseri İşçi Sigortaları Sanatoryum ve hastahaneleri ile birçok hiz-met binaları vardır.
Abidin iş adamı ve müteahhit olarak çalışırken, hiçbir zaman sanat kaygusunu kaybetmedi. Bu davranışı ona belki maddî bakımdan zarar verdi. Ama ortakları Hay-dar Emre, Cemil Arıduru gibi taahhüt ha-yatında da, şerefli bir isim bırakmasını te-min etti.
MORTAŞ iş hayatı yanında meslekî faaliyeti de bırakmadı. Esasen sanat kabi-liyeti bu yönü ihmal etmesine imkân bırak-mıyacak kadar kuvvetli idi. İkinci Dünya Harbinin sıkıntılı, durgun ve kısır yılla-rında birçok mimarlık projesi düzenledi ve tatbik etti. Maliye Meslek Okulu, iki
bü-T"»
yük sinema, kooperatif mahalleleri ve ev-leri, Kalaba Camii, bunlardan bazılarıdır. Eserleri hakkında şimdiden fikir yürütmek daha erkendir. Yalnız eserlerinde onun kuv-vetli hassasiyet ve şahsiyetinin tesirlerini be-lirtmek yerinde olur.
Sanat ve iş hayatında açık sözlülüğü, dürüstlüğü ve meslekî olgunluğu ve tole-ransı, onu herkes tarafından sayılan ve çok sevilen bir şahsiyet yaptı.
34 yıllık devamlı ve yorucu mesai, Abidin'in sıhhatini bozmuştu. Hastalığını büyük bir tevekkül ile karşıladı. Son za-manlarda daima şöyle diyordu: «İnsan bir süre yaşar ve ölür» Sanki bu sözü ile, daima hayata karşı duymakta olduğu lâkaydîyi anlatmak istemekteydi.
Buna rağmen, ağır hastalığını yenmek istercesine son demlerine kadar çalışmağa devam etti.
MORTAŞ, son mimarlık devremizde yetişen kabiliyetlerden biridir. Mesleğe, iş hayatına sayısız hizmetleri vardır.
Onu daima anacağız.
ZEKİ SAYÂR
