13. Hafta:
Otomasyon ve Teknoloji Kararları
• Teknolojik gelişmenin hızını görmek için, içinde bulunduğumuz yüzyıla bir göz atmak yeterli olacaktır.
Günümüzde doyum aşamasına gelmiş ürünlerin büyük bir kısmı, yüzyılın başında henüz sunuş aşamasında ya da piyasaya sürülmemiş durumdaydı. Yaklaşık yarım yüzyıl önce, ilk bilgisayarların geliştirilmesiyle yeni bir teknolojik gelişme devri başlamıştır.
İlk bilgisayarların geliştirilmesiyle yeni bir teknolojik
gelişme devri başlamıştır. İlk bilgisayarlar büyük, yavaş ve yüksek maliyetli iken, günümüzde bunların boyutları
küçülmüş, hızları artmış, maliyetleri ise düşmüştür.
Teknolojideki hızlı değişme ve gelişmeler, üretim işlemleri üzerinde çeşitli boyutlarda iyileştirmeler sağlayarak
rekabet avantajı yaratmakla kalmamış, kullanılan üretim yöntem ve sistemlerini de değiştirmiştir.
Önemli bir girdi kaynağı olan teknoloji:
Ürün ve hizmet üretiminde kullanılan veya
kullanılabilecek üretim bilgisi ve bu bilginin türetilme ve kullanılma becerisidir.
Teknolojiyi rekabet aracı olarak kullanabilen işletmeler düşük maliyet, hızlı ürün geliştirme ve piyasaya
sunabilme yeteneği, zamanında teslim, yüksek kalite, esneklik gibi konularda avantajlı konuma gelmiştir.
• Teknoloji kavramına, ürün ya da süreç teknolojisini ifade edecek şekilde iki ayrı anlam yüklemek mümkündür.
• Ürün teknolojisi: Yeni ürün ya da hizmetlerin geliştirilmesiyle ilgili bir kavramdır. Siyah beyaz televizyonlardan sonra renkli TV geliştirilmesi, otomatik çamaşır makinalarının geliştirilmesi, ürün teknolojisindeki ilerlemelere örnektir.
• Süreç teknolojisi: İşletmelerin ürün ya da hizmetlerinin üretiminde kullanılan makine, araç ve gereçlerle ilgili bir kavramdır. Gerçekte, süreç teknolojisindeki ilerlemeler, daha nitelikli ürünler üretilmesini sağlayarak ürün teknolojisinde de ilerleme sağlar
Teknolojiyi donanım ve yazılım şeklinde de sınıflandırmak mümkündür.
• Donanım; makine araç, takım gibi unsurları,
• Yazılım; donanımın kullanımını sağlayacak kuralları, yöntem ve ilkeleri ifade eder.
Teknolojinin yararlarının ortaya çıkması için donanım ve yazılımın birlikte kullanılması esastır.
Endüstri 4.0’ın gelişmesiyle artan üretim hızı ve ürünün kalitesi rekabet için yeterli olmayacak ve en çok üreten değil müşterinin isteğini en çok karşılayan galip gelecektir. Apple’ın dünyanın en büyük şirketi olması ve eski dünya devi Nokia’yı piyasadan silmesi bu duruma en güzel örnektir.
İleri süreç teknolojisinin işletmeye sağladığı yararlar
• Fireleri ve malzeme kayıplarını azaltır,
• Tesisin esnekliğini arttırır,
• Üretim süresinin kısalmasını, böylelikle müşteri ihtiyaçlarının daha hızlı bir şekilde karşılanmasını sağlar,
• Ürün ve hizmetlerin kalitesini iyileştirir,
• Üretim ve satış hacminin artmasını sağlar,
• İşgücü maliyetlerinden tasarruf sağlar,
• Ürünün tasarım süresini kısaltır, böylelikle yeni ürünlerin hızlı bir şekilde piyasaya sunulmasına olanak verir,
• İleri teknolojiye dayalı sistemlerde, işgücü aktif rolden denetleyici konuma geçer, böylelikle güvenli bir iş ortamı yaratılır. Ayrıca, ileri teknoloji, bireyleri, tekrarlamalı özellik taşıyan, monoton işlerden kurtararak zihinsel yeteneklerini kullanabilecekleri işlere yöneltir,
• İleri teknoloji, otomatik olarak yönlendirilmiş araçların (automatically guided vehicles) kullanımıyla, tesis içindeki ve tesis ile depo arasındaki malzeme hareketlerinin hızlandırılmasını sağlar, ürün ya da parçanın tesiste geçirdiği süre kısalır, böylelikle yan mamul stok düzeyi ve alan ihtiyacı azalır ve tesis daha yoğun kullanılabilir.
• Elektronik veri değişimi teknolojileri ve faks makineleri sayesinde bilginin iletilme hızı artmıştır.
Tüm bu yararlarının yanı sıra ileri teknoloji kullanımının yüksek yatırım gerektirmesi ve
otomasyonun istihdamı düşüreceği endişesi vardır.
Oysa otomasyona geçişle birlikte yeni iş alanları
ortaya çıkabilecektir. Bilgisayar programcıları, sistem analistleri, otomasyona dayalı sistemlerin bakım
onarımını üstlenecek personel…
Süreç teknolojisinin evrimi
• Sanayi devrimini izleyen dönemde makine gücü insan gücünün yerini almaya başlamış ve mekanizasyon kavramı gündeme gelmiştir. Standart ürünlerin üretim miktarları arttıkça, ürünün tek bir parçasının üretimine tahsis edilmiş özel amaçlı makinalar tasarlanması yoluna gidilmiştir.
Üretim hatlarının ve akış tipi üretim sistemlerinin diğer süreç yapılarına kıyasla daha sermaye yoğun olduğu bilinmektedir. Geçmişte, bu tür sistemlerde kullanılan donanımın, özel amaçlı makinalardan ve malzeme taşıma için kullanılan konveyörlerden oluştuğu görülmektedir.
• Teknolojinin ilerlemesiyle, bu sistemlerde kullanılan makine ve araçların hızı ve kaliteli üretim yapabilme yeteneği artmıştır. Günümüzde, konveyörlere yerleştirilmiş parça ve malzemelerin üzerindeki bar kodlar okunabilmekte ve bu kodlara dayanılarak parçalar değişik yerlere yönlendirilebilmektedir.
Üretim araçları, ayrıca, bir yandan üretim hızını
arttıran, diğer yandan kalite denetimini sağlayan
proses kontrol ve otomasyona dayalı muayene
aygıtlarıyla donatılmıştır.
Esnek otomasyon çeşit ekonomisi avantajı sağlamaktadır.
Müşteri istek ve beklentilerini çeşitlendiği günümüzde işletmeye;
• Esneklik
• Hız
• Maliyet ve
• Kalite gibi önemli rekabet araçlarına esnek otomasyon ile ulaşılabilmektedir.
Sabit otomasyon ise ölçek ekonomisi avantajını sağlamaktadır.
Ancak yüksek hacimli standart üretim gerektiren sistemlerde, sabit otomasyon kullanılmalıdır.
Üretim Sistemlerinde Kullanılan Teknolojiler
Otomasyona Dayalı Makina Ve Araç Türleri
• Sayısal denetimli tezgahlar
• Bilgisayar denetimli ve direkt sayısal denetimli tezgahlar
• İşleme merkezleri
• Endüstriyel robotlar
Sayısal Denetimli Tezgahlar
• Sayısal Denetim (“Numerical Control”) kavramı ve bu kavramın üretimde kullanılan takım tezgahlarına uygulanması İmalat Mühendisliğinde bir devrim niteliğindedir. Sayısal Denetim, insan el becerisi ve deneyimine bağlı küçük atölye tipi üretim biçiminden başlayarak, günümüzde bilgisayarların, üretimin çeşitli aşamalarını gerçek zamanda denetlemek (“real-time control”) için kullanıldığı esnek üretim birimlerinin ve insansız fabrikaların oluşması sürecindeki gelişmelerde, çok önemli bir yer tutmaktadır.
• Sayısal Denetim bir takım tezgahının kodlanmış sayısal verilerle denetlenmesi olarak tanımlanabilir.
Sayısal karakterlerden oluşan kodlanmış sayısal
verilerle takım tezgahlarında kesici takımın veya iş
tablasının, iş parçasının istenilen boyutlara
getirilmesi için izlemesi gereken yolun, ana milin
devir sayısının, ilerleme hızının ve benzeri işlevlerin
denetimi gerçekleştirilir.
Bilgisayar Sayısal Denetimli Ve Direkt Sayısal Denetimli Tezgahlar
• Daha yakın bir zamanda kendi hafızalarına sahip bilgisayar sayısal denetimli (Computer Numerically Controlled-CNC) tezgâhlar geliştirilmiştir. Bu tezgâhlarda, operatörün işle ilgili ayrıntılı talimatları makinaya bağlı bir bilgisayar sistemine girmesi ve çeşitli parça programlarının bilgisayar hafızasında saklanması mümkün olabilmektedir.
• Sayısal denetimli (Computer Numerically Controlled-CNC) tezgâhlara ilişkin daha ileri bir teknoloji olarak direkt sayısal denetimli (Direkt Numerical Control-DNC) tezgahlar vardır. Birden çok sayısal denetimli tezgah ile bu tezgahların hareketlerini yönlendiren bir merkez bilgisayar arasında bağlantı vardır.
İşleme Merkezleri
• İşleme merkezleri bir makinanın otomatik denetimini sağlamakla kalmamakta, otomatik takım değişikliklerini ve otomatik yükleme boşaltma fonksiyonlarını da gerçekleştirebilmektedir. Örneğin, makinaya sürülüp geri çekilebilen iki iş tablasından oluşan mekik sistemiyle donatılmış bir makina düşünelim. Bir tabladaki iş devam ederken, bir sonra işlenecek parça ikinci tablaya bağlanabilir. İlk tabladaki işlem tamamlandıktan sonra, bu tabla çekilip ikinci tabla gerekli pozisyona getirilir, işlem için gerekli takıma ulaşılır ve bu takım, bir sonraki işlemi yerine getirmek üzere tezgâh üzerine bağlanır.
Endüstriyel Robotlar
• Robotları; parça, malzeme, takım ve araçları hareket ettirebilen çok fonksiyonlu ve yeniden programlanabilir araçlar şeklinde tanımlamak mümkündür. İnsan eliyle yapılan tekrarlamalı birtakım işlerin yerine getirilmesinde kullanılırlar. Bu teknolojide, insan benzeri biyolojik özelliklere sahip makinaların üretim işlemlerini yerine getirmesi söz konusudur.
Robot kullanımıyla;
• Üretim süresi kısalır
• İşgücü maliyetleri düşer
• Kapasite, güvenilirlik ve esneklik artar
• Malzeme kayıpları azalır
• Özellikle de insan sağlığını tehdit eden noktalarda robot kullanımı çalışanların sağlığını korur.
Otomasyona dayalı üretim sistemleri
• Otomatik üretim hatları
• Otomatik montaj hatları
• Esnek imalat sistemleri
Otomatik Üretim Hatları
• Otomasyona dayalı üretim hatları, aralarında bağlantı kurulmuş otomatik makina ve araçlardan oluşur. Bu sistemde; makinalar, otomatik parça transfer ve yükleme boşaltma araçları birleştirilmiş; hat üzerindeki makinalar otomatik hammadde besleme sistemleriyle donatılmıştır. İnsan müdahalesi gerektirmeksizin işlemlerini yerine getirebilirler.
Transfer hatları olarak da bilinen bu sistemlerde işlem sırası sabittir. her bir makine ya da iş istasyonunda işlemi tamamlanan parçaların bir sonraki makine ya da iş istasyonuna aktarılmasında otomatik malzeme taşıma sisteminden yararlanılır.
Otomatik üretim hatlarının kurulması için;
• Standart ürüne olan talebin yüksek, kararlı ve uzun
dönemli olması gerekir. Bu koşullar sağlandığı takdirde, birim üretim maliyeti çok düşük olacaktır. Ancak ürün yaşam sürelerinin kısalmasıyla tek bir ürünün
üretilmesine yönlendirilmiş otomatik üretim hatları
karşısında, çeşit esnekliği sağlayan sistemlerin daha fazla tercih edildikleri görülmektedir.
Otomatik Montaj Hatları
• Otomasyona dayalı montaj sistemi, otomatik malzeme taşıma araçlarıyla birleştirilmiş otomatik montaj araçlarından oluşan bir sistemdir. Malzemelerin makinaya beslenmesinde, parçaların bir araya getirilmesinde, yani montajında robotlardan yararlanılır. Bir makinada işi tamamlanan parça, bir sonraki aşamaya otomatik olarak aktarılır.
ESNEK İMALAT SİSTEMLERİ
Grup Teknolojisi/Hücresel İmalat
• Grup teknolojisi/hücresel imalât, ilk kez 1940’larda Sovyetler Birliği’nde ortaya atılmış ve uygulanmaya başlamış bir sistemdir. 2. Dünya Savaşını izleyen yıllardan itibaren, Batı ve Doğu Avrupa, Hindistan, Hong Kong, Japonya ve Birleşik Devletlere de yayıldığı görülmektedir. Bu üretim biçiminin en çok metal işleme alanındaki uygulamalarına rastlanmaktadır.
• Grup teknolojisi, bir populasyonun bazı üyelerinin belli gruplar içinde toplanması amacıyla popülasyonun özelliklerini belirleme yaklaşımı olarak tanımlanabilir. Amaç, benzer özelliklere sahip parçaları ayırt ederek parça aileleri oluşturmak ve tasarımda ve üretimde bu benzerliklerden yararlanmaktır. Parçalar arasında tasarım ve/veya üretim özellikleri itibarıyla benzerlikler olabilir.
• Tasarım özellikleri geometrik biçimle,
• Üretim özellikleri ise parça üretimi için gerekli işlemlerin sırasıyla ilgilidir.
Grup Teknolojisinin Amacı
Benzer özelliklere sahip parçaları ayırt ederek parça aileleri oluşturmak ve tasarımda ve üretimde bu benzerliklerden yararlanmaktır. GT, benzer parçaların üretim ve tasarımında benzerliklerinin avantajlarından yararlanmak amacıyla birlikte tanımlanıp gruplandığı bir üretim felsefesidir. Benzer parçalar, parça aileleri biçiminde düzenlenmektedir. Buradaki anlayış, çok sayıda yapım yerine az sayıda oluşturulan ailelerle çalışmak
suretiyle verimliliği arttırmaktır. Bu amaçla üretim teçhizatı,
makine grupları ya da hücrelere ayrılıp iş akışı, yeni duruma göre düzenlenmektedir.
Grup Teknolojisinin Başlıca Kavramları
Tüm grup teknolojisi uygulamaları için başlıca 4 önemli kavram vardır:
1. Sınıflandırma; belirli verilerin benzerlikler ve temel farklılıklar baz alınarak düzenlenerek organize edilmesini içerir.
2. Ailelerin oluşturulması; belirli bir amaç açısından ortak karakteristik özellikleri taşıyan parça yada nesnelerin bir araya getirilmesinden
meydana gelir.
3. Basitleştirme; bilgiler ve verilerin üzerindeki kontrolün arttırılması amacıyla gereksiz çeşitliliğin azaltılmasını ifade eder.
4. Standardizasyon; Üretim prosedürleri, parça özellikleri, terminoloji, talimatlar gibi araç yada nitelikler arasından en iyi yada tercih edilen niteliklerin seçilmesini ifade eder.
Grup Teknolojisinin Avantajları
• İş akışını basitleştirir.
• Taşıma miktarları azdır.
• Üretim içi stoklar azdır.
• Toplam üretim zamanı kısadır.
• Makine hazırlık zamanı düşüktür.
• Üretimin kalitesi yüksektir.
• ÜPK faaliyetleri basittir.
• Fabrika kullanım alanını azaltır. (yarımamül stok düzeyleri azaldığı için)
• GT bir veri bankası oluşturur.
• Maliyet tahminlerini kolaylaştırır.
• Otomasyona geçiş kolaylaşır.
Hücresel imalatta belli bir makine üzerinde partinin tamamının üretimi beklenmeden, işlemi tamamlanan bir parçanın bir sonraki iş istasyonuna aktarılması mümkündür.
Böylelikle hataların kısa sürede ortaya çıkması nedenlerinin araştırılması ve giderilmesi sağlanır. Bu özellik tam zamanında üretim sistemi için önemlidir. Ayrıca makine hazırlık zamanlarının düşmüş ve dolayısıyla daha küçük partiler halinde üretimin ekonomik hale gelmiş olması da grup teknolojisi/hücresel imalat sistemlerinin tam zamanında üretim felsefesine mükemmel bir biçimde uyum sağlamasına yol açmıştır.
Esnek İmalat Sistemleri
• İkinci Dünya Savaşı'ndan günümüze uzanan zaman diliminde tüketici talebinin miktar ve çeşit açısından esnek hale geldiği gözlenmiş; üretici işletmeler, esnek talebe ancak esnek bir arzla cevap verilebileceğinin farkına varmışlardır. Esnek arzın işletme bünyesinde tesis edilebilmesi ise tamamen bilgisayar destekli sistemlerle mümkün olabilmektedir.
Esnek İmalat Sistemleri
1. Makine Esnekliği: Tezgahta farklı operasyonlar yapabilme 2. Süreç esnekliği: Farklı malzemeleri kullanarak parçaları
alternatif süreçlerde üretebilme
3. Ürün Esnekliği: Hızlı ve ekonomik biçimde ürünün miktar ve kompozisyonunu değiştirebilme
4. İş Akışı Esnekliği (rotalama) : Beklenmedik bir aksaklıkta parçaların alternatif rotalarda üretilebilmesi
5. Hacim Esnekliği: Değişik hacimlerde üretim
6. Genişleme Esnekliği: Sistemin teknolojik olarak genişleyebilmesi 7.İşlem Esnekliği: Parçaların işlem sırasının değişebilmesi
8. Üretim Esnekliği: Sistemin üretebileceği parça tiplerinin çeşitliliği
Geleceğin Fabrikası
• Bilgisayara dayalı bilgi sistemlerinin; robotlar, sayısal denetimli tezgâhlar, otomatik olarak yönlendirilmiş
araçlar gibi ileri teknoloji ürünü araçlarla birleştirilmesi ve böylelikle dünya pazarlarında rekabet etme
yeteneğine sahip tesisler yaratılması mümkündür.
• Özellikle makine takımları üreten ve savunma
endüstrisinde yer alan birçok işletme, bilgisayar sayısal denetimli ve direkt sayısal denetimli tezgâhları
otomatik malzeme taşıma araçlarıyla birleştirmeyi
başarmış durumdadır. Bu işletmelerde tüm bu araçlar bilgisayar denetimi altında çalışmaktadır.
• Elektronik bilgi akışıyla ileri teknoloji ürünü makine ve araçlar arasında iletişim kurulmuş ve böylelikle birbirleriyle bütünleşmiş sistemler oluşturulmuştur. Parçaların iş merkezleri içindeki ve arasındaki hareketi, takım değişiklikleri, makinaların işlemesi, parçaların muayenesi ve hatanın düzeltilmesi otomatik hale getirilmiştir. Ayrıca, ürünlerin üretimine yol gösteren, karşılaşılan aksaklıkları teşhis eden ve bunları gidermek için önlem alan bilgisayara dayalı uzman sistemlerin kullanıldığı daha karmaşık sistemler de geliştirilmiştir.
Geleceğin fabrikasını şekillendiren eğilimler;
• Ürün yaşam sürelerinin kısalması
• Kalite ve güvenilirliğin ön plana çıkması. Japon üreticiler yüksek kaliteli ürünlerin düşük fiyatla üretilebileceğini göstermişlerdir.
• Standart ürünlerden uzaklaşılması. Bu eğilim, küçük partiler halinde üretimi zorunlu kılmıştır.
• Üretimde yeni malzemelerin kullanılmaya başlaması. Yeni
malzemeler tamamen farklı üretim süreçlerinin kullanılmasını gerektirmektedir.
• Elektronik alanındaki gelişme. Elektronik parça ve ürünlerin üretiminde temizliğe aşırı özen gösterilmesi gerekmektedir. Bu denli temiz bir çevrenin oluşturulması için elektronik
sektöründe otomasyona geçiş bir zorunluluk haline gelmiştir.
• Stokların düşürülmesi yönünde baskılar oluşması.
• Fason üretimin yaygınlaşması. İşletmeler ürettikleri üründe kullandıkları unsurları dışarıdan satın almayı maliyet ve işlemler açısından daha avantajlı görmeye başlamışlardır.
• Tam zamanında üretim sistemlerine duyulan ilginin artması ve bu sistemlerin kullanımının yaygınlaşması. Tam zamanında üretim sistemine geçişle tüm stokların düşürülmesi hatta sıfırlanması gerekmektedir.
• Kullanım noktasında üretim. Bu yaklaşımda montajda kullanılan alt montajları üreten iş istasyonları, bunların kullanıldıkları montaj hattının önüne yerleştirilir. Böylelikle unsurların montaj istasyonlarına doğrudan akışı mümkün olur.
• Üretimde giderek daha fazla bilgisayar kullanılması.
Geleceğin fabrikasının özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Otomasyon, insan eliyle yerine getirilen işlemlerden kaynaklanan hataları ve değişkenlikleri ortadan kaldıracağından ürün kalitesi yüksek olacaktır,
• Üretim süreçlerinin tasarımında esnek teknolojiler kullanılacağından çeşit ve miktar esnekliği sağlanacaktır,
• Yeni ürünler hızlı bir şekilde piyasaya sürülebilecektir,
• Küçük partiler halinde üretimin ekonomik bir şekilde gerçekleştirilmesiyle, bir ürünün üretiminden diğerinin üretimine hızlı bir şekilde geçiş mümkün olacak, bu özellik sayesinde parti büyüklükleri bir birime kadar düşürülebilecek, böylelikle stokların azaltılması mümkün olabilecektir,
• Üretim süreleri kısalacak, böylelikle yarı mamul stokları düşük tutulabilecek ve siparişlerin hızlı teslim edilmesi mümkün olabilecektir.
• Geleceğin fabrikasında sabit maliyetler (makine bakım-onarım, yazılım hazırlama vb. maliyetler) ürün maliyetleri içinde önemli bir paya sahip olacak;
dolaysız işgücü, yerini, dolaylı işgücüne bırakacak;
işçiliğin önemli bir bölümünü, sabit maliyet kapsamına giren bakım ve programlama faaliyetleri oluşturacaktır. Esas itibarıyla malzeme maliyetlerinden oluşan değişken maliyetlerin toplam içindeki payı ise düşük olacaktır,
• Bilgisayar destekli tasarım/bilgisayar destekli imalât, ürün tasarımının ve süreç planlamasının temelini oluşturacaktır. Bilgisayarla bütünleşik imalât, ortak veri tabanını kullanarak üretimle ilgili tüm işlemleri ve fonksiyonları bütünleştirecektir. Böylelikle, siparişlerin işlem sıralarının belirlenmesi, rotalama, atölye programlama gibi, partiler halinde üretim yapılan tesislerde görülen karmaşık ve güç optimizasyon problemlerinin, bilgisayar desteğiyle ve bütünleşik bir yapı içinde çözülmesi mümkün olacaktır.
• Geleceğin fabrikasında, insan gücü bilgi yoğun bölümler ve sektörlerde yoğunlaşacağından, mevcut işgücünün gerekli yeteneklerle donatılacak şekilde eğitimi gerekecektir.
• Bakım, ürün kalitesinin sağlanması, mühendislik, teknolojik değişimin yönetimi, yazılım geliştirilmesi, robot ve otomasyon projelerinin hazırlanması ve değerlendirilmesi, işletmenin en önemli faaliyetleri haline dönüşecektir.
• Geleceğin fabrikasında yüksek maliyetli tesis ve makinaların üç vardiya halinde sürekli çalışması mümkün olacaktır. Böylelikle, kapasite kullanım oranları yükselecektir.
• Stokların, malzeme taşımalarının ve işgücü kullanımının azaltılması nedeniyle geleceğin fabrikası küçük olacaktır.
•Geleceğin fabrikasında hücresel imalata dayalı esnek
otomasyona kayılacak; ürün esnekliği, hızlı üretim, düşük üretim maliyetleri ve yüksek ürün kalitesi gibi stratejik
boyutların tümünde birden başarı sağlanabilecektir. Bu
sistemler, sermaye yoğun, mümkün olduğu kadar az stok ile çalışan ve müşterilerin isteklerine uygun olarak küçük yada orta büyüklükteki partiler halinde üretim yapan küçük
ölçekli firmalar şeklinde faaliyet göstereceklerdir
• Teknoloji, imalât işletmeleri açısından olduğu kadar hizmet işletmeleri açısından da önemlidir. Bilgisayarlı rezervasyon sistemleri, otomatik bankacılık hizmetleri, marketlerde kullanılan bar kod sistemleri, hizmet
işletmelerinde otomasyonun örneklerini oluşturur.
Hizmet Sektöründe Otomasyon
• Günümüzde özellikle ofis işlemlerinin otomasyonunda önemli ilerlemeler kaydedilmektedir. Kelime işlem sistemlerini, elektronik posta ve faks teknolojilerini, telekonferans sistemlerini, buna örnek olarak göstermek mümkündür. Artık yöneticiler, telekonferans sistemleriyle kendilerinden binlerce kilometre uzaktaki bireylerle bulundukları yerden ayrılmaksızın direkt temas
kurabilmekte ve iş görüşmelerini
gerçekleştirebilmektedirler.
Hizmet üreten sistemlerde uygun teknolojinin seçiminde üretici-tüketici teması önemli bir faktördür. Hizmeti
üründen ayıran depolanamama özelliği, müşteri ile hizmeti verenin direkt temasını gerektirir. Bu temasın sıklığı
sistemde kullanılan emek yoğunluk derecesini ve dolayısıyla teknolojinin türünü etkiler. Temasın az olduğu sistemlerde özel süreç teknolojileri kullanılır. Buna karşılık müşteriyle yüz yüze temasın önem taşıdığı hizmet süreçlerinde
otomasyona gitme olanağı çok daha sınırlıdır.
Yararlanılan Kaynaklar
Acar, N. (1989). Üretim Planlaması Yöntem ve Uygulamaları. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.
Akalın, S. (1973). Üretim ve Kalite Kontrolü. İzmir: Ege Üniversitesi Matbaası.
Akın, B. (1996). ISO 9000 Uygulamasında İşletmelerde İstatistik Proses Kontrol Teknikleri. İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
Akkurt, M. (2002). Kalite Kontrol Excel Destekli. İstanbul: Birsen Yayınevi.
Bamford, D. R. & Forrester, P. L. (2010). Essential Guide to Operations Management Concepts and Case Notes. A John Wiley and Sons.
Barutçugil, İ. (1988). Üretim Sistemi ve Yönetim Teknikleri. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
Bolat, T. (2000). Toplam Kalite Yönetimi (Konaklama İşletmelerinde Uygulanması). İstanbul: Beta Basım Dağıtım.
Brennan, L. L. (2011). Operations Management. Mc Graw Hill.
Brown, S., Blackmon, K., Cousins, P. & Maylor, H. (2001). Operations Management Policy, Practice and Performance Improvement. Woburn: Butterworth-Heinemann.
Buffa, E. S. (1981). Temel Üretim Yönetimi. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını.
Chase, R., Jacobs, F. R. & Aquilano, N. J. (2006). Operations Management for Competitive Advantage.
The McGraw- Hill.
Del Campo, A. H. (1989). Just-In-Time Manufacturing: A Practical Approach. Prentice-Hall Inc.
Demir, M. H. & Gümüşoğlu, Ş. (2009). Üretim Yönetimi (İşlemler Yönetimi). İstanbul: Beta Yayın Dağıtım.
Efil, İ. (1999). Toplam Kalite Yönetimi ve Toplam Kalite Yönetimine Ulaşmada Önemli Bir Araç ISO 9000 Kalite Güvence Sistemi. İstanbul: Alfa Yayınları.
Erkan, N. (1993). Ergonomik Açıdan İş Yaşamı Stresleri ve Koruyucu Yaklaşımlar. 4. Ergonomi Kongresi.
Ankara: MPM Yayınları.
Ersen, H. (1997). Toplam Kalite ve İnsan Kaynakları Yönetimi İlişkisi: Verimli ve Etkin Olmanın Yolu.
İstanbul: Sim Matbaacılık.
Ersoy, M. S. & Ersoy, A. (2015). Üretim/İşlemler Yönetimi. Ankara: İmaj Yayınevi.
Greasley, A. (2008). Operations Management: Sage Course Companion. Sage Publications.
Gülerman, A. (1978). Fabrika Tesisleri ve Organizasyonu. İzmir: Ege Üniversitesi Tekstil Fakültesi Yayınları.
Güneş, M., Firuzan, A. R. & Firuzan, E. (1999). Tam Zamanında Üretim Ortamında Stok Kontrolü ve Toplam Kalite Yönetimi. İzmir: Barış Yayınları.
Harrison F. E. & Pelletier, A. M. (2000). The Essence of Management Decision. Management Decision, 38(7), 462-469.
Heizer, J. & Render, B. (2011). Operations Management. New Jersey: Prentice Hall.
Hobbs, D. P. (2004). Lean Manufacturing Implementation: A Complete Execution Manual for Any Size Manufacturer. Boca Raton: J. Ross Publishing Inc.
James P. T. J. (1996). Total Quality Management: An Introductory Text. London: Rentice Hall Inc.
Johnston, R., Chambers, S., Harland, C., Harrison, A. & Slack, N. (2003). Cases in Operations Management. Prentice Hall.
Kamauff, J. (2010). Manager’s Guide to Operations Management. The McGraw-Hill.
Karalar, R. (2004). Genel İşletme. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Kavrakoğlu, İ. (1994). Toplam Kalite Yönetimi. Ankara: Kalder Yayınları.
Kobu, B. (2010). Üretim Yönetimi. İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
Kumar, S. A. & Suresh, N. (2009). Operations Management. New Age International.
Kuruüzüm, O. (1992). Verimliliği Artırmada İş Etüdü Teorisi ve Uygulamaları. İstanbul:
İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları.
Leseure, M. (2010). Key Concepts in Operations Management. Sage Publications.
Lowson, R. H. (2002). Strategic Operations Management-The New Competitive Advantage? Journal of General Management, 28(1), 36-56.
Meredith, J. R. & Shafer, S. M. (2013). Operations Management for MBA’s. John Wiley
& Sons.
Özdemir, A. İ. (2004). Tedarik Zinciri Yönetiminin Gelişimi, Süreçleri ve Yararları.
Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23, 91-93.
Özgen, H., Öztürk, A. & Yalçın, A. (2005). Temel İşletmecilik Bilgileri. Adana: Nobel Kitabevi.
Prokopenko, J., (2005). Verimlilik Yönetimi Uygulamalı El Kitabı. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.
Reid, R. D. & Sanders, N. D. (2010). Operations Management: An Integrated Approach. Hoboken, New Jersey: Wiley.
Pryke, S. (2009). Construction Supply Chain Management: Concepts and Case Studies. Blackwell Publishing.
Rowbotham, F., Galloway, L. & Azhashemi, M. (2007). Operations Management in Context. Butterworth- Heinemann.
Roy, R. N. (2005). A Modern Approach to Operations Management. New Age International.
Russell, R. S. & Taylor, B. W. (2011). Operations Management Creating Value Along the Supply Chain.
John Wiley and Sons.
Slack, N., Chambers, S. & Johnston, R. (2010). Operations Management. Pearson Education.
Brown, S., Lamming, R., Bessant J. & Jones, P. (2005). Strategic Operations Management. Elsevier Butterworth-Heinemann.
Stevenson, W. J. (1996). Production/Operations Management. Irwın.
Tan, K. C., Kannan, V. J. & Handfield, R. B. (1998). Supply Chain Management: Supplier Performance and Firm Performance. International Journal of Purchasing and Materials Management, 34(3), 2-9 Tanyaş, M. & Baskak, M. (2008). Üretim Planlama ve Kontrol. İrfan Yayımcılık
Türk Dil Kurumu Genel Türkçe Sözlük, (http://tdk.org.tr: 15.06.2016).
Tezeren, A. (1985). İmalat Sanayinde Verimliliği Etkileyen Faktörler. Ankara: MPM Yayınları.
Timur, H. (1984). İş Ölçümü İş Planlaması Verimlilik. Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Anma İdaresi Enstitüsü Yayınları.
Ülgen, H. & Mirze S. K. (2004). İşletmelerde Stratejik Yönetim. İstanbul: Literatür Yayınları.
Üreten, S. (1997). Üretim İşlemler Yönetimi Stratejik Kararlar ve Karar Modelleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
Üreten, S. (2013). Üretim/İşlemler Yönetimi Stratejik Kararlar ve Karar Modelleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
Wadsworth, H. M., Stephens, K. S., & Godfrey, A. B. (2002). Modern Methods for Quality Control and Improvement. John Wiley & Sons.
Wolf, J. (2008). The Nature of Supply Chain Management Research: Insights from a Content Analysis of International Supply Chain Management Literature From 1990 To 2006. Springer Science & Business Media.
Yamak, O. (1994). Üretim Yönetimi. İstanbul: Alfa Basım, Yayım, Dağıtım.
Yavuz, O. & Ersoy, A. (2013). Tedarik Zinciri Performansının Değerlendirilmesinde Kullanılan
Değişkenlerin Yapay Sinir Ağı Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 209-256.
Yüksel, H. (2013). Üretim/İşlemler Yönetimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
