KARAKTER VE
DEĞERLER EĞİTİMİ
FİLOLOJİ GRUBU 10. HAFTA II. DERS
OKULLARDA KARAKTER VE DEĞERLER EĞİTİMİ DEĞER ÖĞRETİMİNDE KULLANILABİLECEK
ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLER
DEĞER ÖĞRETİMİNDE
KULLANILABİLECEK ÖĞRETIM
YÖNTEM VE TEKNİKLER
ABD OKULLARINDA KARAKTER EĞİTİMİNDE UYGULANAN 4 TEMEL YAKLAŞIM
• 1. Amigoluk Yaklaşımı:
• 2. Övgü ve Ödül Yaklaşımı:
• 3.Tanımla ve Doldur Yaklaşımı:
• 4. Formalitelere Uymaya Zorlama
ABD OKULLARINDA KARAKTER EĞİTİMİNDE UYGULANAN 4 TEMEL YAKLAŞIM
• 1. Amigoluk Yaklaşımı:
• Bu yaklaşımda, çok renkli posterler, bayraklar, ilan tahtalarında her ay bir değer ya da erdemin ön plana çıkarılmasıdır.
• Böylece iyimserlik içeren düşüncelerin ortaya çıkarılması yoluyla öğrencilerde doğruyu ve iyiyi yapmaya karşı bir bağlılık
geliştirilmesi hedeflenir.
ABD OKULLARINDA KARAKTER EĞİTİMİNDE UYGULANAN 4 TEMEL YAKLAŞIM
• 2. Övgü ve Ödül Yaklaşımı:
• Övgü ve ödül yaklaşımı, Skinner’ın “olumlu pekiştireç” kavramını esas alır.
• Öğrencileri iyi şeyler yaparken yakalamayı amaçlar ve onları bu iyi davranışlarından dolayı övmeyi, ayrıcalıklı kılmayı ve ödüllendirme yöntemini kullanır.
ABD OKULLARINDA KARAKTER EĞİTİMİNDE UYGULANAN 4 TEMEL YAKLAŞIM
• 3.Tanımla ve Doldur Yaklaşımı:
• Bu yaklaşımda öğrencilerden bir değerler listesi ezberlemeleri ve her birini tanımlamaları istenir.
• Öğretmen sınıfta “Çocuklar dürüstlük ne anlama gelmektedir ?”
gibi sorular sorarak küçük sınavlar yapar.
• Burada öğrencilerin iyiyi yapma kapasitelerinin geliştirilmesi asıldır.
ABD OKULLARINDA KARAKTER EĞİTİMİNDE UYGULANAN 4 TEMEL YAKLAŞIM
• 4. Formalitelere Uymaya Zorlama
• Bu tür karakter eğitimi yaklaşımında okul, öğrencilerin özel kural ve davranış standartlarına katı ve aynı biçimde uymaları üzerinde odaklaşır.
• Örneğin resmi konuşmalarda (evet efendim) ya da saygı ve
düzenin artırdığı varsayılan diğer süreçlerde (herhangi bir yetişkin içeri girerse ayağa kalkmak) gibi.
YÖNTEM NEDİR?
• Öğretim yöntemi, öğrencilere kazandırılacak davranışların belli bir plana ve düzene göre yapılmasını sağlayan yol haritası olarak tanımlanır.
• Sınıf içinde öğretmenin kullanacağı yöntem seçimini belirleyen faktörler şunlardır:
• Kazandırılacak davranışlar
• Sınıftaki öğrenci sayısı
• Zaman
• Öğretim Ortamı
• Araç-gereç durumu
• Öğretmenin yeterliliği ve tutumu
DEĞER ÖĞRETIMINDE KULLANILABILECEK BAŞLICAÖĞRETIM YÖNTEM VE TEKNIKLERI
• 1.Anlatım Yöntemi
• 2.Drama Yöntemi
• 3.Gezi Gözlem Yöntemi
• 4.İşbirliğine Dayalı Öğretim Yöntemi
• 5.Oyunla Öğretim Yöntemi
• 6.Örnek Olay İncelemesi Yöntemi
• 7.Tartışma Yöntemi
• 8.Bilgisayar Destekli Öğretim Yöntemi
• 9.Altı Şapkalı Düşünme Tekniği
• 10.Analoji Tekniği
1. ANLATIM YÖNTEMI
• Öğretmenlerin en çok kullandıkları bir yöntem olan anlatma yöntemi öğretmen merkezlidir ve öğretmenin konuyu öğrencilere aktarma esasına dayanır.
• Anlatım yöntemi, işlenmekte olan konuların bir sıra ve düzene göre konuşma yoluyla açıklamasına ve öğretilmesine denir.
• Bu yöntemin iyi kullanılabilmesi, öğretmenin kişiliğine, bilgisine, ses tonuna, konuşma gücüne (konuşma temposu, melodisi, telaffuzu, süre ayarlama),
diyalektik yöntemi iyi kullanmasına, jest ve mimiklerine bağlıdır.
ANLATIM YÖNTEMINDE YOL GÖSTERİCİ İLKELER
• Öğretimin amacı ve önemli noktaları açıkça öğrencilere gösterilmelidir.
• Anlatım sırasında öğretmen öğrencilerle devamlı göz iletişimi kurmalı ve sözsüz iletişim tekniklerini etkin olarak kullanmalıdır.
• Öğretmenin konuyu çok iyi bilmesi, nelerin önce, nelerin sonra anlatılması gerektiği iyi hesaplanması gerekir.
• Anlatımda kullanılan dil, konuyu ve etkinlikleri açık bir biçimde öğrenciye ulaştıracak nitelikte olmalıdır.
• Anlatımın dili öğrencinin düzeyine uygun olmalıdır.
ANLATIM YÖNTEMINDE YOL GÖSTERİCİ İLKELER
• Konuşma sırasında eşya, resim, şema, grafik gibi araç ve malzemeler kullanılmalıdır.
• Anlatımda yeterli sayıda ve nitelikte örneğe yer verilmeli, örnekler gerçekçi olmalıdır.
• Anlatımda bilinenden başlanıp, bilinmeyen olgu ve olaylara geçmeli ve yargılama yoluyla yeni gerçekler üretilmelidir.
• Sorular kullanılarak anlatım yöntemi zenginleştirilmelidir.
ANLATIM YÖNTEMINDE YOL GÖSTERİCİ İLKELER
• Konuşma sırasında öğrencilerin kısa notlar alması sağlanmalıdır.
• Hedef ve davranışlar bilişsel alanın bilgi, duyuşsal alanın alma basamaklarından birinde olmalıdır.
• Bu tür stratejide öğretmen sürekli olarak 7-8 dakikadan fazla
konuşmamalıdır.
ANLATIM YÖNTEMININ OLUMLU YÖNLERI
• Çok miktarda doğru bilginin kısa zamanda verilebilmesini sağlayan bir yöntemdir.
• Zaman, emek ve masraftan tasarruf sağlar.
• Telkin yapmaya, bazı duygu, değer ve düşünceleri vermeye uygundur.
• Soyut kavramları vermeye uygundur.
• Bilgileri kalabalık gruplara iletmek için yararlıdır.
• Oturumda sürpriz bir bilgi ile karşılaşmayacağı için öğretmene güven duygusu verir.
• Konuşma ile yapılacak bir açıklama, öğrenme etkinlikleri sırasında öğrencilerin karşılaşacakları güçlüklerin giderilmesini sağlar.
• Öğrencileri sınıfta kontrol altında tutmak kolaydır.
ANLATIM YÖNTEMININ SINIRLILIKLARI
• Öğretmen coşkulu ve güdüleyici değilse öğrenci ilgisi kısa sürede azalır.
• Bir ders kitabında kolaylıkla bulunabilecek bilgileri ele alıyorsa zaman kaybına neden olur.
• Bu yöntemi uygularken konunun öğrenciler için çekici hale getirilmesi gereklidir.
• Öğretim sırasında öğrencilere soru sorma izni verilmediğinde geri dönütü ortadan kaldırır, eksik iletişime neden olur.
• Duyuşsal ve psiko-motor alanla ilgili hedefler çok ender oluşur.
2. DRAMA YÖNTEMI
• Sosyal hayat içinde ortaya çıkabilecek çeşitli durumları,
öğrencilerin oyuncu olarak katıldıkları çeşitli sahneler içinde ortaya koyulduğu ve dersin bunun üzerine bina edildiği öğretim
yöntemidir.
DRAMA YÖNTEMININ OLUMLU YÖNLERI
• Öğrenciler rol oynama içinde kendi duygu ve düşüncelerini daha rahat ifade etme imkânı bulabilirler.
• Başkaları ile daha rahat ilişki kurma becerileri geliştirirler.
• Öğrencilerin dinleme ve konuşma becerileri gelişir.
• Sosyal durumları analiz etmede, toplumsal problemlerin çeşitli boyutlarını görüp çözüm geliştirmede, liderlik ve yöneticilik özelliklerini ortaya çıkarmada yararlıdır.
• Öğrencileri belli konularda araştırma yapmaya ve işbirliği içinde çalışmaya sevk eder.
DRAMA YÖNTEMININ SINIRLILIKLARI
• Öğretmenin yaratıcı drama ve/veya drama eğitimi almış olmasını gerektirir.
• Kalabalık sınıflarda uygulanırken sorunlar yaşanabilir.
• Öğrencilerin temel iletişim becerilerinin gelişmiş olması gerekir.
DRAMA YÖNTEMINDE KULLANILAN TEKNIKLER
• Yaratıcı (İnformal) Drama:
• Belli karakterleri öğrencilerin hazırlık yapmadan hemen canlandırmaları demektir.
• Burada bir sınırlandırma yapılmadığı için tamamen öğrenci yaratıcılığına dayanmaktadır.
• Kostüm ve dekor gereksizdir. Meselâ, bir trafik kazası, bir hastalık gibi konular
hemen canlandırılıp üzerine ders anlatılabilecek konulardır.
DRAMA YÖNTEMINDE KULLANILAN TEKNIKLER
• Rol Oynama :
• Bu teknikte öğrencilerden kendilerine verilen bir rolü oynamaları istenir.
• Ancak burada öğrenci (kitap, film, ansiklopedi gibi kaynaklardan) belli bir hazırlık yaparak o rol hakkında kendi kendine bir senaryo geliştirir, role daha sağlam bir kişilik kazandırır.
• Formal Drama:
• Burada öğrencinin oynayacağı rol tamamen öğretmen kontrolünde ve bir yazılı senaryoya bağlıdır.
• Oyunda kostüm ve dekor kullanılabilir. Okul temsilleri bu tip drama tekniğine girer.
3.GEZI GÖZLEM YÖNTEMI
• Gezi-gözlem metodu, her çocukta var olan araştırmaya eğiliminin değerlendirilmesi olarak ortaya çıkmıştır.
• Gözlem metodu genelde eğitsel ders gezileri olarak da adlandırılır.
• Öğrencilerin kapalı kapılar ardından, sınıfın sıkıcı havasından kurtuldukları için, sevinerek katıldıkları ve doğrudan bilgi ve tecrübeye ulaştıkları bir eğitim ortamıdır.
• Öğrencilere doğrudan gözlem yaptırılarak bilgi toplanabilir.
• Gözlem sınıflarda da yapılabilir. Sınıfa getirilecek bir model ya da film vs. incelendikten sonra gözlem sonuçları alınabilir.
• Gözlem, öğretimi kitaba bağımlılıktan ve sınıf atmosferinden kurtarmakta, daha kalıcı yaşantılar sağlamaktadır.
4. İŞBIRLIĞINE DAYALI ÖĞRETIM YÖNTEMI
• Çocukların öğrenmeleri sosyal etkileşimden oluşan bir geri beslemedir (Vygotsky)
• Sosyal etkileşim; öğrenme ve düşünmeyi öğrenmeyi ve çocuğun yeni bilgiler edinip anlamasına yardımcı olur.
• İşbirliğine Dayalı Öğrenme Yöntemi daha az beceriklilerin; bu işi bilenlerle birlikte öğrenmesidir.
• Çok bilenlerle az bilenleri bir araya getirip, birbirine yardım etmesiyle “İşbirlikli öğrenme” gerçekleştirilir.
• En önemli özellikleri; grup amacının olması, düşünce ve malzemelerin paylaşılması, iş
bölümü ve grup ödülüdür.
İŞBIRLIĞINE DAYALI ÖĞRENME YÖNTEMI BASAMAKLARI
• 1. Öğretimsel hedeflerin belirlenmesi.
• 2. Grup büyüklüğüne karar verme.
• 3. Öğrencilerin gruplara ayrılması.
• 4. Sınıfın düzenlenmesi.
• 5. Öğretim malzemelerinin bağımlılık yaratacak biçimde planlanması.
• 6. Bağımlılığı sağlamak için grup üyelerine roller verme.
• 7. Akademik işin açıklanması.
• 8. Olumlu amaç bağımlılığının yaratılması.
• 9. Bireysel değerlendirme.
İŞBIRLIĞINE DAYALI ÖĞRENME YÖNTEMI BASAMAKLARI
• 10. Gruplar arasında işbirliğinin sağlanması.
• 11. Başarı için gerekli ölçütlerin açıklanması.
• 12. İstendik davranışların belirlenmesi
• 13. Öğrenci davranışlarının yönlendirilmesi.
• 14. Grup çalışmasına yardımcı olma.
• 15. İşbirliği becerilerini öğretebilmek için araya girme.
• 16. Dersi sona erdirme.
• 17. Öğrenci öğrenmesini nitel ve nicel olarak değerlendirme.
• 18. Grubun ne kadar iyi çalıştığı değerlendirilmelidir
ÖRNEK OLAY İNCELEMESI YÖNTEMI
• Gerçek yada hayali olan bir olayın öğrenciler tarafından ayrıntılı bir şekilde incelenmesine örnek olay incelemesi denir.
• Olayı anlatan ve gerekli verileri kapsayan bir rapor üzerinde çalışan öğrenciler olayı öğrenir, analiz eder ve değerlendirirler.
• Tartışarak olayın nedenleri ve çözümüne ilişkin öneriler getirirler.
• Örnek olayda olayın nedeni, nasıl olduğu, neden olduğu durumlar ve sonuçlar
tartışılarak alternatif çözüm yolları gösterilmelidir.
ÖRNEK OLAY İNCELEMESI YÖNTEMI
• Bu yöntemde öğrenciler derslikte gerçek yaşantıya benzetilmiş olay, olgu, durum ve sorunlarla yüz yüze getirilirler.
• Örnek olay gerçek hayattan isimler değiştirilerek alınabileceği gibi öğretmen tarafından örnek olaylarda yazılabilir.
• Hazırlanan örnek olay çoğaltılarak öğrencilere dağıtılır.
• Bu yöntem özellikle sosyal bilimlerde daha çok kullanılır.
• Sosyal bilimlerde bir çok konu örnek olaylarla anlatılabilir.
ÖRNEK OLAY İNCELEMESIYÖNTEMINDE İZLENECEK İLKELER:
• Örnek olay öğrencilerin gelişim özelliklerine uygun olmalıdır.
• Örnek olayda temel ayrıntılar iyi belirlenmiş olmalıdır.
• Gerçek bir olay sınıfta tartışılacaksa yer, zaman ve kişi isimleri değiştirilmelidir.
• Sorun analiz edilmeli ve bu analizde öğretmen tarafından kilit sorular hazırlanmalıdır.
• Olaya ilişkin olarak ya yazılı bir materyal verilmeli yada video gösterilmelidir.
• Olayın çözümünde öğrencilerin doğru yolda olduklarını kontrol ederek yanlış çözümlere gitmeleri önlenmelidir.
• İnceleme sonunda ortaya çıkan ilke ve sonuçları görüş birliğine vararak kaydetme ve öneriler geliştirilmelidir.
ÖRNEK OLAY İNCELEMESI YÖNTEMININ OLUMLU YANLARI
• İnsani problemleri kişiselleştirmeden çözülmesi sağlanır.
• Öğrenci merkezli bir yöntem olduğundan öğrencilerin katılımı yüksektir.
• Öğrencilerde problem çözme yeteneği gelişir.
• Konuları anlama, kavrama, analiz ve değerlendirme becerisi gelişir.
• Öğrencilerde empatik davranış geliştirir.
ÖRNEK OLAY İNCELEMESI YÖNTEMININ SINIRLILIKLARI
• Uzun zaman alır.
• Öğretmenin dersten önce çok iyi hazırlanmasını gerektirir.
• Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur.
• İncelenmesi düşünülen olaya tam olarak uyan bir örnek olay yazmak güç olabilir.
• Öğretmen tartışmayı yönetmede ve değerlendirmede zorluklarla karşılaşabilir.
TARTIŞMA YÖNTEMI
• İki veya daha fazla kişinin, bir konuyu açıklığa kavuşturmak için görüş ve
düşüncelerini, karşılıklı konuşmalar şeklinde ortaya koymalarına tartışma denir.
• Bu yöntem çocuğu zihinsel olarak geliştirdiği gibi onları eğitip, demokratik yaşama da hazırlar.
• Bu yöntem, bilişsel öğrenme alanında bilgi düzeyinin üzerine öğrencileri çıkarıp, bilginin ikinci ve üçüncü basamağı olan kavrama ve uygulama
düzeyindebilgilerin aktarılmasını hedefler.
TARTIŞMA YÖNTEMI
• Sınıfça herhangi bir çalışma ya da ön hazırlık yapılmadan, doğrudan doğruya akla
gelen bir konunun tartışılmasına geçilirse, tartışan sınıf üyelerinin o konu ile ilgili geçmiş yaşantılarından edindikleri davranışların dışında yeni bir şey öğrenilemez.
• Geleneksel soru-cevap tekniğinde etkileşim daha çok öğretmenle öğrenciler arasında ve çok sınırlı bir konu üzerinde olmaktadır.
• Tartışma metodunda ise hem öğretmenle öğrenciler arasında, hem de öğrenciler arasında dinamik bir etkileşim alışverişi vardır.
• Tartışma bir sohbet değil, amaçlı bir konuşmadır.
TARTIŞMA YÖNTEMININ OLUMLU YÖNLERI
• Demokratik bir yöntemdir.
• Tartışma süresince gerek tartışanların gerek dinleyicilerin ilgi ve dikkatleri daima canlıdır.
• Öğrenciler, soru sorma, ani cevap verme ve toplum önünde konuşma yeteneklerini geliştirir.
• Öğrencilere anlayış, gerçekleri görme ve yakalama mahareti, tenkit ve değerlendirme gücü kazandırır.
• Öğrencilerin konuyu çözümleme, kavrama ve yorumlama yeteneğini artırır.
• Bildiklerini ve düşündüklerini toplumda açıkça söyleme ve savunma alışkanlığı kazandırır.
TARTIŞMA YÖNTEMININ SINIRLILIKLARI
• Bazı öğrencilerin tartışmaya katılmak istememeleri, bu yönteminin uygulanmasında güçlük çıkartır.
• Kalabalık sınıflarda uygulanması güçtür.
• Sınıfın sessizliğini sağlama, tartışılan konuyu saptırmadan amaca doğru yöneltme ve zamanı ayarlama güçlüğü vardır.
• Öğretmen ister istemez işe karışacaktır.
BILGISAYAR DESTEKLI ÖĞRETIM
• Bilgisayar Destekli Öğretim, öğretimin bilgisayardan faydalanılarak yapılması ve
öğretim içeriğinin bilgisayar yoluyla aktarılmasıdır.
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNIĞI
• Altı şapkalı düşünme tekniği Edward De Bono tarafından 1985’te yayınlanan kitabının ismidir.
• Belli bir konuyu görüşmek, bir problemi çözmek yada bir konuda karara varmanın
gerektiği toplantılarda, toplantıya katılanlar genellikle daldan dala atlamakta, herkes
konuya farklı açıdan yaklaşmaktadır.
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNIĞI
• Altı şapkalı düşünce yöntemi, düşünce ve önerilerin belirli bir düzen içinde sunulması ve sistematikleştirilmesi için kullanılan bir yöntemdir.
• «Şapkalar» düşüncelerin ayrıştırılması için kullanılan bir semboldür.
• Şapkaların rengi değiştikçe, rengin simgelediği düşüncelerin belirli bir düzen içinde
sırayla aktarılması beklenir.
ŞAPKALAR:
• BEYAZ ŞAPKA: (BOŞ SAYFA)
• Tarafsız şapkadır.
• Görüşülen konu ile ilgili net bilgi ve raporlar ortaya konur.
• Objektiftir.
• KIRMIZI ŞAPKA: (ATEŞ)
• Duygusal şapkadır.
• Görüşülen konu ile ilgili olarak kişilere hiçbir dayanağı olmadan, sezgi, fikir ve duygularını söyleme fırsatı verir.
• Sübjektiftir.
ŞAPKALAR:
• SİYAH ŞAPKA: (YARGIÇ CÜBBESİ)
• Kötümser şapkadır.
• Eleştiri, olumsuz görüşler ile görüşülen konunun riskleri, gelecekte doğuracağı problemler ortaya çıkarılır.
• Objektiftir.
• SARI ŞAPKA: (GÜNEŞ)
• İyimser şapkadır.
• O işin avantajları ortaya konulur.
• Övgü ve olumlu görüşlere yer verilir.
• Objektiftir.
ŞAPKALAR:
• YEŞİL ŞAPKA: (BİTKİ)
• Yenilikçi şapkadır.
• Konuyla ilgili alternatifler ve
• yeni yaklaşımlar araştırılır.
• Yaratıcılık ön planda tutulur.
• Sübjektiftir.
• MAVİ ŞAPKA: (GÖKYÜZÜ)
• Serinkanlı şapkadır.
• Düşünce siste matize edilir.
• Durum analizi yapar.
• Gözden geçirme işlemi söz konusudur.
