Yaşam Boyu Gelişim ve Din

(1)

Yaşam Boyu Gelişim ve Din

Nuran E. Korkmaz

A.Ü.İ.F./ Güz Dönemi 7. Hafta

Nuran E. KORKMAZ

(2)

İçerik:

1. Çocukluk

2. Ergenlik/ genç yetişkinlik 3. Yetişkinlik

4. Yaşlılık ve Ölüm

(3)

Gelişim-Dini gelişim

 Gelişim: öğrenme, yaşantı ve olgunlaşma sonucunda bireyde görülen düzenli ve sürekli değişiklikler şeklinde tanımlanır (Selçuk, 2003).

 Gelişim insan hayatında gerçekleşen bütün

değişiklikleri ifade eden genel ve üst bir kavramdır.



Nuran E. KORKMAZ

(4)

Dini gelişim:

 Hikayeler, çeşitli pratikler, dualar ve semboller yoluyla organize olmuş bir topluluk içerisinde insanları kutsal olana yaklaştıran ve topluluk

arasındaki ilişkileri güçlendiren organize olmuş bir bilikteliktir ( Boyatzis, 2005)

(5)

Jean Piaget (1896-1980)

• Dünyaya geldiğinde hiçbir zihinsel yapıya sahip

olmayan çocuk, acaba nasıl yetişkin gibi

düşünebilmektedir?

• Piaget, çevreye uyum

sağlayabilmek için, denge – dengesizlik – yeniden

denge yani dengeleme sürecini izlediğini

savunmuştur. Çocuk aktif olmalıdır. İçsel motivasyon çok önemlidir. Eğitimin en önemli amacı yaratıcı düşünme ve eleştirel düşünme becerisinin kazandırılmasıdır. Nuran E. KORKMAZ

(6)

Dönemlerin özellikleri:

 Evreler değişmez bir şekilde belli bir sıra ile ortaya çıkarlar. Evrelerle ilgili özelliklerde erken ya da geç kazanım durumları olsa bile evrelerin sırası değişmez.

 Evreler bir hiyerarşi oluştururlar. Sonraki evre önceki evrede kazanılanları da kapsar.

 Gelişim oranlarında farklılıklar vardır. Her birey kendine göre

gelişim gösterir. Bu yüzden aynı gelişim evresinde bulunuyor alsalar bile bireyler arasında gelişim oranları açısından farklılıklar vardır.

 Her evre için tipik olan özellikler vardır. Yani aynı yaşlardaki

çocukların çoğunda ortak bulunan özellik o dönemin özelliği kabul edilir.

(7)

zihinsel gelişimi etkileyen faktörler:

 Olgunlaşma: Bireyin bir işi yapabilecek fiziksel özelliklere sahip olmasıdır. Birey olgunlaştıkça zihin gelişimi de paralel bir şekilde ilerler.

 Aktif Yaşantı (Deneyim): Uyarıcıların etkisi çevre ile ilgilidir.

Alınan her uyarıcı bir başka uyarıcıyla bağlanarak kodlanmaktadır.

 Toplumsal Etkileşim (Kültürel Aktarım) Toplumsal aktarım, çocuğun anne, baba, komşu, arkadaş, öğretmen gibi çevresindeki insanlardan öğrendikleridir.

 Dengelenme: Yeni öğrenilen bilgiler önce dengesizlik doğurur, sonra dengeye kavuşurlar.

 Organizma gelen yeni bir bilgi ile önceden var olan denge üzerinde bir dengesizlik yaşar. Bu dengesizlik organizmayı yeniden denge kurmaya sevk eder. Böylece alt düzeydeki dengeden üst düzeydeki yeni bir dengeye ulaşılır.

Nuran E. KORKMAZ

(8)

Lawrence Kohlberg (1927 – 1987)

Bireyin ahlak gelişiminin geçirdiği aşamaları ve bu aşamaların

birbirleriyle ilişkilerini ve ahlak gelişimini belirleyen temel

prensiplerini en geniş şekilde Kohlberg incelemiştir.

(9)

 Ahlak; bireyin doğru ve yanlışı ayırt edebilmesini sağlayan değerler bütünüdür

 Ahlaki gelişim; çocuğun toplumun normları

doğrultusunda, doğru ve yanlışa ilişkin kendi kişisel değerlerini oluşturabilme sürecidir.

 Ahlaki Olgunluk: Bireyin duygu, düşünce ve yargı, tutum ve davranışlarındaki her türlü ahlak dışılığı ve sapmayı

hemen hissedebilmesini sağlayan mükemmellik düzeyidir

 Ahlaki Kişilik: bireyler, kendi benliğini, öz’ünü, bazı ahlaki taahhütler ve ahlaki özelliklerle tanımlarlar. Yaşamları

açısından bu taahhütleri merkezi bir yere koymakta ve onları aşmaları durumunda benlik bütünlükleri tehlikeye girmektedir.

Nuran E. KORKMAZ

(10)

Kohlberg e göre:

 Kohlberg’e göre bu gelişim aşamaları evrenseldir ve her aşama kendinden bir önceki aşama

gerçekleştikten sonra kendini gösterir.

 Fakat her bireyde ahlaksal gelişim aşamalarının tümünün gerçekleşmesi beklenemez.

 Her birey , sosyal ve kültürel çevresine bağımlı olarak kendi koşulları içerisinde ahlak gelişmesini sürdürür. Bu nedenle bireyler arasında aşama farklılıkları gözlenebilir.

(11)

İnancın özellikleri:

 a. İnsanların yaşamlarına tutarlılık ve yön verir.

 b. Onları diğer insanlarla paylaşılan güven ve sadakat ortamında buluşturur.

 c. Kişisel duruşlarını ve toplumsal bağlılıklarını daha büyük çerçevede bir kaynağa bağlanma bilinciyle destekler.

 d. Yaşamlarında nihai niteliklere sahip olmalarını

sağlayarak, insanların hayatın ve ölümün zorluklarıyla yüzleşmelerini ve mücadele etmelerini sağlar (Fowler &

Dell, 2006, s. 36). Basacikma faktoru olarak işlev görür.

 e. Anlam duygusu kazandırır.

Nuran E. KORKMAZ

(12)

James Fowler (1940 - )

• Fowler inancı bireylerin yaşama

yönelik ana motivasyonlarının bir parçası olarak tanımlar.

• Ona göre din, vasıta ve biliş

aracılığıyla ifade edilebilir ancak her ikisini de aşan bir kuşatıcılığa sahiptir.

• İnanç, insanların kendilerini

varoluşlarının nihai durumları ile ilişkili olarak fark ettikleri bir biliş şeklidir.

• Fowler'e göre inanç, imandan daha derin, daha zengin ve daha kişiseldir.

Fowler'in teorisi sadece belirli dini gelenekler ve inançlara değil sadece

"psikolojik inanç kavramına"

odaklandığı için hangi dine inanırsa inansın bireylerin bütün dini

(13)

David Csinos’a göre cocugun manevi gelişim

 4 Manevi stil

 Kelime (konusulan ve yazılan)

 Focus on conceptual clarity of personal theology.

 Duygular (sanat, müzik, doğa)

 Focus on emotional experience of interacting with divine.

 Semboller

 Focus on union with a transcendent God through ritual (i.e., contemplative prayer).

 Davranış- aksiyon

 Focus on making a difference in the world.

Nuran E. KORKMAZ

(14)

Çocuk & Dua

 Dua her din geleneginde temel bir parçasıdır

 Hristiyanlık = İnsanın ilahi olanla buluşması

 Yahudilik= İlahi olanın sürekli farkındalığı

 Islam = Ilahi olanla rusal bir ilişki

 Age 5-7: Ezberlenmiş dualar

 Age 7-9: Somut aktıviteler (i.e., time, place, purpose)

 Age 9-12: karşılıklı konuşma, soyut hedef ve amaçlara odaklanma

(15)

Çocukta Tanrı kavramı

 Somut kavramlarla dini ve dini yaşantıyı

anlayıp algılamaya çalışırlar.

 Tanrı düşüncesi

«büyük, baba» figürleri ile ifade edilebilir.

Küçük çocuklar büyük sorular

Nuran E. KORKMAZ

(16)

Sosyalleşme teorisi, Boyatzis (2005)

 Sosyalleşme

 Gelişim teorilerine bir alternatif

 Tanrı algısı ve kavramının gelişimi

 Tanrı kavramı

 Tanrı imgesi

(17)

Sosyalizasy onun boyutları Sosyalizasy

onun boyutları

Arkadaş Arkadaş

Dini grup ve

organizasy onlar Dini grup

ve

organizasy onlar Devlet

Devlet Dini grupDini grup

Media

Media Ahlaki

altyapı Ahlaki altyapı

AileAile OkulOkul

Nuran E. KORKMAZ

(18)

Kaynakça:

 KARACA, Faruk, (2007). Dinî Gelişim Teorileri, İstanbul, Dem Yay.

 CSİNOS, David M. “Four Ways of Knowing God:

Exploring Children’s Spiritual Styles.”Journal of Childhood and Religion 1, no. 8 (2010): 1-32.

 BOYATZİS, C.J. (2013). The nature and functions of

religion and spirituality in childhood. In K.I. Pargament (Ed.), APA handbooks of psychology, religion, and

spirituality (pp. 497-512). Washington, DC: APA Press.

 BACANLI, Hasan,(1999). Gelişim ve Öğrenme, 2.Baskı,Nobel Yay., Ankara

 .