 1.Toplu Yerleşme: Yağışın ve suyun az olduğu alanlarda görülür. İnsanlar su başlarında

Yerleşme

 İklim

Yerleşmeyi etkileyen en önemli faktördür. Nemli iklim

bölgelerinde genellikle ahşap evler, kurak iklim bölgelerinde ise toprak ve kerpiç evler vardır.örnek ; Karadeniz Bölgesinde

ahşap, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve G.Doğu Anadolu Bölgelerinde kerpiç evler hakimdir.

 Yeryüzü şekilleri

Dağlık, çok engebeli ve yüksek sahalar, yerleşmelerin

kurulmasını ve gelişmesini önemli ölçüde engellemektedir.

Buna karşılık düz ovalık alanlarda tarım, ulaşım, sanayi

faaliyetleri daha çok geliştiğinden nüfus fazladır. Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde nüfus yoğunluğunun az, Marmara ve Ege bölgelerinde fazla olması buna örnektir

Kırsal Yerleşme

 Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. İş bölümü , alt yapı hizmetleri, eğitim –sağlık hizmetleri gelişmemiştir. Kırsal

yerleşmelerde en büyük yerleşim birimi köydür.Köyden daha küçük olan yerleşim birimleri (köy altı yerleşmeleri) : Çiftlik , mezra. Kom , divan , yayla, oba gibi adlarla adlandırılır.

Ülkemizde, nüfusu 10.000'in altında olan yerleşmelere

denmektedir. Kır yerleşmeleri, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin birlikte yapıldığı ya da ön plana çıktığı yerleşmelerdir.

Kırsal yerleşmelerin bazılarında yerleşik hayat tarzı (köy gibi), bazılarında konar - göçerlik veya yaylacılık gibi yarı yerleşik tarz görülür.

Ülkemizde 1980 nüfus sayımına göre, 35 bin civarında köy yerleşmesi vardır.

Kırsal kesimde yerleşmeler toplu ve dağınık olmak üzere ikiye ayrılır

 1.Toplu Yerleşme: Yağışın ve suyun az olduğu alanlarda görülür. İnsanlar su başlarında

toplanmıştır. Yurdumuzun büyük bir kesiminde toplu yerleşme hakimdir. Evlerin birbirine yakın olduğu yerleşme biçimidir. Suyun az olduğu

yerlerde ve arazinin düz olduğu ovalık

alanlarda insanlar toplu olarak yerleşmişlerdir.

Türkiye'de İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu

Anadolu bölgelerinde su kaynakları az olduğu

için toplu yerleşmeler fazladır.

 2.Dağınık Yerleşme:

Yağışın bol olduğu , su sıkıntısının

olmadığı nemli iklim bölgelerinde eğimli arazilerde görülür.

Evler arasında tarla , bağ ve bahçeler

vardır.

 Köy altı yerleşmeleri: Çiftlik, mezra, kom, divan, oba, yayla gibi yerleşmelere denir.

Bunlar köylerden küçüktür. Daha çok, hayvancılık amaçlı veya yazları

serinlemek amacıyla kurulmuştur. Doğu

Anadolu, G. Doğu Anadolu, Karadeniz ve

Akdeniz bölgelerinde yaygındır

 Taş meskenler: Köylerimizde çok rastlananmesken tiplerinden biri olup, daha çok Akdeniz, Ege ve Doğu Anadolu bölgelerinde rastlanır.

 Ahşap meskenler: Ahşap köy meskenlerinin en yoğun olduğu yerler ormanlık yörelerimizdir. Daha çok,

Karadeniz, Akdeniz, Ege ve Güney Marmara'da yaygındır.

 Kerpiç meskenler: Ülkemizde İç Anadolu, Doğu

Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygın olarak görülür.

Dünya genelinde de, kırsal kesimde kullanılan

malzemeler, doğal çevre ve iklim ile çok yakından ilişkilidir. Kuzey Afrika, Orta Asya gibi bölgelerde yarı kurak iklimden dolayı kerpiç Ekvatoral ve Muson

iklimlerinde ahşap evler yaygındır.

B-KENTSEL YERLEŞME

 Sanayi, ticaret, eğitim ve yönetim alanlarında çalışan insanların yaşadığı büyük yerleşim birimleridir.

Türkiye’de kentsel nüfus sürekli olarak artmaktadır.

Sebebi ; köyden kente olan göçlerdir. Türkiye’de

kentleşme hızı , sanayileşme hızından daha yüksektir.

Bu durum gecekondulaşmayı (Çarpık kentleşme) beraberinde getirmiştir. Ayrıca trafik, eğitim-sağlık problemleri , hava kirliliği ve fabrikaların kent içinde kalması gibi durumları oluşturmaktadır. Kentleşme hızının en fazla olduğu bölgemiz Marmara iken, en düşük olduğu bölgemiz Karadeniz Bölgesidir.

Türkiye'de, nüfusu 10.000 den fazla olan yerleşmelere kentsel yerleşme denmektedir.

1935'e kadar nüfusun % 80'i köylerde otururken, kent nüfusu % 20'sini oluşturuyordu.

 Tarım Şehirleri

Şehrin kurulması, gelişmesi ve halen devam etmesinde tarım faaliyetleri etkilidir.

Karadeniz Bölgesi'nde; Giresun, Rize, Düzce, Bafra, Erbaa, Niksar

Marmara Bölgesi'nde; Kırklareli, İnegöl, Lüleburgaz Ege Bölgesi'nde; Akhisar, Turgutlu, Salihli, Alaşehir, Ödemiş, Söke, Tire

Akdeniz Bölgesi'nde; Kadirli, Ceyhan, Kilis, Kırıkhan, Burdur

İç Anadolu Bölgesi'nde; Karaman, Aksaray, Kırşehir, Nevşehir ve Niğde tarım şehirlerine en iyi örneklerdir

 Ticaret Şehirleri

Genellikle ulaşım yolları üzerinde bulunan bu şehirlerde iç ve dış ticaret canlıdır. İstanbul ve İzmir en önemli

ticari şehirleridir. Denizli, Manisa, Aydın, Kayseri, Konya, Eskişehir, Erzurum, Malatya, Elazığ, Van, Şanlıurfa, Gaziantep ve Diyarbakır önemli ticaret şehirleridir.

istanbul, İzmir, Mersin ve Trabzon gibi şehirlerde, serbest ticaret bölgeleri kurulmuştur. Bu bölgelerin işlerlik

kazanması ile, ticarete dayalı faaliyetler gelişecek ve şehirlerin ticari fonksiyonları artacaktır

 Liman Şehirleri

İthal ve ihraç ürünlerimizin deniz yoluyla geldiği limanlara sahip şehirlerdir

İstanbul, İzmir, Mersin, Antalya, Trabzon, Samsun, Zonguldak, Ereğli ve iskenderun örnek olarak

verilebilir. istanbul aynı zamanda en büyük liman şehrimizdir

 Sanayi Şehirleri

Kentlerin hızlı büyümesinde en etkili olan faktördür.

Fabrikaların ve atölyelerin yoğun olduğu şehirlerdir.

İstanbul, İzmit, Adapazarı, Bursa izmir, Adana,

Batman, Karabük, Ereğli, iskenderun, Seydişehir gibi merkezler örnektir.

1. Maden ve Enerji Kaynaklarının Bulunduğu Şehirler

Zonguldak, Soma, Tavşanlı, Elbistan, Batman, Seydişehir gibi merkezler

örnek verilebilir. Bu şehirlerin nüfusları maden zenginliğinin bitmesine göre

azalabilir.

Şehirlerin Sorunları

 1. Gecekondulaşma

 2. Düzensiz yapılaşma

 3. Yeşil ve açık alanların yetersizliği

 4. Hava kirliliği

 5. Çöplerin toplanması ve depolanmasındaki zorluklar

 6. Sosyal ve kültürel gelişimin sağlanamaması

 7. Şehirlerde rahat ve modern bir şekilde

GÖÇLER

 İÇ GÖÇLER

 İç göçler 1950 ‘den sonra Ulaşımın gelişmesi ve sanayileşme ile artış göstermiştir.

 İç Göçün (Köyden Kente) Sebepleri:

 1. Hızlı nüfus artışı,

 2. Tarım alanlarının miras yoluyla küçük parçalara ayrılması,

 3. Tarımda makineleşma ile işsizliğin oluşması (bu genelleme Karadeniz bölgesi için geçerliliğini yitirir.).

 4. Eğitim hizmetleri, alt yapı hizmetlerinin yetersizliği,

 5. Kan davaları ve terör.

 6. İklim ve yer şekillerinin olumsuz etkileri.

 7. Sağlık hizmetlerinin yetersizliği (en az etkili).

 8. İş imkanlarının sınırlı olması.

 9. Kentlerde sanayinin gelişmiş olması.

Köyden Kente Göçün Sonuçları:

 1. Nüfusun dağılışında dengesizlik olur.

 2. Yatırımların dağılışında dengesizlik olur.

 3. İşsizlik ortaya çıkar.

 4. Konut sıkıntısı olur. Sonuçta gecekondulaşma olur.

 5. Sanayi tesisleri (fabrikalar) kent içinde kalır.

 6. Çevre sorunları artar.

 7. Trafik, eğitim-sağlık problemleri olur.

 8. Alt yapı hizmetlerinin götürülmesi zorlaşır.

 9. Kültür çatışması olur.

 10. Kırsal kesimdeki yatırımlarda verimsizlik olur.

Köyden Kente Göçü Önlemek İçin;

 1. Sulamalı tarım yaygınlaştırılmalı,

 2. Modern tarım yöntemleri yaygınlaştırılmalı.

 3. Besi ve ahır hayvancılığı geliştirilmeli.

 4. Eğitim –sağlık hizmetleri geliştirilmeli.

 5. Tarıma dayalı sanayi kolları kırsal kesime kaydırılmalı

 6. Alt yapı hizmetleri geliştirilmeli (yol ,su, elektrik, haberleşme).



DIŞ GÖÇLER

 Savaşlar, baskı, zulüm, tehdit.

 Tabii afetler (Depremler, salgın hastalıklar, kıtlık gibi)

 Geçim sıkıntısı

 Sınırların değişmesi

 Uluslar arası antlaşmalarla sağlanan

nüfus değişimi.

Dış Göçlerin Sonuçları

 1.Ülkeler arası ekonomik ilişkiler gelişir.

 2.Kültür alışverişi olur.

 3.Turizmin gelişmesine katkı sağlar.

 4.Döviz girdisi artar.

 5.İşsizlik kısmen azalır.

 6.Aileler bölünür.

 7.Göç alan ülkede nüfus artar.

Bölgelere Göre Yerleşmeler

İç Anadolu Bölgesinde Yerleşme

 Bölgede yağışın az olması yerleşmeyi sınırlandırmıştır. Düz ovalık kesimlerde yoğunluk dağ eteklerine göre azdır. Toplu köy niteliğindeki kırsal yerleşme birimleri ile kentler dağ etekleri

boyunca dizilidir. Bölge nüfusunun %62’si nüfusu 10.000’den fazla olan ve kent sayılan yerleşme birimlerinde yaşamaktadır.

Doğu Anadolu Bölgesinde Yerleşme

 İklimin sert karasal etkisi ve yerşekillerinin engebeli olması nedeniyle toplu yerleşme tipi görünür. Bölgede şehirleşme oranı çok düşüktür.(%28)

Marmara Bölgesinde Yerleşme

 Yerleşmenin özellikle kentsel yerleşmenin en yoğun olduğu bölgedir. Diğer bölgelerden de en fazla göç alan bölgedir.

Ege Bölgesinde Yerleşme

 Yerleşmeler bölgenin batısında turizm ve tarım işçi göçünden dolayı fazladır. Genelde çöküntü ovalarında toplanmıştır. İç kesimlerde seyrektir.

 Nedeni ise iklimin karasal olması, sanayinin gelişmemesidir.

Güney Anadolu Bölgesinde Yerleşme

 Bölgede yerleşmeler daha çok batıda toplanmıştır.

Bunun nedeni iklim ve toprak koşullarının burada daha elverişli olmasıdır. Ayrıca Fırat ve Dicle’nin geniş vadi tabanları da yerleşmeye elverişlidir.

Akdeniz Bölgesinde Yerleşme

 Akdeniz’de Antalya bölümüne bağlı kıyı ovalarının son yıllarda turizm faaliyetlerine bağlı olarak yerleşme faaliyetleri de artmıştır.

 Toplu yerleşme daha fazladır. Ancak suyun bol olduğu yörelerde dağınık yerleşmeye rastlanır.

Bölgenin kıyı ovalarında turistik tesislerin

yaygınlığından dolayı dağınık yerleşme

hakimdir. Bölgede köy ve kasabaların yapı

malzemesi kalkerdir.

Karadeniz Bölgesinde Yerleşme

 Doğu Karadeniz aşırı yağışlı iklimi, aşırı

engebeli topografyası ve çeşitli etnik grupların belirlediği mimarlık özelliklerine sahiptir. Batı Karadeniz ise, gerek plan tipleri gerekse yapı sistemi açısından daha çok Marmara

Bölgesinden etkilenmiştir. Karadeniz kıyı

şeridinde Artvin, Rize, Trabzon çevreleri

yöresel karakterin daha belirginleştiği

yerleşmelerdir.

Toprak

Verimsiz toprakların bulunduğu yerler, nüfusça tenha iken (Tuz Gölü çevresi), verimli toprakların bulunduğu yerler nüfusça zengindir.

(Çukurova ve Ege ovaları gibi)

Ekonomik Kaynaklar

Ekonomik kaynakların fazla olduğu, sanayi, ticaret faaliyetlerinin yoğun olduğu, maden ve enerji kaynaklarının çok bulunduğu yerlerde nüfus yoğunluğu artmaktadır. Ülkemizde Marmara Bölgesi ile

Zonguldak, Karabük, Ereğli, Batman gibi merkezlerin nüfusça yoğun olmaları ekonomik kaynakların çok olmasındandır. Ekonomik

kaynakların yetersiz olduğu bölgelerde, halk geçimini temin etmek için göç etmekte ve nüfusları azalmaktadır.