ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ

1

ATIK PİL VE

AKÜMÜLATÖRLERİN

KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ

APAK YÖNETMELİĞİ

(Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği )

Çevre ve Orman Bakanlığı 31.08.2004 tarih 25569 sayılı resmi gazete ve 03.03.2005 tarih 25774 sayılı resmi gazetede yapılan değişiklik ile

“ Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğini ” yayımlamıştır.

Bu Yönetmelik, pil ve akümülatör üretimi, satışı ve geri kazanımıyla ilgilenen herkese ciddi yükümlülükler getirmiştir.

3

APAK YÖNETMELİĞİ

APAK Yönetmeliği olarak ta anılan bu yönetmeliğin, Akümülatör bölümüyle ilgili çalışmalarından söz etmek istiyoruz. Yönetmeliğin amacını kısaca belirtmek gerekirse;

“Akümülatörlerin üretiminden Geri

Kazanımına kadar geçen süreçte, Çevreye

ve İnsan Sağlığına zarar vermeden

üretilmesini, toplanmasını, taşınmasını

ve geri kazanılmasını sağlatmaktır.”

KİMLERE YÜKÜMLÜLÜK VERİLMİŞTİR ?

• Akümülatör Üreticilerine,

• Bayilere, Satıcılara ve Servislere,

• Tüketicilere,

• Atık Akümülatör Taşıyıcılarına,

• Geri Kazanım Tesisi

İş letmecilerine.

5

AKÜMÜLATÖR ÜRETİCİLERİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1. Akümülatörlerin etiketlerinin üzerine aşağıdakileri yazmakla ;

a) Atık akülerinizi “ Çöp Bidonlarına Atmayınız ” sembolü ,

b) Atık akülerinizin içindeki Asitli sıvıyı toprağa, suya ve kanalizasyona dökmeyiniz,

c) Atık akülerinizin plastik kısımlarını soba ve kazanlarda yakmayınız,

d) Atık akülerinizi çocuklardan uzak tutunuz,

e) “ Depozitolu ”dur ibaresi ile Bakanlıktan verilecek “ Kod ” numarası,

f) “ Pb ” veya “ Kurşun ” ve “ GERİ KAZANILACAK AKÜ ” ibaresi,

2. Depozito uygulaması müracaat formunu doldurarak her yıl Bakanlığa başvurmakla,, 3. Atık Akümülatörlerin belirtilen hedefler

doğrultusunda toplanmasını, taşınmasını, geri kazanımını ve bertarafını sağlamak veya sağlatmakla,

4. Atık Akümülatör ihracatında

almakla,

5. Ürettikleri veya ithal ettikleri

akümülatörlerde zararlı madde

miktarlarını en aza indirecek önlemleri

almakla,

7

6. Atık Akümülatör atıklarının zararları ve toplanmaları konusunda, tüketicilerin katılım ve katkılarını sağlamak amacıyla eğitimlerini, bilgilendirmelerini sağlamakla,

7. Atık Akümülatör taşımacılığına uygun lisanslı, aside dayanıklı, sızdırmaz, kırmızı renkli özel araçları temin etmek veya ettirmekle,

8. Genel bir toplama ve geri dönüşüm sistemi geliştirerek veya belli bir sisteme katılarak atık akümülatörlerin toplanmasını,geri kazanımını veya bertarafını sağlamakla,

yükümlüdür.

BAYiLERiN, SATICILARIN VE SERViSLERiN YÜKÜMLÜLÜKLERi

1. Tüketiciler tarafından getirilen Atık Aküleri (kullanılmış aküleri ) almakla,

2. Akümülatör üreticilerinin kurduğu sisteme katılmakla,

3. Tüketicilerin getirdiği Atık Aküleri Üreticisine veya Üreticinin yetkilendireceği kuruluşa vermekle,

4. Müşterinin yeni akü almaması halinde atık aküsüne, depozito belgesi karşılığı tutarını ödemekle,

5. İş yerlerine kolayca görünecek yerlere Atık

9

6. Atık Aküler için zemini ve yan duvarları sızdırmaz geçici depolar oluşturmakla, 7. Atık Akülerin asidini hiçbir şekilde

boşaltmamakla,

8. Atık Aküleri bu depolarda 90 günden fazla bekletmemek ve bu süre içinde üretici

firmalara bildirmekle,

9. Sızdırmayan ve akıntı yapmayan Atık Akülerin 5 adedinden fazlasını üst üste koymamakla,

10.Sızdıran aküleri,sızdırmaz polipropilen kaplarda bulundurmakla,

11.Toplanan Atık Akülerin kayıtlarını tutmak, bu kayıtları üreticiye bildirmekle,

yükümlüdür,

TÜKETİCİLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ,

1. Aracının aküsünü değiştirirken eskisini akümülatör satışını yapan bayi ve servislere ücretsiz teslim etmekle,

2. Eski aküsünü teslim etmeden yeni akü alması halinde depozito bedelini ödemekle,

3. Tüketici olan sanayi kuruluşlarının kullanıp atık haline gelen akümülatörleri üreticisine teslim edene kadar, işletme sahasında sızdırmaz zeminde 90 günden fazla bekletmemekle,

yükümlüdür.

11

ATIK AKÜMÜLATÖR

TAŞIYICILARININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1. Atık Akü taşıyacak araçlara Valilikten lisans almakla,

2. Araçlarını K I R M I Z I renge boyatmakla, 3. Araçların her iki yüzüne;

* 20 metre uzaktan görünecek şekilde “Atık Akümülatör Taşıma Aracı ” yazısını yazdırmakla,

*evsel atıklardan ayrı toplanacaktır “çöp arabası” amblemini bulundurmakla,

4. Akümülatörlerin taşınması sırasında araçlarda

“ulusal atık taşıma formu ” bulundurmakla,

5. Araçların kasalarını Atık Akü taşımaya uygun paslanmaz çelikten imal ettirmekle,

6. Sürücülerine, “ TTTTehlikeli Madde Taehlikeli Madde Taehlikeli Madde Taehlikeli Madde Taşımamamama ” eğitim sertifikası aldırmakla,

7. Karayolu Taşıma Yönetmeliği uyarınca Ulaştırma Bakanlığından “ Yetki BelgesiYetki BelgesiYetki BelgesiYetki Belgesi ” almakla,

8. Akümülatör ve Geri Kazanım Sanayicilerinin işbirliği yapmış olduğu lojistik firması ile “ Taşıma Sözleşmesi ” yapmakla,

yükümlüdür.

13

GERİ KAZANIM TESİSLERİ

İŞLETMECİLERİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1. Çevre ve Orman Bakanlığından ön lisans ve lisans almakla,

2. Atık yönetimi ile ilgili kayıtları tutmak ve bu kayıtları istendiğinde yetkililere göstermek üzere üç (3) yıl süreyle tesiste bulundurmakla,

3. İşletme planlarını her yıl ocak ayı içinde ilgili valiliğe göndermekle,

4. Atığın tesise girişinde geri kazanım işleminden önce atığın “ ulusal atık taşıma formunda ” belirtilen atık tanımına uygunluğunu tespit etmekle,

5. Akümülatör üreticileri veya bunların yetkilendirecekleri kişi veya kuruluşlar tarafından kurulan, geçici depolama tesisleri tarafından onaylanmamış belgelerle getirilen Atık Akümülatörleri tesislerine kabul etmemekle,

6. Tesisin yıllık çalışma raporunu ilgili Valiliğe göndermekle,

7. Tesisin işletilmesi ile ilgili her bölümün işletme planını yaparak uygulamakla,

8. Tesisin risk taşıyan bölümlerinde çalışan personelin her türlü güvenliğini sağlamakla, altı ayda bir sağlık kontrollerini yaptırmakla ve bu bölümlere izinsiz olarak ve yetkili kişilerin dışında girişleri önlemekle,

9. Acil önlem planı hazırlamakla, bununla ilgili eğitimli personel bulundurmakla,acil durum söz konusu olduğunda Bakanlık ve Valiliğe bilgi vermekle,

10. Tesisin işletilmesi ile ilgili Bakanlığın öngöreceği diğer işleri yapmakla ,

15

Bu yükümlülüklerin yerine getirilmesinde en büyük

sorumluluk, Akümülatör üreticilerine verilmiştir. Bunun bilincinde olan Türkiye'nin önde gelen Akümülatör

üreticileri ve Geri Kazanım Sanayicileri bir araya gelerek Akümülatör ve Geri Kazanım Sanayicileri Derneğini

”kurmuşlardır.

Kısa adı A K Ü D E R olan bu Dernek, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 11 ocak 2005 tarih 03/226 sayılı

yazılarıyla yetkilendirilmiş olup 17/08/2005 tarihinde de Dernek ile Bakanlık arasında “İş Birliği Protokolü”

imzalanmıştır.

Derneğin bugün itibariyle 89 üyesi mevcuttur.

AKÜDER ÜYELERİ;

www.akuder.org.tr adresinden

güncel olarak görülebilir.

17

Aküder’ in kuruluşu, Çevre Bakanlığı ve

Yönetmelik ilişkisi, İş Birliği Protokolü Şeması

AKÜDER AKÜMÜLATÖR VE GERİ KAZANIM SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

(Yönetmeliğini 10 (h) ve 29.cu madde son paragrafı uyarınca)

ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ

(31.08.2004 Tarih ve 25569 Sayılı Resmi Gazete) ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI

ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI – AKÜDER İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ

Dernek amaçlarını gerçekleştirmek için, Apak Yönetmeliğinin ;

1. Akümülatör üreticilerine,

2. Bayilere, satıcılara ve servislere,

3. Tüketicilere,

4. Atık Akü Toplayıcı ve Taşıyıcılara,

5. Geri Kazanımcılara,

Getirdiği Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesi İçin;

1. Atık Yönetim Planını Hazırlamak

2. Eğitim faaliyetlerinde bulunmak,

3. Üyelerinin atıklarını kar amacı gütmeden toplatmak ve taşıtmak,

4. Yasalara uygun şekilde çalışmayan üyelerini uyarmak,

AKÜMÜLATÖR VE GERİ KAZANIM

SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

19

AKÜDER’İN BAŞLICA FAALİYETLERİ

• Satıcıların Eğitimi; Bu amaçla İstanbul, Ankara, İzmir ve

Diyarbakır’da 4 toplantı yapılmıştır.

• Tüketicilerin Eğitimi; Bu amaçla çeşitli posterler bastırılarak

“satıcıların işyerlerine asılması”

sağlanmıştır.

AKÜDER’İN BAŞLICA FAALİYETLERİ

• Apak Yönetmeliğinin

Uygulanmasına katkıda bulunmak amacıyla;

1. Bakanlık Yetkilileri 2-3 haftada bir ziyaret edilmiştir.

2. Piyasa Denetimleri Yapılmıştır, 3. Çeşitli Fuarlara katılınmıştır,

4. TV Programlarında Aküder’in tanıtımı yapılmıştır,

21

AKÜDER’İN BAŞLICA FAALİYETLERİ

• Atık Akü Yönetimini Kayıt Altına Almak için;

1. Her aşamada belge düzenine geçilmiştir,

2. Bakanlıkla paralel çalışan, Aylık Veri Transferi yapabilen “Atık Takip Sistemi” 2006 yılı

başında hizmete girmiştir.

3. Bakanlığın kontrolünde kullanılacak olan Web tabanlı yazılım programı 2008 yılı başında

hizmete sokulacaktır.

4. Atık Akü Bilgi Hattı: 444 2725

444 APAK

AKÜDER

ATIK AKÜ YÖNETİM PLANI ŞEMASI

Müşteri Tali Bayii Servis

Lisanslı Taşıyıcı Lisanslı Geri Kazanım Tesisleri

BÖLGE BAYİLERİ, ATIK TOPLAYICILARI

(Geçici Depolar)

http://www.atiksistemi.com

ATIK AKÜ BİLGİ HATTI

444 2725

444 APAK

25

Bölgelere göre akü satışları,

Türkiye 6 bölgeye ayrılmıştır. Bölgelerdeki Atık Akü % leri aşağıdaki gibidir.

6 5 4 3 2 1

Bölgeler % Bölgeler %

Bölge 1 ^2,50 Bölge 4 15,47

Bölge 2 6,86 Bölge 5 17,45

Bölge 3 10,48 Bölge 6 40,9

Diğer 7 6,34

Genel Toplam 100

Atık akü taşıyacak araçlar

27

Atık akü taşıyacak araçların lisanslandırılması,

• Madde 15- Araçların renginin kırmızı olması ve kasalarının her iki yüzüne “Atık

Akümülatör Taşıma Aracı” yazılması zorunludur.

• Madde 17- Atık akümülatörleri taşımak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, atık

akümülatörleri taşıma lisansı almak

zorundadır. Bu amaçla, Yönetmeliğin 5 no’ lu ekinde belirtilen esaslara göre ilgili Valiliğe başvuruda bulunulur.

Aküder’in hurda akü politikası,(1)

• Bundan amaç, atığın oluştuğu noktadan geri kazanıldığı noktaya kadar her türlü faaliyetin APAK Yönetmeliğinde

tanımlanan kriterlere ve verimlilik

esaslarına uygun olarak yapıldığının güvence altına alınmasıdır.

• Aküder; kendi üyelerinden, OSD, ODD ve diğer sözleşmeli firmalardan topladığı

Atık Aküleri, Lisanslı Geri Kazanım

Tesislerine talepleri doğrultusunda sevk

eder.

29

Aküder’in hurda akü politikası,(2)

• Aküder, kar amacı gütmeden tam bir çevreci anlayışla Atık Aküleri toplayıp taşıyacak Lojistik bir firmayla işbirliği yapar.

• Atık akü toplama faaliyeti içinde bulunan satış örgütünün ve atık toplayıcıların emeğinin karşılığını

alması ve işini benimsemesi için her

türlü maddi ve eğitim desteğini verir.

Aküder’ in hurda akü politikası,(3)

• Geri kazanım sahibi Aküder Üyelerinin, bayilerden ve atık akü toplayıcılarından serbest piyasa koşullarıyla atık akü

satın almaları için gerekli ortamı sağlar.

• Ülkemizde geçerli olan Atık Akü fiyatları Dünya fiyatlarıyla karşılaştırıldığında

oldukça yüksektir.

• Fiyatların eşitlenmesi için hurda akü ithaliyle ilgili çalışmaları hızlandırır, kayıt dışı Lisanssız Geri Kazanımı

engeller.

31

Aküder’ in hurda akü politikası,(4)

• Ülkemizde birincil kaynaklardan kurşun

üretimi yapılamadığından sanayinin kurşun ihtiyacının büyük bir kısmı ithal yoluyla, çok az bir kısmı da ikincil kaynaklardan geri

kazanılarak sağlanmaktadır.

• Çevrenin korunması yanında sanayinin

ihtiyacı olan kurşunun düşük fiyatlarla temini de son derece önemlidir.

• Atık fiyatlarını Dünya fiyatları seviyesine

çekmek için kontrollü olarak Atık Akü ithaline izin verilmesi için Resmi kurumlar nezdinde gerekli girişimlerde bulunur.

Türkiye’ de Akümülatör Sektörü

•Türkiye’de 3’ü büyük, 10 civarında orta büyüklükte, 50 civarında küçük ölçekte

akümülatör üreticisi bulunmakta olup, yıllık üretim kapasitesi 12.000.000 adedin

üzerindedir.

•Sektörün yıllık akü ihracatı, 100.000.000 usd civarındadır. Türkiye’deki akü sektörü gerek kalite, gerek kapasite açısından gelişmiş

ülkelerle rekabet edebilecek düzeydedir.

33

Türkiye’ de Akümülatör Sektörü; (2)

• Akümülatörlerin en önemli girdisi kurşun

olup büyük bir kısmı ithal yoluyla ve yüksek fiyatlarla temin edilmektedir. Kurşunun ucuza temin edilmesiyle, ihracatın en az %30

düzeyinde artması kolaylıkla mümkün

olacaktır. Kurşunu ucuza temin etmenin en önemli yolu da hurda akü işleme miktarının artırılmasıdır.

Türkiye’ deki Geri Kazanım Sektörü ve teknolojisi;(1)

• Akümülatörler uzun süre kullanıldıktan sonra ömürleri biter ve atık haline gelir.

• Atık akümülatörler kırılıp içindeki kurşun

ergitilerek çeşitli operasyonlardan geçirilerek tekrar kullanılacak hale getirilir.

• Hurda akülerin geri kazanılmasıyla hem çevremiz korunmakta, hem de %65’e varan oranlarda enerji tasarruf edilerek daha ucuz kurşun elde

edilmektedir.

• Bütün gelişmiş Ülkeler kurşun ihtiyacının büyük bir kısmını bu yolla temin etmektedir.

35

Türkiye’ deki Geri Kazanım Sektörü ve teknolojisi;(2)

• Türkiye’de bu işlemi yapan Çevre ve Orman Bakanlığından lisans almış, ekim 2007

itibariyle 13 adet geri kazanım firması mevcut olup yıllık kapasiteleri 150.000 tondur.

• Türkiye’de oluşan atık akü miktarı yaklaşık 85.000 ton olup işleme kapasitesinin çok altındadır.

• Tesislerin tam kapasiteyle çalışabilmeleri için hurda akü ithalinin serbest bırakılması ülke ekonomisi için hayati derecede önemlidir.

AKÜ KIRMA VE AYIRMA AKÜ KIRMA VE

AYIRMA

KURŞUN ERİTME (DÖNER/REVERBER FIRIN)

KURŞUN ERİTME (DÖNER/REVERBER FIRIN)

KURŞUN RAFİNE KURŞUN RAFİNE GAZ

TEMİZLEME GAZ

TEMİZLEME

BACADAN TUTULAN TOZ (~% 50 ) KURŞUN) BACA

GAZI

KURŞUN

CURUF CURUF

ARITMA SİSTEMİ

ATIK AKÜ

PLASTİK PARÇALARIN

YIKANMASI

Atık Akü İşleme Şeması

37

Yapılan Yanlış Uygulamalar

,

Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yön etmeliği, çevre ve insan sağlığının

korunması yanında, atıkların en etkin şekilde ekonomiye kazandırılmasını

amaçladığı halde uygulamadaki hatalar yüzünden bu amaca tam olarak

ulaşılamamıştır. Bunlar;

1.Yönetmeliğin Resmi ve Özel kuruluşlara zamanında anlatılamaması,

2.İl Müdürlüklerinde uygulamada bütünlük sağlanamaması,

Yapılan Yanlış Uygulamalar

,

3. İki farklı atık yönetim sisteminin kabul edilmesi,

4. Bu sayede piyasada atık toplayıcıları adı altında yetkili yetkisiz bir kesimin

oluşmasına engel olunmaması, yetki verilen atık toplayıcılarına bir kriter getirilmemesi, 5. Toplayıcıların çoğunun Yönetmeliği hiçe

sayması,

6. Atığın piyasada tehlikeli atık olması

unutularak ticari bir mal gibi işlem görmesi,

39

Yapılan Yanlış Uygulamalar

,

7. AB Ülkelerindeki her kesimi içine alan atık yönetim sistemlerinin Ülkemizde dikkate alınmaması,

8. Geçici depolarla ilgili uygulamada başı boşluğun önlenememesi,

9. Yönetmeliğin Üreticilere en büyük sorumluluğu verdiği halde gereğinin yapılmaması,

10. Derneklere üye olmakla yükümlülüğün yerine getirildiğinin sanılması, buna karşı bir önlem alınmaması,

11. Atık hareketinin kayıt altına alınamaması, kimi beyanların çapraz kontrolle

doğruluğunun araştırılmaması,

Yapılması Gerekenler,

1. Yapılan yanlışların tek tek ele alınarak düzeltilmesi,

2. Uygulamada kararlılığın sağlanması, 3. Gerekirse Yönetmeliğin revize

edilmesi,

4. Bilgilendirme toplantılarına hız verilmesi,

5. Bakanlığında içinde bulunduğu tek bir

atık yönetim sisteminin oluşturulması