SİRKÜLER 2010 / 36
Genel Olarak
Bundan önceki 2010/33, 34 ve 35 sayılı sirkülerlerimizde tam metnine bu bağlantıdan ulaşabileceğiniz 6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Gelir Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanununda yapılan düzenlemelere yer verilmiştir.
Bu sirkülerimizde ise, 6009 sayılı Kanunla GVK ve VUK dışındaki diğer vergi kanunlarında ya da vergilendirmeye ilişkin hükümler içeren diğer kanunlarda yapılan önemli düzenlemelere ve büromuz değerlendirmelerine yer verilecektir.
1. Gider Vergileri Kanununa (BSMV) İlişkin Düzenlemeler 1.1 – Ödünç Para Verme İşlerine İlişkin Düzenleme
6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin konusunu ve vergiyi doğuran olayı düzenleyen 28. Maddesinin “2279 sayılı Kanuna göre ikraz işleriyle uğraşanlarla ikinci fıkrada belirtilen muamele ve hizmetlerden herhangi birini devamlı olarak yapanlar bu Kanunun uygulanmasında banker sayılırlar. Bir şahsın münhasıran altın alım ve satımı ile uğraşması banker sayılmasını gerektirmez.” şeklindeki son fıkra hükmü 1.8.2010 tarihinden geçerli olmak üzere “90 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre ikraz işleriyle uğraşanlarla ikinci fıkrada belirtilen muamele ve hizmetlerden herhangi birini esas iştigal konusu olarak yapanlar bu Kanunun uygulanmasında banker sayılırlar. Bir şahsın münhasıran altın alım ve satımı ile uğraşması banker sayılmasını gerektirmez.” şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Fıkranın değişmeden önceki şeklindeki maddenin ikinci fıkrasında belirtilen işlemlerin devamlılık arz edecek şekilde yapılmasından ne anlaşılması gerektiği hususundaki muğlaklık uygulamada sorunlara neden olmakta ve gerçekte bankerlikle ilgisi olmayanlar banker olarak nitelendirilebilmekteydiler. Yapılan düzenlemeyle, banker sayılmak için aranan devamlılık şartı, söz konusu işlemleri esas iştigal konusu olarak yapanlar şeklinde değiştirilmektedir. Esasen bu değişiklikle, anılan maddenin ikinci fıkrasında belirtilen işlemleri esas faaliyet konusu olarak fiilen yürütenlerin banker sayılarak banka ve sigorta muameleleri vergisinin mükellefi olmaları amaçlanmaktadır.
Ödünç para verme işlemini esas iştigal konusu olarak yapmayan, diğer bir deyişle esas faaliyet konusu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen işlemler ile borç para verme işlemi olmayanların, ticari icaplar gereği yaptıkları borç para verme işlemleri banka ve sigorta
KONU
6009 Sayılı Kanunla GVK ve VUK Haricindeki Diğer
Vergi Kanunlarında Yapılan Düzenlemeler
www.onerymm.com.tr
oner@onerymm.com.tr
2 muameleleri vergisi kapsamı dışına çıkarılmakta, bu işlemlerin finansman hizmeti kapsamında değerlendirilerek katma değer vergisine tabi tutulması sağlanmaktadır.
Böylelikle, esas faaliyet konusu borç para verme işi olmayan mükelleflerin (ticaret, sanayi ve hizmet işletmelerinin), diğer gerçek ve tüzel kişilere kullandırdığı paralar için hesapladığı faizlerin katma değer vergisine tabi olduğu şeklindeki yerleşik görüş ve uygulamalar, bu düzenlemenin gerekçesinde de açıkça ifade edilmek suretiyle ile bir kez daha teyit edilmektedir.
1.2 – Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmelerine Vergi İstisnası Getiren Düzenleme 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinden istisna işlemleri 29. Maddesinin “Arbitraj muameleleri ve bu muameleler sonucu lehe alınan paralar” şeklindeki (p) bendi hükmü “Arbitraj muameleleri ile Türkiye’de kurulu borsalarda gerçekleştirilen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerine ilişkin muameleler sonucu lehe alınan paralar” şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Düzenlemeyle, 1.9.2010 tarihinden geçerli olmak üzere, BSMV mükelleflerinin, Türkiye’de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında (VOB) gerçekleştirdikleri vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri nedeniyle lehlerine kalan tutarlar için vergi istisnası getirilmiştir.
2. Damga Vergisi Kanununa İlişkin Düzenlemeler
Damga Vergisi Kanununa (DVK) ilişkin düzenlemeleri aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz.
DVK’na ekli (2) sayılı Tablonun “III- İşçiler, çiftçiler ve göçmenlerle ilgili kağıtlar”
başlıklı bölümüne eklenen 10 numaralı bent ile “Tarımsal destekleme programları kapsamında hibe desteği sağlanması uygun görülen yatırım projelerine ilişkin olarak proje sahipleri ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı arasında düzenlenen kâğıtlar” damga vergisinden istisna edilmiştir.
DVK’na ekli (2) sayılı Tablonun “IV- Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün (30) numaralı fıkrasında yer alan “4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 10 uncu maddesi çerçevesinde tüketici finansman şirketlerince kullandırılacak tüketici kredilerinin” ibaresi “Finansman şirketlerince kullandırılacak kredilerin” şeklinde değiştirilmek suretiyle, sadece tüketici finansman şirketlerince kullandırılan tüketici kredileriyle sınırlı bulunan damga vergisi istisnası genişletilerek her türlü finansman şirketinin her türlü kredi temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenen kağıtlar ile bu kağıtlar üzerine konulacak şerhler (kredilerin kullanımları hariç) damga vergisinden istisna edilmiştir.
DVK’na ekli (2) sayılı Tablonun “IV- Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün (33) numaralı fıkrasında yer alan “Ekici ile alıcı arasında düzenlenen tütün alım satımı mukavelenameleri ile” ibaresi “Ekici ve alıcı arasında düzenlenen tütün alım satımı mukavelenameleri ile 5488 sayılı Tarım Kanunu çerçevesinde, üretici ve alıcı arasında düzenlenen tarımsal üretim sözleşmeleri ve” şeklinde değiştirilmiştir. Böylelikle, tarım sektöründeki işlemlerde yazılı sözleşme usulünü teşvik etmek amacıyla 5488 sayılı Tarım Kanunu çerçevesinde, üretici ve alıcı
www.onerymm.com.tr
oner@onerymm.com.tr
3 arasında düzenlenen tarımsal üretim sözleşmeleri ve rehin senetleri de damga vergisinden istisna kağıtlar kapsamına alınmıştır.
Yukarıdaki düzenlemeler 1.8.2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
3. Harçlar Kanununa İlişkin Düzenlemeler
Harçlar Kanununa (HK) ilişkin düzenlemeleri aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür.
HK’nun “a) Karar ve ilam harcı, Karar ve ilam harçlarının dörtte biri peşin, geri kalanı kararın verilmesinden itibaren iki ay içinde ödenir. Karar ve ilam harcı ödenmedikçe ilgiliye ilam verilmez” şeklindeki 28. Maddesinin birinci fıkrasının (a) bendindeki altı çizili cümlesi 17.03.2010 gün ve 27524 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi tarafından, Anayasanın hak arama hürriyetini düzenleyen ve herkesin adil yargılanma hakkına sahip olduğu hükmünü içeren 36 ncı maddesine aykırı bulunarak iptal edilmiştir ( 14.01.2010 gün ve E: 2009/27, K:2010/19)
Anayasanın 36. maddesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin adil yargılanma hakkına ilişkin 6. maddesine uyum sağlanarak bakiye karar ve ilam harcının ödenmemiş olmasının, müteakip işlemlerin yapılmasına engel teşkil etmemesi için 28. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi şu şekilde yeniden düzenlenmektedir “a) Karar ve ilam harcı, Karar ve ilam harçlarının dörtte biri peşin, geri kalanı kararın verilmesinden itibaren iki ay içinde ödenir. Şu kadar ki, ölüm ve cismani zarar sebebiyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında peşin alınan harcın oranı yirmide bir olarak uygulanır. Bakiye karar ve ilam harcının ödenmemiş olması, hükmün tebliğe çıkarılmasına, takibe konulmasına ve kanun yollarına başvurulmasına engel teşkil etmez.”
HK’nun kendi özel kanunlarında muafiyet ve istisna getirilen işlemlerden harç alınmayacağını düzenleyen 123. maddesine eklenen “Bu maddede veya diğer kanunlarda yer alan harçtan muafiyete ilişkin hükümler, bu Kanunun (1) sayılı Tarifesinin “(A) Mahkeme Harçları” bölümünün (V) numaralı fıkrasındaki “keşif harcı”
ve (1) sayılı Tarifesinin “B) İcra ve iflas harçları” bölümünün (III) numaralı fıkrasındaki “haciz, teslim ve satış harcı” bakımından uygulanmaz.” şeklindeki dördüncü fıkra hükmü ile keşif harcı ile haciz, teslim ve satış harcının genel ya da diğer kanunlardaki özel düzenlemelerle hiçbir şekilde harçtan muaf tutulamayacağı hükme bağlanmaktadır.
HK’nun (1) sayılı Tarifesine yapılan eklemeler ile keşif, haciz, teslim ve satış işlemleri için harç ihdas edilmiştir.
HK’nun (1) sayılı Tarifesinin “(A) Mahkeme Harçları” bölümüne aşağıdaki (V) numaralı fıkra eklenmiştir.
“V. Keşif harcı (Mahkemelerce re’sen veya istem üzerine verilen keşif ya da tespit
kararlarını yerine getirmek için :120 TL”
HK’nun (1) sayılı Tarifesinin “B) İcra ve iflas harçları” bölümüne aşağıdaki (III) numaralı fıkra eklenmiştir.
“III- Haciz, teslim ve satış harcı (Yukarıdaki (I) ve (II) numaralı fıkralarda yer alan icra ve iflas işlemlerinin daire dışında memur eliyle yerine getirildiği her bir
işlem için) : 40 TL”
www.onerymm.com.tr
oner@onerymm.com.tr
4 Esasen bu harçlar yeni olmayıp, 17.05.2007 gün, E: 2004/46, K: 2007/60 sayılı Anayasa Mahkemesi kararıyla (RG:21.11.2007-26707) iptal edilen 3717 sayılı Adli Personel İle Devlet Davalarını Takip Edenlere Yol Gideri ve Tazminat Verilmesi İle 492 Sayılı Harçlar Kanununun Bir Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanunun 2. maddesi kapsamında ödenmekte idi. Bu defa HK kapsamına alınmış olmaktadır.
Yukarıdaki düzenlemeler 1.8.2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
4. Belirli Motorlu Araçların Motorlu Taşıtlar Vergisinin, Gecikme Zamlarının, Gecikme Faizlerinin, Vergi Ve İdari Para Cezalarının Terkinine İlişkin 5838 Sayılı Kanundaki Düzenlemenin Yapılan Değişiklikler Sonrasındaki Yeni Şekli
1) Model yılı eski (son düzenlemeye göre model yılı 1985 veya daha eski) olan ve belirli kurumlara bedelsiz olarak teslimiyle birlikte trafik sicillerinden tescillerinden silinen motorlu taşıtlara ilişkin,
2) Gerçekte mevcut olmayan veya herhangi bir nedenle motorlu taşıt vasfını kaybetmiş olup model yılı 1998 ve daha eski olan taşıtların motorlu taşıtlar vergilerinin bir kısmının ödenmesi halinde, bu taşıtlara ilişkin,
3) 5.7.2003 tarihinden önce çalınan veya trafikten çekme belgesi alınan motorlu taşıtlara ilişkin çalınma veya trafikten çekme tarihinden 5.7.2003 tarihine kadar olan vergilendirme dönemlerine ait,
4) Karayolları Trafik Kanununun 20. maddesinin, 4262 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile değiştirilen (d) bendinin yürürlük tarihinden önce, noterler vasıtasıyla satışı yapılan motorlu taşıtlar için, noter satış senedinin düzenlendiği tarihten sonra satıcılar adına tahakkuk eden,
henüz ödenmemiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile bu vergiye ilişkin gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve tescil plakasına kesilen idari para cezaları terkin edileceğine ve bu faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesna olacağına ilişkin 5838 sayılı Kanunun geçici 2.
Maddesinde 6009 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler sonrasında madde, aşağıdaki yeni şeklini almıştır.
“GEÇİCİ MADDE 2 – İlgili trafik sicilinde adlarına kayıt ve tescilli bulunan, model yılı 1985 veya daha eski olan motorlu taşıtlarını; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 31/12/2011 tarihine kadar ilgili yönetmelik hükümleri gereğince kayıt ve tescillerinin silinmesi ve hurdaya çıkarılması suretiyle il özel idarelerine bedelsiz olarak teslim eden veya 10/7/2003 tarihli ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanununun 33 üncü maddesinin beşinci fıkrasında düzenlenen uygulama çerçevesinde Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) Hurda İşletmesi Müdürlüğüne ait hurda müdürlüklerinden herhangi birine teslim eden gerçek ve tüzel kişiler, adına, hurdaya çıkarılan taşıta ilişkin olarak 31/12/2011 tarihine kadar tahakkuk etmiş ve ödenmemiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile bu vergiye ilişkin gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve 28/2/2009 tarihine kadar tescil plakasına kesilen idari para cezaları terkin edilir.
Motorlu taşıtlarını noter satış senediyle veya kamu kurum ve kuruluşlarından satın alıp ilgili trafik tescil kuruluşunda adlarına kayıt ve tescil ettirmemiş olan gerçek ve tüzel kişiler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 31/12/2011 tarihine kadar kayıt ve tescil işlemlerini tamamlayarak bu maddenin öngördüğü diğer şartları da yerine getirmeleri halinde bu madde hükmünden yararlanabilirler.
Bu madde kapsamında trafik tescil kayıtları silinen motorlu taşıtların, adlarına tescil kaydı bulunanlar tarafından ilgili kurumlara teslimi ile il özel idarelerinin bu kapsamda teslim aldıkları hurda taşıtların satışından elde ettikleri kazançlar ve bu faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar her
www.onerymm.com.tr
oner@onerymm.com.tr
5
türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır, bu madde kapsamında yapılan motorlu taşıt teslimlerine ilişkin olarak 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin (a) bendi hükmü uygulanmaz.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla mevcut olmayan veya herhangi bir nedenle motorlu taşıt vasfını kaybetmiş olup model yılı 1998 ve daha eski olan taşıtların, bu durumlarının kanaat verici belgelerle tevsik edilmesi veya ilgili trafik tescil kuruluşu nezdinde adlarına kayıtlı olanlar tarafından yazılı bildirimde bulunulması halinde, bu taşıtlara ait motorlu taşıtlar vergilerinin 1/4’ünün 31/12/2011 tarihine kadar ödenmesi şartıyla, kalan vergi aslı, gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve tescil plakasına kesilen idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçilir ve ödemeyi müteakip trafik tescil kayıtları silinir. Bu fıkra kapsamında trafik tescil kayıtları silinen motorlu taşıtların daha sonra bulunması veya varlığının tespiti halinde, terkin tarihi itibarıyla trafik tescil kaydı yapılır. Bu takdirde terkin edilen vergi ve diğer amme alacakları ayrıca bir işleme gerek olmaksızın bulundukları veya tespit edildikleri yılın Ocak ayında motorlu taşıtlar vergisi adıyla tahakkuk etmiş sayılır ve Ocak ayının son günü vade tarihi kabul edilerek takip ve tahsil edilir. Bulunan veya varlığı tespit edilen taşıtın noter satış senediyle veya kamu kurum ve kuruluşlarından satın alındığının tevsiki halinde taşıt, satış tarihi itibarıyla alıcı adına tescil edilir ve alıcı adına motorlu taşıtlar vergisi mükellefiyeti tesis edilir.
5/7/2003 tarihinden önce çalınan veya trafikten çekme belgesi alınan motorlu taşıtlara ilişkin, çalınma veya trafikten çekme tarihinden 5/7/2003 tarihine kadar olan vergilendirme dönemlerine ait olup bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ödenmemiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile bu vergiye ilişkin gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve tescil plakasına kesilen idari para cezaları terkin edilir. 5/7/2003 tarihinden önce trafikten çekme belgesi alınan taşıtlar için bu fıkrada değişikliğin yapıldığı tarihten önce ödenmiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile buna ilişkin gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve idari para cezaları red ve iade edilmez.
13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 20 nci maddesinin, 21/5/1997 tarihli ve 4262 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile değiştirilen (d) bendinin yürürlük tarihinden önce, noterler vasıtasıyla satışı yapılan motorlu taşıtlar için, noter satış senedinin düzenlendiği tarihten sonra satıcılar adına tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergileri, gecikme zamları, gecikme faizleri ile vergi cezaları, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununda belirtilen düzeltme zamanaşımı hükümlerine tabi olmaksızın düzeltilir. Motorlu taşıtlar vergisinde düzeltme yapılan bu taşıtlarla ilgili olarak 31/12/2003 tarihinden önce tescil plakasına kesilen idari para cezalarının tahsilinden vazgeçilir. Bu fıkra kapsamına giren amme alacaklarına karşılık bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilmiş tutarlar red ve iade edilmez. Bu hüküm, bu fıkra kapsamına giren taşıtlardan, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce alıcısı adına tescil edilmiş olanlar için de uygulanır. (1)
Bu madde hükmünden gerçeğe aykırı bildirimde bulunmak suretiyle yararlananlar, bu fiilleri başkaca bir suç teşkil etmediği takdirde 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 206 ncı maddesi gereğince, il özel idareleri ve MKEK Hurda İşletmesi Müdürlüğünce bu madde hükmüne göre teslim alınan taşıtları, taşıt vasfını kaybettirecek şekilde kullanılamaz hale getirmeyenler ile bu hususa ilişkin gerekli tedbirleri almayanlar aynı Kanunun 257 nci maddesi gereğince cezalandırılır.
Bu madde kapsamında tescil kayıtları silinen motorlu taşıtlara ait daha önce ödenmiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile buna ilişkin gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve idari para cezaları red ve iade edilmez.
Tescil kayıtları silinen bu taşıtlar üzerine 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tatbik edilmiş olan hacizler kaldırılır.
Dördüncü fıkra gereğince trafik tescil kayıtları silinecek taşıtların, motorlu taşıt vasfını kaybettikleri haller ile mevcut olmadıklarının kabul edileceği durumları tespite ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye, İçişleri ve Maliye bakanlıkları müştereken yetkilidir.”
Bu düzenleme 1.8.2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
6009 sayılı Kanunun tam metnine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Saygılarımızla.
ÖNER BAĞIMSIZ DENETİM VE YMM A.Ş.
18.08.2010
