İLK YARDIM ÖĞR. GÖR. HALİS ÇETİN DEMİRCAN İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ

İLK YARDIM

ÖĞR. GÖR. HALİS ÇETİN DEMİRCAN

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ

İçindekiler

1.genel İlkyardım B lg ler

G r ş

1.1. İlk Yardım Ned r?

1.2. İlk Yardımın Amacı Ned r?

1.3. İlk Yardımda Amaca Uygun Öncel kler Nelerd r?

1.4. İlk Yardımın Temel Uygulamaları Nelerd r?

1.5. İlk Yardımın Abc’ S Ned r?

1.6. İlk Yardım Yapan K ş n n Müdahale İle İlg l Öncel kl Yapması Gerekenler Nelerd r?

1.7. 112 Ac l Çağrı Merkez n n Aranması Sırasında Nelere D kkat Ed lmel d r?

1.8. İlk Yardım Ve Ac l Tedav Arasındak Fark Ned r?

Bölüm Özet Ün te Soruları

2. Vücudu Oluşturan S stemler G r ş

2.1. İlk Yardım Yapan K ş n n Özell kler Nasıl Olmalıdır?

2.2. İlk Yardım Yapan K ş n n B lmes Gereken Ve Vücudu Oluşturan S stemler Nelerd r?

Bölüm Özet Ün te Soruları

3. Hasta Yada Yaralının Ve Olay Yer n n Değerlend r lmes

G r ş

3.1. Yaşam Bulguları İle İlg l Öneml Göstergeler Nelerd r?

3.2. Yaşam Bulgusu Olarak B l nç Durumunun Değerlend r lmes 3.3. Yaşam Bulgusu Olarak Solunumun Değerlend r lmes

3.4. Yaşam Bulgusu Olarak Kan Basıncının Değerlend r lmes

3.5. Yaşam Bulgusu Olarak Nabız Değerlend r lmes

3.6. Vücutta Nabız Alınab len Bölgeler Nelerd r?

3.7. Vücut Isısının Değerlend r lmes

3.8. Hasta Ya Da Yaralının Değerlend r lmes n n Amacı Ned r?

3.9. Hasta Ya Da Yaralının İlk Değerlend r lme Aşamaları Nelerd r?

3.10. Hasta Ya Da Yaralının İk nc Değerlend rmes Nasıl Olmalıdır?

3.11. Olay Yer n Değerlend rmen n Amacı Ned r?

3.12. Olay Yer n n Değerlend r lmes nde Yapılacak İşler Nelerd r?

Bölüm Özet Ün te Soruları

4. Temel Yaşam Desteğ

G r ş

4.1. Temel Yaşam Desteğ Ned r?

4.2. Solunum Ve Kalp Durması Ned r?

4.3. Hava Yolunu Açmak İç n Baş Ger Çene Yukarı Poz syonu Nasıl Ver l r?

4.4. Er şk nlerde Dış Kalp Masajı Ve Yapay Solunumun B rl kte Uygulanması

4.5. Çocuklarda (1-8 Yaş) Dış Kalp Masajı Ve Yapay Solunumun B rl kte Uygulanması 4.6. Bebeklerde (0–12 Ay) Dış Kalp Masajı Ve Yapay Solunumun B rl kteuygulanması 4.7. Hava Yolu Tıkanıklığı Ned r? Bel rt ler Nelerd r?

4.8. B l nc Yer nde Tam Tıkanıklık Olan K ş lerde He ml ch Manevrası (=karına Bası Uygulaması) Nasıl Uygulanır?

4.9. B l nc n Kapalı K ş lerde He ml ch Manevrası Nasıl Uygulanır?

4.10. Bebeklerde Tam Tıkanıklık Olan Hava Yolunun Açılması (*) Bölüm Özet

Ün te Soruları

5. Kanamalarda İlkyardım

G r ş

5.1. Kanama Ned r?

5.2. Kaç Çeş t Kanama Vardır?

5.3. Vücutta Baskı Uygulanacak Noktalar Nelerd r?

5.4. Kanamalarda İlk Yardım Uygulamaları Nelerd r?

5.5. Hang Durumlarda Boğucu Sargı (turn ke) Uygulanmalıdır?

5.6. Turn ke Uygulamasında D kkat Ed lecek Hususlar Neler Olmalıdır?

5.7. Turn ke Uygulama Tekn ğ 5.8. Şok Ned r? Bel rt ler Nelerd r?

5.9. Şokta İlk Yardım Uygulamaları Nelerd r?

5.10. Şok Poz syonu Nasıl Ver l r?

5.11. Burun Ve Kulak Kanamalarında İlk Yardım

5.12. Kanamalarda Üçgen Bandaj Uygulaması Nasıl Yapılmalıdır?

Bölüm Özet Ün te Soruları

6. Yaralanmalarda İlkyardım

G r ş

6.1. Yara Ned r? Kaç Çeş t Yara Vardır?

6.2. Yaraların Ortak Bel rt ler Nelerd r?

6.3. Yaralanmalarda İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

6.4. C dd Yaralanmalar Nelerd r?

6.5. C dd Yaralanmalarda İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

6.6. Del c Göğüs Yaralanmalarında Ne G b Sorunlar Görüleb l r?

6.7. Del c Göğüs Yaralanmalarında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

6.8. Del c Karın Yaralanmalarında Ne G b Sorunlar Olab l r?

6.9. Del c Karın Yaralanmalarında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

6.10. Kafatası Ve Omurga Yaralanmaları Neden Öneml d r?

6.11. Kafatası Yaralanmaları Çeş tler Nelerd r?

6.12. Kafatası Ve Omurga Yaralanmalarının Nedenler Nelerd r?

6.13. Kafatası Ve Omurga Yaralanmalarında Bel rt ler Nelerd r?

6.14. Kafatası Ve Omurga Yaralanmalarında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

Bölüm Özet Ün te Soruları

7. Yanık, Sıcak Çarpması Ve Donmada İlkyardım

G r ş

7.1. Yanık Ned r? Kaç Çeş t Yanık Vardır?

7.2. Yanığın C dd yet n Bel rleyen Faktörler Nelerd r?

7.3. Yanıklar Nasıl Derecelend r l r?

7.4. Yanığın Vücuttak Olumsuz Etk ler Nelerd r?

7.5. Isı İle Oluşan Yanıklarda İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

7.6. K myasal Yanıklarda İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

7.7. Elektr k Yanıklarında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

7.8. Sıcak Çarpması Bel rt ler Nelerd r?

7.9. Sıcak Çarpmasında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

7.10. Sıcak Çarpmasında R sk Gruplarını K mler Oluşturur?

7.11. Yaz Günler nde Sıcak Çarpmasından Korunmak İç n Alınması Gereken Önlemler Nelerd r?

7.12. Donma Bel rt ler Nelerd r?

7.13. Donmada İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

Bölüm Özet Ün te Soruları

8. Kırık, Çıkık Ve Burkulmalarda İlkyardım

G r ş

8.1. Kırık Ned r? Kırık Bel rt ler Nelerd r?

8.2. Kaç Çeş t Kırık Vardır?

8.3. Kırığın Yol Açab leceğ Olumsuz Durumlar Nelerd r?

8.4. Kırıklarda İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

8.5. Burkulma Ned r? Burkulma Bel rt ler Nelerd r?

8.6. Burkulmada İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

8.7. Çıkık Ned r? Çıkık Bel rt ler Nelerd r?

8.8. Çıkıkta İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

8.9. Kırık, Çıkık Ve Burkulmalarda Tesp t Nasıl Olmalıdır?

8.10. Tesp t Sırasında D kkat Ed lmes Gereken Hususlar Nelerd r?

8.11. Tesp t Yöntemler Nelerd r?

Bölüm Özet Ün te Soruları

9. B l nç Bozukluklarında İlkyardım

G r ş

9.1. B l nç Kaybı Ned r?

9.2. B l nç Kaybı Nedenler Ve Bel rt ler Nelerd r?

9.3. B l nç Kaybı Durumunda İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

9.4. Koma Poz syonu Nasıl Ver l r?

9.5. Havale Ned r? Havale Nedenler Nelerd r?

9.6. Sebepler ne Göre Havale Çeş tler Nelerd r?

9.7. Kan Şeker Düşüklüğü Ned r?

9.8. Kan Şeker Düşmes nde İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

9.9. Göğüste Kuvvetl Ağrı Sebepler Nelerd r?

9.10. Göğüste Kuvvetl Ağrı Bel rt ler Nelerd r?

9.11. Göğüs Ağrısında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

Bölüm Özet Ün te Soruları

10. Zeh rlenmelerde İlkyardım G r ş

10.1. Zeh rlenme Ned r?

10.2. Zeh rlenme Hang Yollarla Meydana Gel r?

10.3. Zeh rlenmelerde Genel Bel rt ler Nelerd r?

10.4. Zeh rlenmelerde Genel İlk Yardım Kuralları Nelerd r?

10.5. Doğal Gaz Zeh rlenmeler nde İlk Yardım 10.6. Karbon Monoks t Zeh rlenmes

Bölüm Özet Ün te Soruları

11. Hayvan Isırmalarında İlkyardım

G r ş

11.1. Ked - Köpek G b Hayvan Isırmalarında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

11.2. Arı Sokmalarının Bel rt ler Nelerd r?

11.3. Akrep Sokmalarının Bel rt ler Nelerd r?

11.4. Yılan Sokmalarının Bel rt ler Nelerd r?

11.5. Den z Canlıları Sokmalarında Bel rt ler Nelerd r?

Bölüm Özet

Ün te Soruları

12. Göz, Kulak Ve Buruna Yabancı C s m Kaçmasında İlkyardım

G r ş

12.1. Göze Yabancı C s m Kaçmasında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

12.2. Kulağa Yabancı C s m Kaçmasında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

12.3. Buruna Yabancı C s m Kaçmasında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?

12.4. Boğulmalarda İlk Yardım Bölüm Özet

Ün te Soruları

13. Hastayada Yaralı Taşıma Tekn kler

G r ş

13.1. Hasta Ya Da Yaralı Taşınmasında Genel Kurallar Nelerd r?

13.2. Ac l Taşıma Tekn kler Nelerd r?

13.3. Araç İç ndek Yaralıyı (rentek) Taşıma Yöntem 13.4. Sürükleme Yöntemler Nelerd r?

13.5. Kısa Mesafede Süratl Taşıma Tekn kler Nelerd r?

Bölüm Özet Ün te Soruları

14. Sedye Üzer ne Yerleşt rme Tekn kler Nelerd r?

G r ş

14.1. Kaşık Tekn ğ 14.2. Köprü Tekn ğ

14.3. Karşılıklı Durarak Kaldırma

14.4.sedye İle Taşıma Kuralları Nelerd r?

14.5. İlk Yardım Çantası Oluşturma Bölüm Özet

Ün te Soruları

1. GENEL İLKYARDIM BİLGİLERİ

Giriş

Herhang b r kaza veya yaşamı tehl keye düşüren b r durumda, sağlık görevl ler n n yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye g tmes n önleyeb lmek lk yardım uygulamaları le gerçekleşeb l r.

1.1. İlk Yardım Nedir?

Herhang b r kaza veya yaşamı tehl keye düşüren b r durumda, sağlık görevl ler n n yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye g tmes n önleyeb lmek amacı le olay yer nde, tıbb araç gereç aranmaksızın, mevcut araç ve gereçlerle yapılan laçsız uygulamalardır.

1.2. İlk Yardımın Amacı Nedir?

Yardıma muhtaç hasta veya kazazedeye anında yapılan geç c müdahaleler le hayatını kurtararak yaşamasını sağlamaktır.

1.3. İlk Yardımda Amaca Uygun Öncelikler Nelerdir?

Hayat tehl ken n ortadan kaldırılması,

Yaşamsal fonks yonların sürdürülmes n n sağlanması, Hastaya da yaralının durumunun kötüleşmes n n önlenmes , İy leşmen n kolaylaştırılması.

1.4. İlk Yardımın Temel Uygulamaları Nelerdir?

İlk yardım temel uygulamaları Koruma, B ld rme, Kurtarma (KBK) olarak fade ed l r.

Koruma:

Kaza sonuçlarının daha kötüye g tmes n n önlenmes ç n olay yer n n değerlend r lmes n kapsar. En öneml şlem olay yer nde oluşab lecek tehl keler bel rleyerek başka olaylara meydan vermemek ç n güvenl b r çevre oluşturmaktır.

B ld rme:

Olay veya kaza mümkün olduğu kadar hızlı b r şek lde telefon veya d ğer k ş ler aracılığı le gerekl yardım kuruluşlarına b ld r lmel d r. Türk ye'de lk yardım gerekt ren her durumda telefon let ş mler , 112 ac l telefon numarası üzer nden gerçekleşt r l r.

Kurtarma (Müdahale):

Olay yer nde hasta veya yaralılara alınan eğ t mler sonucu uygulanan lk yardım müdahaleler d r.

1.5. İlk Yardımın ABC’ si Nedir?

Sesl ve dokunarak b l nç kontrolü yaptıktan sonra b l nç yok se.

A. A r way (Hava yolu açıklığının değerlend r lmes ) B. Breathe (Solunumun değerlend r lmes )

C. C rculat on (Dolaşımın değerlend r lmes )

1.6. İlk Yardım Yapan Kişinin Müdahale İle İlgili Öncelikli Yapması Gerekenler Nelerdir?

Hasta veya yaralıların durumu değerlend r l r (İlk yardımın ABC’s ) ve öncel kl müdahale ed lecekler bel rlen r,

Hasta veya yaralının korku ve end şeler g der l r, yarasını görmemes sağlanır, Hasta veya yaralıya müdahalede yardımcı olacak k ş ler organ ze ed l r,

Hasta veya yaralının durumunun ağırlaşmasını önlemek ç n kend k ş sel olanakları le gerekl müdahalelerde bulunulur,

Hasta veya yaralıyı (hayat b r tehl ke yoksa) hareket ett rmeden müdahale yapılır, Hasta veya yaralı sıcak tutulur,

Hasta veya yaralının en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevk sağlanır (112)

1.7. 112 Acil Çağrı Merkezinin Aranması Sırasında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Sak n olunmalı ya da sak n olan b r k ş n n araması sağlanmalı,

112 merkez tarafından sorulan sorulara net b r şek lde cevap ver lmel ,

Kes n yer ve adres b lg ler ver l rken, olayın olduğu yere yakın b r cadden n ya da çok b l nen b r yer n adı ver lmel ,

Hasta veya yaralının adı ve olayın tanımı yapılmalı, Hastaya da yaralı sayısı ve durumu b ld r lmel ,

Eğer herhang b r lk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl b r yardım ver ld ğ bel rt lmel ,

112 hattında b lg alan k ş , gerekl olan tüm b lg ler aldığını söyley nceye kadar telefon kapatılmamalıdır.

1.8. İlk Yardım ve Acil Tedavi Arasındaki Fark Nedir?

Ac l tedav bu konuda ehl yetl k ş lerce sağlık merkezler nde gerekl tıbb donanım ve laçlarla yapılan müdahalelerd r. İlk yardım se bu konuda eğ t m almış herkes n olayın olduğu yerde bulab ld ğ malzemeler kullanarak yaptığı hayat kurtarıcı müdahaled r.

Uygulamalar

1)Hava yolu açıklığının sağlanması ç n baş ger çene yukarı poz syonunun ver lmes , 2)Solunumun değerlend r lmes bak-D nle-H sset yöntem n n uygulanması,

3)Dolaşımın değerlend r lmes Şah damarından 5 san ye nabız alınması şekl nde yapılır.

Uygulama Soruları

1)Baş ger çene yukarı poz syonu nasıl ver l r?

2)Bak d nle h sset yöntem n uygulayınız.

3)B r k ş n n dolaşımını değerlend r n z.

Bölüm Özeti

İlk yardımın tanımını, amacını, öncel kle yapılması gerekenler , lk yardımın önces ve sonrasında yapılması gerekenler öğrend k.

Ünite Soruları

1.

A) Zeh rlenenlere

B) Kaza geç renlere

C) Kalp kr z geç renlere

D) Sara nöbet geç renlere

E) Heps

2.

A) Hayat tehl ken n ortadan kaldırılması

B) Yaşamsal fonks yonların sürdürülmes n n sağlanması

C) Hasta ya da yaralının durumunun kötüleşmes n n önlenmes

D) İy leşt rmen n kolaylaştırılması

E) Heps

3.

A) İlaç verme

B) B ld rme

C) D k ş atma

D) Besleme

E) Merhem sürme

4.

A) Durum hakkında b lg ver lmel

B) Hasta ya da yaralı hakkında öğren len b lg ler ver lmel

C) Hasta ya da yaralı sayıları b ld r lmel

D) Çevredek nsanların tutumu b ld r lmel

E) Yapılan müdahale varsa b ld r lmel

5.

A) Hasta ya da yaralının ABC’s n bel rlemek

B) Hasta ya da yaralının end şeler n g dermek

C) Hasta ya da yaralının b l nç durumunu kontrol etmek

D) Hasta ya da yaralıyı sıcak tutmak

E) Hasta ya da yaralıya b r şeyler yed rmek

CEVAP ANAHTARI

2. VÜCUDU OLUŞTURAN SİSTEMLER

Giriş

Olay yer genell kle nsanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır. Bu sebeple lk yardım görevl s n n bell özell klere sah p olması ve nsan vücudu le lg l temel b lg lere sah p olması beklen r.

2.1. İlk Yardım Yapan Kişinin Özellikleri Nasıl Olmalıdır?

Olay yer genell kle nsanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır. Böyle durumlarda lk yardım görevl s sak n ve kararlı b r şek lde olayın sorumluluğunu alarak gerekl müdahaleler doğru olarak yapmalıdır.

Bunun ç n b r lk yardım görevl s n n aşağıdak özell klere sah p olması beklen r:

İnsan vücudu le lg l temel b lg lere sah p olmalı, Sak n, kend ne güvenl ve prat k olmalı,

Eldek olanakları değerlend reb lmel , İy b r let ş m becer s ne sah p olmalı,

Çevredek k ş ler organ ze edeb lmel ve onlardan yararlanab lmel d r

2.2. İlk Yardım Yapan Kişinin Bilmesi Gereken ve Vücudu Oluşturan Sistemler Nelerdir?

İlk yardım görevl s n n nsan vücudu, yapısı ve şley ş konusunda bazı temel kavramları b lmes , lk yardım görevl s olarak yapacağı müdahalelerde b l nçl olmasını kolaylaştırır.

2.2.1. Sinir Sistemi

S n r s stem vücudun her köşes nde, her organında olup b tenler başlatan, devam ett ren ve sonlandıran muhteşem b r koord natördür. Konuşmak, yürümek, yazmak, ağlamak g b rade dâh l nde olan şler de, vücut ısısı ve kan basıncı ayarı, solunum, dengede durmak, uyanıklık g b rade dışı şler de s n r s stem yapar.

S n r s stem , vücudu b r ağ g b saran m lyarlarca s n r hücres nden meydana gel r. S n r s stem k bölüme ayrılır:

1)Merkezî s n r s stem 2)Çevresel s n r s stem Merkez s n r s stem

Vücudun yönet m n ve denet m n merkezî s n r s stem sağlar. Merkezî s n r s stem bey n, bey nc k, omur l k soğanı ve omur l kten oluşur. Bey n, bey nc k ve omur l k soğanı kafatasının ç nde yer alır, omur l k se omurganın ç nde yer alır.

Çevresel S n r S stem

Merkezî s n r s stem dışında yer alan m lyonlarca s n r, çevresel s n r s stem n oluşturur. Çevresel s n r s stem , merkezî s n r s stem le organlar arasındak let ş m sağlar.

2.2.2. Dolaşım Sistemi

Hücreler yaşamlarını sürdüreb lmek ç n beslenme, solunum ve boşaltım g b faal yetler yaparlar.

Vücudumuzdak her b r hücren n bes n ve oks jen ht yacını karşılamak; metabol zma sonucu oluşan artık madde ve karbond oks tler uzaklaştırmak ç n b r araya gelm ş organ s stem nedolaşım s stem den r.

Dolaşım s stem yapıları, tüm vücut organları arasında madde let m n sağlar. Kanın kalpten pompalandıktan sonra vücudu dolaşıp tekrar kalbe ger dönmes nedolaşım den r. Dolaşım s stem m z kalp,damarlarvekanoluşturur. Kan sıvı olan b r karışımdır ve madde taşınması şlem n yapar.

Kan damarları kan sıvısının organlara let lmes n sağlar. Kalp kanın damarlarda akması ç n pompa görev görür.

Dolaşım s stem kan yolu le hücrelere bes n ve oks jen taşır. Vücudu m kroplara karşı korur. Hücrede oluşan atık maddeler n vücut dışına atılmasını sağlayan organlara (akc ğer, böbrek) taşır.

DAMARLAR

İçer s nde kanın dolaştığı boru şekl ndek yapılar kan damarlarıdır. Ağ şekl nde vücudun her tarafına yayılmış olup, madde taşınmasında görev alırlar. Vücudumuzda; yapısı ve görevler ndek farklılığa göre, üç çeş t kan damarı vardır.

1)Atardamar

Kalpten vücut organlarına doğru kan taşıyan gen ş, esnek ve sağlam duvarlı damarlardır. En yüksek kan basıncı atardamarlarda, özell kle aortta bulunur. Genell kle kalpten organlara doğru oks jence zeng n olantem z kantaşırlar. Akc ğer atardamarı k rl kan taşır. Akc ğer atardamarı har ç, d ğer bütün atardamarlarda tem z kan bulunur.

En büyük atardamaraortatardamarıdır. Aort atardamarı kollara ayrılarak bütün organlara tem z kan taşır.

2)Toplardamar

Organlardan toplanank rl kanıkalbe get ren damarlardır. Fakat Akc ğer toplardamarı tem z kan taşır.

Vücut organlarından k rlenm ş olan, akc ğerlerden se tem zlenm ş kanı da kalbe taşırlar. En düşük kan basıncı toplardamarlarda görülür. Bazı toplardamarların ç nde atardamarlardan farklı olarak kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıkların görev kanın yerçek m doğrultusunda ger ye doğru akmasını önlemekt r.

3)Kılcal Damar

Vücudun hemen her yer nde atardamarlar le toplardamarlar arasında ağ şekl nde bulunan damarlardır.

Kan le hücreler arasındak madde alış ver ş n sağlarlar. Kılcal damarlar nced rler. B r atardamar le b r toplardamar arasında yaklaşık olarak 400 tane kılcal damar bulunur. Kılcal damarlardan; oks jen ve bes n hücrelere geçer, karbond oks t ve artık maddeler de hücrelerden kılcal damarlara geçer.

2.2.3. Solunum Sistemi

Solunum, atmosferden alınan oks jen le vücuttak karbond oks t n yer değ şt rmes d r. Bunu sağlayan s steme solunum s stem den r.

Solunum 2 kısma ayrılır:

Dış solunum akc ğerlerde olur. Oks jen havadan kana geçer, kandak karbond oks t dışarı ver l r.

İç solunum, kanla dokular arasında olur. Oks jen kılcal damarlardak kandan dokuya g rer, karbond oks t dokudan kana geçer.

Solunum s stem organları Burun

Yutak Gırtlak Soluk borusu Akc ğer D yafram Göğüs kasları

Solunum s stem n n esas organı akc ğerlerd r. Oks jen ve karbond oks t gazlarının değ ş m bu organda olur.

2.2.4. Sindirim Sistemi

Bütün canlılarda olduğu g b nsan organ zması da canlılığını sürdüreb lmes ve fonks yonlarını devam ett reb lmes ç n enerj ye ht yaç duyar. Enerj vücuda alınan bes nlerden sağlanır.

-S nd r m olayının aşamaları:

-Yeme: S nd r m n lk aşaması olan yeme, bes nler n ağızyoluyla vücuda alınmasıdır.

-Mekan k s nd r m: Bes n maddeler n n yutulab lmes ç n d şler aracılığı le koparılması, parçalanması, ufalanıp öğütülmes ve m deye gönder lmes şlem d r.

-S nd r m: Bes n moleküller n n daha küçük yapı taşlarına ayrılması, k myasal olarak yıkımıdır.

-Salgılanım: S nd r m kanalının ep tel ve bezler tarafından su, as t, enz m ve tuzların serbestleşmes le gerçekleş r. Salgılanan sıvılar bes nler n s nd r m ve em l m nde rol oynar.

-Em l m: Yapı taşlarına ayrılmış olan bes n moleküller n n bağırsak duvarlarında kan ve lenfat k s steme em lerek alınması şlem d r.

-Dışkılama: S nd r lemeyen ve em lemeyen bes n artıklarının vücuttan dışarı atılmasıdır.

S nd r m kanalı, ağız boşluğundan başlayarak anüste sonlanır. S nd r m olayını gerçekleşt ren organ ve yapılara s nd r m s stem den r. S nd r m s stem k temel bölüme ayrılarak ncelen r.

-S nd r m kanalı: Ağızdan anüse kadar uzanan 8-10 metrel k b r kanaldır. Bu kanalın ağız, yutak, yemek borusu, m de, ncebağırsaklar, kalın bağırsaklar ve anüs olarak adlandırılan bölümler vardır.

-S nd r me yardımcı organ ve bezler: Yaptıkları salgılarını özel boşaltım kanallarıyla s nd r m kanalına boşalttıklarından s nd r m kanalının eklent organları olarak da adlandırılır.

Bunlar karac ğer, pankreas ve tükürük bezler d r.

2.2.5. Boşaltım Sistemi

2.2.5.1. Böbreklerin Yapı ve Fonksiyonları

Boşaltım s stem , kanı böbrekler aracılığı le süzen, oluşan drarı mesane üreterler ve üretra aracılığıyla vücuttan uzaklaştıran s stemd r.

2.2.5.1.1. Böbreğin Fizyolojisi

Metabol zma artıklarının vücut dışına atılmasına boşaltım den r. Vücuda alınan ve kullanılan her şey artık maddeler n oluşumuna neden olur. Hayatın devamı ç n metabol zma artıklarının vücuttan uzaklaştırılması zorunludur.

İnsan vücudunun % 60–70 kadarı sudur ve bu m ktarın korunması gerek r. Normalde vücudun kaybett ğ ve kazandığı su m ktarı b rb r ne eş tt r. Boşaltımda d rekt görev alan organ böbreklerd r. Üreterler, mesane ve üretra bu s steme yardımcı organlardır.

Süzülme ve drar oluşumu böbreklerde gerçekleş r. Boşaltımla vücuttan uzaklaştırılan zararlı maddeler n başında üre gel r.

Böbrekler n görevler :

-Sıvı atılımını gerçekleşt rerek vücuttak plazma ozmolar tes n n normal sınırlar (300 m Osm/1) ç nde kalmasını,

-Plazma H+ yon konsantrasyonunun normal sınırda kalmasını,

-Vücutta fonks yonel olarak bulunan sıvı, elektrol t denges n n korunmasını, -Metabol k artık ürünler n (üre, ür k as t, kreat n n) atılımını,

-İlaçlar, toks nler ve metobol tler n n vücuttan atılmasını,

-Ekstrasellüler, sıvı hacm n ve kan basıncının hormonal olarak düzenlenmes n , -Pept t hormonlarının yıkımını,

-D v tam n n akt f hâle gelmes n ,

-Adrenal medulladan prostagland n hormonunun salgılanmasını sağlar.

2.2.5.1.2. İdrar Oluşumu

Böbrekler, drar m ktarını azaltarak ya da çoğaltarak vücudun su m ktarını dengede tutar. Glomerüler süzüntü, k myasal olarak kan plazmasına benzer. Bu süzüntünün heps vücuttan atılmaz. Ama bu süzüntünün büyük b r kısmı, tekrar em lerek dolaşıma ger döner. Sadece zararlı maddeler drar yoluyla vücuttan atılır. B r gün boyunca süzülen plazma m ktarı, 180 l trey bulur. Kan plazması ortalama olarak günde 60 defa böbreklerden süzülmekted r. Bu m ktarın % 99’u ger em lerek dolaşıma katılır. Böylece b r günde yaklaşık olarak 1,5 l tre drar dışarı atılmış olur. Böbreklerde drar oluşumu üç aşamada gerçekleş r.

Bunlar; f ltrasyon (süzülme), reabsorps yon (ger em l m), sekresyon (salınım)’dır.

2.2.6. İskelet ve Kas Sistemi

Hareket s stem , nsan vücuduna şek l veren ve ona hareket etme mkânı sağlayan b r s stemd r. Hareket s stem skelet, kaslar ve eklemlerden oluşur. Kem kler ve eklemler hareket s stem n n pas f elemanlarıdır.

Kaslar se hareket s stem n n akt f elemanları olup kem k ve eklemlere etk ederek vücudun hareket n sağlar.

2.2.7. Endokrin Sistem

2.2.7.1. Endokrin Sistem

Canlılar yaşadığı dış ortamda meydana gelen değ ş mlere uyum sağlamak ve ç ortamlarındak dengey korumak zorundadır. İç ortamın değ şmez tutulması ş nde k s stem görev alır. Bu s stemlerden b r s s n r s stem , d ğer se endokr n s stemd r. Bu k s stem gerekt ğ nde koord nel çalışırlar.

Endokr n s stem, salgılarını bell b r kanal s stem ne ht yaç h ssetmeden doğrudan kana veren bezler n b r araya gelmes le oluşan s stemd r. Endokr n s stem n üreme, beslenme, maddeler n hücreler tarafından kullanımı, tuz ve sıvı denges n ayarlama, metabol k akt v tey düzenleme, büyüme gel şme g b pek çok görevler vardır.

2.2.7.2. Endokrin Bezler ve Hormonları

İnsan vücudunda hormon salgılayan başlıca endokr n bezler şunlardır:

-H pof z bez -Ep f z bez -T ro d bez -Parat ro d bez -Böbreküstü bezler -T mus bez

-Pankreas bez

-Gonadlar (test sler ve ovar umlar)

Ayrıca böbrekte, kalpte ve gastro ntest nal s stemde de özel salgı hücreler vardır.

Gebel k süres nce plasenta büyük b r ç salgı bez görev yapar.

Uygulamalar

İlk yardım yapan k ş n n b lmes gereken ve vücudu oluşturan s stemler n ve organların yerler n n vücut üzer nde ncelenmes

Uygulama Soruları

1)S n r s stem n oluşturan organların yerler n göster n z?

2)Dolaşım s stem n oluşturan organların yerler n göster n z?

3)Solunum s stem n oluşturan organların yerler n göster n z?

4)S nd r m s stem n oluşturan organların yerler n göster n z?

5)Boşaltım s stem n oluşturan organın yer n göster n z?

Bölüm Özeti

Bu bölümde b r lk yardım görevl s n n sah p olması gereken özell kler ve bunlardan b r olan nsan vücudunu oluşturan s stemler öğrend k.

Ünite Soruları

1.

A) İnsan vücudu le lg l temel b lg lere sah p olmalı

B) Canı tez ve telaşlı olmalı

C) Eldek olanakları değerlend reb lmel

D) Olayı anında ve doğru olarak 112’ye haber vereb lmel

E) İy b r let ş m becer s ne sah p olmalı

2.

A) Bey n

B) Bey nc k

C) Kafatası

D) Omur l k soğanı

E) Omur l k

3.

A) Kalp

B) Kan

C) Karac ğer

D) Atardamar

E) Toplardamar

4.

A) Burun

B) Yutak

C) Akc ğer

D) Böbrek

E) D yafram

5.

A) Ağız

B) M de

C) Kalın barsak

D) Anüs

E) Burun

CEVAP ANAHTARI

3. HASTA YA DA YARALININ VE OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Giriş

B r lk yardımcı hasta yada yaralıyı değerlend r rken öncel kle yaşam bulgularını değerlend rmes gerek r.

Çünkü bu bulguların var veya yok olması yapılacak müdahaleler ç n önem taşımaktadır.

3.1. Yaşam Bulguları İle İlgili Önemli Göstergeler Nelerdir?

Hastaya da yaralıyı değerlend rmeden önce yaşam bulgularının anlamlarının b l nmes gerekmekted r.

Çünkü bu bulguların var veya yok olması yapılacak müdahaleler ç n önem taşımaktadır. Yaşam bulguları ded ğ m zde,

Hasta ya da yaralının;

-B l nç durumu, -Solunumu, -Dolaşımı, -Vücut Isısı,

-Kan Basıncı ve nabızdan söz ed lmekted r.

3.2. Yaşam Bulgusu Olarak Bilinç Durumunun Değerlendirilmesi

Normal b r k ş kend ne yönelt len tüm uyarılara cevap ver r. B l nç düzey yaralanmanın ağırlığını göster r.

B l nç düzeyler ;

K ş n n b l nc yer nde se= Tüm uyarılara cevap ver r.

1 Derece B l nç Kaybı = Sözlü ve gürültülü uyaranlara cevap ver r.

2 Derece B l nç Kaybı = Ağrılı uyaranlara cevap ver r.

3 Derece B l nç Kaybı = Tüm uyaranlara karşı tepk s zd r, cevap vermez,

3.3. Yaşam Bulgusu Olarak Solunumun Değerlendirilmesi

-Solunum sıklığına,

-Solunum aralıklarının eş tl ğ ne, -Solunum der nl ğ ne bakılır.

K ş n n 1 dak ka ç nde nefes alma ve verme sayısı solunum sıklığıdır.

-Sağlıklı yet şk n b r k ş de dak kada solunum sayısı 12–20, -Çocuklarda 16-22,

-Bebeklerde 18-24’dür.

3.4. Yaşam Bulgusu Olarak Kan Basıncının Değerlendirilmesi

Hasta ya da yaralı değerlend r l rken kan basıncı kontrol ed lmez. Ancak, kan basıncının anlamının b l nmes öneml d r.

Kalb n kasılma ve gevşeme anında damar duvarına yaptığı basınçtır. Kalb n kanı pompalama gücünü göster r. Normal ve sınır değerler s stol k (ya da büyük)130-139 mm Hg. D astol k (ya da küçük) 85-89 mm Hg’d r.

3.5. Yaşam Bulgusu Olarak Nabız Değerlendirilmesi

Kalp atımlarının atardamar duvarına yaptığı basıncın damar duvarında parmak uçlarıyla h ssed lmes ne nabız denmekted r.

-Yet şk n b r k ş de normal nabız sayısı dak kada 60–100, -Çocuklarda 100-120,

-Bebeklerde 100-140’dır.

3.6. Vücutta Nabız Alınabilen Bölgeler Nelerdir?

- Şah damarı (âdemelmasının her k yanında)

- Ön-kol damarı (B leğ n ç yüzü, başparmağın üst h zası) - Bacak damarı (Ayak sırtının merkez nde)

- Kol damarı (Kolun ç yüzü, d rseğ n üstü)

Hasta ya da yaralıların dolaşımını değerlend r rken, çocuk ve yet şk nlerde şah damarından, bebeklerde kol atardamarından nabız alınır.

3.7. Vücut Isısının Değerlendirilmesi

İlk yardımda vücut ısısı koltuk altından ölçülmel d r. Normal vücut ısısı 36,5 C’d r. Normal değer n üstünde olması yüksek ateş, altında olması düşük ateş olarak bel rt l r. 41–42 C üstü ve 34,5 C tehl ke olduğunu

fade eder. 31.0 C ve altı ölümcüldür.

3.8. Hasta ya da Yaralının Değerlendirilmesinin Amacı Nedir?

-Hastalık ya da yaralanmanın c dd yet n n değerlend rmes , - İlk yardım öncel kler n n bel rlenmes ,

- Yapılacak lk yardım yöntem n n bel rlenmes , - Güvenl b r müdahale sağlanması.

3.9. Hasta ya da Yaralının İlk Değerlendirilme Aşamaları Nelerdir?

B l nç durumunun değerlend r lmes

Hasta ya da yaralıya sözlü uyaranla ya da haf fçe omzuna dokunarak “ y m s n z?” d ye sorularak b l nç durumu değerlend rmes yapılır. B l nç durumunun değerlend r lmes daha sonrak aşamalar ç n öneml d r. Buna göre hasta ya da yaralının lk değerlend r lme aşamaları şunlardır:

Havayolu açıklığının değerlend r lmes :

- Özell kle b l nç kaybı olanlarda d l ger kaçarak solunum yolunu tıkayab l r ya da kusmuk, yabancı c s mlerle solunum yolu tıkanab l r. Havanın akc ğerlere ulaşab lmes ç n hava yolunun açık olması gerek r.

- Hava yolu açıklığı sağlanırken hasta ya da yaralı baş, boyun, gövde eksen düz olacak şek lde yatırılmalıdır.

- B l nç kaybı bel rlenm ş k ş de; ağız ç ne önce göz le bakılmalı, eğer yabancı c s m var se şaretparmağı yandan ağız ç ne sokularak c s m çıkartılmalıdır.

- Daha sonra b r el hasta ya da yaralının alnına, d ğer el n 2 parmağı çene kem ğ n n altına koyulur, alından bastırılıp çeneden kaldırılarak baş ger ye doğru t l p Baş ger -Çene yukarı poz syonu ver l r. Bu şlemler sırasında sert hareketlerden kaçınılmalıdır.

Solunumun değerlend r lmes :

İlk yardım yapan k ş , başını hasta ya da yaralının göğsüne bakacak şek lde yan çev rerek yüzünü hasta ya da yaralının ağzına yaklaştırır, Bak-D nle-H sset yöntem le solunum yapıp yapmadığını 10 saniye süre

le değerlend r r.

- Göğüs kafes n n solunum hareket ne bakılır,

- Eğ l p kulağını hastanın ağzına yaklaştırarak solunum d nlen r

- Hastanın soluğunu yanağında h ssetmeye çalışır, Solunum yoksa derhal yapay solunuma başlanır.

Dolaşımın değerlend r lmes :

Dolaşımın değerlend r lmes ç n çocuk ve yet şk nlerde şah damarından, bebeklerde kol atardamarından 3 parmakla 5 saniye süre ile nabız almaya çalışılır.

İlk değerlend rme sonucu hasta ya da yaralının b l nc kapalı fakat solunum ve nabzı varsa derhal koma poz syonuna get rerek d ğer yaralılar değerlend r l r.

3.10. Hasta ya da Yaralının İkinci Değerlendirmesi Nasıl Olmalıdır?

İlk muayene le hasta ya da yaralının yaşam bel rt ler n n varlığı güvence altına alındıktan sonra lk yardım yapan k ş , k nc muayene aşamasına geçerek baştan aşağı muayene yapar.

İk nc değerlend rme aşamaları şunlardır:

Görüşerek b lg ed nme:

- Kend n tanıtır,

- Hasta ya da yaralının sm n öğren r ve adıyla h tap eder, - Hoşgörülü ve naz k davranarak güven sağlar,

- Hasta ya da yaralının end şeler n g dererek rahatlatır,

-Olayın mah yet , koşulları, k ş sel özgeçm şler , sonuç olarak ne yed kler , kullanılan laçlar ve alerj n n varlığı sorularak öğren l r.

Baştan aşağı kontrol yapılır:

- B l nç düzey , anlama, algılama, - Solunum sayısı, r tm , der nl ğ , - Nabız sayısı, r tm , ş ddet , - Vücut veya c lt ısısı, nem , reng

Baş: Saç, saçlı der , baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak ya da burundan sıvı veya kan gel p gelmed ğ değerlend r l r, ağız ç kontrol ed l r.

Boyun: Ağrı, hassas yet, ş şl k, şek l bozukluğu araştırılır. Aks spat ed l nceye kadar boyun zedelenmes ht mal göz ardı ed lmemel d r.

Göğüs kafes : Saplanmış c s m, açık yara, şek l bozukluğu ya da morarma olup olmadığı, haf f baskı le ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlend r lmel d r. Göğüs kafes gen şlemes n n normal olup olmadığı araştırılmalıdır. Göğüs muayenes nde eller arkaya kaydırılarak hasta/yaralının sırtı da kontrol ed lmel d r.

Karın boşluğu: Saplanmış c s m, açık yara, şek l bozukluğu, ş şl k, morarma, ağrı ya da duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlend r lmel d r. Eller bel tarafına kaydırılarak muayene ed lmel , ardından kalça kem kler nde de aynı araştırma yapılarak kırık veya yara olup olmadığı araştırılmalıdır.

Kol ve bacaklar: Kuvvet, h s kaybı varlığı, ağrı, ş şl k, şek l bozukluğu, şlev kaybı ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlend r lmel d r.

İk nc değerlend rmeden sonra mevcut duruma göre yapılacak müdahale yöntem seç l r.

3.11. Olay Yerini Değerlendirmenin Amacı Nedir?

- Olay yer nde tekrar kaza olma r sk n n ortadan kaldırılması,

- Olay yer ndek hasta ya da yaralı sayısının ve türler n n bel rlenmes d r.

Olay yer n n hızlı b r şek lde değerlend r lmes n n ardından yapılacak müdahaleler planlanır.

3.12. Olay Yerinin Değerlendirilmesinde Yapılacak İşler Nelerdir?

Herhang b r olay yer n n değerlend r lmes nde aşağıdak ler mutlaka yapılmalıdır:

- Kazaya uğrayan araç mümkünse yolun dışına ve güvenl b r alana alınmalı, kontağı kapatılmalı, el fren çek lmel , araç LPG’l se aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılmalıdır,

- Olay yer yeter nce görüneb l r b ç mde şaretlenmel d r. Kaza noktasının önüne ve arkasına geleb lecek araç sürücüler n yavaşlatmak ve olası b r kaza tehl kes n önlemek ç n uyarı şaretler yerleşt r lmel ; bunun ç n üçgen reflektörler kullanılmalıdır,

- Olay yer nde hasta ya da yaralıya yapılacak yardımı güçleşt reb lecek veya engelleyeb lecek meraklı k ş ler olay yer nden uzaklaştırılmalıdır,

- Olası patlama ve yangın r sk n önlemek ç n olay yer nde s gara ç lmemel d r,

- Gaz varlığı söz konusu se oluşab lecek zeh rlenmeler n önlenmes ç n gerekl önlemler alınmalıdır, - Ortam havalandırılmalıdır,

-Kıvılcım oluşturab lecek ışıklandırma veya çağrı araçlarının kullanılmasına z n ver lmemel d r, - Hasta ya da yaralı yer nden oynatılmamalıdır,

- Hasta ya da yaralı hızla yaşam bulguları yönünden (ABC) değerlend r lmel d r, - Hasta ya da yaralı kırık ve kanama yönünden değerlend r lmel d r,

- Hasta ya da yaralı sıcak tutulmalıdır,

- Hasta ya da yaralının b l nc kapalı se ağızdan h çb r şey ver lmemel d r, - Tıbb yardım stenmel d r (112),

- Hasta ya da yaralının end şeler g der lmel , naz k ve hoşgörülü olmalıdır,

-Hasta ya da yaralının pan ğe kapılmasını engellemek ç n yarasını görmes ne z n ver lmemel d r, - Hasta ya da yaralı ve olay hakkındak b lg ler kayded lmel d r,

- Yardım ek b gelene kadar olay yer nde kalınmalıdır.

Uygulamalar

B r öğrenc n n hasta ya da yaralı olduğu varsayılarak b l nç kontrolü, solunum açıklığı vermek ç n baş ger çene yukarı poz syonu, solunum kontrolü (bak-d nle-h sset), dolaşım kontrolü (şah damarından nabız alma) yaptırılır.

Uygulama Soruları

B l nç kontrolü nasıl yapılır? Baş ger - çene yukarı poz syonu nasıl ver l r? Solunum kontrolü nasıl yapılır?

Nabız kontrolü nasıl yapılır?

Bölüm Özeti

Hasta yada yaralının yaşam bulguları nelerd r ve nasıl değerlend r l r. Olay yer n n değerlend r lmes ve olay yer nde yapılacak şler nelerd r.

Ünite Soruları

1.

A) Solunumunun olup olmadığı

B) Kalb n n atıp atmadığı (nabız varlığı)

C) Vücut Isısı durumu

D) Kan Basıncının durumu

E) Gözler n n açık ya da kapalı olması

2.

A) Şah damarı (âdemelmasının her k yanında)

B) Ön-kol damarı (B leğ n ç yüzü, başparmağın üst h zası)

C) Bacak damarı (Ayak sırtının merkez nde)

D) Ön-ayak damarı (Ayakaltının merkez nde)

E) Kol damarı (Kolun ç yüzü, d rseğ n üstü)

3.

A) 35.5 C˚

B) 36.5 C˚

C) 37.5 C˚

D) 38.5 C˚

E) 39.5 C˚

4.

A) Hastalık ya da yaralının b l nç durumunun değerlend r lmes

B) Hastalık ya da yaralının solunum açıklığının değerlend r lmes

C) Hastalık ya da yaralının solunumunun değerlend r lmes

D) Hastalık ya da yaralı le görüşerek b ld alma

E) Hastalık ya da yaralının nabzının değerlend r lmes

5.

A) Hasta ya da yaralı yer nden oynatılmamalıdır,

B) Hasta ya da yaralı hızla yaşam bulguları yönünden değerlend r lmel d r,

C) Hasta ya da yaralı kırık ve kanama yönünden değerlend r lmel d r,

D) Hasta ya da yaralı sıcak tutulmalıdır,

E) Hasta ya da yaralıyı sak nleşt rmek ç n su ç r lmel d r.

CEVAP ANAHTARI

4. TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

Giriş

Herhang b r sebeple solunum yada kalp durmalarında yapay solunum ve dış kalp masajı temel yaşam desteğ olarak hayat b r önem taşır, aynı şek lde hava yolu tıkanmalarında lk yardım hayat b r önem azr eder.

4.1. Temel Yaşam Desteği Nedir?

Yaşam kurtarmak amacı le hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra, solunumu ve/veya kalb durmuş k ş ye yapay solunum le akc ğerler ne oks jen g tmes n , dış kalp masajı le de kalpten kan pompalanmasını sağlamak üzere yapılan laçsız müdahalelerd r.

4.2. Solunum ve Kalp Durması Nedir?

Solunum durması: Solunum hareketler n n durması sebeb yle vücudun yaşamak ç n ht yacı olan oks jenden yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunuma başlanmaz se b r süre sonra kalp durması meydana gel r.

Kalp durması: B l nc kapalı k ş de kalp atımının olmaması durumudur. Kalp durmasına en kısa sürede müdahale ed lmezse dokuların oks jenlenmes bozulacağı ç n bey n hasarı oluşur. K ş de solunumun olmaması, b l nc n kapalı olması, h ç hareket etmemes ve uyaranlara cevap vermemes kalp durmasının bel rt s d r.

4.3. Hava Yolunu Açmak İçin Baş Geri Çene Yukarı Pozisyonu Nasıl Verilir?

B l nc kapalı bütün hasta ya da yaralılarda solunum yolu kontrol ed lmel d r. Çünkü d l ger ye kayab l r ya da herhang b r yabancı madde solunum yolunu tıkayab l r. Önce ağız ç ne gözle bakılır, eğer yabancı c s m var se çıkarıldıktan sonra hastaya baş ger çene yukarı poz syonu ver l r.

Bunun ç n;

-B r el alına yerleşt r l r,

- D ğer el n k parmağı çene kem ğ n n altına yerleşt r l r, - Alından bastırılıp, çeneden kaldırılarak baş ger ye doğru t l r, - Böylece d l yer nden oynatılarak hava yolu açıklığı sağlanmış olur.

4.4. Erişkinlerde Dış Kalp Masajı ve Yapay Solunumun Birlikte Uygulanması

2- Hasta ya da yaralının omuzlarına dokunup “ y m s n z?” d ye sorularak b l nc kontrol ed l r; eğer b l nc yok se:

3- Çevreden yüksek sesle yardım çağrılır; (112 aratılır), 4- Hasta ya da yaralı sert b r zem n üzer ne sırt üstü yatırılır, 5- Hasta ya da yaralının yanına d z çökülür,

6- Hasta ya da yaralının boynunu ve göğsünü saran g ys ler açılır,

7- Hasta ya da yaralının ağız ç kontrol ed l r; görünen yabancı c s m var se çıkartılır,

8- Hava yolunu açmak ç n b r el hasta ya da yaralının alnına, d ğer el n k parmağı çene kem ğ n n altına yerleşt r l r,

9- Çene kem ğ n n uzun kenarı yere d k gelecek şek lde alından bastırılıp, çeneden kaldırılarak baş ger ye doğru t l r; hastaya baş ger çene yukarı poz syonu ver l r,

10- Hasta ya da yaralının solunum yapıp yapmadığı bak-d nle-h sset yöntem yle 10 san ye süre le kontrol ed l r:

· Göğüs kafes n n solunum hareketler ne bakılır,

· Eğ l p, kulağını hastanın ağzına yaklaştırarak solunum d nlen rken d ğer el göğüs üzer ne haf fçe yerleşt r lerek h ssed l r.

11- Hasta ya da yaralının solunumu yok se,

12- Kalp basısı uygulamak ç n göğüs kem ğ n n alt ve üst ucu tesp t ed lerek alt yarısına b r el n topuğu yerleşt r l r,

13- D ğer el bu el n üzer ne yerleşt r l r,

14- Her k el n parmakları b rb r ne kenetlen r,

15- Eller n parmakları göğüs kafes yle temas ett r lmeden, d rsekler bükülmeden, göğüs kem ğ üzer ne vücuda d k olacak şek lde tutulur,

16- Göğüs kem ğ 5 cm aşağı necek şek lde (yandan bakıldığında göğüs yüksekl ğ n n 1/3’ü kadar) 30 kalp basısı uygulanır, bu şlem n hızı dak kada 100 bası olacak şek lde ayarlanır,

17- Baş ger çene yukarı poz syonu tekrar ver lerek hava yolu açıklığı sağlanır,

18- Alnın üzer ne konulan el n baş ve şaret parmağını kullanarak hasta ya da yaralının burnu kapatılır, 19- Normal b r soluk alınır, baş ger çene yukarı poz syonunda ken hasta ya da yaralının ağzını ç ne alacak şek lde ağız yerleşt r l r,

20- Hasta ya da yaralının göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her b r 1 san ye süren 2 nefes ver l r, havanın ger ye çıkması ç n zaman ver l r,

21- Hasta ya da yaralıya 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırılır, (30;2)

22- Eğer lk yardımcı yalnız se 30*2 olarak 5 set (5 kere her 30 kalp basısından sonra 2 nefes vermek kaydıyla) sonra kend s 112 arar.

23- Temel yaşam desteğ ne hasta ya da yaralının yaşamsal refleksler veya tıbb yardım gelene kadar kes nt s z devam ed l r.

4.5. Çocuklarda (1-8 Yaş) Dış Kalp Masajı ve Yapay Solunumun Birlikte Uygulanması

2- Çocuğun omuzlarına dokunup “ y m s n z?” d ye sorularak b l nc kontrol ed l r; eğer b l nc yok se:

3- Çevreden yüksek sesle yardım çağrılır; 112 aratılır;

4- Çocuk sert b r zem n üzer ne sırt üstü yatırılır, 5- Çocuğun yanına d z çökülür,

6- Çocuğun boynunu ve göğsünü saran g ys ler açılır,

7- Ağız ç gözle kontrol ed l r; hava yolu tıkanıklığına neden olan yabancı c s m var se çıkartılır,

8- Hava yolunu açmak ç n b r el hasta/yaralının alnına, d ğer el n k parmağı çene kem ğ n n altına yerleşt r l r,

9- Çene kem ğ n n uzun kenarı yere d k gelecek şek lde alından bastırılıp, çeneden kaldırılarak baş ger ye doğru t l r; çocuğa baş ger çene yukarı poz syonu ver l r,

10- Hasta ya da yaralının solunum yapıp yapmadığı bak-d nle-h sset yöntem yle 10 san ye süre le kontrol ed l r:

· Göğüs kafes n n solunum hareketler ne bakılır,

· Eğ l p, kulağını hastanın ağzına yaklaştırarak solunum d nlen rken d ğer el göğüs üzer ne haf fçe yerleşt r lerek h ssed l r.

11- Solunum yok se; alnın üzer ne konulan el n baş ve şaret parmağını kullanarak çocuğun burnu kapatılır,

12-Baş ger çene yukarı poz syonunda ken çocuğun ağzını ç ne alacak şek lde ağız yerleşt r l r,

13- Çocuğun göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her b r 1 san ye süren 2 nefes ver l r, havanın ger ye çıkması ç n zaman ver l r,

14- Kalp basısı uygulamak ç n göğüs kem ğ n n alt ve üst ucu tesp t ed lerek alt yarısına b r el n topuğu yerleşt r l r, (çocuk yet şk n görünümündeyse yet şk nlerde olduğu g b k el le kalp basısı uygulanır) , 15- El n parmakları göğüs kafes yle temas ett r lmeden, d rsek bükülmeden, göğüs kem ğ üzer ne vücuda d k olacak şek lde tutulur,

16- Göğüs kem ğ 5 cm aşağı necek şek lde ( yandan bakıldığında göğüs yüksekl ğ n n 1/3’ü kadar) 30 kalp basısı uygulanır, bu şlem n hızı dak kada 100 bası olacak şek lde ayarlanır,

17- Çocuğa 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırılır (30;2) ,

18- İlk yardımcı yalnız se; 30;2 göğüs basısının 5 tur tekrarından sonra 112’y kend s arar,

19- Temel yaşam desteğ ne çocuğun yaşamsal refleksler veya tıbb yardım gelene kadar kes nt s z devam ed l r.

4.6. Bebeklerde (0–12 Ay) Dış Kalp Masajı ve Yapay Solunumun BirlikteUygulanması

2- Ayak tabanına haf fçe vurarak b l nc kontrol ed l r; eğer b l nc yok se, 3- Çevreden yüksek sesle yardım çağrılır; 112 aratılır;

4- Bebek sert b r zem n üzer ne sırt üstü yatırılır,

5- İlk yardımcı temel yaşam desteğ uygulayacağı poz syonu alır (yerde uygulama yapacak se d z çöker, masa vb. yerde uygulama yapacak se ayakta durur),

6- Bebeğ n boynunu ve göğsünü saran g ys ler açılır,

7-Ağız ç gözle kontrol ed l r; hava yolu tıkanıklığına neden olan yabancı c s m var se çıkartılır,

8- Hava yolunu açmak ç n, b r el bebeğ n alnına, d ğer el n k parmağı çene kem ğ ne koyulup baş haf fçe yukarı ger t lerek eğ l r, baş ger çene yukarı poz syonu ver l r,

9- Bebeğ n solunum yapıp yapmadığı bak-d nle-h sset yöntem yle 10 san ye süre le kontrol ed l r:

· Göğüs kafes n n solunum hareketler ne bakılır,

· Eğ l p, kulağını hastanın ağzına yaklaştırarak solunum d nlen rken d ğer el göğüs üzer ne haf fçe yerleşt r lerek h ssed l r,

10- Solunum yoksa ağız dolusu nefes alınır ve ağız bebeğ n ağız ve burnunu ç ne alacak şek lde yerleşt r l r,

11-Bebeğ n göğsünü yükseltmeye yarayacak kadar her b r 1 san ye süren 2 solunum ver l r, havanın ger ye çıkması ç n zaman ver l r,

12- Kalp basısı uygulamak ç n bebeğ n ( k meme başının altındak hattın ortası göğüs merkez n oluşturur) göğüs merkez bel rlen r,

13- B r el n orta ve yüzük parmağı bebeğ n göğüs merkez ne yerleşt r l r,

14- Göğüs kem ğ 4 cm aşağı necek şek lde (yandan bakıldığında göğüs yüksekl ğ n n 1/3’ü kadar) 30 kalp basısı uygulanır, bu şlem n hızı dak kada 100 bası olacak şek lde ayarlanır,

15- Bebeğe 30 kalp masajından sonra 2 solunum yaptırılır (30;2) ,

16- İlk yardımcı yalnız se; 30;2 göğüs basısının 5 tur tekrarından sonra 112’y kend s arar,

17- Temel yaşam desteğ ne bebeğ n yaşamsal refleksler veya tıbb yardım gelene kadar kes nt s z devam ed l r.

4.7. Hava Yolu Tıkanıklığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Hava yolunun, solunumu gerçekleşt rmek ç n gerekl havanın geç ş ne engel olacak şek lde tıkanmasıdır.

Tıkanma tam tıkanma ya da kısm tıkanma şekl nde olab l r.

Kısm tıkanma bel rt ler : - Öksürür,

- Nefes alab l r, - Konuşab l r.

Bu durumda hastaya dokunulmaz, öksürmeye teşv k ed l r.

Tam tıkanma bel rt ler : - Nefes alamaz,

- Acı çeker g b eller n boynuna götürür, - Konuşamaz,

- Reng morarmıştır.

Bu durumda He ml ch Manevrası (=Karına bası uygulaması) yapılır.

4.8. Bilinci Yerinde Tam Tıkanıklık Olan Kişilerde Heimlich Manevrası (=Karına Bası Uygulaması) Nasıl Uygulanır?

-Hasta ayakta ya da oturur poz syonda olab l r,

- Hastanın yanında veya arkasında durulur,

- B r elle göğsü desteklenerek öne eğ lmes sağlanır,

- D ğer el n topuğu le hızla 5 kez sırtına ( kürek kem kler arasına) süpürür tarzda vurulur, - Tıkanıklığın açılıp açılmadığına bakılır, açıldıysa şlem durdurulur,

- Tıkanıklık açılmadıysa He ml ch manevrası yapılır;

- Hastanın arkasına geç p sarılarak gövdes kavranır, - Hastanın bacaklarının arasına b r ayak yerleşt r l r

- B r el n başparmağı m den n üst kısmına, göğüs kem ğ altına gelecek şek lde yumruk yaparak konur.

D ğer el le yumruk yapılan el kavranır, - Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır,

- Bu hareket 5 kez yabancı c s m çıkıncaya kadar tekrarlanır, - Tıkanıklık açılmadıysa tekrar sırtına vurulur,

- Bu şlemler 5’er kez olacak şek lde dönüşümlü olarak tekrarlanır, - Hastanın b l nc kapanırsa, sert zem n üzer ne yatırılır,

- Şah damarından nabız ve solunum değerlend r l r, - Tıbb yardım sten r (112),

- Temel yaşam desteğ uygulanır.

4.9. Bilincini Kapalı Kişilerde Heimlich Manevrası Nasıl Uygulanır?

Hasta yere yatırılır, yan poz syonda sırtına 5 kez vurulur,

-Tıkanma açılmadığı takd rde hasta düz b r zem nde başı yana çevr l r,

- Hastanın bacakları üzer ne ata b ner şek lde oturulur,

- B r el n topuğunu göbek le göğüs kem ğ arasına yerleşt r l r, d ğer el üzer ne konur, - Göbeğ n üzer nden kürek kem kler ne doğru eğ k b r baskı uygulanır,

- Şah damarından nabız ve solunum değerlend r l r, - İşleme yabancı c s m çıkıncaya kadar devam ed l r, - Tıbb yardım sten r (112),

- Bu hareket 5–7 kez yabancı c s m çıkıncaya kadar ya da yardım gel nceye kadar devam ed n,

- Bu tür olgularda havayolu tıkanıklığından şüphelen ld ğ nde, lk yardımcılar Temel Yaşam Desteğ uygulamalarını yapacaklardır. Kurtarıcı nefes verd kten sonra hava g tm yorsa tıkanıklık olduğu düşünülür, lk yardımcı ağız ç nde yabancı c s m olup olmadığını kontrol etmel , yabancı c s m görüyorsa çıkarmalıdır.

4.10. Bebeklerde Tam Tıkanıklık Olan Hava Yolunun Açılması (*)

- Bebek lk yardım yapan k ş n n b r kolu üzer ne ters olarak yatırılır, (sırtı b ze bakacak şek lde)

- Başparmak ve d ğer parmakların yardımıyla bebeğ n çenes kavranarak boynundan tutulur ve yüzüstü poz syonda öne doğru eğ l r,

-Baş gerg n ve gövdes nden aşağıda b r poz syonda tutulur,

- 5 kez el b leğ n n ç kısmı le bebeğ n sırtına kürek kem kler n n arasına haf fçe vurulur, - D ğer kolun üzer ne başı elle kavranarak sırtüstü çevr l r,

- Yabancı c sm n çıkıp çıkmadığına bakılır,

- Çıkmadıysa başı gövdes nden aşağıda olacak sırtüstü şek lde tutulur,

- 5 kez k parmakla göğüs kem ğ n n alt kısmından karnın üs kısmına baskı uygulanır, - Yabancı c s m çıkana kadar devam ed l r,

- Tıbb yardım sten r (112).

(*)Bebek çok küçük ise ve karından baskı uygulanamıyorsa bebekler için yukarıda anlatılan uygulamalar yapılır. Ancak diğer hallerde bebeklerde yapılan uygulamalar, bilinci kapalı erişkinlerde yapılan Heimlich Manevrası uygulamaları ile aynıdır.

4.11. Kısm Tıkanıklık Olan K ş lerde Nasıl İlk yardım Uygulanır?

-Eğer k ş n n hava yolunda yeterl hava g r ş çıkışı mevcutsa, kazazede öksürmeye teşv k ed lmel , yakından zlenmel ve başka b r g r ş mde bulunulmamalıdır. Kazazeden n henüz ayakta durab ld ğ bu dönemde onun arka tarafında yer alınmalıdır,

- Bu durumda, kazazede öncel kle bulunduğu poz syonda bırakılmalıdır,

- Kazazeden n solunum ve öksürüğü zayıflarsa ya da kaybolursa ve morarma saptanırsa derhal g r ş mde bulunulmalıdır,

- Bel rg n b r yabancı c s m, yer nden çıkmış veya gevşem ş takma d şler varsa bunlar yer nden çıkarılır, - Eğer yabancı c s m görülem yorsa ve hastanın durumu kötüye g d yorsa yukarıda tam tıkanmada anlatılan uygulamalara başlanır.

Uygulamalar

Canlı ya da cansız manken le yet şk n, çocuk ve bebeklere dış kalp masajı ve yapay solunumu b rl kte yapmak.

Canlı ya da cansız manken le yet şk nlere ve bebeklere Heml ch manevrası (karına bası uygulaması) yapmak.

Uygulama Soruları

1)Yet şk nlerde Dış kalp masajı ve yapay solunum b rl kte nasıl uygulanır? Çocuklarda Dış kalp masajı ve yapay solunum b rl kte nasıl uygulanır? Bebeklerde Dış kalp masajı ve yapay solunum b rl kte nasıl uygulanır?

2)B l nc kapalı k ş ler n tam hava yolu tıkanıklığı nasıl açılır?

3)Bebeklerde tam hava yolu tıkanıklığı nasıl açılır?

Bölüm Özeti

Bu bölümde, solunum ve kalp durmalarında hayat önem taşıyan yapay solunum ve dış kalp masajı nasıl yapılır ayrıca hava yolu tıkanmalarında nasıl hareket etmek gerekt ğ n öğrend k.

Ünite Soruları

1.

A) B r el alına yerleşt r l r,

B) D ğer el n k parmağı çene kem ğ n n altına yerleşt r l r,

C) Alından bastırılıp, çeneden kaldırılarak baş ger ye doğru t l r,

D) Burun k parmakla kapatılır

E) D l yer nden oynatılarak hava yolu açıklığı sağlanmış olur.

2.

A) Çevreden yüksek sesle yardım çağrılır; 112 aratılır;

B) Hasta ya da yaralının ayakları yukarı kaldırılır,

C) Hasta ya da yaralının yanına d z çökülür, boynunu ve göğsünü saran g ys ler açılır,

D) Hasta ya da yaralının ağız ç kontrol ed l r; görünen yabancı c s m var se çıkartılır,

E) Baş ger çene yukarı poz syonu ver lerek dış kalp masajı ve yapay solunuma başlanır.

3.

A) Nefes alamaz,

B) Acı çeker g b eller n boynuna götürür,

C) Konuşamaz,

D) Reng morarmıştır.

E) Gözler kapalıdır

4.

A) Bebek lk yardım yapan k ş n n b r kolu üzer ne yüzüstü poz syonda yatırılır,

B) Başparmak ve d ğer parmakların yardımıyla bebeğ n çenes kavranarak boynundan tutulur ve yüzüstü poz syonda öne doğru eğ l r,

C) Baş gerg n ve gövdes nden aşağıda b r poz syonda tutulur,

D) 5 kez el b leğ n n ç kısmı le bebeğ n sırtına kürek kem kler n n arasına haf fçe vurulur, çıkmadıysa,

E) Ters poz syonda 5 kez el n kısmıyla tabanıyla göğüs kem ğ n n alt kısmından karnın üst kısmına baskı uygulanır.

5.

A) Kend s n n ve bebeğ n güvenl ğ nden em n olunur,

B) Eller ne haf fçe vurarak b l nc kontrol ed l r; eğer b l nc yer nde se,

C) Çevreden yüksek sesle yardım çağrılır; 112 aratılır;

D) Bebek sert b r zem n üzer ne sırt üstü yatırılır,

E) Bebeğ n boynunu ve göğsünü saran g ys ler açılır

CEVAP ANAHTARI

5. KANAMALARDA İLK YARDIM

Giriş

Kanamalar c dd hayat r sk taşırlar ve bu sebeple ac l müdahale gerekt ren durumlardır. Aynı şek lde şokta kalp-damar s stem n n yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamaması neden yle ortaya çıkan durumdur ve ac l müdahaley gerekt r r.

5.1. Kanama Nedir?

Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücudun ç ne veya dışına doğru) doğru akmasıdır. Kanamanın c dd yet aşağıdak durumlara bağlıdır:

-Kanamanın hızı,

-Vücutta kanın aktığı bölge, -Kanama m ktarı,

-K ş n n f z ksel durumu ve yaşı.

5.2. Kaç Çeşit Kanama Vardır?

Vücutta kanın aktığı bölgeye göre 3 çeş t kanama vardır:

Dış kanamalar: Kanama yaradan vücut dışına doğru olur.

İç kanamalar: Kanama vücut ç ne olduğu ç n gözle görülemez.

Doğal del klerden olan kanamalar: Kulak, burun, ağız, anüs, üreme organlarından olan kanamalardır.

Damar t p ne göre se: Kanama arter (atardamar), ven (toplardamar) ya da kılcal damar kanaması olab l r.

Atar damar kanamaları kalp atımları le uyumlu olarak kes k kes k akar ve açık renkl d r. Toplardamar kanamaları se koyu renkl ve sızıntı şekl nded r. Kılcal damar kanaması küçük kabarcıklar şekl nded r.

Kanamanın değerlend r lmes nde, şok bel rt ler n n zlenmes çok öneml d r.

5.3. Vücutta Baskı Uygulanacak Noktalar Nelerdir?

Atardamar kanamalarında kan basınç le fışkırır tarzda olur. Bu nedenle, kısa zamanda çok kan kaybed l r.

Bu tür kanamalarda asıl yapılması gereken, kanayan yer üzer ne veya kanayan yere yakın olan b r üst atardamar bölges ne baskı uygulanmasıdır. Vücutta bu amaç ç n bel rlenm ş baskı noktaları şunlardır:

1-Boyun: Boyun atardamarı (şah damarı) baskı yer 2-Köprücük kem ğ üzer : Kol atardamarı baskı yer 3-Koltukaltı: Kol atardamarı baskı yer

4-Kolun üst bölümü: Kol atardamarı baskı yer 5-Kasık: Bacak atardamarı baskı yer

6-Uyluk: Bacak atardamarı baskı yer

5.4. Kanamalarda İlk Yardım Uygulamaları Nelerdir?

Dış kanamalarda lk yardım:

-İlk yardım yapan k ş kend n tanıtır ve hasta yaralı sak nleşt r l r, - Hasta ya da yaralı sırt üstü yatırılır,

- Hasta ya da yaralının durumu değerlend r l r (ABC), - Tıbb yardım sten r (112),

- Yara ya da kanama değerlend r l r,

- Kanayan yer üzer ne tem z b r bezle bastırılır,

- Kanama durmazsa k nc b r bez koyarak basıncı arttırılır, - Gerek rse bandaj le sararak basınç uygulanır,

- Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı uygulanır, - Kanayan bölge yukarı kaldırılır,

- Çok sayıda yaralının bulunduğu b r ortamda lk yardım yapan k ş yalnızsa, yaralı güç koşullarda b r yere taşınacaksa, uzuv kopması varsa ve/veya baskı noktalarına baskı uygulamak yeterl olmuyorsa boğucu sargı (turn ke) uygulanır,

-Kanayan bölge dışarıda kalacak şek lde hasta ya da yaralının üstü örtülür, - Şok poz syonu ver l r,

-Yapılan uygulamalar le lg l b lg ler (boğucu sargı uygulaması g b ) hasta ya da yaralının üzer ne yazılır, - Yaşam bulguları sık aralıklarla (2-3dak kada b r) değerlend r l r

- Hızla sevk ed lmes sağlanır.

İç kanamalarda lk yardım:

İç kanamalar, ş ddetl travma, darbe, kırık, s lahla yaralanma neden yle oluşab l r. Hasta ya da yaralıda şok bel rt ler vardır. İç kanama şüphes olanlarda aşağıdak uygulamalar yapılmalıdır:

- Hasta ya da yaralının b l nc ve ABC s değerlend r l r, - Tıbb yardım sten r (112)

- Üzer örtülerek ayakları 30 cm yukarı kaldırılır, - Asla y yecek ve çecek ver lmez,

- Hareket ett r lmez (özell kle kırık varsa), - Yaşamsal bulguları ncelen r,

- Sağlık kuruluşuna sevk sağlanır.

5.5. Hangi Durumlarda Boğucu Sargı (Turnike) Uygulanmalıdır?

-Çok sayıda yaralının bulunduğu b r ortamda tek lk yardımcı varsa (kanamayı durdurmak ve daha sonrada d ğer yaralılarla lg leneb lmek ç n),

-Yaralı güç koşullarda b r yere taşınacaksa, - Uzuv kopması varsa,

- Baskı noktalarına baskı uygulamak yeterl olmuyorsa.

Boğucu sargı uygulaması kanamanın durdurulamadığı durumlarda başvurulacak en son uygulamadır.

Ancak esk s kadar sık uygulanmamaktadır. Çünkü uzun sürel turn ke uygulanması sonucu doku harab yet meydana geleb l r ya da uzvun tamamen kaybına neden olunab l r.

5.6. Turnike Uygulamasında Dikkat Edilecek Hususlar Neler Olmalıdır?

- Turn ke uygulamasında kullanılacak malzemeler n gen şl ğ en az 8–10 cm olmalı, -Turn ke uygulamasında p, tel g b kes c malzemeler kullanılmamalı,

- Turn key sıkmak ç n tahta parçası, kalem g b malzemeler kullanılab l r,

- Turn ke kanama duruncaya kadar sıkılır, kanama durduktan sonra daha fazla sıkılmaz, - Turn ke uygulanan bölgen n üzer ne h çb r şey örtülmez,

- Turn ke uygulamasının yapıldığı saat b r kâğıda yazılmalı ve yaralının üzer ne asılmalı,

- Uzun sürel kanamalardak turn ke uygulamalarında, kanayan bölgeye göre 15-20 dak kada b r turn ke gevşet lmel ,

- Turn ke uzvun koptuğu bölgeye en yakın olan ve der bütünlüğünün bozulmamış olduğu bölgeye uygulanır.

- Turn ke, kol ve uyluk g b tek kem kl bölgelere uygulanır, ancak önkol ve bacağa el ve ayağın beslenmes n bozab leceğ ç n uygulanmaz. Uzuv kopması durumlarında, önkol ve bacağa da turn ke uygulanab l r

5.7. Turnike Uygulama Tekniği

1- İlk yardım yapan k ş el ne gen ş, kuvvetl ve esnemeyen b r sargı alır, 2- Şer t yarı uzunluğunda katlanır, uzuv etrafına sarılır,

3- B r ucu halkadan geç r p çek l r ve k ucu b r araya get r l r, 4- Kanamayı tamamen durduracak yeterl kte sıkı b r bağ atılır,

· Sargının ç nden sert c s m (kalem g b ) geç r l r ve uzva paralel konuma get r l r,

· Kanama durana kadar sert c s m döndürülür,

5- Sert c s m uzva d k konuma get r lerek sargı çözülmeyecek şek lde tesp t ed l r,

6- Hasta ya da yaralının elb ses n n üzer ne, adı ve turn ken n uygulandığı zaman (saat ve dak ka) yazılı b r kart ğnelen r,

7- Çok sayıda yaralı olduğunda, yaralının alnına rujla veya sab t kalemle “turn ke” veya “T” harf yazılır, 8- Hasta ya da yaralı pansuman ve turn kes görülecek şek lde battan ye le sarılır,

9- Turn ke 15-20 dak ka aralıklarla gevşet l r, sonra tekrar sıkılır.

Eğer; uzuv kopması var se;

1- Kopan parça tem z su geç rmez ağzı kapalı b r plast k torbaya yerleşt r l r, 2- Kopan parçanın konduğu torba buz çeren k nc b r torbanın ç ne konur,

3- Kopmuş uzuv parçasının konduğu plast k torba ağzı kapatıldıktan sonra, çer s nde 1 ölçek suya 2 ölçek buz konulmuş k nc b r torbaya ya da kovaya konulur. Bu şek lde, kopmuş uzuv parçasının buz le d rekt teması önlenm ş ve soğuk b r ortamda taşınması sağlanmış olur.

4- Torba hasta ya da yaralı le aynı vasıtaya konur, üzer ne hastanın adı ve soyadını yazılır, en geç 6 saat ç nde sağlık kuruluşuna sevk ed l r,

5- Tıbb b r mler haberdar ed l r (112).

5.8. Şok Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Kalp-damar s stem n n yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamaması neden yle ortaya çıkan ve tans yon düşüklüğü le seyreden b r akut dolaşım yetmezl ğ d r.

- Kan basıncında düşme

- Hızlı ve zayıf nabız

- Hızlı ve yüzeysel solunum

- C ltte soğukluk, solukluk ve neml l k - End şe, huzursuzluk

- Baş dönmes ,

- Dudak çevres nde solukluk ya da morarma - Susuzluk h ss

- B l nç sev yes nde azalma

lk yardımkursu.net

5.9. Şokta İlk Yardım Uygulamaları Nelerdir?

- Kend n n ve çevren n güvenl ğ sağlanır, - Hasta ya da yaralı sırt üstü yatırılır, - Hava yolunun açıklığı sağlanır,

- Hasta ya da yaralının mümkün olduğunca tem z hava soluması sağlanır, - Varsa kanama hemen durdurulur,

- Şok poz syonu ver l r,

- Hasta ya da yaralı sıcak tutulur, - Hareket ett r lmez,

- Hızlı b r şek lde sağlık kuruluşuna sevk sağlanır (112),

- Hasta ya da yaralının end şe ve korkuları g der lerek ps koloj k destek sağlanır.