ESAN ECZACIBAŞI ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
GÜNEŞ ENERJİ SANTRALİ PROJE TANITIM DOSYASI
ESKİŞEHİR İLİ, ÇİFTELER İLÇESİ ÇATMAPINAR KÖYÜ CİVARI
ESKİŞEHİR, EKİM-2014
ODAK MADENCİLİK-MÜHENDİSLİK- MÜŞAVİRLİK SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
İSTİKLAL MH. YEŞİLTEPE SK. AYDOĞANLAR APT. KAT:3 NO:26/10 ESKİŞEHİR TEL: (0222) 234 98 14
FAX: (0222) 220 96 92
e-mail: odakmaden@gmail.com Yeterlik Belge No: 83
PROJE SAHİBİNİN ADI: ESAN ECZACIBAŞI END. HAMM. SAN. VE TİC. A.Ş.
ADRESİ: İSTANBUL DERİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
KAZLIÇEŞME CADDESİ NO:35 G-5 ÖZEL PARSEL TUZLA/ İSTANBUL
TELEFON, GSM VE FAKS NUMARASI:
Tel: 0 216 581 64 00 GSM: 0 532 316 92 51 FAKS: 0 216 581 64 99
E-POSTA: baris.unver@eczacibasi.com.tr
PROJENİN ADI: GÜNEŞ ENERJİ SANTRALİ PROJE TANITIM DOSYASI
PROJE BEDELİ: 6.000.000 TL
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ):
ESKİŞEHİR İLİ, ÇİFTELER İLÇESİ, ÇATMAPINAR KÖYÜ CİVARI
PROJENİN ÇED
YÖNETMELİĞİ
KAPSAMINDA YERİ
(Sektör, Alt Sektör):
SEÇME-ELEME KRİTERLERİ UYGULANACAK PROJELER LİSTESİ (EK-2)
51- Güneş enerjisi santralleri (kapladığı alan 2 hektar ve üzeri)
PROJENİN NACE
KODU: 35.11.19 – Elektrik enerjisi üretimi
RAPORUNU HAZIRLAYAN
ÇALIŞMA GRUBUNUN/
KURULUŞUN ADI:
ADRESİ:
TELEFON VE FAKS NUMARALARI:
ODAK MAD. MÜŞ. MÜH. İNŞ. TAAH. BİLG. YAZ. DON. SAN.
VE TİC. LTD. ŞTİ.
İSTİKLAL MH. YEŞİLTEPE SK. AYDOĞANLAR APT. KAT:3 NO:26/10
ESKİŞEHİR Tel : 0 222 234 98 14 Faks: 0 222 233 06 94
PROJE TANITIM
DOSYANIN SUNUM
TARİHİ:
EKİM, 2014
İÇİNDEKİLER LİSTESİ
Sayfa No
ĐÇĐNDEKĐLER LĐSTESĐ ... 2
PROJENĐN TEKNĐK OLMAYAN ÖZETĐ ... 5
1.PROJENĐN ÖZELLĐKLERĐ: ... 7
a) Projenin ve yerin alternatifleri (proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme nedenleri) ... 7
b) Projenin iş akım şeması, kapasitesi, kapladığı alan, teknolojisi, çalışacak personel sayısı, ... 8
c) Doğal kaynakların kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.), ... 16
ç) Atık miktarı ( katı, sıvı, gaz ve benzeri) ve atıkların kimyasal, fiziksel ve biyolojik özellikleri,... 18
d) Kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski ... 21
2. Proje Yeri ve Etki Alanının Mevcut Çevresel Özellikleri ... 23
a) Mevcut arazi kullanımı ve kalitesi (tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi ve benzeri) ... 23
b) EK-5’ deki Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak korunması gereken alanlar ... 23
3. Projenin Đnşaat ve Đşletme Aşamasında Çevresel Etkileri ve Alınacak Önlemler ... 30
Notlar ve Kaynaklar: ... 33
Ekler: ... 34
Tablo Listesi
Sayfa No
Tablo 1. Kapasite Bilgileri ... 9
Tablo 2. Tesis ÇED Alanı Koordinatları: ... 10
Tablo 3. Bölgede hâkim yayılım gösteren sistem ve alt sistem öğeleri ... 27
Tablo 4. Çalışma Alanı ve Çevresinin Omurgasız Hayvanlar (Invertebrata) Listesi ... 28
Tablo 5. Çalışma Alanı ve Çevresinin Omurgalı Hayvanlar (Vertebrata) Listesi ... 28
Şekil Listesi
Sayfa No
Şekil 1. Đş Akım Şeması ... 9
Şekil 2. PN eklemin oluşum şeması ... 12
Şekil 3. Fotovoltaik Pilin Yapısı ... 13
Şekil 4. Acil Müdahale Planı ... 21
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ
Yapılması planlanan faaliyet, 03.10.2013 Tarih ve 28784 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi (EK-2), Madde 51- Güneş enerjisi santralleri (kapladığı alan 2 hektar ve üzeri) kapsamında kalmaktadır.
Proje sahibi firma; Esan Eczacıbaşı Endüstriyel Hammaddeler San. ve Tic. A.Ş.
dir.
Proje yeri; Eskişehir İli, Çifteler İlçesi, Çatmapınar Köyü civarında 1/25.000 ölçekli J25 C2 paftasında yer almaktadır.
Faaliyetin yapılacağı ÇED Alanı, aynı firmaya ait Maden Zenginleştirme Tesisi ÇED alanında yer alacak olup, Maden Zenginleştirme Tesisi (Metalik Magnezyum Tesisi) hakkında 15.03.2013 Tarih ve 565 Sayı ile kurumunuz tarafından ÇED Gerekli Değildir Kararı verilmiştir. (Bknz. Ek-2.1 Maden Zenginleştirme Tesisi ÇED Gerekli Değildir Kararı).
Söz konusu ÇED Alanı, tapulu alandan oluşmakta olup tapudaki toplam 1.003.291,87 m2’ lik alanın 3,90 hektarlık kısmında Güneş Enerji Santrali kurulacaktır.
(Bknz. Ek-2.2 Tapu Fotokopisi ve Ek-2.6 Kadastro Haritası).
Yapılması planlanan lisanssız elektrik üretim tesisi projesi, güneş enerjisi ile Maden Zenginleştirme Tesisi elektrik ihtiyacını gerçekleştirmek için yapılması gereken güneş enerji santralinin kurulmasıdır.
Kurulması planlanan lisanssız elektrik üretim tesisi için yaklaşık 6.500- 10.000 adet çok kristalli fotovoltaik panel ve her biri yaklaşık 15- 500 kW olan 4- 100 adet evirici (inverter) kullanılacaktır.
Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamasında herhangi bir alıcı ortama (dere yatağı, toprağa vs) atık deşarjı söz konusu olmayacaktır. Dere yataklarına hiçbir şekilde zarar verilmeyecek ve herhangi bir atık atılmayacaktır.
Faaliyet sırasında yeraltı ve yerüstü kaynaklarında herhangi bir kirliliğe sebebiyet verilmeyecek, 31.12.2004 Tarih ve 25687 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’’ (13.02.2008 Tarih ve 26786 Sayılı Değişiklik, 30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı Değişiklik, 24.04.2011 Tarih ve 27914 Sayılı Değişiklik, 25.03.2012 Tarih ve 28244 Sayılı Değişiklik) hükümlerine uyulacaktır.
İnşaat aşamasında personelin günlük faaliyetlerinden kaynaklanan katı atıklar ağzı kapalı kaplarda biriktirilerek düzenli olarak Çifteler Belediyesi’nin gösterdiği çöp döküm alanına ulaştırılması sağlanacaktır. Bu hususta 14.03.1991 Tarih ve 20814 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
(05.04.2005 Tarih ve 25777 Sayılı Değişiklik) hükümlerine riayet edilecektir.
İnşaat sırasında oluşacak katı atıklar (plastik, cam, metal, kâğıt vb.) biriktirme kaplarında niteliklerine göre ayrı ayrı toplanarak görünüş, koku, toz, sızdırma vb. faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı özel araçlarla taşınacaktır. Katı atıklardan geri kazanılması teknolojik olarak mümkün olanları (şişe, cam, pet şişe, kâğıt vb.) biriktirilerek bu tür atıklar lisanslı firmalara verilecektir. Geri kazanılabilir atıklar için 24.08.2011 Tarih ve 28035 Sayılı R.G.’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Katı atıklardan geri kazanılması mümkün olmayanlar, Çifteler Belediyesi’nin gösterdiği çöp alanına gönderilecektir.
04.06.2010 Tarih ve 27601 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” (27.04.2011 Tarih ve 27917 Sayılı Değişiklik)- Madde 22’ de İşletme, tesis, atölye, imalathane ve işyerlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesine ilişkin kriterlere göre “a-Her bir işletme ve tesisten çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII’ de yer alan Tablo-4’te verilen sınır değerleri aşmaz” ve “Gürültüye hassas kullanımları etkileyebilecek şekilde yakınında, bitişiğinde, altında veya üstünde faaliyetini sürdüren; her bir işyeri, atölye, imalathane ve benzeri işletmelerden hava yoluyla çevreye yayılan veya ortak bölme elemanları, ara döşemeler, tavan veya bitişik duvarlar aracılığıyla hassas kullanımlara iletilen çevresel gürültü seviyesi Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 5 dBA‘ dan fazla aşamaz.” ibarelerine uyulacaktır.
03.07.2009 Tarih ve 27277 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
‘’Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrol Yönetmeliği’’ (10.10.2011 Tarih ve 28080 Sayılı Değişiklik, 13.04.2012 Tarih ve 28263 Sayılı Değişiklik, 16.06.2012 Tarih 28325 Sayılı Değişiklik ve 10.11.2012 Tarih ve 28463 Sayılı Değişiklik) bahsedilen hususlara uyulacaktır.
Yapılan literatür çalışmaları sonucunda faaliyet alanında nesli tehlikede ve yöreye has endemik; BERN ve CITES sözleşmeleri gereği korumaya alınmış tür bulunmamaktadır.
Çalışma alanında uygun sağlık koruma bandı sağlanacak ve gerekli uyarı levhaları bulundurulacaktır.
2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden yürürlüğe giren ilgili yönetmelikler ile mer’i mevzuat kapsamında çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi için ilgili kurum ve kuruluşlardan gerekli her türlü izinlerin alınacak ve ilgili yönetmeliklere uyulacaktır.
Yukarıdan belirlenen önlemler alındığı takdirde, yapılan üretimde kullanılan yöntemlerin çevre koruması ve insan sağlığı açısından sorun oluşturmayacağı kanaatine varılmıştır.
Özetle; faaliyetin çevresel etkilerinin kontrol edilebilir ve işletme giderlerinin düşük olması sebebiyle en cazip yatırımlar arasında yer almaktadır. Faaliyetle birlikte ortaya çıkabilecek çevresel etkilerinin ilgili bölümlerde açıklanan tedbirlerin alınmasıyla en aza indirileceği ve böylece faaliyetin kayda değer olumsuz çevresel etkileri olmayacağı sonucuna varılmıştır. Bunun ötesinde, bugün ülkemizde yaşanan en önemli çevre probleminin temelinde, sınai faaliyetlerinin belli bölgelerde ve büyük kentlerde yoğunlaşması ve beraberinde meydana gelen kırdan kente göçün yattığı göz önünde bulundurulduğunda anılan büyük merkezlerin dışında, kırda tutulacak faaliyetlerin desteklenmesinin çevreye önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.
1.PROJENİN ÖZELLİKLERİ:
a) Projenin ve yerin alternatifleri (proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme nedenleri)
Proje sahası Eskişehir İli, Çifteler İlçesi, Çatmapınar Köyü civarında 1/25.000 ölçekli J25 C2 paftasında yer almaktadır.
Faaliyetin yapılacağı ÇED Alanı, aynı firmaya ait Maden Zenginleştirme Tesisi ÇED alanında yer alacak olup, Maden Zenginleştirme Tesisi (Metalik Magnezyum Tesisi) hakkında 15.03.2013 Tarih ve 565 Sayı ile kurumunuz tarafından ÇED Gerekli Değildir Kararı verilmiştir. (Bknz. Ek-2.1 Maden Zenginleştirme Tesisi ÇED Gerekli Değildir Kararı).
Söz konusu ÇED Alanı, tapulu alandan oluşmakta olup tapudaki toplam 1.003.291,87 m2’ lik alanın 3,90 hektarlık kısmında Güneş Enerji Santrali kurulacaktır.
(Bknz. Ek-2.2 Tapu Fotokopisi ve Ek-2.6 Kadastro Haritası).
Çalışma alanında uygun sağlık koruma bandı sağlanacak ve gerekli uyarı levhaları bulundurulacaktır.
Kurulması planlanan lisanssız elektrik üretim tesisi için yaklaşık 6.500- 10.000 adet çok kristalli fotovoltaik panel ve her biri yaklaşık 15- 500 kW olan 4- 100 adet evirici (inverter) kullanılacaktır.
Yapılması planlanan faaliyetin amacı, Türkiye’ de ilk defa magnezyum metal üretimi gerçekleştirecek tesisin elektrik ihtiyacının bir kısmının sağlanması ve sektördeki öncülük misyonunu sürdürmektir.
Gün geçtikçe kirlenen çevre ve azalan enerji kaynakları dünyanın ve ülkemizin temel sorunlarındandır. Dünyamızın ve ülkemizin temel iki sorununu çözmenin bir yolu da enerji getirisi yüksek ve işletme maliyeti sıfıra yakın olan fotovoltaik elektrik sistemi hem ücretsiz bir kaynaktan elektrik sağlamakta hem de çevreye yayılan karbonmonoksit ve diğer tonlarca atığın oluşmasını önlemektedir.
Proje Bedeli:
Fotovoltaik panel : 3.000.000 TL
İnverter : 600.000 TL
Konstrüksiyon : 750.000 TL
Diğer (elektrik- elektronik bağlantı
ekipmanları, izleme sistemi, trafo vb.) : 750.000 TL Mühendislik, temin, yapım ve diğer izinler : 900.000 TL
Toplam Proje Bedeli : 6.000.000 TL
b) Projenin iş akım şeması, kapasitesi, kapladığı alan, teknolojisi, çalışacak personel sayısı,
Projenin İş Akım Şeması:
Proje, güneş enerjisi ile elektrik üretimi gerçekleştirmek için yapılması gereken güneş enerji santralinin kurulmasıdır. Güneş panelleri içerisinde yer alan güneş hücreleri gelen enerjinin soğurulmasını sağlamakta ve soğurulan enerji sistemin belirli kısımlarından geçerek invertere (evirici) iletilmektedir. Soğurma işlemi ışık enerjisinin belirli oranda emilmesi anlamına gelmektedir.
Güneş enerjisi ile verimli bir elektrik üretimi gerçekleştirmek için dikkat edilmesi gereken birtakım hususlar bulunmaktadır. Bunlardan ilki güneş panellerinin güneşe belirli bir açı ile doğrultulmasıdır. Çünkü panellerinin açısı verimlilik bakımından önemli bir noktada bulunmaktadır. Yanlış bir açı ile güneşe yönlendirilen güneş panellerinden istenen oranda elektrik enerjisi elde etmek pek de mümkün değildir.
Güneş hücreleri (fotovoltaik hücreler), yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren yarı iletken maddelerdir. Yüzeyleri kare, dikdörtgen, daire şeklinde biçimlendirilen güneş hücreleri alanları genellikle 100 cm² civarında, kalınlıkları ise 0,1- 0,4 mm arasındadır. Güneş hücreleri fotovoltaik ilkeye dayalı olarak çalışırlar, yani üzerlerine ışık düştüğü zaman uçlarında elektrik gerilimi oluşur. Hücrenin verdiği elektrik enerjisinin kaynağı, yüzeyine gelen güneş enerjisidir. Güneş enerjisi, güneş hücresinin yapısına bağlı olarak % 5 ile % 30 arasında bir verimle elektrik enerjisine çevrilebilir. Güç çıkışını artırmak amacıyla çok sayıda güneş hücresi birbirine paralel ya da seri bağlanarak bir yüzey üzerine monte edilir, bu yapıya güneş hücresi modülü ya da fotovoltaik modül adı verilir. Güç talebine bağlı olarak modüller birbirlerine seri ya da paralel bağlanarak birkaç watttan mega wattlara kadar sistem oluşturulur. İstenen enerji miktarına göre güneş paneli ve sayısı belirlenir.
Genel İş Akım Şeması;
Şantiye Organizasyonu ve Mobilizasyon Konstrüksiyonların Temel Bağlantıları (çakma)
Fotovoltaik Montajı Kablolama İnvertör (evirici) Montajı Ana Trafo Sistemine Bağlantı
Elektrik üretimi
Proses İş Akım Şeması;
Şekil 1. İş Akım Şeması
Projenin Kapasitesi:
Kurulması planlanan elektrik üretim tesisinin her birinde yaklaşık 6.500- 10.000 adet çok kristalli fotovoltaik panel ve her biri yaklaşık 15- 500 kW olan 4- 100 adet evirici (inverter) kullanılacaktır.
Öngörülen yıllık enerji üretimi: 3,2- 3,7 milyon kwh’ dir.
Tablo 1. Kapasite Bilgileri
Panel Sayısı (adet) 6.500- 10.000
Panel Gücü (watt) 230- 300
Evirici Sayısı (adet) 4- 100
Evirici Gücü (Kwh) 15- 500
Tesis Toplam Kurulu Gücü DC (kw) 2.300 Tesis Toplam Kurulu Gücü AC (kw) 2.000
Panellerin Kapladığı Alan Seçilecek panele göre değişecektir (ort. 15 dönüm) Öngörülen Yıllık Elektrik Üretim Miktarı (kWh) 3,2- 3,7 milyon
Projede güneşten gelen ışınları elektrik enerjisine dönüştüren fotovoltaik panellerle birlikte, panellerden çıkan DC akımı elektrik şebekesinin faz ve frekansına uygun AC akıma dönüştüren inverterler kullanılacaktır. Fotovoltaik paneller, sıcak iklim koşullarında iyi performans sergileyen polikristal hücrelerden oluşmaktadır. Projenin panel-inverter bağlantı kısımlarında DC kablolar kullanılacak olup, inverter-şebeke arasındaki bağlantılarda AC kablolar kullanılacaktır.
Güneş Işıkları
Fotonlar
PV Paneller
Serbest Elektronlar
Elektriksel Potansiyel
DC Akım
İnverter (evirici)
Kullanılabilir Elektrik Enerjisi
Projenin Kapladığı Alan:
Proje alanı; Eskişehir İli, Çifteler İlçesi, Çatmapınar Köyü civarında 1/25.000 ölçekli J25 C2 paftasında yer almaktadır. 1/25.000 ölçekli Saha Sınır Haritası Ek-2.4’ de verilmiştir.
Söz konusu ÇED Alanı, tapulu alandan oluşmakta olup tapudaki toplam 1.003.291,87 m2 lik alanın 3,90 hektarlık kısmında güneş enerji santrali kurulacaktır.
(Bknz. Ek-2.2 Tapu Fotokopisi ve Ek-2.6 Kadastro Haritası).
Tesis ÇED Alanı koordinatları aşağıda verilmiştir.
Tablo 2. Tesis ÇED Alanı Koordinatları:
Nokta No
Koor. Sırası : Sağa, Yukarı Koor. Sırası : Enlem, Boylam
Datum : ED-50 Datum : WGS-84
Türü : UTM Türü : COĞRAFİK
D.O.M. : 33 D.O.M. : -
Zon : 36 Zon : -
Ölçek Fak. : 6 derecelik Ölçek Fak. : -
T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 T13 T14 T15 T16 T17 T18
324401.00: 4339805.00 324407.00: 4339791.00 324452.00: 4339710.00 324455.00: 4339703.00 324456.00: 4339696.00 324456.00: 4339689.00 324446.00: 4339627.00 324445.00: 4339620.00 324434.00: 4339561.00 324430.00: 4339543.00 324257.00: 4339536.00 324224.00: 4339555.00 324238.00: 4339629.00 324246.00: 4339638.00 324250.00: 4339638.00 324312.00: 4339684.00 324328.00: 4339748.00 324339.00: 4339752.00
39.18910859:30.96685965 39.18898373:30.96693271 39.18826340:30.96747445 39.18820097:30.96751098 39.18813814:30.96752437 39.18807510:30.96752618 39.18751477:30.96742656 39.18745153:30.96741680 39.18691800:30.96730483 39.18675510:30.96726321 39.18665711:30.96526323 39.18682154:30.96487645 39.18749075:30.96501922 39.18757341:30.96510945 39.18757422:30.96515574 39.18800099:30.96586121 39.18858055:30.96602973 39.18861879:30.96615598 Alan: 3,90 Hektar
Projenin Teknolojisi:
Güneş enerjisi, güneşin çekirdeğinde yer alan füzyon süreci ile (hidrojen gazının helyuma dönüşmesi) açığa çıkan ışıma enerjisidir. Dünya atmosferinin dışında güneş enerjisinin şiddeti, yaklaşık olarak 1370 W/m² değerindedir, ancak yeryüzüne ulaşan miktarı atmosferden dolayı 0-1100 W/m2 değerleri arasında değişim gösterir. Bu enerjinin dünyaya gelen küçük bir bölümü dahi, insanlığın mevcut enerji tüketiminden kat kat fazladır. Güneş enerjisinden yararlanma konusundaki çalışmalar özellikle 1970' lerden sonra hız kazanmış, güneş enerjisi sistemleri teknolojik olarak ilerleme ve maliyet bakımından düşme göstermiş, çevresel olarak temiz bir enerji kaynağı olarak kendini kabul ettirmiştir.
Dünya ile Güneş arasındaki mesafe 150 milyon km' dir. Dünya' ya güneşten gelen enerji, Dünya' da bir yılda kullanılan enerjinin 20 bin katıdır.
Güneş ışınımının tamamı yer yüzeyine ulaşamaz, %30 kadarı atmosfer tarafından geriye yansıtılır. Güneş ışınımının %50' si atmosferi geçerek dünya yüzeyine ulaşır. Bu enerji ile Dünya' nın sıcaklığı yükselir ve yeryüzünde yaşam mümkün olur. Rüzgâr hareketlerine ve okyanus dalgalanmalarına da bu ısınma neden olur. Güneşten gelen ışınımının %20' si atmosfer ve bulutlarda tutulur.
Yeryüzeyine gelen güneş ışınımının %1' den azı bitkiler tarafından fotosentez olayında kullanılır. Bitkiler, fotosentez sırasında güneş ışığıyla birlikte karbondioksit ve su kullanarak, oksijen ve şeker üretirler. Fotosentez, yeryüzünde bitkisel yaşamın kaynağıdır. Güneş, nükleer enerji dışındaki bütün enerjilerin dolaylı veya direkt kaynağıdır.
Güneş enerjisi teknolojileri; yöntem, malzeme ve teknolojik düzey açısından çok çeşitlilik göstermekle birlikte iki ana gruba ayrılabilir:
Fotovoltaik Güneş Teknolojisi: Fotovoltaik hücreler denen yarı-iletken malzemeler güneş ışığını doğrudan elektriğe çevirirler.
Isıl Güneş Teknolojileri: Bu sistemlerde öncelikle güneş enerjisinden ısı elde edilir.
Bu ısı doğrudan kullanılabileceği gibi elektrik üretiminde de kullanılabilir.
Proje kapsamında kullanılacak teknoloji olan Fotovoltaik Güneş teknolojisi aşağıda açıklanmıştır.
Fotovoltaik Güneş Teknolojisi:
Güneş hücreleri (fotovoltaik hücreler), yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren yarıiletken maddelerdir. Güneş hücreleri fotovoltaik ilkeye dayalı olarak çalışırlar, yani üzerlerine ışık düştüğü zaman uçlarında elektrik gerilimi oluşur. Hücrenin verdiği elektrik enerjisinin kaynağı, yüzeyine gelen güneş enerjisidir.
Güneş enerjisi, güneş hücresinin yapısına bağlı olarak % 5 ile % 30 arasında bir verimle elektrik enerjisine çevrilebilir. Güç çıkışını artırmak amacıyla çok sayıda güneş hücresi birbirine paralel ya da seri bağlanarak bir yüzey üzerine monte edilir, bu yapıya güneş hücresi modülü ya da fotovoltaik modül adı verilir. Güç talebine bağlı olarak modüller birbirlerine seri ya da paralel bağlanarak bir kaç watttan mega wattlara kadar sistem oluşturulur.
Güneş hücreleri, elektrik enerjisinin gerekli olduğu her uygulamada kullanılabilir.
fotovoltaik modüller uygulamaya bağlı olarak, akümülatörler, invertörler, akü şarj denetim aygıtları ve çeşitli elektronik destek devreleri ile birlikte kullanılarak bir fotovoltaik sistemi oluştururlar. Bu sistemler, geçmiş zamanlarda sadece yerleşim yerlerinden uzak, elektrik şebekesi olmayan yörelerde, jeneratöre yakıt taşımanın zor ve pahalı olduğu durumlarda kullanılırken, artık şebeke bağlantısı olan her yerde şebeke bağlantılı olarak çatılarda ve arazilerde kullanılmaktadır. Endüstride enerjiyi karşılamak için büyük ölçekli santral uygulamalarında da kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır. Bunun dışında diğer yenilenebilir ve dizel jeneratörler ya da başka güç sistemleri ile birlikte karma olarak kullanılmaları da mümkündür.
Fotovoltaik Hücrelerin Yapısı Ve Çalışma Prensipleri
Günümüz elektronik ürünlerinde kullanılan transistörler, doğrultucu diyotlar gibi fotovoltaik hücreler de, yarı-iletken maddelerden yapılırlar. Yarı-iletken özellik gösteren birçok madde arasında fotovoltaik hücre yapmak için en elverişli olanlar, silisyum, galyum arsenit, kadmiyum tellür gibi maddelerdir.
Yarı-iletken maddelerin fotovoltaik hücre olarak kullanılabilmeleri için n ya da p tipi katkılanmaları gereklidir. Katkılama, saf yarıiletken eriyik içerisine istenilen katkı maddelerinin kontrollü olarak eklenmesiyle yapılır. Elde edilen yarı-iletkenin n ya da p tipi olması katkı maddesine bağlıdır. En yaygın güneş pili maddesi olarak kullanılan silisyumdan n tipi silisyum elde etmek için silisyum eriyiğine periyodik cetvelin 5.
grubundan bir element, örneğin fosfor eklenir. Silisyumun dış yörüngesinde 4, fosforun dış yörüngesinde 5 elektron olduğu için, fosforun fazla olan tek elektronu kristal yapıya bir elektron verir. Bu nedenle V. grup elementlerine 'verici' ya da 'n tipi' katkı maddesi denir.
P tipi silisyum elde etmek için ise, eriyiğe 3. gruptan bir element (alüminyum, indiyum, bor gibi) eklenir. Bu elementlerin son yörüngesinde 3 elektron olduğu için kristalde bir elektron eksikliği oluşur, bu elektron yokluğuna hol ya da boşluk denir ve pozitif yük taşıdığı varsayılır. Bu tür maddelere de 'p tipi' ya da 'alıcı' katkı maddeleri denir.
P ve N tipi katkılandırılmış malzemeler bir araya getirildiğinde yarıiletken eklemler oluşturulur. N tipi yarıiletkende elektronlar, p tipi yarıiletkende holler çoğunluk taşıyıcısıdır. P ve N tipi yarıiletkenler bir araya gelmeden önce, her iki madde de elektriksel bakımdan nötrdür. Yani P tipinde negatif enerji seviyeleri ile hol sayıları eşit, n tipinde pozitif enerji seviyeleri ile elektron sayıları eşittir. PN eklem oluştuğunda, N tipindeki çoğunluk taşıyıcısı olan elektronlar, P tipine doğru akım oluştururlar. Bu olay her iki tarafta da yük dengesi oluşana kadar devam eder. PN tipi maddenin ara yüzeyinde, yani eklem bölgesinde, P bölgesi tarafında negatif, N bölgesi tarafında pozitif yük birikir.
Bu eklem bölgesine 'geçiş bölgesi' ya da 'yükten arındırılmış bölge' denir. Bu bölgede oluşan elektrik alan 'yapısal elektrik alan (Ey)' olarak adlandırılır. Aşağıda PN eklemin oluşması şematize edilmiştir.
Şekil 2. PN eklemin oluşum şeması
Yarıiletken eklemin fotovoltaik hücre olarak çalışması için eklem bölgesinde fotovoltaik dönüşümün sağlanması gerekir. Bu dönüşüm iki aşamada olur, ilk olarak, eklem bölgesine ışık düşürülerek elektron-hol çiftleri oluşturulur, ikinci olarak ise, bunlar bölgedeki elektrik alan yardımıyla birbirlerinden ayrılır.
Yarıiletkenler, bir yasak enerji aralığı tarafından ayrılan iki enerji bandından oluşur.
Bu bandlar Valans bandı ve İletkenlik bandı adını alırlar. Bu yasak enerji aralığına eşit veya daha büyük enerjili bir foton, yarıiletken tarafından soğurulduğu zaman, enerjisini Valans bandındaki bir elektrona vererek, elektronun iletkenlik bandına çıkmasını sağlar.
Böylece, elektron-hol çifti oluşur. Bu olay, pn eklem fotovoltaik hücrenin ara yüzeyinde meydana gelmiş ise elektron-hol çiftleri buradaki elektrik alan tarafından birbirlerinden ayrılır. Bu şekilde fotovoltaik hücre, elektronları n bölgesine, holleri de p bölgesine iten bir pompa gibi çalışır. Birbirlerinden ayrılan elektron-hol çiftleri, fotovoltaik hücrenin uçlarında yararlı bir güç çıkışı oluştururlar. Bu süreç yeniden bir fotonun hücre yüzeyine çarpmasıyla
aynı şekilde devam eder. Yarıiletkenin iç kısımlarında da, gelen fotonlar tarafından elektron-hol çiftleri oluşturulmaktadır. Fakat gerekli elektrik alan olmadığı için tekrar birleşerek kaybolmaktadırlar.
Paneller, ortam koşullarının elverişli olması durumunda nominal güçlerini üretebilirler. Panel camının kirli olması, güneş ışınlarının geliş açısının dik olmaması, havanın çok sıcak veya çok soğuk olması panel verimini düşürecektir. Bu yüzden hesaplanan güç değerinin biraz yukarısında bir değerde panel kullanmak uygun olacaktır.
Şekil 3. Fotovoltaik Pilin Yapısı
Tek kristalli silisyum güneş pilinin rengi koyu mavi olup, ağırlığı 10 gram’dan azdır.
Şekil de görülebileceği gibi, pilin üst yüzeyinde, pil tarafından üretilen akımı toplayacak ve malzemesi genellikle Bakır olan ön kontaklar vardır. Bunlar Negatif kontaklardır.
Kontakların altında 150 mm kalınlığında, yansıtıcı özelliği olmayan bir kaplama tabakası vardır. Bu tabaka olmazsa, Silisyum üzerine düşen ışınımın üçte birine yakın kısmı yansıyacağından işe yaramamış olacaktır.
Pilin ön yüzeyi, normal olarak yansıyan ışığın bir kısmını daha yakalayabilmek amacıyla, piramitler ve konikler şeklinde tasarlanmıştır. Yansıtıcı olmayan tabakanın altında, pilin elektrik akımının ortaya çıktığı yapı bulunur. Bu yapı iki farklı katman halindedir. N-katmanı, fosfor atomları eklenmiş silisyumdan oluşan ve pilin negatif tarafını oluşturan katmandır. P-katmanı ise, bor atomları eklenmiş silisyumdan oluşmuş, pilin pozitif tarafıdır. İki katman arasında P-N eklemi diye adlandırılan pozitif ve negatif yüklerin karşılaştığı bir bölge bulunur. Pilin alt (arka) yüzeyinde, elektronların girdiği pozitif kontak görevi gören arka kontak bulunur.
Kısa bir tanım ile, üzerine düşen güneş ışığına (foton) bağlı olarak enerji üreten (Doğru Akım), içeriği silisyum veya benzer maddelerle tasarlanmış olan sistemlere güneş pili denir. Tek bir güneş pilinden elde edilen akım ve gerilim, dolayısıyla toplam güç miktarı düşük olduğu için, güneş pilleri birleştirilerek güneş hücrelerini (cell) ve hücreler de birleştirilerek güneş panellerini oluşturur. Güneş panelleri DC Enerji üretirler. Işığın (fotonların) elektriğe (voltaj) dönüşümüne fotovoltaik adı verilir.
Evirici
Doğru akım enerjisini alternatif akım enerjisine çevrilmesine yarayan cihazlardır.
Genel olarak tam sinüs çıkışı veren ve vermeyen olmak üzere iki çeşit evirici bulunmaktadır. Hassas yüklerin bulunduğu sistemlerde tam sinüs çıkışı verebilen
eviricilerin kullanılması gereklidir. Evirici gücü, sistemde aynı anda çalışabilecek yüklerin güç değerleri toplanarak elde edilir. Projede, her biri yaklaşık 15- 500 kWh gücünde olan 4- 100 adet evirici (invertör) kullanılacaktır.
Destek Sistemleri
Panellerin sabit açı ile yüzeye sabitlenmesi ve rüzgar, kar yükü oluşturacak hava koşullarından etkilenmemesi için genellikle alüminyumdan yapılan destek sistemleri kullanılır. Destek sistemleri doğrudan çakma yöntemi ile monte edilecektir.
Diğer Ekipmanlar
Sistemde kullanılması gereken diğer elemanlar kablolar ve sigortalardır. Ayrıca sistemi izleyebilmek için çeşitli elektronik devreler de kullanılabilir. Sigorta ve kablo seçimi sistemin düzgün çalışabilmesi için son derece önemlidir. Kablo uzantıları mümkün olduğu kadar kısa tutulacak ve kablo çapları uygun ebatta seçilecektir. Kablolar, PVC bazında termoplastik yalıtkan, metal siperli, açık hava şartlarına dayanıklı, sıcağa dayanıklı, alev geciktirici olarak seçilecektir. Ayrıca bağlantılarda kullanılacak kollektörler aşınmaya ve diğer hava şartlarına dayanıklı olarak seçilecektir.
Üretilen elektriğin Maden Zenginleştirme Tesisine verilebilmesi için trafo kullanılacaktır. Eviricilerle alternatif akıma (AC) daha sonra trafo ile orta gerilime (OG) çevrilecek olan elektrik, enerji nakil hattı ile Magnezyum Tesisinin ana trafosuna bağlanacaktır. Trafo, merkez içerisinde hava alabilen ve acil durumlarda müdahalesi kolay olabilecek uygun bir yere yerleştirilecektir.
Direk ve Trafonun mesafesi daha sonra alınacak enerji müsaadesi ile değişebilecektir. Değişmesi durumunda İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğüne bildirilecektir.
Panellerin montajı zemine belirli bir açı ile yerleştirilmiş taşıyıcı sistemler üzerine yapılacak olup; İnverter ve AC dağıtım panoları IP65 koruma sınıfına sahip olduğundan, bağlanacak paralel dizilerine en yakın ortak noktalar üzerine yerleştirilecektir. AC Toplama Panosu, Trafo ve OG hücreler beton köşk içerisine yerleştirilecektir. Projede zemin üzerine sabit açıyla yerleştirilmiş galvaniz kaplı çelik taşıyıcı sistem kullanılacaktır.
Tesisin çevresinin topraklama ölçümü yapılarak topraklaması yapılacaktır.
Tesis, uzaktan izleme sistemiyle (monitoring) online olarak 24 saat denetlenecektir. 3 aylık periyotlarla, akşam saatlerinde panellerin yüzey kısımları temizlenecek; 3 aylık periyotlarla elektriksel aksamların bakımı yapılacaktır.
İşçi güvenliğini sağlamak amacıyla, herhangi bir arıza durumunda sistem kendini otomatik olarak şebekeden çıkaracaktır. Tesis temizliği sırasında olabilecek elektrik çarpma, düşme ve benzeri durumların oluşmaması amacıyla gerekli iş güvenliği tedbirlerinin alınacağı firma yetkililerinin taahhüdü altındadır. Montaj aşamasında iş güvenliği amacıyla başlıca aşağıdaki önlemler alınacaktır.
Montaj işçileri daima bir nezaretçi yönetiminde çalışacaklardır.
Montaj hakkında bilgisi olmayanlar bu işte çalıştırılmayacaklardır.
Montaj yapılacak malzemenin dışındaki fazla malzeme montaj sahasında bulundurulmayacaktır.
Fırtınalı ve çok yağışlı havalarda montaja ara verilecektir.
Geceleri montaj yapılmayacaktır.
Koruyucu gözlük kullanılacaktır.
koruyucu kask kullanılacaktır.
Tüketilecek Yakıt
Güneş enerjisi sistemleri çevreye zararlı gazlar vermeyen, tükenmeyen bir enerji türüdür. Çevreye zarar vermediği, tükenmeyen ve çok ucuz bir enerji kaynağı olduğu için güneş panelleri her gün artan bir yaygınlıkta kullanılmaktadır. Dolayısıyla proje kapsamında hava kirliliğine neden olabilecek bir faktör bulunmamaktadır. Dolayısı ile tesiste gerek prosesten kaynaklanan gerek ısınmadan kaynaklanan hava kirliliğine sebebiyet verecek emisyon oluşumu söz konusu olmayacaktır.
Çalışacak Personel Sayısı:
Tesiste inşaat aşamasında 10 kişinin çalıştırılması planlanmakta olup bu sayı işletme koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösterebilecektir.
c) Doğal kaynakların kullanımı (arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.),
Arazi Kullanımı:
Söz konusu ÇED Alanı, tapulu alandan oluşmakta olup tapudaki toplam 1.003.291,87 m2’ lik alanın 3,90 hektarlık kısmında güneş enerji santrali kurulacaktır.
(Bknz. Ek-2.2 Tapu Fotokopisi).
Faaliyetin yapılacağı ÇED Alanı aynı firmaya ait Maden Zenginleştirme Tesisi alanında Eskişehir İli sınırları dahilinde herhangi bir ünitenin yer almayacağı alanda yer alacaktır (Bknz. Ek-2.4 Sahasınır Haritası).
Maden Zenginleştirme Tesisi alanı için, 21.02.2013 Tarih ve 2030 Sayı ile Afyonkarahisar İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’ nden alınan kurum görüşüne göre “Afyonkarahisar İli, Emirdağ İlçesi, Tepeköy Köyü sınırları içerisinde bulunan, topoğrafik ve kadastro durum haritalarında koordinat değerleriyle birlikte işaretli, toplam 135,08 hektar yüzölçümlü alanda bulunan taşınmazlara ait hazırlanan Etüd Raporuna istinaden 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 13. Maddesi ve 19.02.2013 Tarih ve 229 Sayılı Valilik Oluru gereği, çevre tarım arazilerine zarar vermeyecek tedbirlerin alınması, taşınmazların içerisinden geçen mevcut dere yataklarının korunması ve üstlerinin kapanmaması, dere şev üstünden itibaren 10’ ar metrelik koruma bandı bırakılması, derelere deşarj konusunda DSİ 3. Bölge Müdürlüğünden görüş alınması, ileride oluşabilecek su taşkınlarının önlenmesi, hazırlanan toprak koruma projesine uyulması, söz konusu bu alan içerisinde bulunan kayıtlı mera ve çayır parselleri ile tapulama harici ve tapulu devletin hüküm ve tasarrufu altında taşınmazlar varsa, 4342 Sayılı Mera Kanunu hükümlerinin uygulanması ve Mera Kanunu hükümleri uygulanmadan bu taşınmazlarda herhangi bir çalışma yapılmaması şartıyla, kuru marjinal tarım arazisi olması nedeniyle, koordinat değerleriyle birlikte işaretli toplam 135,08 hektar yüzölçümlü taşınmazların Maden Zenginleştirme (Metalik Magnezyum) Tesisi olarak, tarım dışı amaçla kullanılması uygun görülmüştür” denilmekte olup ilgili kurum tarafından belirtilen hususlara harfiyen uyulacaktır. İlgili Kurum görüşü Ek-2.12’ de verilmiştir.
Maden Zenginleştirme Tesisi alanı için Toprak Koruma Projesi hazırlanarak Afyonkarahisar İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne sunulmuş ve onaylanmış olup Toprak Koruma Projesinden belirtilen tüm hususlara harfiyen uyulacaktır. Onay sayfası Ek-2.13 de sunulmuştur.
ÇED Alanı için ise, İlgili İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’ ne başvuruda bulunarak gerekli izinler alınacaktır.
Maden Zenginleştirme Tesisi alanı için; 23.10.2012 Tarih ve 509053 Sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Devlet Su işleri Genel Müdürlüğü, 3. Bölge Müdürlüğü görüşüne göre “Söz konusu alanda Bölge Müdürlüğümüzün bir projesi bulunmamaktadır. Ancak bu alan içerisinde dere yataklarının bulunduğu tespit edilmiştir. Mevcut dere yataklarının korunması, üstlerinin kapanmaması, dere şev üstünden itibaren 10’ ar metrelik koruma bandı bırakılması ve derelere deşarj konusunda Bölge Müdürlüğümüzden görüş alınması koşulu ile ilgili faaliyetin gerçekleşmesinde Kuruluşumuzca herhangi bir sakınca yoktur.”
denilmekte olup ilgili kurum tarafından belirtilen hususlara harfiyen uyulacaktır. İlgili kurum görüşü Ek-2.14’ de verilmiştir.
Faaliyet alanında herhangi bir akar dere yoktur. Hiçbir şekilde civardaki kuru dere yataklarına döküm ve atıksu deşarjı yapılmayacaktır. Faaliyet sahasının içinde herhangi bir kuyu mevcut olmayıp; tespit edilmiş yeraltı suyu mevcut değildir.
Faaliyet alanı büyük toprak grubu bakımından kahverengi topraklar, şimdiki arazi kullanma sekli kuru tarım, arazi kullanma kabiliyet sınıfı 3. sınıftır (B 10.2 – K – III e).
Kahverengi topraklar; çeşitli ana maddelerden oluşan ABC ve AC profilli topraklardır. Genellikle yıkanmanın sınırlı ve yıllık ortalama yağışın 250-400 mm. olduğu sahalarda bulunmaktadır. Yağışın az oluşu bu topraklar için karakteristik olan kireç birikmesi dediğimiz kalsifikasyonun teşekkülünü sağlar. Yıllık ortalama sıcaklık 15ºC’dir.
Erozyona uğrayanlarında A ve C horizonları görülür. Doğal drenajları iyidir.
A1 horizonu kahverengi veya grimsi kahverengi, 10-15 cm. kalınlığında ve granüler yapıdadır. Organik madde içeriği ortadır.
B horizonu açık kahverengiden koyu kahverengiye değişir ve kaba yuvarlak köşeli blok yapıdadır. Bu horizon tedrici olarak soluk kahverengi veya grimsi, çok kireçli ana maddeye geçiş yapar.
Kahverengi topraklarda bütün profil kireçlidir. B horizonunun altında beyazımsı ve çoğunlukla sertleşmiş kireç birikme katı yer alır. Bunun altında bir jips birikme katı vardır.
Bu topraklar yazın uzun periyotlarda kimyasal ve fiziksel etkinlikler yavaştır.
Arazi varlığı haritası Ek-2.8 de sunulmuştur.
Su Kullanımı:
Proje kapsamında inşaat aşamasında su ihtiyacı sadece personelin ihtiyaç duyacağı sudur. İşletme aşamasında su ihtiyacı olmayacaktır.
Her işçinin günlük içme kullanma suyu gereksinimi 0,15 m3 olacağı varsayıldığında (kaynak DİE, 2002) proje kapsamında inşaat aşamasında günlük içme ve kullanma suyu ihtiyacı; 10 x 0,15 m3 = 1,5 m3 olacaktır. Personelin içme- kullanma suyu ihtiyacı damacanalarla sağlanacaktır.
Kullanılan Enerji Türü:
Proje kapsamında ihtiyaç duyulabilecek elektrik, tesiste üretilerek elektrik enerjisinden sağlanacaktır.
ç) Atık miktarı ( katı, sıvı, gaz ve benzeri) ve atıkların kimyasal, fiziksel ve biyolojik özellikleri,
Evsel Katı Atık:
Proje kapsamında inşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atık miktarı, günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı “1,15 kg/kişi.gün” değeri kullanılarak (www.tuik.gov.tr) şu şekilde hesaplanmaktadır.
10 kişi * 1,15 kg/ kişi.gün= 11,5 kg/gün
Faaliyet ile günlük 11,5 kg kadar oluşacak personelin günlük faaliyetlerinden kaynaklanan katı atıklar ağzı kapalı kaplarda biriktirilerek düzenli olarak Çifteler Belediyesi’nin gösterdiği çöp döküm alanına ulaştırılması sağlanacaktır. Bu hususta 14.03.1991 Tarih ve 20814 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” (05.04.2005 Tarih ve 25777 Sayılı Değişiklik) hükümlerine riayet edilecektir.
Proje kapsamında işletme aşamasında evsel katı atık oluşmayacaktır.
Herhangi bir alıcı ortama (dere yatağı, toprağa vs) su deşarjı söz konusu olmayacaktır. Civardaki dere yataklarına hiçbir şekilde zarar verilmeyecek ve herhangi bir atık atılmayacaktır.
Sıvı Atık:
Projenin inşaat ve işletme aşamasında personel ihtiyaçlarını Maden Zenginleştirme Tesisi’ nde karşılayacaktır.
İşletme aşamasında proses kaynaklı sıvı atık oluşamayacaktır.
Faaliyet sırasında yeraltı ve yerüstü kaynaklarında herhangi bir kirliliğe sebebiyet verilmeyecek, 31.12.2004 Tarih ve 25687 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’’ (13.02.2008 Tarih ve 26786 Sayılı Değişiklik, 30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı Değişiklik, 24.04.2011 Tarih ve 27914 Sayılı Değişiklik, 25.03.2012 Tarih ve 28244 Sayılı Değişiklik) hükümlerine uyulacaktır.
Ambalaj Atıkları:
Proje kapsamında inşaat aşamasında oluşacak katı atıklar (plastik, cam, metal, kâğıt vb.) biriktirme kaplarında niteliklerine göre ayrı ayrı toplanarak görünüş, koku, toz, sızdırma vb. faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı özel araçlarla taşınacaktır. Katı atıklardan geri kazanılması teknolojik olarak mümkün olanları (şişe, cam, pet şişe, kâğıt vb.) biriktirilerek bu tür atıklar lisanslı firmalara verilecektir. Geri kazanılabilir atıklar için 24.08.2011 Tarih ve 28035 Sayılı R.G.’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Katı atıklardan geri kazanılması mümkün olmayanlar, Çifteler Belediyesi’nin gösterdiği çöp alanına dökülecektir.
Tehlikeli Atıklar
Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamasında herhangi bir tehlikeli atık oluşması beklenmemektedir. Oluşması muhtemel atıklar T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almış bertaraf tesisine gönderilerek bertaraf edilecektir. Bu hususta 14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” (04.09.2009 Tarih ve 27339 Sayılı Değişiklik,
30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı Değişiklik, 30.10.2010 Tarih ve 27744 Sayılı Değişiklik, 05.11.2013 Tarih ve 28812 Sayılı Değişiklik) belirtilen esaslara uyulacaktır.
Atık Yağlar
Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamasında kullanılacak makine ve ekipmanların bakımları düzenli olarak yetkili servisleri tarafından yapılacaktır. Yağ değişimi de yetkili servisleri tarafından yapılacaktır. Zorunlu nedenlerden dolayı yağ değişimlerinde çıkan yağlar toplanıp lisanslı firmalara verilecektir. Bu hususta 30.07.2008 Tarih ve 26952 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği’’ (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı Değişiklik, 05.11.2013 Tarih ve 28812 Sayılı Değişiklik) belirtilen esaslara uyulacaktır.
Bitkisel Atık Yağ
Faaliyet alanında yemekhane olmadığı için bitkisel atık yağ oluşmayacaktır.
Oluşması muhtemel bitkisel atık yağlar için, 19.04.2005 Tarih ve 25791 Sayılı R.G.’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” (31.07.2009 Tarih ve 27305 Sayılı Değişiklik, 30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı Değişiklik, 05.11.2013 Tarih ve 28812 Sayılı Değişiklik) hükümlerine uyulacaktır.
Atık Pil ve Akümülatörler
Faaliyet alanında atık pil ve atık akümülatör oluşmayacaktır. Ancak, faaliyet kapsamında oluşması durumunda; 31.08.2004 Tarih ve 25569 Sayılı R.G.’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”
(03.03.2005 Tarih ve 25744 Sayılı Değişiklik, 31.07.2009 Tarih ve 27305 Sayılı Değişiklik, 30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı Değişiklik, 05.11.2013 Tarih ve 28812 Sayılı Değişiklik) hükümlerine uyulacaktır.
Tıbbi Atık
Faaliyet alanında tıbbi atık oluşmayacaktır. Ancak, faaliyet kapsamında oluşması durumunda; 22.07.2005 Tarih ve 25883 Sayılı R.G.’ de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı Değişiklik, 03.12.2011 Tarih ve 28131 Sayılı Değişiklik, 05.11.2013 Tarih ve 28812 Sayılı Değişiklik) hükümlerine uyulacaktır.
Ömrünü Tamamlamış Lastikler
Proje kapsamında inşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin bakım ve onarımları servislerinde yapılacak olup, lastik değişimleri de servislerinde olacaktır.
Dolayısıyla faaliyet alanında lastik değişimi yapılmayacaktır.
Oluşması muhtemel ÖTL’ ler için 25.11.2006 Tarih ve 26357 Sayılı R.G.
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”
(30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı Değişiklik) belirtilen hükümlere uyulacaktır.
Gaz Atık
Faaliyet kapsamında gaz atık ve toz emisyonu oluşması söz konusu olmayacaktır.
Gürültü Kirliliği:
Maden Zenginleştirme Alanı içerisinde bulunan ÇED Alanı için herhangi bir arazi düzenlemesi ve hafriyat çalışması yapılmayacağından dolayı inşaat aşamasında gürültü oluşmayacaktır.
İşletme aşamasında proses gereği herhangi bir gürültü oluşturacak makine ve ekipman olmayacaktır.
04.06.2010 Tarih ve 27601 Sayılı Resmi Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇGDYY - Madde 22’ de İşletme, tesis, atölye, imalathane ve işyerlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesine ilişkin kriterlere göre “a-Her bir işletme ve tesisten çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII’ de yer alan Tablo-4’te verilen sınır değerleri aşmaz” ve “Gürültüye hassas kullanımları etkileyebilecek şekilde yakınında, bitişiğinde, altında veya üstünde faaliyetini sürdüren; her bir işyeri, atölye, imalathane ve benzeri işletmelerden hava yoluyla çevreye yayılan veya ortak bölme elemanları, ara döşemeler, tavan veya bitişik duvarlar aracılığıyla hassas kullanımlara iletilen çevresel gürültü seviyesi Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 5 dBA‘ dan fazla aşamaz.” ibarelerine uyulacaktır.
28.07.2013 Tarih ve 28721 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır.
d) Kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski
İnşaat aşamasında tesis çalışmalarında ehliyetsiz kimselerin iş makinelerini kullanmaları engellenecektir. Ayrıca sahada her makine kendi operatörü tarafından kullanılacaktır. Tecrübesiz personelin kendi başına iş yapmasına müsaade edilmeyecektir.
Faaliyet sırasında; yangın, patlatma, sabotaj, deprem, sel savaş hali, iş kazaları ve çevreye zarar veren felaketlerin meydana gelme olasılığına göre “Acil Eylem Planı”
oluşturulacaktır.
Potansiyel olayları ve acil durumlar ve bunlara karşı alınacak önlemler tanımlanacak, bunlardan kaynaklanacak hastalık veya yaralanmaları önleme veya azaltmaya yönelik plan ve prosedürler oluşturulacak, belli aralıklarla gözden geçirilecek ve sürekliliği sağlanacaktır.
Acil durum planında;
• Her bölüm için yangın ekibi,
• Olası kaza ve acil durumlar,
• Acil çıkış yerleri, işaretlemeler,
• Çalışma ortamı acil boşaltma prosedürleri,
• Acil görevlendirilecek çalışanlar ve bölümleri,
• Taşeron veya ziyaretçiler de dahil olmak üzere tüm personelin yapacakları,
• Organizasyon dışı kurumlarla iletişim yöntemleri,
• Yasal kuruluşlarla ve toplumla iletişim yöntemleri, belirlenecektir.
İşletmede herhangi bir doğal afet, kaza, sabotaj vb gibi durumlarda uygulanacak bir Acil Durum planı oluşturulacaktır. Acil Müdahale Planı aşağıda verilmiştir.
Şekil 4. Acil Müdahale Planı
• Acil durum veya ani tehlikeler karşısında çalışanların ve sistemin korunması için gerekli bilgi, dahili haberleşme ve koordinasyon sağlanacaktır,
• İlgili ve yetkili otoritelerle diğer acil durumlarla ilgili servislere bilgi verilecek ve haberleşme imkanları sağlanacaktır,
• İlk yardım, tıbbi yardım, yangınla mücadele ve tahliyenin nasıl yapılacağı belirlenecektir, tesiste her an kullanıma hazır ilk yardım malzemeleri bulundurulacaktır.
Ayrıca acil durumlar için ve kaza halinde kullanılmak üzere bir binek otosu
bulundurulacaktır. Tesiste yangın söndürme tüpleri, kazma kürek gibi yardımcı aletler bulundurulacaktır. Ayrıca olası bir yangında iş makinaları derhal yardıma hazır olacaktır.
• Tüm çalışanlar ile ilgili ve yetkili seviyelerdeki kişilerin eğitimi sağlanacaktır,
• Diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği sağlanacaktır,
• Şirket acil durumla ilgili hazırlanan prosedürde belirtilen hususları belirli aralıklarla test edecek ve eğitim maksadıyla tatbikat yapacaktır.
• İnsan sağlığının hemen ya da uzun vadede etkilenmesine neden olabilecek kimyasal madde/gaz ve zehirli maddelerin dökülmesine veya yayılmasına neden olan olay acil durumlarda görevlendirilmek üzere her bölümde “Acil Durum Ekipleri”
oluşturulacaktır.
• Tüm güvenlik talimatları anlaşılır şekilde olacak ve işçilerin görüşleri ve katılımı sağlanarak gerekli bilgi ve eğitimler verilecektir.
• Acil durum planı belirlenen yerlere bölüm sorumluları tarafından asılacaktır.
Tesiste inşaat aşamasında kullanılacak elektrikli iş makinaları veya elektrik hattında meydana gelebilecek arızalar ehliyetli ustalar tarafından yapılacaktır.
Görülmeyecek ve yardıma koşulamayacak yerlerde tek başına işçi çalıştırılmayacaktır.
Tesis alanında, çıkabilecek herhangi bir yangına karşı ilgili yerlerde yeteri kadar yangın söndürme ekipmanları (yangın söndürme tüpü, su kovası, kazma, kürek vs.) hazır bulundurulacaktır.
20.06.2012 Tarih ve 28339 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren 6331 Sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” nun öngördüğü tüm emniyet tedbirleri alınarak üretimle ilgisi olmayan kişilerin faaliyet alanına girmelerini önlemek amacıyla faaliyet sahasına girişin tehlikeli ve yasak olduğunu bildiri yazılı levhalar asılacaktır.
Faaliyet öncesi ve sonrası güvenlik önlemlerine uyulması için bir personel görevlendirilecektir.
Tesiste inşaat aşamasında ilgili yerlerde çalışan personel için kask, koruyucu gözlük, gürültü önleyici kulaklık ve uygun kıyafet giyilmesi zorunlu tutularak kaza riskleri minimum seviyesine indirilecektir.
Tesiste inşaat aşamasında araç, makine ve teçhizatın kullanımından dolayı meydana gelmesi muhtemel kazaları azaltmak ve önlemek için personele eğitim verilerek ve ilgili yerlerde uyarı levhaları bulunacaktır.
30.06.2012 Tarih ve 28339 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “6331 Kanun Nolu İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” nun gerektirdiği her türlü önlem alınacak ve yasaya bağlı olarak hazırlanmış olan ve yürürlükte bulunan mevzuatlarına uyulacaktır.
Tesis alanında; işletme güvenliği ve ilkyardım konularında çalışanlara eğitim verilecek yeterli bilgi ve deneyim kazandırılacaktır.
2. Proje Yeri ve Etki Alanının Mevcut Çevresel Özellikleri
Ruhsat alanı, Eskişehir İli, Çifteler İlçesi, Çatmapınar Köyü’ ün yaklaşık 2,8 km güneyinde bulunmaktadır.
Faaliyet yeri olarak seçilen 3,90 hektarlık arazi aynı firmaya ait tapulu alandan oluşmaktadır.
a) Mevcut arazi kullanımı ve kalitesi (tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi ve benzeri)
Tarım Alanı:
ÇED alanı tapulu alanlardan oluşmaktadır.
Orman Alanı:
ÇED alanında ormanlık alan bulunmamaktadır.
Planlı Alan:
Proje sahası alanında nüfus yoğunluklu alan olan yerleşim merkezi, okul, hastane, yurt, kreş gibi hassas yerleşimler bulunmamaktadır.
Su Yüzeyi:
Faaliyet alanı ve çevresinde herhangi bir akar dere yoktur. Hiçbir şekilde civardaki kuru dere yataklarına döküm ve atıksu deşarjı yapılmayacaktır. Faaliyet sahasının içinde herhangi bir kuyu mevcut olmayıp; tespit edilmiş yeraltı suyu mevcut değildir.
b) EK-5’ deki Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak korunması gereken alanlar Faaliyet alanı; 03.10.2013 Tarih ve 28784 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’’- EK-V Duyarlı Yöreler Listesine göre aşağıdaki şekilde düzenlenmektedir.
1. Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gereken alanlar
a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları",dışındadır.
b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları", dışındadır.
c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak tanımlanan ve aynı Kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar dışındadır.
Maden Zenginleştirme Tesisi Alanı için; 12.11.2012 Tarih ve 3176 Sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Eskişehir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü görüşüne göre “Müdürlüğümüz arşivinde söz konusu taşınmazlara (alana) ilişkin herhangi bir korunması gerekli kültür varlığı kaydı bulunmamakla birlikte, yerinde yapılan inceleme sonucu bahsi geçen alanın yüzeyinde herhangi bir korunması gerekli kültür varlığına rastlanılmamış olması nedeniyle istemin ilgili kurumlarca değerlendirmesi gerekmektedir. Ayrıca, anılan taşınmazlarda yapılacak çalışmalar sırasında herhangi bir korunması gerekli kültür varlığına rastlanılması halinde tüm çalışmaların derhal durdurularak Müze Müdürlüğüne haber verilmesi gerekmektedir.”
denilmekte olup projeye konu ÇED Alanı için de ilgili kurum tarafından belirtilen hususlara harfiyen uyulacaktır. İlgili Kurum görüşü Ek2-15’ de verilmiştir.
ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları dışındadır.
d) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar dışındadır.
e) 2/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme Bölgeleri", dışındadır.
f) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar, dışındadır.
g) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altına alınan alanlar, dışındadır.
ğ) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu uyarınca orman alanı sayılan yerler bulunmamaktadır.
h) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar, dışındadır.
ı) 26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar, dışındadır.
i) 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar dışındadır.
j) 17/5/2005 tarihli ve 25818 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’nde belirtilen alanlar, dışındadır.
2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gereken alanlar
a) 20/2/1984 tarihli ve 18318 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları" nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları", dışındadır.
b) 12/6/1981 tarih ve 17368 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar, dışındadır.
ı) 23/10/1988 tarihli ve 19968 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı"
olarak belirlenmiş alanlar, dışındadır.
ıı) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar, dışındadır.
ııı) Cenova Deklerasyonu’ nun 17inci maddesinde yer alan "Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar, dışındadır.
c) 14/2/1983 tarihli ve 17959 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi" nin 1inci ve 2inci maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar, dışındadır.
ç) 17/5/1994 tarihli ve 21937 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar, dışındadır.
d) 27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi, dışındadır.
3. Korunması gereken alanlar
a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri), dışındadır.
b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı, dışındadır.
c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler, dışındadır.
ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları dışındadır.
d) Bilimsel araştırmalar için önem arz eden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar dışındadır.
Flora-fauna türleri, sınıflandırılması, yaşama ortamları, popülasyon yoğunlukları, endemik, nadir, nesli tehlikede, tehlike dışı vb. kategorilerinin belirtilmesi:
Faaliyet alanında flora ve fauna türleri bulunmamakta olup faaliyet esnasında yapılacak çalışmalardan etkilenmesi düşünülen bölgede dikkate alınarak çalışma alanı çevresinde literatür incelemesi yapılmıştır.
Faaliyet alanı ve çevresinde bitki örtüsü yok denecek kadar azdır.
Faaliyet alanı içinde fauna türlerinin Bern Sözleşmesi Ek 2'de belirlenen kesin koruma altındaki türler ve Ek 3' de belirtilen koruma altındaki fauna türleri (Council of Europe, 1998) kapsamında olup olmadığı konusunda literatür çalışması yapılmıştır.
Fauna elemanlarının (Kuşlar için) tehlike sınıfları Red Data Book (Kiziroğlu, 1993), diğer omurgalılarda ise (Demirsoy, 1996) ve European Red List (WCMC, 1998)'e göre düzenlenmiştir. Bu kaynaklarda yeterli bilgi bulunamaması durumunda ve Türkiye'deki durumla ilgili olarak T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün 2013–2014 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararlarından yararlanılmıştır. Ancak bu kaynaklarda türlerin tehlike durumlarını gösteren kısaltmalar farklı olduğu için burada türün durumunu belirtecek kısaltmalar aşağıda açıklanmıştır.
Omurgasız faunası için kaynaklarda türlerin çevresel durumlarıyla ilgili hiçbir bilgi olmamasının yanında, özellikle Türkiye için fauna da tam bilinmediğinden çeşitli kaynaklarda verilen bilgiler tahminden ileri gitmemektedir. Bu raporda da araştırıcıların kendi düşünceleri (gerçekleştirdikleri çalışmalar ve gözlemlerine dayalı olarak) belirtilmiştir.
ERL Kategorileri:
EX: Nesli tükenmiş (Extinct)
CR: Ciddi tehlike altında (Critically endangered) EN: Tehlikede (Endangered)
VU: Zarar görebilir (Vulnerable) LR: Az risk altında (Lower risk)
cd: Korumaya bağlı
nt: Tehlikede olmayan (not threatened) IC: En az riskte ( least concern)
DD: Yetersiz bilinenler (Data deficient) NE: Değerlendirilmemiş (Not evaluated) Kuşlar için RDB:
A.1.2- Birey sayıları yapılan gözlemlerde 1-25 çift olarak belirlenen türler (Threatened with extincton),
A.2- Birey sayıları 26-50 çift arasında olan ve yayılış gösterdikleri tüm bölgelerde büyük tehlike altında olan türler (several andangered),
A.3- Birey sayıları 51-200 (500) çift arasında olanlar (Endangered),
A.4- Birey sayıları 501-5000 çift ve üzerinde olanlar (Potentially endangered),
B.2, B.3- Anadolu'da çoğalamayan, ancak burada kışlayan, transit göçen ya da geçici olarak gelen ve çeşitli tehlikelerle karşı karşıya kalan türler,
Y - Düzenli olarak yurdumuzda kuluçkaya yatan yerli kuş türleri, G - Yurdumuzda kuluçkaya yattıktan sonra göç eden türler,
T - Yurdumuzda kuluçkaya yatmayan, transit göçleri sırasında kullanan türler, KZ - Kış aylarını yurdumuzda geçiren kış ziyaretçisi türler.
Flora özellikleri:
Taksonların fitocoğrafik bölgelere göre dağılışı; Avrupa- Sibirya % 10.5, İran- Turan % 24.0, ve birden fazla bölgeli % 65.5’dir.
Türlerin genel taksonomik bölümlere göre dağılışı ise; Pteridophyta % 1.1, Gymnospermae % 3.3, Dicotyledonae % 77, Monocotyledonae % 18.9 şeklindedir.
Bölgede hakim aileler ve onların cinse özgü genelleyici öğeleri olarak belirlenen türler Plants of Turkey - Grid by Grid (Hatice Kutluk-Burhan Aytuğ) B3, tarafından şöyle belirtilmiştir:
