Do a Koruma Kavram Çerçevesinde Milli Park Olgusu

(1)

H a k e m l i

ÖZET

Ülkemizde gerek bilimsel çal›flmalar, do¤al ve estetik güzellikler aç›s›ndan, gerekse tarihi ve kültü- rel aç›dan ulusal ve uluslararas›

endemik do¤al kaynak de¤erlerine sahip alanlar; halk›n rekreasyonel ihtiyaçlar›n› karfl›lamas›, bitki örtü- sü ve yaban hayat› bak›m›ndan zengin olmas› ve yaflam ortam› olufl- turmas›, bilim ve e¤itim alan›nda önem tafl›yan, varl›¤› tehlikede veya kaybolmaya yüz tutmufl tür ve ekosistemleri bar›nd›rmas›, ayr›ca do-

¤al ve kültürel olaylar sonucu mey- dana gelen seçkin örnekleri içer- meleri nedeniyle, yasalarla koruma alt›na al›nan bu tabiat parçalar›, milli parklar ad› alt›nda ülkemizde de son derece önem tafl›maktad›r.

Bu çal›flmada, do¤a koruma ve milli park olgular›ndan, ve ülke-

mizde özellikle son y›llarda tescil edilen milli parklar ve bunlar›n özelliklerinden k›saca bahsedil- mifltir.

Anahtar Kelimeler

Do¤a koruma, milli parklar, korunan alanlar

KORUMA ALANLARININ ÖNEM‹

Dünyadaki nüfus art›fl› ve çeflitli kullan›m alanlar›n›n giderek yay›l- mas› ile ilgili istatistikler incelendi-

¤inde yak›n bir gelecekte yeryüzü- nün (aç›k denizler, buz ve kum çölle- ri hariç) hiçbir yerinin do¤al halde kalmayaca¤› ortaya ç›kmaktad›r.

Tüm kullan›labilir alan; tar›m, otlak, yerleflim ve sanayi yeri olarak insan hizmetinde olacakt›r. Dolay›s›yla, yeryüzünde baz› do¤al alanlar›n ka- labilmesi, flimdiden belirlenecek milli parklar ve di¤er koruma alanla- r›n›n kurulmas›na ba¤l›d›r (1).

Do¤a Koruma Kavram› Çerçevesinde Milli Park Olgusu

Yrd. Doç. Dr. Bahriye GÜLGÜN Müveyla SAYMAN

Arfl. Gör. Erden AKTAfi

E.Ü.Z.F. Peyzaj Mimarl›¤›

Bölümü, 35100 Bornova, ‹zmir.

Peyzaj Yüksek Mimar›

E.Ü.Z.F. Peyzaj Mimarl›¤›

Bölümü, 35100 Bornova, ‹zmir.

(2)

DO⁄A KORUMA KAVRAMI Tarihte bilinen ilk koruma kavram›, M.Ö. 252 y›l›nda Hindistan im- paratoru Asoka’ n›n; hayvanlar›n, bal›klar›n, ormanlar›n korunmas›

için bir ferman ç›karmas›yla baflla- m›flt›r. 1084’ de ise ‹ngiliz Kral› Wil- liam – I, koruma amac›na yönelik bir arazi etüdünün yap›lmas›n› em- retmifltir (2).

“Domesday Book” ad›yla yay›n- lanan bu kitap, Büyük Britanya’da;

ormanlar, bal›kç›l›k, tar›m alanlar›, av rezervleri, verimli topraklar›n evrimini içeren, ülkenin yönetimi ve geliflmesi için gerçekçi planlar ha- z›rlamaya temel oluflturmufltur. Yi- ne bundan 2000 y›l önce Roma’ da meyve a¤açlar›n›n korunmas› için önlemler al›nm›flt›r. 1343’te, Al- manya’n›n Dortmund kentinde ta- r›m alanlar›n›n ve otlaklar›n a¤aç- land›r›lmas› belirli yasalara ba¤lan- m›flt›r (2).

Bohemia prensi, 1858 y›l›nda 2000 ha. bakir orman alan›n› park olarak ilan etmifltir. 1864’ te Sekoya a¤açlar›n› korumak amac›yla Yose- mite Ormanlar›, Kaliforniya Hükü- meti taraf›ndan devlet park› olarak ayr›lm›flt›r (3).

Dünyada ilk ve en çok tan›nan do¤a koruma alan›, ABD’ de, 1872 y›l›nda tescil edilen Yellowstone Milli Park›d›r (1).

Resim – 1Yellowstone Milli Park› (4).

Yellowstone Milli Park›n›n ila- n›yla da bilinçli do¤a koruma fikri tüm dünyaya yay›lmaya bafllam›flt›r.

Resim -2 Yellowstone Milli Park› (5).

FARKLI KÜLTÜRLERE GÖRE M‹LL‹ PARK OLGUSU 1879’ da Avusturalya’ da Royal, 1885’ de Kanada’ da Banff, 1897’ de Yeni Zelanda’ da Tongariro ve 1898’

de Meksika’ da El Chico Milli Park- lar› kurulmufltur. Avrupa’ n›n ilk milli park› 1909 y›l›nda ‹sveç’te, Af- rika’ n›n Zahire Virunga Milli Park›

ise 1925’ te Belçika Kongosu’ nda ilan edilmifltir (6).

Milli Park düflüncesinin temel- leri, 1933 y›l›nda – Londra’ da Afri- ka’ n›n flora ve faunas›n›n korunmas› kongresinde, al›nan kararla at›lm›fl ve milli park; “ Flora ve fauna korumas› yan›nda, kamunun ya- rarlanmas›, dinlenmesi, e¤lenmesi yönünden estetik, jeolojik, prehis- torik, arkeolojik ve bilimsel de¤er tafl›yan do¤al varl›klar›n korunmas›

için ayr›lan aland›r” fleklinde tan›m- lanm›flt›r (3).

19. yüzy›ldaki bu geliflmeler do¤rultusunda, do¤a koruma ve milli park kavram›, ülkelere göre farkl› yorumlar bulmufltur. Norveç’

e göre; içinde insan ve yerleflim alan› bulunmayan, günlerce gezile-

bilen, sessiz bir do¤a arazisidir. ‹s- veç’ e göre; yaln›zl›k içinde, dinlenme olana¤› veren, s›n›rs›z orman- lard›r. Almanya’ya göre; milyonlar- ca insan›n ziyaret etti¤i, dinlenme ve e¤lenme olana¤› bol do¤a ve kül- tür arazisidir. Eski Sovyetler Birli¤i’

ne göre; bilimsel çal›flma amac›yla kurulmufl kültür arazisidir ve turiz- me kapal›d›r. Tan›mlardan anlafl›l- d›¤› gibi her ulusun kendi do¤al ve sosyal yap›s›na uygun olarak belir- ledikleri milli park kavram› ve ka- muya yarama nitelikleri farkl›d›r.

Fakat ana düflünce, do¤al varl›kla- r›n korunmas› ve kamu yarar›na gelifltirilmesi ilkelerine dayanmakta- d›r (3).

Bugün dünyada korunan alan- larla ilgili koruma statülerine ve do¤a koruma mekanizmalar›na ba- k›ld›¤›nda biyolojik çeflitlili¤in ve do¤al kaynak de¤erlerinin, koruman›n iki yolu oldu¤u görülmekte- dir. Bunlar; alan d›fl›nda (ex-situ) koruma ve yerinde (in-sitü) koru- mad›r. Bu alanlar ülkelerin kendi mevzuatlar› ve kurumsal yap›lar›na ba¤l› olarak statülendirildi¤i gibi uluslar aras› boyutta da kabul gö- ren yerinde (in-situ) koruma kate- gorilerinden olan IUCN Koruma Alanlar› kategorileri, UNESCO Bi- yosfer Rezervleri ve Dünya Miras Alanlar› ile RAMSAR Alanlar› gibi statülerle de tan›mlanabilmektedir.

Avrupa Birli¤i taraf›ndan ise Natura 2000 alanlar› a¤› oluflturularak kaynak de¤erlerinin korunmas› ve sür- dürülebilir kullan›m›na yönelik ger- çeklefltirilen çal›flmalar desteklen- mektedir (7).

(3)

M‹LL‹ PARK TES‹S VE YÖNET‹M KR‹TELER‹

1948 y›l›nda kurulan IUCN (The World Conservation Union – Ulusla- raras› Do¤a Koruma Birli¤i) tara- f›ndan, ilk kez 1969 y›l›nda dünya- daki milli parklar›n tesis ve yöneti- mi konusunda ortak yaklafl›mlar gelifltirme gayretiyle baz› kriterler ortaya konmufltur. Bu kriterler za- man içinde de¤iflen gereksinimler do¤rultusunda, CNPPA (Commmis- sion on National Parks and Protec- ted Areas – Milli Parklar ve Koruma Alanlar› Komisyonu) taraf›ndan revi- ze edilerek güncellenmektedir (8).

1992 y›l›nda toplanan IV. Milli Parklar ve Koruma Alanlar› Kon- gresi’ nde kabul edilen flekliyle milli park tan›m›nda; ekosistemlerin ekolojik bütünlü¤ünün korunmas›

yan›nda turistik ve rekreasyonel kullan›mlar›n temel yönetim amaç- lar› aras›nda yer ald›¤› vurgulan- maktad›r (8).

Türkiye’de do¤a koruman›n tarih- çesine bak›ld›¤›nda, 1937 y›l›nda ç›- kar›lan 3116 ve 3167 Say›l› Kanunlar, ülkemiz do¤a ve yaban hayat›n›n korunmas›nda yürürlü¤e giren ilk ya- salard›r. 1956 y›l›nda kabul edilen 6831 Say›l› Orman Kanunu’ nun 25.

maddesi ile; nadir özellik ve güzellik arz eden sahalar›n Milli Park rejimi- ne al›nmas› sa¤lanm›flt›r (7).

‹lk Milli Park›m›z olan Yozgat Çaml›¤›, 300 y›l önce özel bir flah›s taraf›ndan korumaya al›nm›fl ve 1945’ te Ziraat Bakanl›¤›’ n›n emri ile devletlefltirme d›fl›nda b›rak›larak Yozgat Belediyesine verilmifltir. (6).

Resim-3Yozgat Çaml›¤› Milli Park› (9).

1958 y›l›nda Yüksek ‹cra Vekilleri heyetinin karar› ile Milli Park haline getirilmifl, Bakanlar Kurulu Karar›

ile kullanma ve ‹rtifak hakk› Orman Genel Müdürlü¤üne verilmifltir (6).

Resim 4 Yozgat Çaml›¤› Milli Park› (10).

2873 say›l› “ Milli Parklar Kanu- nu”nun, 09.08.1983 tarih ve 18132 say›l› Resmi Gazetede yay›mlanma- s›na kadar geçen süreçte ise 17 adet milli park ilan› yap›lm›flt›r (11).

Milli Parklar Kanunu ile yurdu- muzdaki milli ve milletler aras› dü- zeyde de¤erlere sahip milli park, tabiat park›, tabiat an›t› ve tabiat›

koruma alanlar›n›n seçilip belirlenmesi, özellik ve karakterlerinin bozulmadan korunmas›, gelifltirilmesi ve yönetilmesi amaçlanmaktad›r.

Söz konusu kanunda yer alan Milli Park tan›m›ndan; bilimsel ve estetik bak›m›ndan, milli ve milletlera- ras› ender bulunan tabii ve kültürel kaynak de¤erleri ile koruma, din-

lenme ve turizm alanlar›na sahip tabiat parçalar› kast edilmektedir (11).

ABD’de milli parklar›n korunmas› ve yönetimi, 1916 y›l›nda kurulan ve ‹çiflleri Bakanl›¤›na ba¤l› olarak çal›flan Milli Parklar Servisi (US National Park Service – USNPS) taraf›ndan yürütülmektedir. Bu servi- sin yönetim anlay›fl›; milli park de-

¤erlerinin korunmas› ve sürdürüle- bilir bir biçimde ziyaretçiler taraf›n- dan rekreasyonel ve turistik amaç- larla kullan›lmas› temeline dayan- maktad›r (8).

Ülkemizde ise, Milli Park alanla- r›ndaki planlar›n gerektirdi¤i her türlü hizmet ve faaliyetler ile koruma, yönetim, iflletme, tan›t›m, spor- tif, e¤lenme ve dinlenme hizmetleri için gerekli her türlü alt yap›, üst yap› ve di¤er tesisler Orman (Çevre ve Orman) Bakanl›¤›nca yap›l›p veya yapt›r›l›p, yönetilip ve iflletilmekte veya ifllettirilmektedir (12).

Gerek ABD gerek bu alanda ge- liflmifl di¤er bir ülke olan Kanada’

daki milli parklar, bir tak›m ortak özellikler tafl›maktad›r;

-Alan›n mülkiyeti devlete aittir.

-Yönetim, merkezi a¤›rl›kl›d›r.

-Milli park yönetimi d›flar›dan baz› kurulufllarca desteklenir ve bu kurulufllar vas›tas›yla turistik akti- viteler gerçeklefltirilir.

-Belirli zamanlarda ziyaretçi ve bilimsel programlar gelifltirilir.

-Ziyaretçi yönetimi çok kat› ve ciddidir (8).

Türkiye’de ise milli park olarak ilan edilecek alanlar›n devletleflti-

(4)

rilmesi, 2873 Say›l› Kanunun 5 maddesi uyar›nca; “Milli park, tabiat park›, tabiat an›t› ve tabiat› koruma alan› s›n›rlar› içinde kalan yer- lerdeki gerçek ve tüzel kiflilere ait tafl›nmaz mallar ile her türlü tesisler, haz›rlanacak plan›n gerçeklefl- mesi için, gerekli görüldü¤ünde, 6830 say›l› ‹stimlâk Kanunu hü- kümlerine göre, Tar›m ve Orman (Çevre ve Orman ) Bakanl›¤›nca ka- mulaflt›r›l›r” fleklindedir (11).

Ayr›ca Milli Parklar Yönetmeli¤i çerçevesinde; Milli Park ilan edilecek sahalar›n büyüklü¤ü, kaynak de¤erleri kesafeti yönünden, özel haller ve adalar d›fl›nda en az 1000 hektar olmal› ve bu alan bütünüyle koruma a¤›rl›kl› zonlardan meyda- na gelmelidir. ‹dari ve turistik amaçl› gelifltirme alanlar› bu asga- ri saha bütünlü¤ü d›fl›nda kalmal›- d›r (11).

Milli park kapsam›na giren yer- lerdeki ormanlarda, makilik, funda- l›klarda ve di¤er arazi kullanma fle- killerinde, orman amenajman planlar›na dayan›larak, tabiat varl›klar›- n›n korunmas›n›, gelifltirilmesini ve devaml›l›¤›n› sa¤layacak teknik faaliyetler yap›l›r (12).

Tabii çevre ve ekosistemlerin korunmas› ve iyilefltirilmesi yönün- den teknik ve bilimsel gereklere göre, Orman (Çevre ve Orman) Ba- kanl›¤›nca düzenlenecek rapora dayan›larak haz›rlanacak özel amenajman planlar› uyar›nca belirli yerlerde ve belirli sürelerde, avlan- ma ve otlatma faaliyetlerine izin ve- rilmektedir (12).

Ülkemizde 2007 y›l› içerisinde 2

milli park daha tescil edilmifl olup, toplam say› 39’a ve Türkiye genelin- de milli park alan› da 877.771 Ha.’a ulaflm›flt›r (13).

2005 YILI VE SONRASINDA TESC‹L ED‹LEN M‹LL‹

PARKLARIMIZ VE GENEL ÖZELL‹KLER‹

Gala Gölü Milli Park›

Edirne ili, Enez ve ‹psala ‹l- çeleri aras›nda bulunan Gala ve Pamuklu Göllerini içerisine alan 6.090 Ha. toplam alana sahip Gala Gölü Milli Park›;

2005/8547 say›l› Bakanlar Kuru- lu Karar›n›n 5 Mart 2005’ te Resmi Gazetede yay›mlanmas›

ile Milli Park olarak tescil edilmifltir (14).

Resim 5 Gala Gölü Milli Park› (15).

Milli Parkta yap›lan çal›flmalar- da, ço¤u ekonomik öneme sahip 20 bal›k, 28 sucul bitki, 134 kufl ve 71 Rotifera türü tespit edilmifltir (16).

Resim 6 Gala Gölü Milli Park› (17).

Sulak saha, göl ve orman eko-

sistemlerini ve bu ekosistemlerde bar›nan çeflitli canl› türlerini ihtiva etmesi, nesli tehlikeye düflmüfl veya nadir türleri, özellikle tepeli peli- kan (Pelecanus crispus), çeltikçi (Plegads falcinellus) ve küçük kara- batak (Phalac rocorox pygmeus) gibi nesli son derece azalm›fl türleri bar›nd›rmas›, kaynak de¤erlerini oluflturmaktad›r (13).

Sultansazl›¤› Milli Park›

Kayseri ‹li, Yeflilhisar, Develi ve Yah- yal› ‹lçeleri aras›nda, yer alan Sultan- sazl›¤›n›n kuzeyinde bölgenin en yük- sek volkanik da¤› Erciyes bulunur (18).

Resim 7 Sultansazl›¤› Milli Park› (19).

1988 y›l›nda Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤› taraf›ndan Tabiat› Koru- ma Alan› olarak, 1993 y›l›nda Kay- seri Kültür ve Tabiat Varl›klar› Ko- ruma Kurulu taraf›ndan 1. Derce Do¤al Sit Alan› olarak ilan edilmifltir (20).

Toplam alan› 24.523 Ha. olan Sultansazl›¤›, 17 Mart 2006 tarihinde yay›nlanan Resmi Gazete ile de Milli Park olarak tescil edilmifltir (13).

(5)

Resim 8 Sultansazl›¤› Milli Park› (21).

Tatl› ve tuzlu su ekosistemleri- nin bir arada bulundu¤u nadir bir ekosistem oluflu, nesli tehlikeye düflmüfl veya düflebilir türlerin de yer ald›¤› 301 kufl türünün beslen- me, bar›nma ve kuluçka alan› oluflu, Avrupa’da turna, flamingo, ak- bal›kç›l, kafl›kç› kufllar›n›n bir arada kuluçkaya yatt›¤› tek alan oluflu, kaynak de¤erlerini oluflturmaktad›r (13).

Tek Tek Da¤lar› Milli Park›

fianl›urfa ili, merkez ilçesi, Har- ran ilçesi ve Akçakale ilçelerinde toplam 19.335 Ha. alan› kapsayan Tek Tek Da¤lar› Milli Park› 21 Hazi- ran 2007 tarihinde Milli Park Olarak tescil edilmifltir (22).

Mezopotamya’n›n en eski yerleflim yerlerinden biri olan fianl›urfa, akarsulara yak›n olmas›, ticaret yollar›n›n kesiflti¤i noktada yer al- mas›ndan ötürü tarihi boyunca stratejik bir öneme sahip olmufltur (22).

Merkeze ba¤l› Örencik Köyü Gö- beklitepe’de 2001 y›l›nda gerçek- lefltirilen kaz› çal›flmalar› sonucu kentin tarihinin M.Ö. 9500’e Çanak Çömleksiz Neolitik döneme kadar uzand›¤› görülmüfltür. Tek Tek da¤- lar›n›n bulundu¤u co¤rafyada bir- çok medeniyet yaflam›flt›r. Eyyubi- ler, Memluklar, Türkmen Afliretleri, Timur Devleti, Akkoyunlular Dulka- dirbeyli¤i, Safeviler ve sonras›nda 1516’da Osmanl› s›n›rlar› içine ka- t›lm›flt›r (22).

Milli Park alan› içerisinde tarihi

ve arkeolojik aç›dan önemli alanlar bulunmaktad›r (22). Bunlar, Han-el Ba’rur Kervansaray›, fiuayb fiehri Harabeleri ve So¤matar Harabele- ridir (22).

Resim 9 So¤matar Harabele- ri (23).

So¤matarda kökü Harran Sin kültürüne dayanan Sabizm ve Bafltanr› Marilaha’n›n kültür merkezi oldu¤u bilinen örende sözde bafltanr›ya ve mukaddes gezegen- lere (Günefl, Ay, Satürn, Jüpiter, Mars, Venüs, Merkür) ibadet edilen ve kurban kesilen aç›k hava mabedi olup, önemli kal›nt›lar›

teflkil etmektedir. Ayr›ca, Roma devrine ait çok say›da kaya me- zarlar› bulunmaktad›r (22).

Türkiye bitkilerinin yaklafl›k

%30-35’nin Güneydo¤u Anadolu Bölgesinde yay›l›fl gösterdi¤i bi- linmektedir (22).

Güneydo¤u Anadolu Bölgesin- de 304 endemik tür oldu¤u belir- lenmifl olup, bunlardan 58 tanesi fianl›urfa ili çerçevesinde yetifl- mektedir. Milli Park alan›n›n bü- yük bir bölümünde menengiç bit- kisi (Pictacia terebinthus L.) yay›- l›fl göstermektedir. Alan otsu tür- ler aç›s›ndan zengindir. Yöreye

endemik olan Peygamber çiçe¤i- nin (Centaurea) 138 y›l sonra ortaya ç›kmas› önem arz etmektedir (24).

Resim 10 Peygamber Çice¤i (24).

Bunun d›fl›nda, gelincik (Papa- ver rhoes), kekik (Tymus sp.), sütle-

¤en (Ephorbia sp.), köy göçüren (Circium arvense) ve papatya mev- cuttur. Kurt, alakarga ekin kargas›, k›nal› keklik ve nesli tehlikede olan ceylan (Gazella dorcas) alan›n faunas›n› oluflturmaktad›r.

Tek Tek Da¤lar›; flora, fauna zenginli¤i, kültürel, tarihi ve arkeolojik özellikleri ile ülkemizde ve dünyada h›zl› de¤iflimlerin yafland›-

¤› ve her geçen gün do¤al niteli¤ini koruyan alanlar›n azald›¤› 21. yüzy›- l›n bafllar›nda milli park statüsüne al›n›p, korunarak, sürdürülebilir kullan›m›n›n sa¤lanmas›, ülkemizin sahip oldu¤u do¤al de¤erlerin ve zenginliklerin devaml›l›¤› aç›s›ndan büyük önem arz etmektedir (22).

‹¤neada Milli Park›

Marmara bölgesi, K›rklareli ili, Demirköy ilçesi, Saka gölü mevkiin- de yer alan milli park 3115 Ha. ala- n› kapsamakta olup 03.Kas›m 2007 tarihinde mili park olarak tescil

(6)

edilmifltir (22).

Resim 11 ‹¤neada Milli Park› (25).

Milli Park›n ana kaynak de¤erleri; Avrupa ölçe¤inde çok s›n›rl› yay›- l›fla sahip, korunabilmifl, yok olma tehlikesiyle karfl› karfl›ya bulunan en önemli subasar (longos) ormanlar›n bulunmas›, ‹¤neada ve çevre- sinde farkl› ekosistemlerin bulunmas›d›r (tatl› su, tuzlu su ekosistemleri). Avrupa çap›nda nadir ör- ne¤i ile zengin bir yaban hayat›n› ihtiva etmesi, delta, tatl› su batakl›k- lar›, turba alanlar›, sulak saha ve orman ekosistemleri kaynak de-

¤erlerini oluflturmaktad›r (22)..

Resim 12 ‹¤neada Milli Park›

(26).

K›z›la¤aç, Karaa¤aç, Diflbudak, Mefle, Gürgen, Kay›n, Kara kavak, ak kavak, sö¤üt az say›da ›hlamur ve gürgen sahada bulunmaktad›r.

Ayr›ca Geyik, Karaca, Tilki, Kurt, Tavflan, Domuz, Yaban Kedisi, Ku-

¤u, Yaban Ördekleri, Yaban Kazlar›, Çulluk, Tahtal›, Engerek kör y›lan,

Su y›lan› vb. türler yaban hayat›n›

oluflturmaktad›r (22).

Sonuç ve Öneriler

Türkiye’nin sahip oldu¤u do¤al ve kültürel kaynaklar›n› ve biyolojik çeflitlili¤ini korumak, sürdürülebi- lirli¤ini sa¤lamak, ülke çap›nda önemli bir hedef olmal›d›r.

Bu amaçla, konuyla ilgili olarak en yeni bilimsel verileri kullanma, alan projeleri gelifltirme ve kapasi- te geniflletme, e¤itim ya da politika yoluyla elle tutulur koruma çözüm- leri oluflturma, bunu oluflturmada halk, hükümet, sivil toplum örgüt- leri ile el ele çal›flma, dünya do¤a ve çevre koruma programlar› ile ifl- birli¤i halinde olunmas› gereklidir.

Türkiye’nin, koruma alt›ndaki do¤al alanlar› içersine giren milli parklar da, gerek içersinde bar›n- d›rd›¤› ekosistem ve yaban hayat›- n›n ender bulunan do¤al ve kültürel kaynak de¤erleri ile gerekse eflsiz güzellikteki estetik yap›s› ve muh- teflem do¤al manzaralar› ile, özellik ve karakterleri bozulmadan koru- nup gelifltirilmeyi hak eden tabiat parçalar›d›r.

Kaynaklar

1-Hepcan, fi., Güney, A. 1996, Koruma Alanlar›nda Yeni Yönetim Kategorileri Ve Önemi, Ekoloji Dergisi, Say›:20 Sf 6-8.

2-Y›lmaz,S.,Özer,S.,2003, Narman Peri Bacalar›n›n Tabiat An›t› Kriterlerine Göre De¤erlendirilmesi, Ekoloji Çevre Dergisi, Cilt: 12, Say›: 48, S, 26-31,‹ZM‹R.

3-Anonim-a, 2006, www.turkisch-media 4-Anonim-b, 2008, http://peop- le.uwec.edu/ERICKSKM/YellowstoneLake- Sunset2b-800.jpg

5-Anonim-c, 2008, http://www.destina- tion360.com/north-america/us/wyo- ming/yellowstone-national-park.php

6-Yücel, M.,1995, Do¤a Koruma Alan- lar› ve Planlanmas›, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Genel Yay›n No : 104, ADANA.

7-Yal›nk›l›ç,M.K., Arpa, N.,2005, Tür- kiye’deki Korunan Alanlara Yönelik Mev- cut Durum De¤erlendirmesi Ve Korumay›

Destekleyen Araçlar, Türkiye de ki Koru- nan Alanlar Sempozyumu, Tebli¤ler, 8-10 Eylül 2005, ISPARTA.

8-Hepcan, fi., 1997, Milli Parklarda Yönetim Zonlar›n›n Belirlenmesi Amac›yla Manisa Spil Da¤› Milli Park› Örne¤inde Bir Yöntem Araflt›rmas›, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, ‹Z- M‹R.

9-Anonim-d, 2008, www.tatildunya- si.com/tr.

10-Anonim-e, 2008, http://www.online- b i l g i l e r . c o m / w p - c o n t e n t / u p l o - ads/2006/04/camlik6.jpg

11-Anonim-f,1996, Milli Parklar Kanu- nu(2873 say›l› kanun), T.C. Orman Bakan- l›¤› M.P.Y.H.G.M. Tertip: 5, Cilt:22, AN- KARA

12-Anonim-g, 2001,Milli Parklar›m›z Katalogu, T.C. Orman Bakanl›¤›

M.P.Y.H.G.M., E¤itim ve Tan›t›m fiube Mü- dürlü¤ü yay›n›, ANKARA

13-Anonim-h, 2006, Do¤a Koruma ve Milli parklar Genel Müdürlü¤ü web sayfa- s›, http://www.milliparklar.gov.tr.

14-Anonim-›, 2005, http://www.re- ga.baflbakanlik.gov.tr

15-Anonim-i, 2008, http://www.edir- ne.web.tr/IMAGES/gala.jpg

16-Güher H. ve K›rg›z T., 2007 GALA GÖLÜ Milli Park›’nda Makrof›tler ‹le M›k- rocrustacea (Cladocera, Copepoda) ‹liflkisi Üzerine Bir Araflt›rma, Trakya Univ J Sci, 8(2): 109-114

17-Anonim-j, 2008, http: //www.trt.

net.tr/Haber/2007/09/04/resim/gala_go- lu.jpg

18-Anoinim-k, 2008, (http:// kocaeli.tu- r i z m . g o v . t r / B e l g e G o s t e r . a s p x ? F6E10F8892433CFF2783CE77900364F1 E2D7DF7E52BC5F7D)

19-Anonim-l, 2008, http://kocaeli.tu- r i z m . g o v . t r / B e l g e G o s - ter.aspx?F6E10F8892433CFF2783CE779 00364F1CF5FB66844089127

20-Anonim-m, 2006, www.kayserigun- dem.com/haber_detaylar›.

21-Anonim-n, 2008, http://www.kayse- rigundem.com/haberresim/sultansazl›-

¤›158.jpg

22-Anonim-o, 2008, http://www.milli- parklar.gov.tr/mpd/mp/milliparklar.asp

23-Anonim-ö, 2008, http://www.har- ran.bel.tr/turizm.htm

24-Anonim-p, 2008, http://www.agac- lar.net/index.php?id=2959

25-Anonim-r, 2008, http://www.arkite- ra.com/news.php?action=displayNewsI- tem&ID=22254

26-Anonim-s, 2008, http://www.tumga- zeteler.com/?a=2387739