LETMELER
ENFLASYONSUZ DÖNEMDE NASIL DAVRANACAK?
VERG DE ENFLASYON DÜZELTMES NASIL
UYGULANACAK?
ÇER K
• Enflasyon Muhasebesi Nedir, Gerekli midir?
• Dü ük Enflasyonlu Ortamda Yeniden Yapılanma
• Enflasyon Muhasebesi Uygulaması Ne Zaman Ba lar Ne Zaman Biter?
• Kimler Enflasyon Muhasebesi Uygulayacaktır?
• Uygulama Esasları/Temel Kavramlar
• Uygulamaların Etkileri Hangi Alanlarda Görülecek?
• Yönetici Olarak Neler Yapmam Gerekir?
NEDEN ENFLASYON MUHASEBES ?
• Bugüne kadar uygulamada enflasyona göre düzeltilmemi tarihsel maliyet esası geçerliydi
• Yüksek enflasyon altında tarihsel maliyet içeren mali tablolar yanıltıcı olmaktaydı
• Reel gelir vergilendirilememekteydi
• irket sermayeleri tarihsel maliyet esaslı kar da ıtımı sebebiyle reel olarak azalmaktaydı
•Vergi mevzuatında yer alan enflasyon etkisini arındırmaya yönelik müesseselerin (YD, MAF, LIFO uygulamaları gibi) yeterli de ildi
• SPK ve BDDK kapsamındaki mükelleflerin hali hazırda enflasyon düzeltmesi yapıyorlardı
YÜKSEK ENFLASYONUN MAL TABLOLARA ETK S
Sabit kıymetler ve stoklar gibi aktifler ile özsermaye, hasılat ve karlılık gerçek de erinde gösterilememektedir.
Kar ıla tırmalı olarak analiz yapılamamaktadır.
Nakit yönetiminde belirsizlik bulunmaktadır.
Mali performansı/durumu ölçmeye yardımcı olacak finansal analizler yapılamamaktadır.
borç/özsermaye oranı özsermaye karlılı ı brüt kar marjları
Enflasyonist karlar nedeniyle olmayan kazançların vergisi tahakkuk etmekte, ve yüksek kar da ıtımları ile sermayenin erimesine yol açılabilmektedir.
Enflasyon etkilerinden arındırılmı bütçe hazırlanmamaktadır.
DÜ ÜK ENFLASYONLU ORTAMDA YEN DEN YAPILANMA
• Atıl ta ınmazların satılması ve özsermayeye eklenmesi
• Yeni pazar ve yeni ürün geli tirme çabalarının yo unla ması
• Banka kredisi yerine özkaynak kullanımı
• Uzmanla ma ve i birli ine a ırlık verilmesi
• Performansa dayalı ücretlendirme sisteminin geli tirilmesi
• Stoklama maliyetinin payının azaltılması
• Operasyonel masrafların gözden geçirilmesi
• Kar da ıtımının azaltılarak sermaye yapısının güçlendirilmesi
TÜRK YEDE ENFLASYON MUHASEBES
Bir yönetim aracı olarak enflasyon muhasebesi Vergi matrahının tespitinde enflasyon muhasebesi Türkiye uygulamasında enflasyon muhasebesi Sermaye Piyasası Kurulu
Seri:XI, No:20 - Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzeltilmesine li kin Usul ve Esaslar
Seri:X1, No:25 Kısım 15 - Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzeltilmesi
BDDK – MUY 14, Mali Tabloların Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Düzenlenmesine li kin Muhasebe Standardı
UFRS – UMS 29, Hiperenflasyonist Ekonomilerde Finansal Raporlama
ENFLASYON DÜZELTMES NED R?
Tanım
Parasal olmayan kıymetlerin
enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle,
malî tablonun ait oldu u tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasını ifade eder.
ENFLASYON DÜZELTMES NED R?
Ko ullar
Enflasyon düzeltmesi yukarıda yer alan artların gerçekle ti i dönemden itibaren
Her iki artın birden gerçekle medi i döneme kadar uygulanacaktır.
Son 3 hesap döneminde
%100‘den
(cari dönem dahil)
Cari dönemde
%10’dan
fazla artı gösterirse
VE
Toptan E ya Fiyat Endeksi (TEFE)
ENFLASYON DÜZELTMES NED R ? Geçici Vergi Uygulaması
Son 3 hesap döneminde
%100‘den (cari dönem dahil)
Cari dönemde
%10’dan fazla artı gösterirse
VE
Toptan E ya Fiyat Endeksi (TEFE)
30.06.2004 Cari Dönem 01.07.2001
36 Ay
% 100
30.06.2004 Cari Dönem 01.07.2003
12 Ay
% 10
ENFLASYON DÜZELTMES NED R ? Geçici Vergi Uygulaması- Mart’04
Son 3 hesap döneminde
%100‘den (cari dönem dahil)
Cari dönemde
%10’dan fazla artı gösterirse
VE
Toptan E ya Fiyat Endeksi (TEFE)
31.03.2004 01.04.2001
36 Ay -% 100
31.03.2004 01.04.2003
12 Ay- % 10
7862.2 7281.8
Artı Oranı
% 7.97 < %10
7862.2 3035.0
Artı Oranı
% 159.05 > %100
ARTLAR ARTLAR SA LANMIYOR SA LANMIYOR DÜZELTME YOK DÜZELTME YOK
ENFLASYON DÜZELTMES NED R ? Geçici Vergi Uygulaması- Haziran’04
( Açıklanan Haziran TEFE’sine göre güncellenmi )
Son 3 hesap döneminde
%100‘den (cari dönem dahil)
Cari dönemde
%10’dan fazla artı gösterirse
VE
Toptan E ya Fiyat Endeksi (TEFE)
30.06.2004 01.07.2001
36 Ay -% 100
30.06.2004 01.07.2003
12 Ay- % 10
7982.7 7222.2
Artı Oranı
% 10.5 > %10
7982.7 3795.6
Artı Oranı
% 110.3 > %100 ARTLAR SA LANIYORARTLAR SA LANIYOR DÜZELTME YAPILACAK DÜZELTME YAPILACAK
ENFLASYON DÜZELTMES NED R ? Kimler Tabi Olacak?
Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden;
Gelir vergisi mükellefleri
Kurumlar vergisi mükellefleri
( letme hesabı esasına göre defter tutanlar ile Serbest Meslek Erbabı AT K’lerini düzeltilmi tutarları üzerinden amortismana tabi tutabilirler)
ENFLASYON DÜZELTMES NED R ? 31.12.2003 uygulaması
•Ko ulların sa lanıp sa lanmadı ına bakılmaksızın 31.12.2003 bilançosunun düzeltilmesi gerekti ini hükme ba lanmı tır.
• 4 numaralı VUK Sirkülerine göre bu düzeltme
– 2004 yılı lk geçici vergi döneminde “YEN ” hükümlere göre beyanname vermek isteyen mükellefler için 10 Mayıs 2004 tarihine,
– Di erleri için en geç 10 A ustos 2004 tarihine kadar yapılıp kayıtlara alınmalıdır.
UYGULAMA ESASLARI
Parasal / Parasal Olmayan Kıymetler
Parasal olmayan kıymetlerin
enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle,
malî tablonun ait oldu u tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasını ifade eder.
UYGULAMA ESASLARI
Parasal / Parasal Olmayan Kıymetler
TL’nin de erindeki de i meler kar ısında nominal de erleri aynı kaldı ı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde de i en kıymetler Parasal Kıymetlerdir.
(Yabancı paralar parasal kıymet olarak dikkate alınır.) Parasal Kıymetler dı ındaki kıymetler Parasal Olmayan Kıymetlerdir.
Maliye Bakanlı ı’nın parasal olan / parasal olmayan kıymetleri belirleme yetkisi vardır. Tebli ’de kalem kalem sayılmı tır.
UYGULAMA ESASLARI
Parasal / Parasal Olmayan Kıymetler
B LANÇO
Aktif Pasif
Parasal Aktifler Parasal Pasifler
Parasal Olmayan Aktifler Parasal Olmayan Pasifler
UYGULAMA ESASLARI Bilanço Kalemleri
AKT F PAS F
10 HAZIR DE ERLER 30/40 MAL BORÇLAR
11 MENKUL KIYMETLER 32/42 T CAR BORÇLAR
12/22 T CAR ALACAKLAR 33/43 D ER BORÇLAR 13/23 D ER ALACAKLAR 34/44 ALINAN AVANSLAR
15 STOKLAR 35 YILLARA YAY. N . VE ONR. HAK.
17 YILLARA YAYGIN N . VE ONR. MAL. 36 ÖDENECEK VERG VE D ER YÜKÜMLÜLÜK 18/28 GELECEK AYLARA / YILLARA A T G D. 47 BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI
19 D ER DÖNEN VARLIKLAR 38/48 GELECEK AYLARA A T GEL RLER
24 MAL DURAN VARLIKLAR 39 D ER KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR
25 MADD DURAN VARLIKLAR 50 ÖDENM SERMAYE
26 MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 52 SERMAYE YEDEKLER 27 ÖZEL TÜKENMEYE TAB VARLIKLAR 54 KAR YEDEKLER
57/58 GEÇM YILLAR KARLARI / ZARARLARI 59 DÖNEM NET KARI / ZARARI
UYGULAMA ESASLARI
Düzeltmeye Esas Tarihler - Aktif
AKT F HESAPLAR DÜZELTMEYE ESAS TAR HLER 10 HAZIR DE ERLER
11 MENKUL KIYMETLER
Alı Bedeli le De erlenenler...Satın Alma Tarihi / Borsa Rayici 12/22 T CAR ALACAKLAR
Verilen Depozito ve Teminatlar...Ödeme Tarihi 13/23 D ER ALACAKLAR
15 STOKLAR...Deftere Kayıt Tarihi Verilen Avanslar......Ödeme Tarihi 17 YILLARA YAYGIN N . VE ONR. MAL...Deftere Kayıt Tarihi 18/28 GELECEK AYLARA / YILLARA A T G D. ...Deftere Kayıt Tarihi
19 D ER DÖNEN VARLIKLAR
24 MAL DURAN VARLIKLAR...Satın Alma Tarihi 25 MADD DURAN VARLIKLAR...Deftere Kayıt Tarihi 26 MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR...Deftere Kayıt Tarihi 27 ÖZEL TÜKENMEYE TAB VARLIKLAR...Deftere Kayıt Tarihi
UYGULAMA ESASLARI
Düzeltmeye Esas Tarihler - Pasif
PAS F HESAPLAR DÜZELTMEYE ESAS TAR HLER
30/40 MAL BORÇLAR 32/42 T CAR BORÇLAR
Alınan Depozito ve Teminatlar......Tahsil Tarihi 33/43 D ER BORÇLAR
34/44 ALINAN AVANSLAR...Tahsil Tarihi
35 YILLARA YAY. N . VE ONR. HAK...Deftere Kayıt Tarihi 36 ÖDENECEK VERG VE D ER YÜKÜMLÜLÜK
37/47 BORÇ VE G DER KAR ILIKLARI...lgili Kıymetin Düzeltmeye Esas Tarihi 38/48 GELECEK AYLARA A T GEL RLER...Deftere Kayıt Tarihi
39 D ER KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR
50 ÖDENM SERMAYE...Ödeme / ntikal / Tescil 52 SERMAYE YEDEKLER
Hisse Senetleri hraç Primleri......Tahsil Tarihi Hisse Senetleri ptal Karları......Tahsil Tarihi 54 KAR YEDEKLER ...Deftere Kayıt Tarihi 57/58 GEÇM YILLAR KARLARI / ZARARLARI
59 DÖNEM NET KARI / ZARARI
TANIMLAR Katsayılar
Düzeltme Katsayısı Ta ıma Katsayısı
TANIMLAR Katsayılar
Düzeltme Katsayısı
Malî tabloların ait oldu u aya ili kin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır.
TEFE (Aralık 2003)
TEFE ( Düzeltmeye Esas Ay )
TEFE (Aralık 2003) = 7,382.1 TEFE ( ubat 2000) = 2,179.3
= 3.38737 Örnek:
TANIMLAR Katsayılar
Ta ıma Katsayısı
Malî tabloların ait oldu u aya ili kin fiyat endeksinin, bir önceki dönemin sonundaki (yıl içinde i e ba layanlarda, i e ba lanılan aya ili kin) fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır.
TEFE ( Aralık 2004 ) TEFE ( Aralık 2003 )
YÜRÜRLÜK-Seçimlik Haklar
Zorunlu lk Uygulama Haziran 2004’te
2004 yılının ilk geçici vergi döneminde beyan edilecek Geçici Vergi matrahının tesbitinde SÖZKONUSU UYGULAMAYI BEYANNAMEDE BEL RTMEK ARTIYLA enflasyon
düzeltmesine ili kin hükümler uygulanmayabilir.
Sermaye Piyasası Kurulu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun “Yüksek Enflasyon Döneminde Malî Tabloların
Düzeltilmesine” ili kin düzenlemelerine göre 31.12.2003 tarihli bilançolarını düzeltmek zorunda olan mükellefler, söz konusu bilançolarını bu madde uyarınca yeniden düzeltmeyebilirler.
ANCAK,DÜZELTME SONRASI 31.12.2003 TAR HL B LANÇODA GÖRÜNEN B R KM AMORT SMANLARIN,VUK’TA YER ALAN
AMORT SMAN AYIRMA SÜRELER NE GÖRE BULUNAN DE ERLER ÜZER NDEN B LANÇODA YER ALMI OLMASI GEREKMEKTED R.
Düzeltme lemlerinin
Muhasebele tirilmesi
Düzeltme lemlerinin Muhasebele tirilmesi Hesaplar
Enflasyon Fark Hesapları
Parasal olmayan kıymetlerin düzeltme i lemi sonrası
de erleri ile düzeltme öncesi de erleri arasındaki farkların kaydedildi i hesaplardır.
Enflasyon Düzeltme Hesabı
Parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu olu an farkların kaydedildi i hesaptır.
– Düzeltme Farklarının Takip Edildi i Hesap
Düzeltme lemlerinin Muhasebele tirilmesi Örnek
153.02 Stoklar Enf. Fark Hesabı
698 Enflasyon Düzeltme Hesabı 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı
570 Geçmi Dönem Kar/Zarar Hs.
698 Enflasyon Düzeltme Hesabı
502 Sermaye Düz. Olumlu Farkları Hesabı
TANIMLAR
Defter kayıtları – Taslak Tebli ’e göre
lk taslakta enflasyon düzeltmesi i lemleri için ayrı bir defter tasdik ettirilip kullanılması isteniyordu.
Taslakta yapılan de i iklikle bu ikinci defter uygulaması metinden çıkarıldı.
Dolayısıyla, düzeltme kayıtlarının mevcut defterlere kaydedilmesi esası benimsenmi tir.
Düzeltme lemlerinin Muhasebele tirilmesi
TANIMLAR
Defter kayıtları – Taslak Tebli ’e göre
31/12/2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucunda olu an kar/zararlar vergi matrahı ile ili kilendirilmeyecektir
2003 yılı hesap dönemine ait beyannamede yer alan indirilemeyen geçmi yıl mali zararları ile mali cari dönem mali zararları matrahın tespitinde mukayyet de erleri ile dikkate alınmalıdır
Düzeltme lemlerinin Sonuçları
Özkaynak kalemlerinin düzeltilmesinden kaynaklanan
enflasyon farkları kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilecektir ve bu i lem kar da ıtımı sayılmayacaktır
Parasal olmayan pasif kalemler için olu an fark hesapları herhangi bir suretle ba ka bir hesaba nakledildi i ya da
i letmeden çekildi i takdirde, bu i lemlerin yapıldı ı dönemin kazancı ile ili kilendirilmeksizin bu dönemde vergilendirilirler.
(“avans ve depozitolar ile hakedi ler” için olu an fark hesaplarının ilgili oldukları ana hesapla birlikte i letmeden çekilmeleri veya topluca ba ka bir hesaba nakledilmeleri hali HAR Ç)
Düzeltme lemlerinin Sonuçları
Sorular & Cevaplar
PricewaterhouseCoopers Zeki Gündüz – Ortak Ay e Bayrı I ım – Ortak
Tel:(212) 326 6080 Tel: (212) 355 5802 Faks: (212) 326 6081 Faks: (212) 355 5803
e-mail: zeki.gunduz@tr.pwc.com e-mail: ayse.b.isim@tr.pwc.com
Ersun Bayraktaro lu – Kıdemli Müdür Canan Gülba – Müdür Tel: (212) 326 6474 Tel: (212) 326 6426 Faks: (212) 326 6475 Faks: (212) 326 6427
e-mail: ersun.bayraktaroglu@tr.pwc.com e-mail: canan.gulbas@tr.pwc.com
M. U ur Akdo an – Müdür Alis Kütnaro lu – Müdür Tel: (212) 326 6470 Tel: (212) 355 5814
Faks: (212) 326 6471 Faks: (212) 355 5815
e-mail: ugur.akdogan@tr.pwc.com e-mail: alis.kutnaroglu@tr.pwc.com
Elvan Ba argan – Müdür Serkan Çelik – Müdür Yardımcısı Tel: (212) 355 5820 Tel: (212) 326 6480
Faks: (212) 355 5821 Faks: (212) 326 6481
e-mail: elvan.basargan@tr.pwc.com e-mail: serkan.celik@tr.pwc.com
www.pwc.com/tr www.vergiportali.com
Vergi ve Mali Hukuk Hizmetleri
Muhasebe ve Mali ler Yönetim Hizmetleri Enflasyon Düzeltmesi Uygulamaları
Uzman Kadromuz
Murat Sancar – Ortak Adnan Akan – Ortak Tel:(212) 326 6061 Tel: (212) 326 6061 Faks: (212) 326 6062 Faks: (212) 326 6062
e-mail: murat.sancar@tr.pwc.com e-mail: adnan.akan@tr.pwc.com
Burak Özpoyraz – Kıdemli Müdür Alper Önder – Kıdemli Müdür Tel: (212) 326 6073 Tel: (212) 326 6073
Faks: (212) 326 6074 Faks: (212) 326 6074
e-mail: burak.ozpoyraz@tr.pwc.com e-mail: alper.onder@tr.pwc.com
Selin Tezeren – Müdür Murat Ça lar – Müdür
Tel: (212) 326 6069 Tel: (212) 326 6069 Faks: (212) 326 6070 Faks: (212) 326 6070
e-mail: selin.tezeren@tr.pwc.com e-mail: murat.caglar@tr.pwc.com
Do an Okur – Müdür Özkan Yıldırım – Müdür
Tel: (212) 326 6074 Tel: (212) 326 6067 Faks: (212) 326 6075 Faks: (212) 326 6068
e-mail: dogan.okur@tr.pwc.com e-mail: ozkan.yildirim@tr.pwc.com
Denetim ve Danı manlık Hizmetleri
“Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzeltilmesine li kin Usul ve Esaslar Hakkında”
Uzman Kadromuz
