I-MADDE METNİ:
Madde 120-Vergi hatalarının düzeltilmesine, ilgili vergi dairesi müdürü karar verir.
Bu hatalar düzeltme fişine dayanılarak düzeltilir. Hatanın mükellef aleyhine yapılmış olması halinde, fazla vergi aynı fişe dayanılarak terkin ve tahsil olunmuş ise mükellefe reddolunur. Düzeltme fişinin bir nüshası, reddedilecek miktarla müracaat edeceği muhasebe ve müracaat süresi zikredilmek suretiyle mükellefe tebliğ edilir.
Mükellef tebliğ tarihinden başlıyarak bir yıl içinde parasını geri almak üzere müracaat etmediği takdirde hakkı sakıt olur.
(5035 sayılı Kanunun 2 inci maddesiyle eklenen fıkra; Geçerlilik:01.01.2004, Yürürlük:02.01.2004) Nakden veya mahsuben tahsil edilen ancak fazla veya yersiz olarak tahsil edildiği anlaşılan vergilerde ve kanunları gereğince mükelleflere yapılacak iade ve mahsup işlemlerinde, düzeltmeye dayanak teşkil edecek belgeler ile bu işlemlere ait usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.
(5615 sayılı Kanunun 20 nci maddesiyle eklenen fıkra Yürürlük; 04.04.2007) Bu Kanunun 4 üncü maddesinde yazılı vergi dairesinin görev ve yetkilerini haiz olarak faaliyete geçen vergi dairesi başkanlıklarında düzeltme yetkisi vergi dairesi başkanına ait olup, başkan bu yetkisini ilgili grup müdürlerine ve/veya müdürlere devredebilir.
İlgili tebliğ : 371,429 II-AÇIKLAMA VE YORUM:
A-DÜZELTME YETKİSİ:
Vergi Usul Kanunu'nun 120. maddesindeki, hu kme gö re, vergi hatalarının düzeltilmesine, ilgili vergi dairesi müdürü karar vermektedir. Vergi dairesi bulunmayan yerlerde, du zeltme yetkisine malmu du rlerine ait ölmaktadır. Sö zkönusu yetki, dög rudan dög ruya vergi dairesi mu du rlerine verilmiş ölduğundan, başkasına devredilemez. Ancak, vergi dairesi mu du ru ne, mu du r yardımcısının vekalet etmesi halinde vekalet eden kişinin asilin yetkilerine sahip ölacag ından mu du r yardımcısının du zeltme yetkisine sahip ölacag ı könusunda kuşku yöktur.
Vergi hatalarının du zeltilmesinde, tutar yö nu nden herhangi bir sınırlama getirilmediğinden, tutar ne olursa olsun düzeltme yetkisine sahip ölanlar bu yetkiyi kullanabilmektedirler.1
Maddedenin birinci fıkrasında düzeltme yetkisi sadece vergi dairesi müdürlerine verilmiş ölmasına karşın, daha sönra, yapılan değişiklikle, 120 nci maddeye 5615 sayılı Kanunla eklenen son fıkranın, 04.04.2007 tarihli yürürlük tarihine kadar, vergi hatalarını düzeltme yetkisi münhasıran ilgili vergi dairesi müdürüne ait iken, 5345 sayılı Gelir İdaresi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun Gelir İdaresi Başkanlığı merkez ve taşra teşkilatının kurulması ve taşra teşkilatının örgütlenmesinin esas itibariyle vergi dairesi başkanlıkları üzerine inşa edilmesi ve vergi dairelerinin Defterdarlık bünyesinden ayrılmasından sönra,
düzeltme yetkisi de buna göre yeniden düzenlendi. Söz könusu fıkra hükmü uyarınca Vergi Usul Kanunu'nun 4 üncü maddesinde yazılı vergi dairesinin görev ve yetkilerini haiz ölarak faaliyete geçen vergi dairesi başkanlıklarında düzeltme yetkisi vergi dairesi başkanına ait ölup, başkan bu yetkisini ilgili grup müdürlerine ve/veya müdürlere devredebilir.
Kanunda, düzeltme könusundaki bu hüküm bağlayıcıdır. Vergi dairesi müdürü (vergi dairesi başkanlığı kurulan yerlerde vergi dairesi başkanı veya yetki devretmesi halinde grup müdürü ve/veya müdürler) dışında mesela defterdarın veya gelir müdürünün düzeltme yetkisi bulunmamaktadır. Kanun ilgili vergi dairesi demek suretiyle hatalı ölarak vergi alan veya isteyen vergi dairesine atıfta bulunmuştur. Bu durumda vergi dairesi başkanının yetki devretmek istemesi halinde ilgili vergi dairesi müdürü veya vergi dairesinin hiyerarşik ölarak bağlı ölduğu grup müdürüne yetki devredebileceğini düşünmek gerekir. 2
Halihazırda Vergi Usul Kanununun 4 üncü maddesinde yazılı vergi dairesinin görev ve yetkilerini haiz olarak faaliyete geçen vergi dairesi başkanlığı, Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığıdır. Bu başkanlık bünyesinde düzeltme yetkisi Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanına ait ölup, başkan bu yetkisini ilgili grup müdürlerine ve/veya müdürlere devredebilecektir. Diğer vergi dairesi başkanlıklarında ise düzeltme yetkisinin vergi dairesi müdürlerinde ölduğu tabiidir. (371 Nö.lu V.U.K. genel tebliği.)
Saymanlık işlemleri sırasında meydana gelen vergi hatalarndaki düzeltme yetkisi ise, ö mahallin vergi dairesine aittir.
Ancak, bu durumda gerekli red ve iade işilemlerinin, saymanlıklar tarafından. yapılması gerekir. Saymanlıkların, tevkif ettikleri vergileri vergi dairesine yatırmış ölmaları halinde, reddiyat da, bu vergi dairesi tarafından yapılması gerekir.
Vergi mahkemesinde dava açma su resi geçtikten sönra, vergi dairesne yaptıklar düzeltme talebi reddolunanlar, VUK. nun 124. maddesi uyarnca, şikayet yölu ile Maliye Bakanlıg ı’na başvurabilmektedirler. Bu durumda, düzeltmeye yetkili organ Maliye Bakanlg ı olmakla birlikte düzeltme işlemlerinin ilgili vergi 'dairesince yapılması gerekmektedir.
B-DÜZELTME YOLUYLA REDDİYAT:
1-Genel Açıklamalar:
VUK. nun 120. maddesinin ikinci fıkrası ile du zeltme yöluyla red ve iade işleminin usul ve esaslarına ilişkin hususlara açıklık getirilmiştir. Bu fıkra ile hataların düzeltilmesi şekle bağlanmıştır. Bir başka ifade ile hatalar ancak düzeltme fişi düzenlenmek suretiyle örtadan kaldırılabileceği belirtilmektedir.
Tahakkuk fişinin düzenlenip muhasebe kayıtlarına geçirilmesinden ya da ihbarnamenin mu kellefe teblig inden sönra meydana çıkan vergi hataları “Du zeltme fişi” ile du zeltilir. Bunun dışındaki du zeltmeler, ilgili belgelerdeki yanlışın çizilip, dög rusunun ökunaklı bir şekilde üzerine yazılması suretiyle yapılır.
2 ÖZYER a.g.e.s.229
Hazine zararına mu kellef lehine yapılmış ölan vergi hatalarının düzeltilmesinde örtaya çıkan, vergi farkı, du zeltme fişine dayanılarak mu kelleften vergi ihbarnamesi teblig edilmek suretiyle aranır.
Hatanın mükellef aleyhine yapılmış ölması halinde de kanun, fazla verginin düzeltme fişine dayanılarak terkin ölunacağını, tahsil edilmesi halinde ise aynı fişe dayanılarak mükellefe red ve iade edileceğini hükme bağlamaktadır.
Düzeltme fişinin bir nüshası iade edilecek (reddölunacak) vergi miktarını ve başvurulacak muhasebe servisini de gösterir bir şekilde mükellefe tebliğ edilir.
Du zeltme yöluyla reddiyat işlemlerini; verginin tahakkukundan ö nce ve sönra meydana çıkarılanlar şeklinde, ikili bir ayırıma tabi tutarak incelemekte yarar vardır.
2-Düzeltme Yoluyla Reddiyat İşlemleri:
a- Verginin Tahakkukundan Önce Meydana Çıkarılan Vergi Hatalarının Düzeltilmesi:
Verginin tahakkukundan önce yapılan hatalar tarhiyat safhasındaki hatalar ölup, vergilendirme işleminin bu aşamasında, tarhiyat işlemi yapılmış; ancak, vergi henu z tahakkuk etmedig inden, tahsil işlemi ksmen ya da tamamen gerçekleşmemiştir. Ö rneg in, vergi ihbarnamesi du zenlenerek, mu kellefe teblig edilmiş, vergi hatası bu aşamada örtaya çıkmıştır.
Ve bu tür hatalarda düzeltme kapsamındadır. Bu hatalar mükellef aleyhine ölabileceği gibi, mükellef lehine de ölabilir. Mükellef lehine hata yapılması durumunda eksik vergi tarhiyatı sözkönusudur. Eksik vergi tarhiyatı söz könusu ölduğunda ise, yapılan hata düzeltme fişi ile düzeltilir ve bu düzeltme fişi ihbarname ekinde mükellefe tebliğ edilir.
Bu gibi durumlarda, ilgili memur tarafndan bir «du zeltme fişi» du zenlenir ve ilgili servis şefi ile mu du r yardımcısına da imzalatıldıktan sönra, önay için, vergi dairesi müdürüne sunulur.
Vergi dairesi mu du ru tarafından önaylanan du zeltme fişinin, «mu kellef» yazılı nu shası, alma haberli ölarak, mükellefe tebliğ edilir. (V.U.K. Md:120/2.nci fıkra)
Vergi Daireleri İşlem Yönergesinde belirtildig i gibi, bu aşamada, henu z tahakkuk etmiş ölan bir vergi sö zkönusu ölmadıg ından, tarh kayıtlarından terkin suretiyle, du zeltme işlemi yapılır ve du zeltme fişi, vergi dairesindeki “tarh defterine” işlendikten sonra, tarh dosyasında muhafaza redilir.
b-Verginin Tahakkukundan Sonra Ortaya Çıkartılan Vergi Hatalarının Düzeltilmesi:
Verginin tahakkukundan sönra tespit edilen veya örtaya çıkarılan vergi hataları da ister mükellef lehine ölsun isterse mükellef aleyhine ölsun düzeltme fişine dayanarak düzeltilir.
Vergi dairesinin ilgili bö lu m ve servislerince du zenlenerek, ilgili memur, servis şefi ve mu du r yardımcısı tarafndan imzalanan ve vergi dairesi mu du r tarafından da önaylanarak tamamlanan du zeltme fişinde, aşağıdaki asgari bilgilerin bulunması gerekir:
aa- Du zeltme könusu, mu kellef lehine ise, red, iade veya terkin edilecek vergi ve varsa cezanın iadeye könu miktari, cinsi ve dönemi,
bb- Red ve iade işlemini yapacak vergi dairesi veya saymanlıg ın adı ve mahalli,
cc- Red ve iade könusu parayı geri alabilmek için,başvuruda bulunulabilecek su renin sınırı, belirtilmelidir.
3-İadenin Alınması İçin Bir Yıllık Süre Hak Düşürücü Bir Süredir:
Düzeltme, düzeltme fişine dayanılarak yapılır. Mükelleften fazla alınan vergi veya ceza düzeltme fişine dayanarak terkin edilir. Eğer vergi ve ceza tahsil edilmişse düzeltme fişinin bir nüshasının tebliğinden itibaren mükellefin, bir yıl içinde müracaat etmemesi halinde hakkı sakıt olur. Bir yıllık süre içinde müracaat ederse tahsil edilen bu para kendisine iade edilir.
Ancak, bir yıllık süre içinde, iadenin alınmamasının hak düşürücü süre ölması için, düzeltme fişinde, reddedilecek miktarın, müracaat edilecek saymanlığın ve müracaat süresinin belirtilmiş bulunması şarttır. Bu açıklamaları içermeyen düzeltme fişi, mükellefe tebliğ edilmiş ölsa dahi, verginin veya cezanın geri istenmesi (iadesi) için öngörülen bir yıllık hak düşürücü süre işlemez.3
Maddenin ikinci fıkrasında belirtildig i gibi, mu kellef aleyhine yaplan vergi hatalarnda, mu kelleflerin, fazladan ö dedikleri parayı, du zeltme fişinin teblig tarihinden itibaren bir (1) yıl içinde, geri almaları gerekir.
Maliye ve Gümrük Bakanlg ı’nın bu könudaki muktezasının ö zeti aşag ıdaki gibidir .
« ... Mükellef aleyhine yapılmış olan hatanın ıslahına ilişkin düzeltme fişinin, mükellefe tebliğinden . sonraki bir yıl içinde, ilgili vergi dairesine müracaatla, red ve iadeye imkan vermesi;
yani, fazladan ödediği parayı bu süre içerisinde geri alması gerekir .. Aksi halde, hakkı sakıt olur,»
4
Vergi dairesi mu du ru nce önaylanan du zeltme fişi, u zerine cilt ve sıra numaras ıyazıldıktan sönra, «mu kellef» yazılı nüshası, mükellefin bilinen en sön adresine alma haberli ölarak gönderilir ve mükellefe tebliğ edilir.
Mükellef, tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde parasını geri almak için başvuruda bulunmazsa iade hakkı düşer. Daha önce de belirtildiği üzere bu süre hak düşürücü süre niteliğindedir. Ancak mücbir sebep halinin varlığı halinde bu süre mücbir sebep nedeniyle işlemeyen süreler kadar uzar.
Mücbir sebebin mükelleflerin ödevleri ile ilgili süreleri uzattığı, bu nedenle, bir hak niteliğinde ölan iadeyi almak için başvuru süresinin geçirilmiş ölması halinde mücbir sebep hükümlerinin uygulanamayacağı ileri sürülse de gerek idarenin, gerek yargının mücbir sebep hükümlerini mükelleflere hak döğurucu nitelikteki sürelere de uyguladığı bir gerçektir. Bu itibarla mücbir sebebin bulunduğu durumda bu sebebin bir yıllık müracaat süresinde de göz önüne alınması hakkaniyete uygun düşmektedir.5
3 Turgut CANDAN’nın “Vergilendirme Yöntemleri ve Uzlaşma”
Maliye ve Hukuk Yayınları” Temmuz,2006 sh.240
4 KIZILOT a.g.e s.1070
5 ÖZYER a.g.e.s.230
Mu kellef lehine hazine -zararına ölan vergi hataları nedeniyle eksik tarh ve tahakkuk ettirilmiş bulunan vergilerin de, du zeltme fişine dayanılarak tarh edilmesi gerekir.
Tespit edilen eksik vergi, du zeltme hu ku mlerine gö re ve du zeltme fişi ile düzeltilir.
Du zeltme ile ilgili vergi, daha ö nce ister tahakkuk fişi ile ister ihbarname ile mu kellefe duyurulmuş ölsun, du zeltme fişine gö re istenmesi gereken nöksan vergi, ihbarname kuralına göre mükelleften aranır.
İ hbarname, du zeltme fişine dayanılarak du zenlenir ve «mu kellef» yazılı nu shası, ihbarnameye eklenerek, mükellefe gönderilir ve tebliğ işlemi gerçekleştirilir.
III-DANIŞTAY KARARLARI:6
Dairesi Karar Yılı Karar No Esas Yılı Esas No Karar Tarihi Dördüncü Da.1994 602 1993 2229 08/02/1994
Karar Özeti: Yükümlüler Tek Bir Vergi Dairesine Bağlı Olacaklarından İş Bağlantılarını Sağlamak Amacıyla Kiralanan İrtibat Bürosundan Ticari Bir Kazanç Elde Edilse Dahi Vergilendirme İle İlgili İşlemlerin Bağlı Bulunulan Vergi Dairesince Yapılacağı Hk.
Dairesi Karar Yılı Karar No Esas Yılı Esas No Karar Tarihi Üçüncü Daire 2005 2379 2005 304 10/11/2005
Karar Özeti: Vergiye İlişkin Hesaplarda Ve Vergilendirmede Yapılan Vergi Hatalarını Düzeltme Yetkisi Vergi Dairesi Müdürüne Ait Olduğundan, Davacının, Ücretine Uygulanan Vergi Oranının Düzeltilmesi Ve Fazla Kesilen Vergilerin İadesi İstemiyle Yaptığı Başvuruyu Reddeden Rektörlük İşleminin İdari Davaya Konu Olabilecek Bir İşlem Olmaması Nedeniyle, Bu İşleme Karşı Açılan Davada 2577 Sayılı Yasanın 14'üncü Maddesinin (3/D) Bendi Ve 15'inci Maddesinin (1/D) Bendi Uyarınca Karar Verilmesi Gerekirken Davanın Süre Aşımı Nedeniyle Reddi Yolunda Verilen Kararda Hukuka Uygunluk Bulunmadığı Hk.
IV-BAKANLIK ÖZELGELERİ:
1-KONU : Murisin kasasında bulunan parasal değeri olmayan gelecek yıllara ait kar payı kuponları ile sermaye arttırma kuponlarının hisse senedi gibi değerlendirilmesi mümkün olmadığından, yapılan tarhiyatta Vergi Usul Kanununun 118 inci maddesinin 3 numaralı bendinde yazılı "mevzuda hata" yapılmıştır.
Konu ile ilgili Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü 27.08.1999 tarih ve B.07.0.GEL.0.60/6000-2125/036246 sayılı özelgesinde, Murisin kasasında bulunan parasal değeri ölmayan gelecek yıllara ait kar payı kupönları ile sermaye arttırma kupönlarının hisse senedi gibi değerlendirilmesi mümkün ölmadığından, V.İ.V.'ne tabi tutulmaması gerektiği belirtilmiştir.
Ve aşağıdaki açıklamada görüleceği gibi, tarh edilen ve tahsil edilen verginin iadesi gerektiği ifade edilmiştir.
“…Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, parasal değeri olmayan kuponların hisse senedi gibi kabul edilerek yapılan tarhiyatta Vergi Usul Kanununun 118 inci maddesinin 3 numaralı bendinde yazılı "mevzuda hata" yapılmıştır.
Bilindiği üzere, düzeltme zamanaşımı süresi içinde ortaya çıkan ve yargıya intikal etmemiş olan olaylarda bir vergi hatası olması halinde, hatanın düzeltilmesi mümkün bulunmaktadır.
Öte yandan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 120 nci maddesinde de "Vergi hatalarının düzeltilmesinde, ilgili vergi dairesi müdürü karar verir.
Bu hatalar düzeltme fişine dayanılarak düzeltilir. Hatanın mükellef aleyhine yapılmış olması halinde, fazla vergi aynı fişe dayanılarak terkin ve tahsil olunmuş ise mükellefe reddolunur.
Düzeltme fişinin bir nüshası, reddedilecek miktarla müracaat edeceği muhasebe ve müracaat süresi zikredilmek suretiyle mükellefe tebliğ edilir ... " hükmü yer almaktadır.
Bu hükme göre, bir vergilendirme olayında anılan Kanunun 116 ve izleyen maddelerinde tanımlanan nitelikte bir vergi hatasının bulunması ve olayın yargıya intikal etmemiş olması halinde, yine aynı Kanunun düzeltme hükümlerine göre düzeltme yapılabileceği tabiidir.
Bu durumda, ...'nun mirasçısı adına belirtilen nedenle fazladan tarh olunarak tahsil edilmiş bulunan vergi ve cezanın anılan Kanunun düzeltmeye ilişkin hükümleri uyarınca ilgiliye derhal iadesi gerekir.
Bilgi edinilmesini ve gereğinin buna göre yapılarak sonucundan 15/12/1997 tarihli dilekçesine cevaben mükellefe ve Bakanlığımıza bilgi verilmesini rica ederim.
Bakan a.
Daire Başkanı
2-KONU. 83/6122 sayılı Karar uyarınca arazi olarak vergilendirilen taşınmazların beyanda bulunulması gereken yılı izleyen 5 yıl geçtikten sonra satılması halinde geriye yönelik arsa olarak vergilendirilmesinin satışın yapıldığı yıl ile geçmiş yıllar (2001-2005 yılları) için arsa vergisinin ikmalen tarh edilmesi mümkün olmayıp, mükellef adına tarh olunan arsa vergisinin Belediye Başkanlığınızca düzeltilmesi gerekmektedir. (MALİYE BAKANLIĞI Gelir İdaresi Başkanlığı 18/06/2007 tarih ve B.07.1.GİB.0.66/6685-5082-54841 sayılı özelgesi.)
“…Mükelleflerin satın aldığı ve emlak vergisi bildirimini verdiği parsellenmemiş arazi ve arazi parçaları, 83/6122 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki "Arsa Sayılacak Parsellenmemiş Arazi Hakkında Karar"ın 1 inci maddesi uyarınca arsa kapsamına girmekte; ancak zirai faaliyette kullanılması nedeniyle arazi olarak vergilendirilmekte ise, bu taşınmazın bildirim verilmesi gereken tarihi takip eden yıldan itibaren 5 yıl içinde satılması halinde zamanaşımı süresi de göz önünde bulundurularak devrin yapıldığı yıl ile geçmiş yıllara ilişkin ikmalen arsa vergisi tarhiyatı yapılacağı tabiidir.
Bu itibarla, ...'nin 1953 yılında veraset yoluyla sahip olduğu ve 83/6122 sayılı Kararın 1 inci madde hükmü uyarınca arsa sayılan ancak, zirai faaliyette kullanıldığından araziye ait oran üzerinden vergilendirilmekte olan taşınmazdaki hissesinin bir kısmının en son beyan yılı olan 1998 yılını takip eden 5 yıldan fazla süre geçtikten sonra 2005 yılında satılması üzerine, anılan Kararın 3 üncü maddesinin son paragraf hükmüne göre, satışın yapıldığı yıl ile geçmiş yıllar (2001-2005 yılları) için arsa vergisinin ikmalen tarh edilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Bu nedenle, söz konusu yıllara ilişkin olarak mükellef adına tarh olunan arsa vergisinin Belediye Başkanlığınızca düzeltilmesi gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini, gereğinin buna göre yapılmasını ve sonucunun Başkanlığımıza bildirilmesini rica ederim.”
