TREND ANALİZİ YÖNTEMİ İLE EREĞLİ DEMİR ÇELİK FİRMASININ FİNANSAL TABLO ANALİZİ 1
FINANCIAL TABLE ANALYSIS WITH TREND ANALYSIS METHOD FOR EREGLI IRON & STEEL INC.
ÖZET: Bir firmanın aralarında ilişki olan finansal tablo kalemlerinin uzun sürede gösterdikleri eğilimleri kar- şılaştırarak yapılan analize trend analizi adı verilmektedir.
Ereğli Demir Çelik A.Ş.’nin 2012-2016 dönemine ait mali tab- loları trend analizi ile incelenmiştir. Son yıllarda demir çelik fiyatlarında meydana gelen değişimlerin firmaların finansal tablolarına nasıl yansıdığını anlamak amacıyla sektörün lider firması olan Ereğli Demir Çelik’in finansal tabloları incelen- miştir. İnceleme sonucunda hangi yılın baz yıl alınması ge- rektiğini ve kalemler arasındaki ilişki göz önüne alınmıştır.
ANAHTAR KELİMELER: Trend Analiz, Finansal Tablo Analizi, Mali Analiz.
ABSTRACT: A trend analysis is an examination of an entity’s comparison of trends in the financial statement that are related to each other equal and a long periods of time.
In this study, financial tables of Ereğli Iron & Steel Inc.’s for 2012-2016 period were examined by trend analysis.
In order to understand how changes in iron and steel prices in recent years have been reflected in the financial sta- tements of companies, the financial statements of Eregli Iron
& Steel Inc.’s, the leading company in the sector, were exami- ned. As a result of the review, what year should be taken as base year and the relationship between the items are taken into account.
KEYWORDS: Trend Analysis, Financial Statement Analysis, Financial Analysis
1
IT’S INSPIRED BY THE THESIS OF “MEASURING FINANCIAL PERFORMANCES VIA TOPSIS AND GREY ANALYSIS; IRON & STEEL SECTOR EXAMPLES” IAU.
2
Öğrenci, Yüksek Lisans, İşletme Yönetimi (İngilizce), Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, fatos_sargut@hotmail.com
Fadime SARGUT2
1. GİRİŞ
Finansal analiz, işletmenin bilanço kalemleri ile gelir tablosundaki değerler arasındaki ilişkilerin incelenmesiyle, fi- nansal dengenin ne seviyede sağlandığı- nın belirlenebilmesi ve bu duruma göre rasyonel kararlar alınabilmesi (Mucuk, 2001:329) şeklinde açıklanabilmektedir.
Finansal analiz sayesinde firma yönetici- leri alınan kararların doğruluğunu analiz ederken, aynı zamanda firmanın güncel mali durumunu da bu sayede incelemek- tedirler.
Bu çalışmanın amacı, mali analiz tekniklerinden biri olan trend analizi yön- teminin yardımıyla finansal tablo analizi yapmaktır. Yapılan bu monografi çalışma- sında mali analiz tekniklerinin yardımıyla Ereğli Demir Çelik A.Ş.’ye ait 2012-2016 bilanço verileri trend analizi yardımıyla değerlendirilecektir. Son yıllarda demir çelik fiyatlarında meydana gelen deği- şimlerin firmaların finansal tablolarına nasıl yansıdığını anlamak amacıyla Ereğli Demir Çelik firmasının finansal tabloları incelenmiştir. Trend analizi ekonomik krizi yaşanan dönemlerde uygulanmadığı için ekonomik krizin yaşanmadığı 2012-2016 dönemi baz alınmıştır.
Ereğli Demir Çelik firması 1960 yılında o dönem Türk sanayisinde ihtiyaç duyulan ve Türkiye’de üretimi yapılmayan yassı çeliğin üretilmesi amacıyla özel bir yasa kapsamında kurulmuştur. Uluslara- rası kalite standartlarında levha, sıcak ve soğuk haddelenmiş sac ile kalay, krom ve çinko kaplamalı sac üreten Erdemir; oto- motiv, beyaz eşya, boru profil, haddecilik, genel imalat, elektrik-elektronik, makine, enerji, ısı gereçleri, gemi inşa, savunma, ambalaj gibi sektörlere temel girdi sağ- lamaya devam etmektedir (Anonim 3).
Ereğli Demir Çelik firması üretmiş olduğu ürün ve hizmetler ile sektörün öncü firma- larından biridir.
2. FİNANSAL TABLOLARIN ANALİZİ Finansal tablolarda yer alan bilgi- lerin kullanıcılar tarafından en iyi şekilde ve süratle kullanılabilmesi amacıyla, söz konusu bu tabloların bazı özelliklere sa- hip olması gereklidir. Bu özellikler şunlar- dır: finansal tablolar anlaşılabilir, ihtiyaca uygun, güvenilir, kıyaslanabilir olmalı ve zamanında düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu özellikleri barındıran finansal tablola- rın yorumlanması, karşılaştırılabilir olması hem firma yöneticilerine hem de yatırım- cılara kolaylık sağlamaktadır.
2.1. Finansal Analiz Kavramı
Finansal Analiz, bir işletmenin fi- nansal durumunun ve finansal yönden gelişmesinin yeterli olup olmadığının tes- pit edilmesi yapılan işlem ve analizlerin tümü olarak karşımıza çıkmaktadır. Finan- sal analiz sayesinde finansal tablolarda yer alan kalemlerin değişiklikleri, kalemler arasındaki ilişkileri, zaman ile gösterdiği eğilimleri ve daha önceden belirlenmiş olan standart ve sektör ortalaması ile kar- şılaştırmak mümkündür (Anonim 1; Drake ve Fabozzi, 2012:4).
2.2. Finansal Tablolar Analizi
Finansal Analiz, mali tablolar ile gerçekleştirilen bir işlemdir. İşletmelerin başlıca mali tabloları ise bilanço ve gelir tablosudur. Bu nedenle mali analiz kavra- mından bahsedilirken bilanço ve gelir tab- losundan da bahsedilmesi gerekmektedir.
Finansal tablolar arasında yer alan çeşitli kalemler arasında karşılaştırmalar, yüzde- ler ve oranlar yolu ile ilişkiler kurmak ve bu ilişkilerin ölçülmesi ve yorumlaması olarak tanımlanmaktadır. Başlıca Finansal Analiz Yöntemlerini şu şekilde sıralamak müm- kündür; Karşılaştırmalı Tablolar Analizi, Dikey Analiz, Eğilim Yüzdeleri Yöntemi ile Analiz (Trend Analizi), Oran Analizi’dir. Bu çalışmada yalnızca Trend Analizi kullanıla- caktır. Bu nedenle yalnızca trend analizi- nin tanımlaması ve hesaplaması üzerinde durulacaktır.
2.3. Trend Analizi
Bir firmanın arasında ilişki olan finansal tablo kalemlerinin uzun sürede göstermiş olduğu eğilimlerin karşılaştırıl- masıyla yapılan analiz yöntemine trend analizi adı verilmektedir. Böylelikle firma- nın uzun sürede sergilemiş olduğu başa- rıyı, almış oldukları yatırım kararlarının uygun olup olmadığı, uygun finansal kay- naklar kullanıp kullanmadığını, varlıklarını verimli ve etkin kullanıp kullanmadığını tespit ederek yorumlamalar yapılabilin- mektedir (Anonim 2). Bu sayede firmanın tüm finansal hareketlerinin doğruluğunu tespit etmek mümkün olmaktadır.
Trend analizi, firmaların birbirini izleyen yıllık bilanço ve gelir tablosuna veya aralarındaki ilişkinin incelenmesi için mali tablo kalemlerine uygulanmaktadır.
Trend analizi yapılabilmesi için bilanço ve gelir tablosu kalemlerinin ele alınan yıllar itibariyle trendleri hesaplanmakta- dır. Bunun için ele alınan yıllardan işlet- menin mali durumu ve faaliyet sonuçları bakımından en normal sayılabilecek yani
enflasyondan arındırılmış ve yüksek oran da kâr elde etmemiş yıl, baz yıl olarak ka- bul edilir. Baz yılın kalemleri 100 kabul edilmektedir. her kalemin diğer yıllardaki tutarları aynı kalemin baz yıldaki tutarına oranlanmaktadır. Trend analizi aşağıdaki formülüzasyon yardımıyla hesaplanmak- tadır (Anonim 2);
Formülde yer alan değişkenlerin tanımları aşağıdaki gibidir;
N = Eğilim yüzdesi,
t=Kalemin incelenen yıldaki tutarı, T = Kalemin baz yıldaki tutarı.
3. UYGULAMA
Bu bölümde Ereğli Demir Çelik A.Ş.’nin 2012-2016 dönemine ait finansal tabloları trend analizi ile incelenecektir.
İncelenecek dönem baz alınırken ekono- mik krizlerin yaşandığı yıllar analiz dışında bırakılarak, krizin yaşanmadığı 2012-2016 dönemi seçilmiştir. Türkiye ekonomi- si 2011 yılına kadar iç ve dış ekonomik krizlere maruz kalmıştır. Trend analizi kriz dönemlerinde uygulanmayan bir analiz türüdür.
Bu bağlamda başlık 2.3’te yer alan formü- lüzasyon ile yapılan Ereğli Demir Çelik’in 2012-2016 dönemine ait trend analizi tablo 1’de verilmiştir. Firmanın bilanço ve gelir tablosuna ait analiz tabloları ekte ve- rilmiştir. Ayrıca analize ait grafikler grafik 1, grafik 2 ve grafik 3’te verilmiştir. Ereğli Demir Çelik firmasının gelir tablosu ve bi- lançosuna ait trend analizi ekte yer almak- tadır.
Tablo 1’de Ereğli Demir Çelik fir- masına ait Trend analiz sonuçları yer al- maktadır. Tablodan açıkça görüldüğü üzere firmanın aktif, pasif ve gelir tablosu analiz sonucunda yıllar bazında sürekli bir artış olduğu gözlemlenmektedir. Söz konusu bu olumlu artışın kârlılığa etkisi olduğunu söylemek mümkündür.
Aşağıda grafikler bölümünde Ereğli Demir Çelik 2012-2016 dönemi Fi- nansal Tablo Trend Analizinin yorumlarını görebilirsiniz.
Grafik 1’den de açıkça görüldüğü gibi yıl bazında firmanın aktif varlıklıları sürekli bir artış göstermiştir. Dönen varlık- lar 2014 yılı haricinde duran varlıklardan daha az bir eğilim gösterdiği gözlemlen- miştir. Bu da firma için olumlu bir sonuç doğurur çünkü İşletme Sanayi işletmesi olduğundan dolayı Duran varlığın tam
kapasiteye yakın kullanıldığını gösterir yani maliyetlere olumlu etkisi olup dolaylı olarak kârlılığa etkisi vardır.
Grafik 2’de görüldüğü üzere Kısa vadeli yabancı kaynaklar ve Uzun vadeli yabancı kaynakların eğilimi Öz kaynak- ların eğiliminden daha az bu da firmanın mali yapısının olumlu olduğunu gösterir.
Analiz sonucuna göre firmanın mali yapısı öz kaynak ağırlıklı bir işletme profilini ve- rir. Satışların maliyetinin eğilimi, Satış gelirlerinin eğilimden daha az bir eğilim göstermesi her zaman için olumlu yo-
rumlanır. Grafik 3’de görüldüğü üzere Satış gelirleri ne kadar faz- la artarsa bu durum yönetimin başarısı olarak değerlendirile- bilmektedir. Firmanın yıl bazındaki satış ge- liri değerlendirildiğin- de sürekli olarak artış olduğu açıkça görül- mektedir. Paralel ola- rak satış maliyetinde de artış olduğu gözlemlenmiştir.
4. SONUÇ
Trend analizinin işletme için sağ- ladığı fayda ve nasıl değerlendirilmesi gerektiğini ve değerlendirme yapılırken hangi yılın trend için baz yıl alınması ge- rektiğini ve bunun etkileri irdelenmiştir.
Değerlendirme yapılırken bahse konu dönem itibariyle işletmenin; dönen varlıkları ile duran varlıkları, kısa vadeli ya- bancı kaynakları, uzun vadeli yabancı kay- nakları ve öz kaynakları, satışların maliyeti
ile satış gelirleri ilişkisi üzerinde durulmuş ve elde edilen sonuçlardan bazı öneriler de bulunulmuştur.
Bu çalışmada yapılan analiz so- nucunda Ereğli Demir Çelik Firmasının dönemde ki analiz sonuçları şu şekilde yorumlanabilir; analiz sonucuna göre dö- nen varlıklar 2014 yılı haricinde duran var- lıklara kıyasla daha az bir eğilim gösterdiği gözlemlenmiştir. Bu durum ise firma için olumlu bir sonuç doğurmaktadır. Ereğli Demir Çelik Firmasının bir Sanayi işlet- mesi olduğu göz önünde bulunduruldu- ğunda analiz sonucu duran varlığın tam kapasiteye yakın kullanıldığını göster- mektedir. Diğer taraftan analiz sonucun- da Kısa vadeli yabancı kaynaklar ve Uzun vadeli yabancı kaynakların eğilimi Öz kay-
nakların eğiliminden daha az bulunmuş- tur. Bu durum ise firmanın mali yapısının olumlu olduğunu göstermektedir. Özetle açıklamak gerekirse firmanın mali yapısı öz kaynak ağırlıklı bir işletme profilini ver- mektedir.
KAYNAKLAR
• Drake, P. P. and Fabozzı, F. J. (2012). Analysis of Financial Statements. 3rd Edition. John Wiley & Sons.
• Mucuk İ. (2001), Modern İşletmecilik, İstanbul, Türkmen Kitabevi, 2001, s329
• Omag, A. (2014), Yüzde Yöntemi İle Analiz ve Gıda Sektörüne Yönelik Bir Uygulama, Fi- nansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi • Cilt:
6 • Sayı: 11 • Temmuz 2014, ISSN 1309-1123, ss. 65-82 DOI: 10.14784/JFRS.2014117328
• İnternet Kaynakları
• Anonim 1, Son Erişim Tarihi:10.10.2017,
• www.baskent.edu.tr/~ferhan/MaliTablolar/
Mali%20Analiz%20Teknikleri.pdf
• Anonim 2, Son Erişim Tarihi:10.10.2017,
• www.selcuk.edu.tr/dosyalar/files/074/mali%20 tablolar%20analizi.pdf
• Anonim 3, Son Erişim Tarihi:10.10.2017,
• https://www.erdemir.com.tr/kurumsal/
Tablo 1: Ereğli Demir Çelik 2012-2016 dönemi Finansal Tablo Trend Analizi
AKTİF 2012 2013 2014 2015 2016
Dönen Varlıklar 100 102,64 125,91 136,65 188,98 Duran Varlıklar 100 110,14 117,50 145,93 172,74
PASİF 2012 2013 2014 2015 2016
Kısa Vadeli Yabancı
Kaynaklar 100 87,85 110,20 92,81 150,00
Uzun Vadeli Yaban-
cı Kaynaklar 100 98,10 86,60 119,72 129,47
Öz Kaynaklar 100 117,41 139,03 169,07 211,17
GELİR TABLO-
SU 2012 2013 2014 2015 2016
Satış Gelirleri 100 102,20 120,00 124,49 121,59 Satışların Maliyeti
(-) 100 92,74 105,90 115,37 107,31
Ek-1: Ereğli Demir Çelik 2012-2016 dönemi Bilanço Trend Analizi
2012 2013 2014 2015 2016
V A R L I K L A R
DÖNEN VARLIKLAR 100 102,64 125,91 136,65 188,98
Nakit ve Nakit Benzerleri 100 41,60 119,52 160,39 250,69
Diğer Kısa Vadeli Finansal Varlıklar 100 1.357,72 6.744,23 8.183,56 11.841,26
Ticari Alacaklar 100 163,14 167,75 155,89 192,58
- İlişkili Taraflardan Ticari Alacaklar 100 204,52 202,93 240,39 305,87 - İlişkili Olmayan Taraflardan Ticari
Alacaklar 100 162,42 167,14 154,42 190,61
Diğer Alacaklar 100 1.412,42 1.283,59 698,88 636,05
Stoklar 100 118,78 114,40 113,69 149,40
Peşin Ödenmiş Giderler 100 98,43 202,77 286,63 230,99
Diğer Dönen Varlıklar 100 114,78 33,97 86,92 87,08
DURAN VARLIKLAR 100 110,14 117,50 145,93 172,74
Finansal Yatırımlar 100 0,00 74,47 93,39 144,22
Diğer Alacaklar 100 52,54 54,92 34,86 31,90
Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller 100 110,88 123,86 154,00 203,71
Maddi Duran Varlıklar 100 109,66 117,17 146,68 173,65
Maddi Olmayan Duran Varlıklar 100 104,08 110,23 113,05 134,38
Peşin Ödenmiş Giderler 100 124,46 110,97 192,36 309,77
Ertelenmiş Vergi Varlığı 100 126,73 226,53 169,16 243,31
TOPLAM VARLIKLAR 100 106,80 121,25 141,80 179,98 K A Y N A K L A R
KISA VADELİ YÜKÜMLÜLÜKLER 100 87,85 110,20 92,81 150,00
Kısa Vadeli Borçlanmalar 100 22,89 73,47 120,68 144,96
Uzun Vadeli Borçlanmaların Kısa Vadeli
Kısımları 100 110,96 123,70 18.722,23 90,42
Diğer Finansal Yükümlülükler 100 348,80 145,82 466,33 457,77
Ticari Borçlar 100 117,79 97,48 136,01 213,77
- İlişkili Taraflara Ticari Borçlar 100 123,16 156,29 227,08 298,52 - İlişkili Olmayan Taraflara Ticari
Borçlar 100 117,63 95,82 133,45 211,39
Diğer Borçlar 100 80,36 94,92 432,65 541,15
Ertelenmiş Gelirler 100 97,34 80,04 97,75 111,34
Kısa Vadeli Karşılıklar 100 181,34 207,43 128,77 386,52
- Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin
Kısa Vadeli Karşılıklar 100 107,38 122,11 166,53 118,14
Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler 100 56,36 133,29 216,39 121,94
UZUN VADELİ YÜKÜMLÜLÜKLER 100 98,10 86,60 119,72 129,47
Uzun Vadeli Borçlanmalar 100 84,31 56,25 79,47 67,50
- Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin
Uzun Vadeli Karşılıklar 100 113,28 140,86 146,11 163,88
- Diğer Uzun Vadeli Karşılıklar 100 84,31 163,54 0,00 0,00
Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü 100 284,65 438,61 699,00 1.051,05
Diğer Uzun Vadeli Yükümlülükler 100 84,43 88,09 106,09 114,97
Ö Z K A Y N A K L A R 100 117,41 139,03 169,07 211,17 ANA ORTAKLIĞA AİT ÖZKAY-
NAKLAR 100 117,52 138,84 169,06 211,08
Ödenmiş Sermaye 100 113,27 113,27 113,27 113,27
Sermaye Düzeltme Farkları 100 45,77 45,77 0,00 45,77
Karşılıklı İştirak Sermaye Düzeltmesi (-) 100 112,19 112,19 0,00 0,00 Kar veya Zararda Yeniden Sınıflandı-
rılmayacak Birikmiş Diğer Kapsamlı
Gelirler veya Giderler 100 150,87 351,80 279,12 249,71
Kar veya Zararda Yeniden Sınıflandırı- lacak Birikmiş Diğer Kapsamlı Gelirler
veya Giderler 100 -2.766,56 -5.375,87 -13.281,86 -21.627,90
- Yabancı Para Çevirim Farkları 100 -267.962,79 -512.663,34 -1.272.916,44 -2.069.115,88
- Riskten Korunma Kazanç/Kayıpları 100 31,27 0,00 0,00 0,00
Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler 100 115,73 142,62 219,65 269,41
Geçmiş Yıllar Karları/Zararları 100 88,56 88,86 85,84 82,21
Net Dönem Karı/Zararı 100 203,53 354,28 249,09 335,48
KONTROL GÜCÜ OLMAYAN
PAYLAR 100 113,70 145,43 169,48 214,29
TOPLAM KAYNAKLAR 100 106,80 121,25 141,80 179,98 DÖNEM KARI/ZARARI 100 198,61 343,44 240,36 325,02
Finansman Giderleri (-) 100 72,04 52,29 45,91 45,10
Satışlar 100 102,20 120,00 124,49 121,59
Satışların Maliyeti (-) 100 92,74 105,90 115,37 107,31
BRÜT KAR/ZARAR 100 180,68 237,01 200,25 240,09
100 140,05 208,74 150,39 195,51
Pay Başına Kazanç 100 203,56 354,38 249,19 335,63
Ek-2: Ereğli Demir Çelik 2012-2016 dönemi Gelir Tablosu Trend Analizi
2012 2013 2014 2015 2016
SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER
Satış Gelirleri 100 102,20 120,00 124,49 121,59
Satışların Maliyeti (-) 100 92,74 105,90 115,37 107,31
BRÜT KAR/ZARAR 100 180,68 237,01 200,25 240,09
Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-) 100 101,94 113,07 123,65 133,29
Genel Yönetim Giderleri (-) 100 114,75 127,01 161,80 163,81
Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-) 100 254,58 461,37 609,10 730,92
Diğer Faaliyet Gelirleri 100 136,44 124,44 230,69 187,05
Diğer Faaliyet Giderleri (-) 100 152,68 127,71 287,03 134,80
FAALİYET KARI/ZARARI 100 204,13 278,02 211,17 279,11
Finansal Gelirler 100 46,17 38,97 184,86 156,31
Finansal Giderler(-) 100 131,67 72,58 63,72 62,61
VERGİ ÖNCESİ KARI/ZARARI 100 183,15 288,43 267,27 333,31
Vergi Gelir/Gideri 100 145,40 154,00 333,01 353,56
- Dönem Vergi Gelir/Gideri 100 367,82 499,31 886,62 995,97
- Ertelenmiş Vergi Gelir/Gideri 100 63,46 26,78 129,06 116,89
NET DÖNEM KARI/ZARARI 100 198,61 343,44 240,36 325,02
Kontrol Gücü Olmayan Paylar 100 128,12 188,14 115,33 175,11
Ana Ortaklık Payları 100 203,53 354,28 249,09 335,48
DİĞER KAPSAMLI GELİR/GIDER Maddi Duran Varlıklar Değer Artış Fonun-
daki Değişim 100 0,86 -0,22 -0,74 -0,61
Aktüeryal Kazançtaki Değişim 100 39,64 209,21 -63,64 -22,22
Aktüeryal Kazançtaki Değişimin Vergi
Etkisi 100 39,63 209,20 -63,63 -22,21
Finansal Riskten Korunma Fonundaki
Değişim 100 -136,62 -102,33 59,30 -64,03
Finansal Riskten Korunma Fonundaki
Değişim Vergi Etkisi 100 -136,63 -102,33 59,32 -64,03
Yabancı Para Cevrim Farklarındaki De-
ğişim 100 488,81 455,73 1.417,21 1.484,62
DİĞER KAPSAMLI GELİR/GIDER
(VERGİ SONRASI) 100 -1.888,77 -1.651,80 -5.455,53 -5.730,59 TOPLAM KAPSAMLI GELİR 100 414,68 549,97 829,96 951,85
Kontrol Gücü Olmayan Paylar 100 157,89 268,35 350,69 429,91
Ana Ortaklık Payları 100 433,12 570,20 864,38 989,35
