Birlikte oyna…
Birlikte öğren…
Çocuk müzeleri
Çocuk Müzeleri:
- Geniş bir gruba hitap eder, aile katılımını sağlar.
- Ziyaretçilere haz verir.
-Ana babalara bilgi ve destek sağlar.
-Çocuk hakları konusunda farkındalık yaratır.
-Yüksek gelir getirir.
Brooklyn Çocuk Müzesi’nin (1899) temel felsefesi: “Bir şeyler hakkında değil,
birileri için” olmaktır…,
Çocuk müzeleri
koleksiyon yapsalar da
yapmasalar da bu onların temel işlevi değildir.
Sadece koleksiyon bir yeri müze haline getirmez.
Önemli olan ziyaretçinin eğitimi ve yaşantılarıdır.
ziyaretçi-merkezli / aile dostu
Çocuk müzelerinin
ortak amacı, çocuklara;
görebileceği,
dokunabileceği, yapabileceği,
keşfedebileceği, yaratabileceği, düşleyebileceği,
etkileşime girebileceği
güvenli ve özgür bir ortam
sunmaktır.
Richard Rende Ph.D.’ye göre:
Çocukların yeterli “dokun – yap”
etkinliğine katılma şans yok…
Bir danışman ya da kolaylaştırıcı olmaksızın kendi başlarına keşif şansları çok düşük.
Teknolojik gelişmeler çocukluğu ve çocukluk algısını değiştirebiliyor.
Çocukları daha az hareket eden, doğada daha az vakit geçiren hale getirebiliyor.
Çevreyi keşfetme ihtiyaçları artıyor.
“Yaratıcılık krizi” farklı bir sorun!
Çocukların güvenli bir ortamda
etkinliklere katılmazı aile açısından önemli.
ÖRNEK: Long Island Çocuk Müzesi’nin Temel İlkeleri
Çocuklar gelişimsel hazır
oluşlarına, bireysel öğrenme
tarzlarına, kişisel ilgilerine göre öğrenirler.
Çocuklar bağımsızlıklarını sınayan olanaklar verildiğinde özgüven
geliştirirler.
Çocuklar rol oynama aracılığıyla farklı bakış açılarını denerler.
Çocuklar kuşaklararası bir çevrede gelişirler.
MÜZE Etkileşimsel müze yaşantısı BİREY
Mesaj Bireysel, sosyal, fiziksel Anlam
• Objelerle etkileşim(algılar, ilgiler)
• Gözlem: Duyguları ifade etme Anlamlılık, hayal gücü, yorumlama
• Kendi yaşamına bağlama
• Ön hazırlık/bilgilenme
• Müzenin anlamı/bakış açısı/yapısı
• Objelerin anlamı/objeleri okuma
• Kültürel değerler/yaşam
• Gerçeği arama
• Mesaj analizi
• Uygulama, deney yapma
• Değerlendirme
• Ekip çalışması/İşbirliği
• Tahminde bulunma, sonuç çıkarma
Merak/Şaşırtma Güven sağlama
Uyarıcı olma/harekete geçirme
Kontrol olanağı verme Oyun
İletişim
Ön bilgileri ile bağlantı kurma
Paykoç, 2009
Müzede eğitim hangi
becerileri geliştirebilir?
Bilişsel Düşünme
Duyuşsal Hissetme
Psikomotor Yapma, dokunma
İNSAN ÇOCUK Öğrenci Eğitici
Bilgi kazanma Kavrama
Uygulama Analiz Sentez
Değerlendirme
Algılama/hazır olma Kurulma
Öğretmen denetiminde yapma Mekanikleşme
Beceri haline getirme Yeni durumlara uyum
Yaratma
İlgi duyma/dikkat Tepkide bulunma/katılma
Değer verme Değerleri düzenleme
Değer sistemi /dünya görüşü
geliştirme
İLGİ TUTUM
Bilgil ere E
rişim : Eleştir
el düş ünm
e, problem
çözm e
Bilgileri Paylaşma:
Sosyal beceriler
Bilgileri Kullanma:
Yaratıcı düşünm
e
MÜZEDE YER ALAN
BİLGİLER
Müzede öğrenmenin temel boyutları
DAYANIŞMA/İŞBİRLİĞİ
GÜÇLENME KATILIM
Müze Deneyimi ve Bağlam, Falk ve Dierking (2002) Fiziksel Bağlam
Sosyo-kültürel Bağlam
Bireysel Bağlam Müze Deneyimi
Zaman
Fiziksel Bağlam: Bireysel ya da grup halindeki
izleyicileri etkileyen, müzenin iç ve dış yapı özellikleri.
Dizayn, ışıklandırma, sergileme, derece, sergi tasarımı, sosyal hizmetler (wc, kafeterya vb), etiketler, duvar
panoları, sergi ortamındaki renkler, müze sonrasında geçirilen zaman vb.
Bireysel Bağlam: Tüm izleyiciler biricik ve özeldir.
Bilgi, tutum, deneyimler, perspektifler, motivasyon, ajandalar.
Sosyal Bağlam: İzleyicinin deneyimini etkileyen ilişkiler, diğer izleyicilerle ilişkileri, müze personeliyle ilişkiler, aile bireyleri, arkadaşlar, sınıf arkadaşları vb ile iletişim vb.
Müzede belli bir kavram ile ilgili çok yönlü inceleme olanağı
Beceriler Gözlem
Hayalgücü Ölçme
Tasarım Dinleme İletişim
El becerileri
Milli kıyafet
Tasarım
Fonksiyon Amaç
Malzemeler Toplumda kıyafet
Yapım Koruma Boya+
Kimyasal maddeler Tekstil
Kostüm (Kıyafet)
MÜZEDE
NESNE İNCELEME
Büyüklük Parça
sayısı Biçim
Sıcaklık
Doku
Ağırlık
Koku
Ses Durum
Yaş/Zaman
Yapanın işaretleri
Kullanımla ilgili işaretler
Dekorasyon Stil
Renk Malzeme
Yapım
Objeler
ve çevreleri
KURAM KURAMCI KURAMIN İÇERİĞİ Nesne - Temelli Öğrenme Schlereth Müze nesnesini temel alarak
program hazırlamak Disiplin Temelli Sanat Eğitimi Getty Disiplin
Müze Okuryazarlığı Stapp Görsel kültür unsurlarından faydalanalım
Öğrenme Biçimleri Kolb
Çoklu Zeka Kuramı Gardner Bireysel öğrenme biçimleri ve bireyin psikolojisi
Akıcı – Estetik Deneyim Csikszentmihalyi Estetik kuramları Görsel Düşünme Stratejileri Hausen ve
Yenawine
Görsel kültür kuramı
Müze ve Toplum Karp Sosyomüzeoloji
İletişim Aracı Olarak Müze Hooper Greenhill postmodernizm
Ritüel Olarak Müze Duncan Oyun kuramları
Müzede Anlam Yaratma Silverman Bireysel anlam oluşturma, toplumsal bağlam
Müzede Öyküleme Roberts
Post-Müze / Postmodern Müze Hooper Greenhill postmodernizm Müzede Yapılandırmacı
Öğrenme
Hein Yapılandırmacı yaklaşım
Bağlamsal Öğrenme Modeli Falk ve Dierking Görsel Kültür Kuramı Duncam
MÜZE EĞİTİMİ KURAMLARI
HANDS-ON
Dokunmalı Müze Ekinlikleri.
Katılımcı için hedefleri ve kazanımları açık şekilde belirlenmiş, müze koleksiyonundan yola çıkarak
hazırlanan gerçek ya da kopya nesne grupları kullanılarak gerçekleştirilen, etkileşimli (interactive) müze
etkinliklerinin genel adı. İzleyici nesneye, sergi birimiyle vb. fiziksel olarak etkileşime geçer. Dokunur, iter, çeker, parçalarına ayırır, tamamlar vb.
MINDS-ON
Düşünmeli – Sorgulamalı Müze Etkinlikleri Müze izleyicisini öğrenme sürecinin öznesi haline
getirmek için soru-cevap, sorgulama, beyin fırtınası vb yöntemleri kullanarak geliştirilen müze etkinliklerinin genel adı.
TYNE & WEAR MUSEUM, 1913
Doğa Tarihi Müzesi, Londra
Dokunmalı Müze Etkinlikleri
Çocukların gelişimini temel alan, öğrenmeye öncelik tanıyan, çocukların çevreye ve dünyada
olup bitene tanıklık etmelerini sağlayacak bilgi ve
materyalleri araştıran, inceleyen, depolayan ve
bunları yalnız çocukların değil genç ve yetişkinlerin de
eğitimi amacıyla sergileyen eğlence, bilim ve keşif
merkezidir (ACM, 2009).
Çocuk Müzesi
Çocuk müzesini bir fikir olarak ortaya atan ve ilk çocuk müzesini kuran ABD’de
bağımsız ve kendi kaynaklarını kendi yaratabilen çocuk müzelerinin sayısı
300’ün üzerindedir.
ABD ile Avrupa’yı karşılaştıracak olursak Avrupa’da da bu müzelerin sayısının fazla
olduğu görülmekte ancak çoğu çocuk müzesinin başka bir müzenin parçası
olduğu da izlenmektedir.
(Children’s Museum of Indianapolis, 1997).
Çocuk müzesi ile bilim, teknoloji ve keşif merkezlerinin önemli örneklerini içeren ülkeler:
1. Kuzey Amerika: Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada
2. Güney Amerika: Meksika, Venezuella, Kolombiya, Kosta Rika, Şili ve Panama
3. Kıta Avrupa: Almanya, Avusturya, İngiltere, İskoçya, İrlanda, Hollanda, İtalya, İspanya, Belçika ve Fransa
4. İskandinavya: Norveç, İsviçre, İsveç, Danimarka ve Finlandiya
5. Doğu Avrupa ve Balkanlar: Rusya, Yunanistan, Bulgaristan, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Slovenya, Macaristan, Sırbistan, Polonya ve Kosova
6. Uzak Doğu, Asya ve Pasifik: Japonya, Çin Halk Cumhuriyeti, Güney Kore, Filipinler, Endonezya,Tayland, Singapur ve Malezya
7. Orta Doğu ve Arap Yarımadası: Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Mısır ve İsrail
8. Okyanusya: Avustralya ve Yeni Zelanda
9. Afrika Kıtası: Güney Afrika Cumhuriyeti, Bostwana ve Mauritus.
Çocuk müzelerinin ortaya çıkışı 19.
yüzyılın son çeyreği ile 20. yüzyılın başlarına rastlamaktadır. Günümüz ana babalarına yabancı olmayan “çocukların
dokunarak ve yaparak öğrenmesi”
anlayışı ancak 1900’lerin başında benimsenmeye başlanmıştır.
Çocuk Müzelerinin Tarihçesi
Dünyanın ilk çocuk müzesi olan Brooklyn Çocuk Müzesi, 1899’da New York’da
açılmıştır. Müzenin amacı, çocukların zevklerini inceleştirecek, yaşama ilişkin
konulara ilgilerini artıracak ve özellikle okul öncesi ile ilköğretim çağındaki
çocuklarla öğretmenlerine eğitim alanında fırsatlar ve yaratıcı programlar sunacak, okul dışı serbest zamanlarını etkin biçimde
değerlendirebilecekleri bir mekân
yaratmaktır (Brooklyn Children’s Museum, 2008).
“Çocuk Müzesi fikri, Brooklyn Çocuk Müzesi’nin dünyaya armağanıdır...”
Anna Gallup,1926
1920’lerde Brooklyn Çocuk Müzesi ziyaretçileri
Çocuk müzelerinde gerçekleştirilen
etkinliklerin ortak bir özelliği vardır. Çocuk müzeleri bu çalışmalarda geleneksel müzelerdeki kimi kurallara “hoşçakal” der
ve kendi kurallarını hatırlatırlar:
“Lütfen Dokunun!”
“Bu müzede nesnelere dokunmamak yasaktır!”.
Gökmen’e göre (2004), dünyada çocuk-erkil diyebileceğimiz,
çocuğun isteklerine göre işleyen bir aile türünün ortaya çıkmış
olması çocuk müzelerinin
sayısının hızla artmasına neden olmaktadır.
Çocuğa verilen önem artıyor (Çocuk eğitimine ve çocuk ruh sağlığına verilen önem artıyor).
Sergilenen nesneler, eğitim aracı olarak hizmet verir. Bu nesneler öğrenmeyi
isteklendiren özelliktedir.
Sergilerde ziyaretçilerin istekleri ön plandadır ve ziyaretçiye doğrudan
nesnelerle ilişki kurma fırsatı tanınır.
Çocuk Müzelerinde Sergileme
Çocuk Müzelerindeki Sergiler:
Doğrudan deneyim olanakları
sunan
Heyecan verici mekansal kurgular
barındıran
Gerçekçi bir öğrenme ortamı
sunan (öğrenmeyi deneyime bağlar)
Duyguları uyaran özellikleri ile öne
çıkmaktadır...
Brooklyn Çocuk Müzesi Etkinlik Takvimi
Miami Çocuk Müzesi
Çocuk Müzesi Türevleri
Keşif Merkezi
Bilim Merkezi
Keşif Odası
Keşif Galerisi
Mikro Galeri
Çocukluk Müzesi
Çocuk Sanatları Müzesi
Planetaryum
Vivarium
Çocuk müzeleri kapsamına girmemekle birlikte farklı yaş gruplarından çocuk, genç ve yetişkinleri hedef alan ve çocuk
müzelerine benzer sergi ve etkinlik tasarlama ilkelerini benimseyen Eğitim
Müzeleri, Çocukluk Müzeleri, Bilim Merkezleri (Teknoloji ve Keşif
Merkezleri), Planetaryumlar, Çocuk Sanatları Müzeleri,Oyuncak ve Okul
Müzeleri de bulunmaktadır.
Etkileşimli Müze Türleri
Bilim merkezleri bilimsel ve teknolojik gelişmeleri
etkileşimli sergilerle çocuklara ulaştırır…
çocukluk müzeleri çocuk kültürüne ilişkin nesneler aracılığıyla çocukluğun tarihini araştırır.
Oyuncak müzeleri oyuncağın tarihini ve
tarih boyunca yaşadığı değişimleri araştırır.
Eğitim müzeleri eğitim – öğretim tarihine ilişkin nesneleri araştırır ve sergiler.
Okul müzeleri ile bir okulun tarihi ele alınabildiği
gibi,okullaşmanın tarihi de yansıtılabilir.
Keşif Merkezi (Discovery center)
1970’lerde İngiltere’de ve ABD’deki okullarda başlayan bir uygulamadır.
Bilimsel konuların aktarılması, deneylerle, gösterimlerle işlenmesi için oluşturulan
ortamlardır.
Bilim merkezleri okul eğitiminden uzak
ortamlardır. Orijinal nesneyle ya da nesne olmaksızın deney setleri ve deney
üniteleriyle eğitim yapılan mini müzeler ya da keşif merkezleridir. Amaçları, bilim ve teknolojinin tanıtılması ve halka
doğrudan öğretilmesidir.
Discovery Center Museum - Rockfold, Illinois, USA
Güç Evi, Vahşi Doğa, Mevsimler, Renkler ve Işık, Vücudumuz vb.
Bilim Merkezi (Science center)
Belli bilim disiplinlerine, bu
disiplinlere ilişkin temel ilkelere ve yeni teknolojilere odaklanan, tarihsel olgulardan ziyade
deneylere ve süreçlere vurgu yapan etkileşim merkezlerdir.
NEMO Bilim Merkezi, Amsterdam, Hollanda
DNAmız, Keşif Merkezi, Uzay Laboratuarı,
Fenomen, Makine Parkı, İnanılmaz Yapılar vb.
Keşif Odası (Discovery Room)
Bir müze içinde ya da farklı bir kompleks içinde ayrı bir bölüm olarak kurulan, bünyesinde
dokunulabilen, deneyimlenebilen ve incelenebilen nesneler
bulunduran odalardır. Keşif odası, ziyaretçilerine kendi başlarına
öğrenme süreçlerini
biçimlendirebildikleri ve
ziyaretçilerin müzenin tamamına ilişkin bilgi alabildikleri ve fikir
edinebildikleri bölümdür.
Peabody Doğa Tarihi Müzesi Keşif Odası, Yale, USA
Zehirli kurbağalar, zehirli fosiller, dinozor kemikleri sergisi, botanik sergisi vb.
Keşif Galerisi (Discovery Gallery)
Keşif galerisi müze içinde mini bir müze olarak
adlandırılmaktadır. Keşfe dayalı bir öğrenme ortamı sunan keşif galerilerinde orijinal müze
nesneleri yer alabilmekte ve izleyicilerin kullanımına
sunulabilmektedir. Keşif odaları, etkinlikten ziyade “keşif”
temellidir.
Royal Ontario Müzesi Keşif Galerisi, Kanada
Galeride doğa tarihi numuneleri ve dünya kültürlerine ilişkin çeşitli aksesuarlar
izleyicilerin kullanımına açıktır.
Mikro Galeri (Micro Gallery)
Mikro galeri izleyicilere eğlenceli ve bilgilendirici bir bilgi sistemi sunan ve müze koleksiyonuyla sergiler
hakkında temel bilgiler sağlayan küçük bir etkinlik alanıdır. Mikro galeri düşüncesinin altında yatan felsefe, izleyicilerin müze sergileri hakkında derinlemesine bilgi
edinmesinin ardından müzeyi daha büyük bir istek ve merakla yeniden ziyaret ettiği fikridir.
Ulusal Sanat Galerisi Mikro Galeri, USA
Çocukluk Müzesi
Çocukluğun tarihini çocuk
yetiştirme biçimleri, oyuncaklar, çocuk sanat çalışmaları, çocuk giysileri, çocuk edebiyatı
yapıtları, eğitim tarihi vb.
üzerinden araştıran; bu alanlara ilişkin nesneleri toplayan ve
eğitim amacıyla kullanan müzedir.
Victoria and Albert Museum of Childhood, United Kingdom
Çocuk Sanatları Müzesi
Çocuklar tarafından yapılan sanat çalışmalarını toplayan, sınıflandıran, sergileyen ve sanat konulu atölye
çalışmalarında elde edilen çocuk sanat çalışmalarını
kullanarak koleksiyon oluşturan müze türüdür. Bu müzeler
çocukları sanatçıyla buluşturma amacı da taşırlar.
Young at Art, Fort Lauderdale, USA
Planetaryum
Planetaryum, çeşitli gök cisimlerini ve onların uzay
boşluğundaki hareketlerini bir seyirci topluluğuna izletebilmek için özel olarak tasarlanmış, IMEX yada 3D teknolojilerini kullanan yüksek teknolojili gösterim
salonudur.
Creation Museum
Planetarium, Kentucky, USA
Vivaryu m
Doğa parkları, hayvanat bahçeleri ya da doğa tarihi müzeleri içinde;
değişik hayvan ve bitki türlerinin içinde yaşadıkları ve doğal
ortamlarının birebir kopya
edilmesi ile oluşturulmuş yapay ortamdır.
East Bay Vivarium, California, USA
Te şe kk ür Ed eri m
Ceren Karadeniz ckaradeniz@ankara.edu.tr
